De politionele aanpak van radicalisering en terrorisme: meer dan een keuze tussen harde en zachte aanpak

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De politionele aanpak van radicalisering en terrorisme: meer dan een keuze tussen harde en zachte aanpak"

Elisabeth Brander
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De politionele aanpak van radicalisering en terrorisme: meer dan een keuze tussen harde en zachte aanpak

2 Jeroen Maesschalck Leuvens Insituut voor Criminologie KU Leuven

3 Overzicht Inleiding: doelen van terrorisme De harde en de zachte aanpak van terrorisme Vier types van politiebeleid: alle vier zijn noodzakelijk Implicaties voor aanpak van radicalisering en terrorisme Implicaties voor politieleiderschap Besluit

4 Doelen van terrorisme Toebrengen van onmiddellijke schade Creëren van angst en chaos Polariseren Ontwrichten en delegitimeren van democratische instituties om zo een totalitair alternatief plausibel en zelfs aantrekkelijk te maken Zichtbaarheid, recrutering

5 De harde aanpak Control Veel investeren in (on)zichtbare surveillantie Veel investeren in zichtbare bewaking Ten nadele van preventieve, gemeenschapsgerichte taken Gebruik nieuwe technologieën, predictive profiling Intrusieve recherchetechnieken Veel investeren in antiterrorisme-eenheden Veel nadruk op bewustzijn bij burgers

6 De harde aanpak: risico op perverse effecten Risico op disproportioneel veel aandacht voor terrorisme Weinig rationeel (vs. verkeer, suiker, fijn stof, ) Is juist de bedoeling: We leven niet in een angstcultuur omdat er aanslagen zijn. Er zijn aanslagen omdat we in een angstcultuur leven. (Damiaan Denys) Risico op stereotypering van bevolkingsgroepen door profiling Verzwakt informatiepositie Mogelijke voedingsbodem radicalisering Middelen worden weggetrokken van vb. sociaal beleid, jeugdbeleid, etc. Kansen worden gemist om de voedingsbodem van radicalisering weg te nemen

7 De harde aanpak: vicieuze cirkel De gevaarlijke illusie van veligheid en zekerheid Symbolen en rituelen om ons veiliger te voelen versterken alleen maar onze behoefte aan veiligheid Damiaan Denys We moeten onze vrijheid niet opofferen voor de angst, we moeten onze angst opofferen voor onze vrijheid. De autoritaire cyclus van Loader & Walker Zelfversterkende vraag naar steeds meer law & order

8 De zachte aanpak Consent Beperkte rol van veligheidsdiensten ten voordele van andere actoren Vb. welzijn, geestelijke gezondheidszorg, onderwijs, jeugdbeleid Dus: meer samenwerken met, meer ruimte laten voor, meer middelen vrijhouden voor die andere actoren Belang van het opbouwen van vertrouwensband met de vele lokale gemeenschappen Leidt tot betere en meer informatie Verzwakt voedingsbodem radicalisering Ernstig nemen van die vormen criminaliteit waar vooral minderheden last van hebben, vb. racisme Biedt tegenverhaal tegen radicalisering: mensenrechten, gelijke kansen

9 De zachte aanpak: twijfels bij effectiviteit Werkt niet in de acute fase van een aanslag(dreiging); dan is er vooral nood aan harde aanpak Targets beschermen kan juist wel een verschil maken Cf. hot spots policing Het is naïef om te denken dat overheid (en vooral politie) vertrouwen kan opbouwen met gemeenschappen Hoogstens dun vertrouwen

10 De zachte aanpak: risico s Risico op problemen inzake politieke, morele, strafrechtelijke verantwoordelijkheid van politici en politieleiders Biedt geen antwoord op verwachtingen van burgers; er is dus een risico op punitieve, populistische tegenreactie Risico op kolonisering van sociaal beleid, onderwijs, etc. in veiligheidslogica Vb. integratie gemeenten-ocmw s: van druk op instelling naar druk op individuele medewerker? Vb. re-framing van sociaal beleid tot deradicalisering

12 Vier strategische scenario s GROUP (sociale cohesie) Laag Hoog Relativerende politie Bureaucratische politie Regelgericht en fatalistisch Institutie- en regelgericht G RI Hoog Risico: weinig doelgerichtheid Risico: weinig flexibiliteit, inflatie aan regels en procedures D Marktgedreven politie Netwerkende politie Laag Competitief en individugericht Risico: eigenbelang te sterk benadrukt, zwakke groepen niet interessant Participatief en groepsgericht Risico: te weinig afstand, te veel nadruk op groepen, trage besluitvorming

13 Vier culturen in een samenleving GROEP (sociale cohesie) Laag Hoog Hoog Fatalisme Hierarchie G RI D Laag individualisme Egalitarisme

14 Vier strategische scenario s GROEP (sociale cohesie) Laag Hoog Relativerende politie Bureaucratische politie Regelgericht en fatalistisch Institutie- en regelgericht G RI Hoog Risico: weinig rechtszekerheid, weinig doelgerichtheid Risico: weinig flexibiliteit, inflatie aan regels en procedures D Marktgedreven politie Netwerkende politie Laag Competitief en individugericht Risico: eigenbelang te sterk benadrukt, zwakke groepen niet interessant Participatief en groepsgericht Risico: weinig rechtszekerheid, te veel nadruk op groepen

15 Implicaties voor aanpak radicalisering en terrorisme Op zoek naar intelligente mix tussen vier types Harde, bureaucratische Softe, netwerkende Marktgedreven-individualistische Vb. vertrouwen in individuen, rol private veiligheid Relativerende Vb. voortdurend bewustzijn van de beperkte rol van de politie Met accent op netwerkende, softe benadering In de praktijk Klassieke recepten Maar ook innovatieve oplossingen met een intelligente mix van meerdere van de vier strategieën Vb. stewarts Vb. grondwaarden vs. conventies Gaat vaak verder dan politioneel beleid en zelfs veiligheidsbeleid

16 Implicaties voor politieleiderschap (1) Terrorisme is maar 1 voorbeeld van de vele wicked problems in veiligheidsbeleid Twee manieren om daarop te reageren Elegante, duidelijke, coherente keuze Ofwel manifesteren de voorspelbare risico s zich Ofwel geeft men brede invulling aan het begrip op beleidsniveau (uitholling) Ofwel voorkomen de street cops de risico s doordat ze het beleid negeren Beter alternatief: ambigue mix

17 Implicaties voor politieleiderschap (2) Erken de gevaren van elegante oplossingen en de grenzen van modellen Management cops zijn kwetsbaarder voor de verleiding van modieuze modellen dan street cops Politiewerk als complexe streetcraft die zich nooit helemaal in modellen laat vatten Organiseer tegenspraak Erken de onmogelijkheid en onvermijdelijke ambiguïteit van politiewerk Vermijd de val van de duidelijkheid Bied steun in het omgaan met de ambiguïteit Ambiguïteit is een gezamenlijk probleem

18 Besluit (1) Er zijn heel veel argumenten voor de softe benadering Maar is het nog belangrijker om de 4 benaderingen te combineren in een intelligente mix Mix binnen en tussen niveaus Politioneel beleid Slechts beperkte impact Lokaal veiligheidsbeleid Lokaal beleid Etc.

19 Besluit (2) Lokaal bestuur met regierol voor burgemeester is zeer geschikte plaats voor intelligente mix Verenigt beleidsinstrumenten van de vier types Lokale omstandigheden dwingen tot pragmatiek en verkleinen risico op geloof in één van de types De burgemeester kan centrale figuur zijn in communicatie met lokale gemeenschappen Wel op voorwaarde dat er genoeg bestuurskracht is Belang van moedig politieleiderschap dat ambiguïteit erkent Als u een nieuw coherent model wil invoeren: think again Als het voor u allemaal heel duidelijk is en voor u medewerkers niet: think again Als u weinig tegenspraak heeft: think again

Vergelijkbare documenten

Scenario-ontwikkeling als techniek voor het ontwikkelen van strategische scenario s De ontwikkeling van een visie voor de politie in 2025

Scenario-ontwikkeling als techniek voor het ontwikkelen van strategische scenario s De ontwikkeling van een visie voor de politie in 2025 Jeroen Maesschalck Leuvens Instituut voor Criminologie KU Leuven