KILLERVARIABELEN Binnenmilieu beleving

Transcriptie

1 KILLERVARIABELEN Binnenmilieu beleving De laatste inzichten ir. Atze Boerstra

2 Centrale vraag: Wat zijn nu de ECHT belangrijke factoren (killervariabelen) die bepalen of men een bepaald binnenmilieu als goed en aangenaam dan wel als slecht en onaangenaam ervaart?

3 INTRODUCTIE

4 Leaman & Bordass (2000) Killer variables for Productivity in Buildings: 1. Personal control 2. Responsiveness 3. Building depth 4. Workgroup/room size

5 Leyten & Boerstra (1999) Top 16 risicofactoren kantoorgebouwen: 1. Meerpersoonsruimten 2. Gesloten gevels + geen temperatuurbeïnvloeding 3. (Overmatige) Actieve koeling 4. Bevochtiging (m.n. sproei) 5. Recirculatie 6. Warmtewielen 7. Copiers/printers in werkruimten 8. Textiele interieurmaterialen 9. Ontbreken aparte rookruimten 10. Buitenluchtaanzuig bij bronnen 11. Inwendige isolatie luchtkanalen 12. Ontbreken stralingswarmte 13. Verandering gebouwfunctie 14. Hoge interne warmtelast 15. Hoge externe warmtelast 16. Beperkte thermisch actieve bouwmassa (Vocht en schimmel) IEQ investigation flowchart (Building-in-Use method) Make an inventory of occupant complaints Survey the building for Risk Factors Set up a provisional diagnosis Test the diagnosis with measurements Decide whether the diagnosis is supported YES NO Advise remedial measures (Adjust the diagnosis)

6 Volgens 1. Plafondhoogte 2. Geborgenheid 3. Gezelligheid 4. Spiritualiteit 5. Stilte 6. Daglichttoetreding 7. Zicht op water en/of groen 8. Beïnvloedingsvrijheid 9. Permeabiliteit gevel 10. Simpliciteit 11. Gebogen wanden, plafonds 12. Luchtigheid atmosfeer 13. Gebouwmassa/lichtheid 14. Goeie mix geur, licht, klank etc

7 BBA brainstorm maart 2011 BINNENLUCHTKWALITEIT: Verse luchttoevoer* Te openen ramen* Hygiëne ventilatiesysteem Bron intern (roken, koken, printen)* Materialen (vloer, plafond, dak) THERMISCH BINNENKLIMAAT: Zonwering gevel* Luchtsnelheidsvoorziening zomer* Verdeling koel/verwarmingscapaciteit* 1. Temperatuurbeïnvloeding* 2. Stralingswarmte bron winter 3. Thermische isolatie gevel, vloer etc GELUID Geluidisolatie wanden/vloeren Installatiegeluid* Akoestiek/nagalm Ruimtegebruik* LICHT & UITZICHT Lichtwering irt beeldschermwerk * Afscherming armaturen Bediening (aan/uit, dimmen etc)* Kwaliteit uitzicht

8 Personal Control Model Paciuk (1992)

9 KILLERVARIABELE # 1: te openen ramen

10 Effect te openen ramen op % klachten lucht vaak te droog tijdens winter % respondenten me et klachten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 64% OR 1.8 CI 95% p > 0.05 OR 2.1 CI 95% % 49% 0% 'Geen te openen ramen' 'Te openen ramen aanw ezig maar ineffectief' 'Te openen ramen aanw ezig en effectief' n groep = 422 n groep = 473 n groep = 834 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

11 Effect te openen ramen op % klachten lucht vaak muf, bedompt, onfris % respondenten met klachten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 64% OR 2.7 CI 95% p > 0.05 OR 2.1 CI 95% % 40% 10% 0% 'Geen te openen ramen' 'Te openen ramen aanw ezig maar ineffectief' 'Te openen ramen aanw ezig en effectief' n groep = 428 n groep = 507 n groep = 840 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

12 Intermezzo: Personal Symptom Index, PSI: 1 score per persoon voor 5 a-specifieke gezondheidsklachten: - Hoofdpijn - Verstopte neus - Droge keel - Vermoeidheid - Droge ogen

13 Effect te openen ramen op % respondenten met Personal Symptom Index (PSI) >2 % respondenten met PSI >2 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% OR 2.0 CI 95% OR 1.4 CI 95% OR 1.4 CI 95% % 36% 28% 0% 'Geen te openen ramen' 'Te openen ramen aanw ezig maar ineffectief' 'Te openen ramen aanw ezig en effectief' n groep = 432 n groep = 510 n groep = 846 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

14 Vergelijk: uitkomst Engels onderzoek 1990 Invloed ervaren CONTROLE over de VENTILATIE op relatieve productiviteitsscore ('self reported productivity') (bron: Raw, 1990) 1. = 'geen pers. controle' 4. = enige controle 7. = volledige pers. controle Relatieve productiviteitsscore 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% -10,0% ,0%

15 Vergelijk: uitkomst Engels veldonderzoek % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% natuurlijk m echanisch topkoeling inductie all air fancoil Bron: Hedge en Wilson, 1987

16 KILLERVARIABELE # 2: temperatuur beïnvloeding

17 Effect persoonlijke beïnvloeding temperatuur WINTER op % klachten vaak te koud tijdens WINTER %respondenten met klachten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 37% OR 0.6 CI 95% 'Geen persoonlijke beïnvloeding temperatuur' OR 2.6 CI 95% % OR 4.6 CI 95% 'Persoonlijke beïnvloeding temperatuur aanw ezig maar ineffectief' 18% 'Persoonlijke beïnvloeding temperatuur aanw ezig en effectief' n groep = 825 n groep = 308 n groep = 344 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

18 Effect persoonlijke beïnvloeding temperatuur op % klachten temperatuur in WINTER te koud Score 5,6,7 (iets t/m veel te koud) vs score 4 (neutraal) op 7-puntsschaal 100% 90% OR 9.1 CI 95% % respondenten me et klachten 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 48% 9% 0% 'Beperkte tot geen persoonlijke beïnvloeding temperatuur' 'Voldoende tot volledige persoonlijke beïnvloeding temperatuur' n groep = 2618 n groep = 2688 Gebaseerd op database HOPE met respondenten

19 Effect persoonlijke beïnvloeding temperatuur ZOMER op % klachten vaak te warm tijdens ZOMER %respondenten met klachten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% OR 1.0 CI 95% OR 4.0 CI 95% % 56% 'Geen persoonlijke beïnvloeding temp.' 'Persoonlijke beïnvloeding temp. aanw ezig maar ineffectief' OR 4.2 CI 95% % 'Persoonlijke beïnvloeding temp. aanw ezig en effectief' n groep = 825 n groep = 308 n groep = 344 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

20 Effect persoonlijke beïnvloeding temperatuur WINTER op % respondenten met Personal Symptom Index (PSI) >2 met PSI >2 % respondenten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 37% p > 0.05 'Geen persoonlijke beïnvloeding temperatuur' OR 1.7 CI 95% % 'Persoonlijke beïnvloeding temperatuur aanw ezig maar ineffectief' OR 2.0 CI 95% % 'Persoonlijke beïnvloeding temperatuur aanw ezig en effectief' n groep = 834 n groep = 309 n groep = 357 Gebaseerd op database BBA Binnenmilieu met respondenten

21 Vergelijk: uitkomst Amerikaans veldonderzoek 1992 Increase in productiv vity Kroner and Stark-Martin (1992) 4.3% increase 7.1% increase 0.94 Old building New building New building + individual control

22 Vergelijk: uitkomst Meta-analyse veldonderzoek VS + EU Air Conditioning is linked to 30% to 200% increases in SBS Symptoms First Author Year No of subjects Jaakkola Mendell Mendell, Burge 90, Mendell, Harrison 90, Zweers Jaakkola Mendell, Burge 90, Zweers Jaakkola Teeuw Mendell, Burge 90, Mendell, 90, Mendell, Harrison 90, Mendell, Hedge 90, Zweers Brasche 99 Hawkins Natural Ventilation AC + No Humid. AC + Steam Humid. AC + Evap. Humid. AC + Spray Humid. = Reference Group = Significantly more symptoms = Same # Bron: Seppanen and Fisk, 2002

23 OPLOSSINGSRICHTING

24 Gevel

25 Klimaatinstallatie

26 CONCEPT Binnenklimaat VrijheidsGraden diagram (kantoorgebouwen) Thermisch comfort, winter Kleding (Clo aanp.) Te openen ramen (T l + v l aanp.) Thermisch comfort, zomer Kleding (Clo aanp.) Thermostaat koeling (T l + v l aanp.) Te openen ramen (T l + v l aanp.) Score Thermostaat verwarming (T l + T r aanp.) Ventilatoren (vl aanp.) Score Zonwering/ helderheidswering (T r + T l aanp.) 15 Temperatuur equivalent Temperatuur equivalent Binnenluchtkwaliteit Beperking bronnen (CO 2, TVOC,.. aanp.) Beïnvloedingsmogelijkheid 3 = Uitstekend 2 = Goed 1 = Matig 0 = Geen Score = Voldoende = Enigzins voldoende = Onvoldoende Te openen ramen (CO 2, TVOC,.. aanp.) Mechanische ventilatie (CO 2, TVOC,.. aanp.) Score m 3 /hour equivalent

27 Conclusie: Ultieme KILLERVARIABELEN zijn in elk geval: - Beïnvloedingsmogelijkheid verse luchttoevoer (te openen ramen, boostknoppen,.) - Temperatuurbeïnvloedingsmogelijkheid (thermostaatknoppen, PV systemen, ventilatoren, )

28 Churchill, 1944: First we shape our buildings, and afterwards they shape us