PERSOONLIJKE BEINVLOEDING VAN HET BINNENKLIMAAT alias POWER TO THE PEOPLE!
|
|
- Thijs van der Horst
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NVVA, 14 april 2016 PERSOONLIJKE BEINVLOEDING VAN HET BINNENKLIMAAT alias POWER TO THE PEOPLE! Atze Boerstra BBA Binnenmilieu
2 Powerrrr
3 Promotie-onderzoek TU Eindhoven Primair doel: het onderzoeken van het mechanisme achter de relatie tussen beschikbaarheid en kwaliteit van middelen voor persoonlijke beinvloeding & comfort, gezondheid en productiviteit van kantoorwerkers (Focus op thermisch binnenklimaat en binnenluchtkwaliteit, dus op beinvloedingsmiddelen als thermostaatknoppen, radiatorknoppen, ventilatoren, locale klimatiseringssystemen, te openen geveldelen e.d.)
4 Onderzoeksstappen Literatuuronderzoek algemeen Ontwikkeling conceptueel model 2 x database analyse (HOPE + BBA) Veldonderzoek in 9 NL kantoorgebouwen (n=236) Laboratoriumonderzoek ism TU Denemarken Publicatie van journal & congresartikelen Opstellen proefschrift (Ontwikkeling nieuwe richtlijnen) (Ontwikkeling nieuwe technieken)
5 De aanleiding Derek Clements-Croome / Leamen & Bordass: killer variables for productive buildings are personal control, responsive facility management, restricted building depth and limited room size
6 Hoe het echt begon Vergelijk: uitkomst Engels veldonderzoek 1987 Hedge et al (1987) (en bv. ook Zweers et al. (1992)) MEER INSTALLATIES = MEER KLACHTEN? of: MINDER CONTROLE MOGELIJKHEDEN ALS ECHTE OORZAAK?
7 En waar de knop doorgehakt werd NOOIT BINNENKLIMAATKLACHTEN WAAROM?
8 Conceptuele modellen
9 Fanger model THERMAL FACTORS ENVIRONMENTAL: - air temperature - mean radiant temperature - relative humidity - air velocity PERSONAL: - metabolic rate - clothing insulation THERMAL SENSATION THERMAL COMFORT AVAILABLE CONTROL BUILDING COMPONENTS HVAC SYSTEM COMPONENTS ORGANIZATIONAL NORMS EXERCIZED CONTROL: - MANIPULATIVE - ADAPTIVE PERCEIVED CONTROL SATISFACTION with the THERMAL ENVIRONMENT
10 Paciuk model Conceptueel model voor analysis of effects of personal control on thermal comfort and satisfaction at the workspace (Paciuk, 1990) THERMAL FACTORS ENVIRONMENTAL: - air temperature - mean radiant temperature - relative humidity - air velocity PERSONAL: - metabolic rate - clothing insulation THERMAL SENSATION THERMAL COMFORT AVAILABLE CONTROL BUILDING COMPONENTS HVAC SYSTEM COMPONENTS ORGANIZATIONAL NORMS EXERCIZED CONTROL: - MANIPULATIVE - ADAPTIVE PERCEIVED CONTROL SATISFACTION with the THERMAL ENVIRONMENT
11 Boerstra model moderator CONTROL (available, exercised & perceived) stimulus INDOOR CLIMATE (temperature, airspeed, CO2 conc., etc.) response COMFORT, HEALTH & PERFORMANCE The main assumption is that human responses to sensory stimuli are modified when those exposed have control over the stimuli (after Bell et al, 2002 and Brager & DeDear, 1998)
12 RESULTATEN DATABASE ANALYSE
13 BBA database analyse Personal control over room temperature (PCT) during winter versus percentage respondents often too cold during winter 100% 90% 80% OR 2.6 CI 95% OR 0.6 CI 95% OR 4.6 CI 95% % with complaint 70% 60% 50% 40% 30% 20% 37% 51% 18% 10% 0% 'PCT not possible' 'PCT possible but ineffective' 'PCT possible and effective' n group = 825 n group = 308 n group = 344
14 BBA database analyse Operable Windows (OW) versus percentage respondents often experiencing air as stuffy, smelly or stale (BBA database) 100% 90% 80% OR 2.7 CI 95% p > 0.05 OR 2.1 CI 95% % with complaint 70% 60% 50% 40% 30% 64% 58% 40% 20% 10% 0% 'OW not available' 'OW available but ineffective' 'OW available and effective' n group = 428 n group = 507 n group = 840
15 Intermezzo Personal Symptom Index 5 (PSI 5 ) De som van het aantal gebouwgerelateerde Sick Building symptomen (met een maximum van 5) per respondent: - Hoofdpijn - Verstopte neus - Droge keel - Ongewone vermoeidheid - Droge ogen Building Symptom Index Gemiddelde PSI per gebouw
16 BBA database analyse Personal Control over room Temperature (PCT) during winter versus percentage respondents with PSI5 > 2 100% 90% 80% OR 1.7 CI 95% p > 0.05 OR 2.0 CI 95% % with complaint 70% 60% 50% 40% 30% 37% 41% 25% 20% 10% 0% 'PCT not possible' 'PCT possible but ineffective' 'PCT possible and effective' n group = 834 n group = 309 n group = 357
17 BBA database analyse Access to Operable Windows (OW) versus percentage respondents with PSI > 2 100% 90% 80% OR 2.0 CI 95% OR 1.4 CI 95% OR 1.4 CI 95% % with complaint 70% 60% 50% 40% 30% 45% 36% 28% 20% 10% 0% 'OW not available' 'OW available but ineffective' 'OW available and effective' n group = 432 n group = 510 n group = 846
18 RESULTATEN VELDONDERZOEK
19 Gewenste werkplek verbeteringen (spontaan)
20 Tevredenheid i.r.t. controle mogelijkheden
21 Gebruik controlemiddelen en energiegebruik
22 Interview uitkomsten Het is een zege voor beheerders als medewerkers een eigen temperatuurknop hebben, scheelt heel veel telefoontjes We hebben wel een knop, maar die werkt niet echt of in elk geval erg langzaam Als ik het koud heb ga ik gewoon een rondje lopen door het gebouw Als ik de temperatuur wil veranderen dan haal ik mijn collega van hiernaast erbij; hij weet hoe die wandunit werkt Fijn dat het klimaat in dit gebouw gewoon goed is en dat je niet zelf aan knoppen hoeft te draaien ofzo Zou mooi zijn als je vanaf je werkplek direct bij de temperatuurknop kon en deze niet zo verstopt zat Verstelling schijnt centraal te gaan Het is echt cruciaal dat je zelf controle hebt, met name een te openen raam is een must
23 Ervaren mate van controle
24 Effect thermostaatverstelmeting
25 Samenhang ervaren & gemeten controle
26 LABORATORIUM ONDERZOEK
27 Laatste publicatie
28 Experiment
29 Within-subject task performance differences Hè?! Objectief gemeten prestatie tot 10,4% beter tijdens de no-control sessie Self-ingeschatte prestatie 4,2% beter tijdens no-control sessie (Geen significant verschil voor SBS symptom intensiteit & comfort scores)
30 Vergelijking eerder onderzoek Invloed ervaren CONTROLE over de VENTILATIE op relatieve productiviteitsscore ('self reported productivity') (bron: Raw, 1990) 1. = 'geen pers. controle' 4. = enige controle 7. = volledige pers. controle Relatieve productiviteitsscore 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% -10,0% ,0%
31 OPLOSSINGSRICHTINGEN
32 Old school
33 Innovatief - low tech
34 Innovatief - high tech 1 I-climate system Exhausto JEP! Systeem Van Delft groep
35 Innovatief - high tech 2 NIKE microclimate chair Kloeber Klimastuhl
36 RICHTLIJN ONTWIKKELING
37 ISSO 74: Thermische behaaglijkheid
38 Classificeringsvoorstel EN (in progress) Klasse PPD Operatieve temperatuur Winter (stookseizoen) Zomer (koelseizoen) A+ ca. 0% Temperatuur op werkplekniveau instelbaar tussen 19 en 25 C Temperatuur op werkplekniveau instelbaar tussen 21 en 27 C A < 6% Temperatuur op kamerniveau instelbaar tussen 20 en 24 C B < 10% Temperatuur op kamerniveau instelbaar tussen 20 en 24 C C < 15% Temperatuur centraal geregeld op ca. 21 C Temperatuur op kamerniveau instelbaar tussen 22 en 26 C Temperatuur centraal geregeld op ca. 25 C Temperatuur centraal geregeld op ca. 25 C
39 TOT SLOT
40 IMPLICATIES Maak gebouwgebruikers medeverantwoordelijk voor hun eigen binnenklimaat (bikli-democratie!) Controle mogelijkheden introduceren betekent comfort verbeteren en kans op binnenklimaatklachten verminderen Invloed op productiviteit is (voorlopig) nog onduidelijk Dummy thermostaten werken averechts. Echt!
41 En wat nu? Arboprofessionals aller landen, verenigt u! Bevrijd de (kantoor)arbeider van de ketenen der centraal geregelde klimaatinstallaties!
Persoonlijke controle van installaties op de werkplek
Conferentie Gebouwautomatisering 2016 Persoonlijke controle van installaties op de werkplek dr.ir. Atze Boerstra TU Eindhoven & BBA Binnenmilieu HOE HET BEGON 2 Persoonlijke controle van installaties op
Nadere informatiePersoonlijke beïnvloeding van het binnenklimaat: effect op comfort, gezondheid & productiviteit
Bouwfysica Kennisdag NVBV 14 juni 2017 Persoonlijke beïnvloeding van het binnenklimaat: effect op comfort, gezondheid & productiviteit dr.ir. Atze Boerstra HOE HET BEGON IN AUTO S BIJNA NOOIT BINNENKLIMAATKLACHTEN,
Nadere informatieBINNENKLIMAATBELEVING, GEDRAG EN BEïNVLOEDING
NVVA symposium 2014, Woudschoten, Zeist BINNENKLIMAATBELEVING, GEDRAG EN BEïNVLOEDING ir. Atze Boerstra, TU/e + BBA Binnenmilieu BV Resultaten (voorlopig) van (deeltijd) promotieonderzoek aan de TU/e,
Nadere informatieTO CONTROL OR NOT TO CONTROL, THAT S THE QUESTION
NVVA symposium 2013, Zeist TO CONTROL OR NOT TO CONTROL, THAT S THE QUESTION ir. Atze Boerstra, TU/e + BBA Binnenmilieu BV Eerste resultaten van (deeltijd) promotie-onderzoek aan de TU/e, getiteld Personal
Nadere informatieCognitieve prestaties in de werkomgeving. Atze Boerstra Kasper Janssen Wim Pullen
Cognitieve prestaties in de werkomgeving Atze Boerstra Kasper Janssen Wim Pullen Hebt u al zo n spiegel? Zo werkt het www.semeoticons.eu Gezondheid & vitaliteit zijn hot Het Nieuwe Werken was hot Waar
Nadere informatieKILLERVARIABELEN Binnenmilieu beleving
KILLERVARIABELEN Binnenmilieu beleving De laatste inzichten ir. Atze Boerstra Centrale vraag: Wat zijn nu de ECHT belangrijke factoren (killervariabelen) die bepalen of men een bepaald binnenmilieu als
Nadere informatieEffect van binnenklimaatbeïnvloeding
In een laboratoriumsetting Effect van binnenklimaatbeïnvloeding Onderzoeken in kantoorgebouwen hebben aangetoond dat het hebben van persoonlijke controle over het binnenklimaat een positieve invloed heeft
Nadere informatieAdaptieve thermisch comfort richtlijnen in het buitenland
Adaptieve thermisch comfort richtlijnen in het buitenland ir. Atze Boerstra, BBA Boerstra Binnenmilieu Advies ISSO symposium Thermisch Binnenklimaat 10 november 2005 Rigide eis oude normen: Winter binnen:
Nadere informatieBinnenklimaateisen: waar gaat het binnen Europa naar toe?
Binnenklimaateisen: waar gaat het binnen Europa naar toe? ir. Atze Boerstra BBA Binnenmilieu www.binnenmilieu.nl IBPSA TVVL TUE 14 september 2006, Eindhoven Richting ADAPTATIE alias met de buitentemperatuur
Nadere informatieImpact van natuurlijke ventilatie op comfort, gezondheid en productiviteit
Duco seminar SCOREN MET NATUURLIJKE VENTILATIE - juni 2014 ir. Atze Boerstra, BBA Binnenmilieu / DGMR Impact van natuurlijke ventilatie op comfort, gezondheid en productiviteit Opbouw lezing Deel A / algemeen:
Nadere informatieVERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN
VERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN Sept. - Nov. 2015 ir. Atze Boerstra BBA Binnenmilieu ab-bba@binnenmilieu.nl www.binnenmilieu.nl ing. Joost Valk Vital Places jvalk@vitalplaces.eu www.vitalplaces.nl
Nadere informatieAdaptieve Temperatuurgrenswaarden (ATG)
Adaptieve Temperatuurgrenswaarden (ATG) Deel 1: Theoretische achtergronden van de nieuwe richtlijn voor de beoordeling van het thermisch binnenklimaat S.R. Kurvers, 1,2, A.C. van der Linden 1, A.C. Boerstra
Nadere informatieVraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie (VNV) in de utiliteit. Drie voorbeeldprojecten, objectief geëvalueerd
Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie (VNV) in de utiliteit Drie voorbeeldprojecten, objectief geëvalueerd Belang & impact van een gezond binnenklimaat Onvoldoende geventileerde gebouwen of gebouwen die
Nadere informatieir. Atze Boerstra,BBA Binnenmilieu ir. Jaap Hogeling, ISSO COMFORT en KLIMAATPLAFONDS, BKA en VLOER-WAND verwarming/koeling
ir. Atze Boerstra,BBA Binnenmilieu ir. Jaap Hogeling, ISSO COMFORT en KLIMAATPLAFONDS, BKA en VLOER-WAND verwarming/koeling Aldus Senter Novem Lage Temperatuur Verwarming = meer comfort met minder energie
Nadere informatieDe invloed van een dynamisch binnenklimaat op thermisch comfort en productiviteit
De invloed van een dynamisch binnenklimaat op thermisch comfort en productiviteit ir. Lisje Schellen L.Schellen@tue.nl NVvA 27-11-2009 Inhoud Inleiding Experiment Methoden Resultaten Discussie Conclusie
Nadere informatieBinnenlucht kwaliteit in verpleegtehuizen en het effect op de verspreiding van infectieziekten
Binnenlucht kwaliteit in verpleegtehuizen en het effect op de verspreiding van infectieziekten Marije te Kulve BEZO 14-10-2013 Supervisors: Prof.dr. H.S.M. Kort, TU/e Dr.ir. M.G.L.C. Loomans, TU/e Ir.
Nadere informatieDeze vragenlijst kan daarbij helpen. Checklist binnenklimaat I. Informatie over de werkplek. jaar
Bijlage 2A hoofdstuk 6 Checklist Binnenklimaat Klachten over het binnenklimaat van een werkruimte worden veel gehoord. Een eerste inventarisatie van optredende klachten geeft zelden een eenduidig beeld.
Nadere informatieDe winst van een gezond binnenklimaat
De winst van een gezond binnenklimaat Wat hebben 5.000.000.000 en de huisstofmijt met elkaar te maken? Dat ontdekt u in het komende half uur! Het spel De prijs Proefvraag 1. Heeft u thuis een gezond binnenklimaat?
Nadere informatieHet binnenmilieu van klaslokalen op lagere scholen
Het binnenmilieu van klaslokalen op lagere scholen Prof. dr. ir. Philomena M. Bluyssen Faculteit Bouwkunde Technische Universiteit Delft Tekening van Sebastian Meertins, 7 jaar Kinderen brengen net als
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE
OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 1.4 Comfortcriteria LENTE 2013 Stéphan Truong Beheerder van de opleiding voor rekening van Leefmilieu Brussel TRAINING.IBGEBIM@ecorce.be 2
Nadere informatieBBA. Boerstra Binnenmilieu Advies
! BBA Boerstra Binnenmilieu Advies 1 " # $ % "&''( 2 )* * Meten weten? Of is weten meer dan meten? 3 +, -. / 0+ & 1 2 3 4 56 / + 5 5 5 4 ! / 7 8 : 7 9 0 / 3 7 ; 8 00 9 7 0 9 5 ! 0/ : 0 + 0-00 : 6 4 5 Discomfort,
Nadere informatieGezonde kantoren Facts and #alternative facts
Cradle to Cradle Café Gezonde kantoren Facts and #alternative facts ir. Tim Beuker, WELL AP BBA Binnenmilieu Introductie BBA Binnenmilieu Adviesbureau gespecialiseerd in binnenmilieu en gezondheid Opgericht
Nadere informatieDubbelnummer: Healthy Buildings. NVvA - Jaargang 26 (2015) Nr. 1&2. NVvANieuwsbrief (26) 2015-1 & 2
Dubbelnummer: Healthy Buildings NVvA - Jaargang 26 (2015) Nr. 1&2 NVvANieuwsbrief (26) 2015-1 & 2 1 SLUITINGSDATUM KOPIJ 2015-03: 24 mei 2015 NIEUWE LEDEN J. Mook (Jelmer) BK Ingenieurs M. Polak (Max)
Nadere informatieBewoners ervaringen & energiemetingen Poorters van Montfoort
Bewoners ervaringen & energiemetingen Poorters van Montfoort BBA Binnenmilieu ir. Eline Vermeulen ev-bba@binnenmilieu.nl 1 ACTIVE HOUSE RADAR (bron: ActivehouseNL.info) Berekende prestatie voor de renovatie
Nadere informatieWarm en koud. 8/26/2013 Leen Peeters
Warm en koud 8/26/2013 1 Overzicht Inleiding Thermisch comfort Hoe? Conclusie 8/26/2013 2 Inleiding Warm en koud?! Binnenklimaat Verwarmen, koelen, ventileren Buitenklimaat 8/26/2013 3 Inleiding Binnenklimaat
Nadere informatieWHATtheWELL? ir. Tim Beuker (BBA) 8 juni 2018
WHATtheWELL? ir. Tim Beuker (BBA) 8 juni 2018 2 WHATtheWELL? ir. Tim Beuker (BBA) 8 juni 2018 Meet WELL 4 Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence
Nadere informatieBinnenlucht kwaliteit in verzorgingstehuizen
Binnenlucht kwaliteit in verzorgingstehuizen Marije te Kulve Prof.dr. H.S.M. Kort Dr.ir. M.G.L.C. Loomans Binnenlucht kwaliteit en temperatuur Het project: Bezielende omgeving in de Ouderenzorg (registratienummer:
Nadere informatieLang leven het Smart Grid! Nu het gebouw nog! Wim Zeiler
Lang leven het Smart Grid! Nu het gebouw nog! Wim Zeiler Context 40% van alle energie wordt in de westerse wereld gebruikt in gebouwen [1] Elektriciteit is een duurzame energie drager Een nieuw type elektriciteitsnet
Nadere informatieBinnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw
Binnenklimaat in de zorg wie z n zorg?! Roberto Traversari TNO Centrum Zorg en Bouw Heeft u het warm? Wellicht wel na het beantwoorden van de volgende vragen voor uw situatie Wat is volgens U het binnenklimaat?
Nadere informatieAdaptief thermisch comfort verklaard met Fanger-model
Adaptief thermisch comfort verklaard met Fanger-model Over thermisch comfort is de Predicted Mean Vote (PMV; Predicted Percentage of Dissatisfied (PPD)) een alom bekende en veel gebruikte prestatie-indicator
Nadere informatieGEZOND GROEN OP DE WERKPLEK. Gezondheidseffecten van planten op de werkplek
GEZOND GROEN OP DE WERKPLEK Gezondheidseffecten van planten op de werkplek Droge keel? Branderige ogen? Vaak hoofdpijn? Verbeter het werkklimaat met planten! Binnenklimaat Het is niet makkelijk om op kantoor
Nadere informatieClimate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice
Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen
Nadere informatieActief en passief geklimatiseerde gebouwen
Temperatuur, thermische beleving en prestaties Actief en passief geklimatiseerde gebouwen De afgelopen jaren zijn er regelmatig resultaten gepubliceerd uit onderzoeken naar het empirisch verband tussen
Nadere informatieDe Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en
De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en Identificatie met de Organisatie op Status en Zelfwaardering. The Civil Servant
Nadere informatieNieuwe EPBD gerelateerde binnenmilieunorm
Binnenmilieu Atze Boerstra, Bjarne Olesen, Olli Seppänen Input voor ontwerp en energieprestatieberekening Nieuwe EPBD gerelateerde binnenmilieunorm De Europese Organisatie voor Normalisatie (CEN) heeft
Nadere informatieSummary 124
Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities
Nadere informatieUCER User Centered Energy Reduction
UCER User Centered Energy Reduction Ontwikkeling van een individueel comfort systeem Eric van den Ham Faculteit Bouwkunde Afdeling Architectural Engineering + Technology Sectie Climate Design & Sustainability
Nadere informatieWat kun je meten én verbeteren bij klimaatklachten in gebouwen?
Wat kun je meten én verbeteren bij klimaatklachten in gebouwen? Pagina 1 van 6 Inhoud Inhoud... 2 Klimaatklachten... 3 Welke klachten zijn het meestal?... 3 Klimaatonderzoek kan klimaatklachten verbeteren...
Nadere informatieDUURZAAMHEID EN HET IDEALE KANTOOR
DUURZAAMHEID EN HET IDEALE KANTOOR WAT IS HET IDEALE KANTOOR? AKOESTIEK LICHT LUCHTKWALITEIT THERMISCH COMFORT BUSINESS CASE WAT IS EEN IDEAAL KANTOOR? Een ideaal kantoor is een plaats waar op lange termijn
Nadere informatieOp weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen
Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen Seminar Swegon Air Academy 11 november 2008 ir. Froukje van Dijken BBA Binnenmilieu 010-2447025 www.binnenmilieu.nl Dagelijks 20.000 leerlingen
Nadere informatieBBA BINNENMILIEU. Literatuuronderzoek gebouwgebonden gezondheid, comfort, productiviteit en ziekteverzuim in relatie tot energiegebruik SenterNovem
1 e CONCEPT BBA BINNENMILIEU Literatuuronderzoek gebouwgebonden gezondheid, comfort, productiviteit en ziekteverzuim in relatie tot energiegebruik SenterNovem Onderzoekers: ir. A.C. Boerstra drs. J.L.
Nadere informatieDifferences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children
1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-
Nadere informatieIntroductie 4/25/2013. Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings Klimaatadaptatiemaatregelen op
4/25/2013 Kennisconferentie Deltaprogramma 2013 Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings op Part of Climate Proof Cities consortium of the gebouwniveau:
Nadere informatieMicroklimatisering en meer: Comfortabel en gezond; kan dat? Inhoud. Doelstelling. Impuls Microklimatisering. Sterkte/zwakte analyse
Inhoud Microklimatisering en meer: Comfortabel en gezond; kan dat? Microklimatisering Impuls werkgroep microklimatisering Lopende initiatieven Comfortabel, gezond en energiezuinig; contradictie of niet?
Nadere informatieProductiviteit = output per medewerker, per tijdseenheid gedeeld door input
$% &' ( )!! " # * Productiviteit in relatie tot binnenmilieu in kantoren Nadruk op thermisch binnenklimaat, luchtkwaliteit, geluid en licht Ziekteverzuim effecten worden meer summier behandeld dan productiviteit
Nadere informatieInhoud. Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving
Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving ir. H.IJ. (Hester) Hellinga Faculteit Bouwkunde, Leerstoel Bouwfysica 17-04-2008 NVvA Symposium, Zeist Inhoud 02 1. Onderwerp van het onderzoek
Nadere informatieMonitoren van werknemersproductiviteit in kantoren
Auteurs Thoen, H. 1, Roelofsen, P. 2, Mishra, A. 1, Loomans, M. 1, Hoes, P. 1, Hensen, J. 1 1. Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven 2. BAM Energy Systems, Bunnik Monitoren van werknemersproductiviteit
Nadere informatieIk ben productiever met de radio aan. Vind ik.
M+P MBBM groep www.mp.nl Mensen met oplossingen Ik ben productiever met de radio aan. Vind ik. ir. Tom Bouwhuis ir. Sara Vellenga-Persoon De werkomgeving - meetbaar, gezond en productief 2 Trends Future
Nadere informatieKeuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie
1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011
Nadere informatieCorporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart
Corporate presentation Risicomanagement Jeroen Baart Leading specialist in safe, productive and innovative solutions for working at height Since 1968, 48 years experience Offices in 16 countries, 57 depots
Nadere informatiebij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven
Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form
Nadere informatieRittal IT product portfolio. Elbert Raben Product Manager IT
Rittal IT product portfolio Elbert Raben Product Manager IT Directe versus indirecte vrije koeling Elbert Raben Product Manager IT 2011 AND 2008 THERMAL GUIDELINE COMPARISONS (MODIFIED) Classes IT Equipment
Nadere informatieDe Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie
De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited
Nadere informatieLow-Energy woningen en hun gebruikers
Low-Energy woningen en hun gebruikers Voorspeld energiegebruik vs. Werkelijk energiegebruik P 5 Presentation Msc 4 Graduation Studio _ Green Building Innovation Anne Cowan 1502492 1st Mentor: M. Tenpierik
Nadere informatieDe patient centraal in de acute zorg
De patient centraal in de acute zorg Drs. Marjolein Kremers, promovenda acute geneeskunde/internist acute geneeskunde i.o. Dr. Prabath Nanayakkara, internist acute geneeskunde, Amsterdam UMC, lok. VU Prof.
Nadere informatieThermische comfortonderzoek nabij de balie in Flux Technische Universiteit Eindhoven van Aarle, M.A.P.; Diepens, J.F.L.
Thermische comfortonderzoek nabij de balie in Flux Technische Universiteit Eindhoven van Aarle, M.A.P.; Diepens, J.F.L. Gepubliceerd: 17/04/2015 Document Version Uitgevers PDF, ook bekend als Version of
Nadere informatie, Kerkbeheer magazine, Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk beheer in de PKN, December 2014 Download article
List of free downloadable publications: Neuhaus, E., Stappers, M. (2014). Klimaatbeheersing in monumentale kerken, een spanningsveld tussen behaaglijkheid, behoud van monumentale waarden en energiegebruik,
Nadere informatieWat je moet weten over klimaatinstallaties
Wat je moet weten over klimaatinstallaties Het hoe en waarom van klimaatinstallaties in een notendop Philomena M. Bluyssen COLOFON Tekst Deze gids is geschreven door Philomena M. Bluyssen van de Technische
Nadere informatieBeter leren in een gezonde school
Beter leren in een gezonde school drs. L. Haans en ir. A.C. Boerstra, BBA Boerstra Binnenmilieu Advies Het binnenmilieu in basisscholen is van groot belang omdat jonge kinderen een groot deel van hun tijd
Nadere informatieObjectief & Perspectief
WELZIJN OP KANTOOR Kantoorinrichting in de toekomst Wim Pullen 15 maart2018 0 BRIEFING VOOR DEZE LEZING Doel is de ergonoom onderbouwing aan te reiken om: objectief over kantoorconcepten te kunnen oordelen
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieHet Binnenmilieuprofiel voor woningen
Het Binnenmilieuprofiel voor woningen Snelle METHODE om het binnenmilieu van een woning (incl. verbetermogelijkheden) in kaart te brengen, bij NIEUWBOUW maar vooral ook bij groot ONDERHOUD en RENOVATIES
Nadere informatieNatuurlijke toevoer en comfort Een samenvatting van nationaal en internationaal onderzoek
Natuurlijke toevoer en comfort Een samenvatting van nationaal en internationaal onderzoek W.F.de Gids TNO Bouw en Ondergrond Symposium 12 november 2008 Etten Leur Tocht Te koude relatief hoge luchtsnelheid
Nadere informatieATLAS - TU/E DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID 27 SEPTEMBER 2016
ATLAS - TU/E DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID 27 SEPTEMBER 2016 VOORSTELLEN Olaf Oosting Peter van Mierlo ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE GEBOUWEN ONGEZONDE
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieDUURZAAMHEID INSTALLATION PERFORMANCE. M.G. van der Hoeven, consultant eindgebruikers
DUURZAAMHEID INSTALLATION PERFORMANCE M.G. van der Hoeven, consultant eindgebruikers STELLING Er is nog een wereld te winnen op het gebied van performance van de installaties in een gebouw? INSTALLATION
Nadere informatieWind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?
Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Andreas Sterl (KNMI) wind hurricanes (orkanen) regen zicht + mist weer van de toekomst Achtergrond: CO 2 en temperatuurstijging Stijging
Nadere informatieThermisch Binnenklimaat als Gebouwprestatie
Thermisch Binnenklimaat als Gebouwprestatie Kees (ir. A.C.) van der Linden Matthijs (M.) Kerssemakers Technische Universiteit Delft 1 Atze (ir. A.C.) Boerstra Arjen (ir. A.K.) Raue Boerstra Binnenmilieu
Nadere informatieFyta y g ta oras BV Planten in de klas
Fytagoras BV Plant and sensor innovations Planten in de klas www.fytagoras.nl Located in bioscience city Leiden Central to the Dutch Greenport (Westland) Located in BioScience park Leiden, Leiden University
Nadere informatieGezondheid, Comfort & Prestatie Gericht Bouwen
Gezondheid, Comfort & Prestatie Gericht Bouwen Een complexe combinatie Marcel Loomans TU/e BWK Unit Building Physics and Systems Figuur met evolutie van de mens Source: revolutietheorie.be / Building Physics
Nadere informatieStigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer
Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons
Nadere informatieFunctioneren van WKO installaties
Functioneren van WKO installaties Het belang van goed beheer Klaasjan van der Maas Unica Ecopower Arjan van Bon Royal HaskoningDHV Vragen 1. Hoe ziet de nieuwe wetgeving en certificering eruit? 2. Hoe
Nadere informatiePersonal and Organizational Quality Assessment - Revised
Personal and Organizational Quality Assessment - Revised Rapport voor: Samenvatting meerdere bedrijven in Nederland Over de periode 28-213 Vertrouwelijk HeartMath BeNeLux Postbus 3 623 AA Meerssen Tel:
Nadere informatiePRAKTIJKONDERZOEK THERMISCH COMFORT
PRAKTIJKONDERZOEK THERMISCH COMFORT VERGELIJKING VAN DE ATG-METHODE MET DE GTO-METHODE IN DE PRAKTIJK ir. M. van Beek, TU Delft faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, momenteel werkzaam bij Peutz
Nadere informatieStrategisch management en vertrouwen
Strategisch management en vertrouwen Niels van der Weerdt PhD Dept. Strategic Management Rotterdam School of Management, Erasmus University Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie Strategisch management
Nadere informatieNIEUWE VISIE OP ZONREGELING
NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieOmgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen De temperatuur
Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen De temperatuur Dr. Maurits De Ridder D.G. Humanisering van de arbeid, FOD WASO Vakgroep maatschappelijke gezondheidkunde, Universiteit Gent Belgian Society for Occupational
Nadere informatieQuality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016
Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Beoogde resultaten Literatuuronderzoek naar de bestaande concepten van kwaliteit van leven
Nadere informatiePERSOONLIJKHEID EN OUTPLACEMENT. Onderzoekspracticum scriptieplan Eerste begeleider: Mw. Dr. T. Bipp Tweede begeleider: Mw. Prof Dr. K.
Persoonlijkheid & Outplacement: Wat is de Rol van Core Self- Evaluation (CSE) op Werkhervatting na Ontslag? Personality & Outplacement: What is the Impact of Core Self- Evaluation (CSE) on Reemployment
Nadere informatieResultaten onderzoek monitoring projecten Energiesprong. Niels Sijpheer, Energiesprong Wouter Borsboom, TNO
Resultaten onderzoek monitoring projecten Energiesprong Niels Sijpheer, Energiesprong Wouter Borsboom, TNO Energiesprongprojecten onder de loep Wat werkt en wat niet? Welke (prestatie) afspraken worden
Nadere informatieDe Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten
De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten The Moderating Influence of Social Support on the Relationship between Mobbing at Work
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatiePERSOONLIJKE CONDITIONERING MET REGELTECHNISCHE HUMAN IN THE LOOP -BENADERING
thema: Ventilatie PERSOONLIJKE CONDITIONERING MET REGELTECHNISCHE HUMAN IN THE LOOP -BENADERING De behoefte aan individueel comfort heeft geleid tot de ontwikkeling van persoonlijke klimaatsystemen. Deze
Nadere informatieIntercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit
1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why
Nadere informatieExperiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings
Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings H.Hoes 1 Klik om ATES het opmaakprofiel system results van de Monitoring within Energy Demonstration Program to 30%
Nadere informatieSofie Debaere Gangmaker Topsport & Wetenschap
Sofie Debaere Gangmaker Topsport & Wetenschap KOELENDE KLEDIJ VOOR TOPSPORTERS Een blik op de toekomst WBGT index for sports: Flag/Risk WBGT Good < 10 C Low 10 C 18 C Medium 18 C 23 C High 23 C 28 C Extreme
Nadere informatieRisico s van CO2 leidingen
takes gastransport further Risico s van CO2 leidingen Kennistafel buisleidingen T. Veenstra HSE coordinator Utrecht, 7 september 2010 Groningen, 9-9-2010 1 Inhoud Duurzaamheidsbeleid van Gasunie Ontwikkelingen
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatiemeten is weten (wat Te doen)!
009 Bouwfysica 8 meten is weten (wat Te doen)! gezondheid in woningen, SCholen en kinderdagverblijven ir. Henk Versteeg, Lichtveld Buis & Partners BV (LBP) In de afgelopen vijf jaar zijn door LBP een drietal
Nadere informatieDeel 1: Eindelijk een werkbare ZorgRie? Simone van Wijk Arbeidshygiënist / Arbo-adviseur
Deel 1: Eindelijk een werkbare ZorgRie? Deel 2: Binnenklimaat in de zorg Simone van Wijk Arbeidshygiënist / Arbo-adviseur Eenduidige uitvoering? Soorten gebouwen: g Overzichtelijk Complex Rond Vierkant
Nadere informatieDe Levende Gevel. Een richting voor innovatie en de ontwikkeling van de toekomst
De Levende Gevel Een richting voor innovatie en de ontwikkeling van de toekomst A letter from nature Dear., Our life knows no boundaries, we live together. You live in me and I live in you! I not only
Nadere informatieNieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen. Door: ir. E.N. t Hooft
Nieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen Door: ir. E.N. t Hooft 1 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 2 FASEN IN BOUWPROCES
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieBesluit MT Dienst Huisvesting
Nummer : Bijlage 26 bij besluitnr. 108 Datum : 9-08-2007 Afzender : Y. de Weerd - Vastgoed Advisering Kenmerk : DH_VA_002 In deze beleidsnotitie wordt het beleid van de Dienst Huisvesting met betrekking
Nadere informatieThemakatern duurzaamheid
ziekteverzuim cijfer totaal investering totaal energie totaal onderhoud ziekteverzuim docenten (klasse B1) (klasse B2) (klasse B2' ) vloerverwarming + 6% 5% 5% 5% 4% -- - +/- + ++ 6,5 8 Themakatern duurzaamheid
Nadere informatieDe Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim
De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:
Nadere informatieNatuurlijke ventilatie van leslokalen
Natuurlijke ventilatie van leslokalen Seminar Actiflow - CFD in de bouw 20 mei 2011 ir. Henk Versteeg Inhoud presentatie Introductie LBP SIGHT Binnenmilieu basisscholen Ventilatie basisschool De Schakel
Nadere informatieInleiding prestatieborging / commissioning
Inleiding prestatieborging / commissioning 1 2 1. Waarom prestatieborging 2. Wat is commissioning 3. Wat levert commissioning op 4. De markt en commissioning 1. Waarom prestatieborging Maar goed dat de
Nadere informatie