Toekomstvisie Forensische Geneeskunde binnen de Publieke Gezondheid

Transcriptie

1 Alv12/04 Toekomstvisie Forensische Geneeskunde binnen de Publieke Gezondheid Concept 6 januari 2012 Aanleiding De Forensische Geneeskunde (FG) is altijd in ontwikkeling. Nieuwe technologieën, nieuwe protocollen, veranderende wet- en regelgeving en organisatieontwikkelingen van zowel het justitiele en politiële apparaat als binnen de publieke gezondheid, brengen continu veranderingen in het vakgebied teweeg. De meest recente ontwikkeling is de inwerkingtreding van de zogenaamde tweede tranche Wet publieke gezondheid (Wpg) per 1 januari Door deze wet worden de GGD en territoriaal congruent aan de 25 veiligheidsregio s en komen de GGD en de GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) onder éénhoofdige leiding te staan van de Directeur Publieke Gezondheid (DPG), die wordt aangesteld door het bestuur van de GGD en het bestuur van de veiligheidsregio. Door de invoering van de functie DPG kunnen gemeentebestuurders, organisaties binnen de zorg (de witte kolom ), maar ook politie en justitie, rekenen op één eenduidig aanspreekpunt voor alle taken binnen de Publieke Gezondheid, zowel onder reguliere omstandigheden als bij rampen en crises. Dit vergemakkelijkt het maken van samenwerkingsafspraken op de raakvlakken tussen de Publieke Gezondheid en politie en justitie, waaronder de Forensische Geneeskunde. Een andere, aanstaande ontwikkeling is de nationalisatie van de politie. Door de nieuwe indeling van politieregio s (10 in plaats van 25) en de daarbij behorende nieuwe organisatie-inrichting zullen de bestaande afspraken tussen de GGD en en politie en justitie over de Forensische Geneeskunde goed tegen het licht moeten worden gehouden. Voor GGD Nederland is de invoering van de functie DPG een reden geweest om te komen tot een nieuwe toekomstvisie, die de Forensische Geneeskunde nadrukkelijk plaatst binnen het bredere kader van samenwerkingsafspraken tussen de Publieke Gezondheid en politie en justitie. Doel is om te komen tot een optimale samenwerking tussen de 25 DPG s en de nationale politie voor het hele palet van gelieerde taken. 1 Kenschets van de Forensische Geneeskunde Forensische geneeskunde is een vorm van publieke gezondheidsdienstverlening aan gemeenten, politie en Openbaar Ministerie, bestaande uit medisch onderzoek en advisering ten dienste van de (straf)rechtspleging en -handhaving. De FG bevindt zich op het raakvlak tussen de geneeskunde en het rechtssysteem en is derhalve een hybride vakgebied met zowel medische als juridische aspecten. De FG bestaat uit de volgende taakvelden. De kwaliteitseisen aan deze taakvelden zijn, zoals gebruikelijk is binnen de (publieke) gezondheidszorg, uitgewerkt in een certifica- 1 Deze visie heeft uitsluitend betrekking op het deelvakgebied binnen de FG van taken die worden uitgevoerd door forensisch artsen en forensisch verpleegkundigen. Buiten beschouwing worden gelaten de gerechtelijk pathologen, forensisch orthodontologen, forensisch psychiaters en andere specialisten die de tweedelijnsfunctie uitoefenen en die het gerechtelijke medisch specialistische onderzoek doen, zoals obductie in het Nederlands Forensisch Instituut. 1

2 tieschema van de stichting Harmonisatie Kwaliteit Zorginstellingen (HKZ, 2006). In de bijlage is een overzicht opgenomen van de onderliggende wet- en regelgeving. Uitwendige lijkschouw bij lijkvinding of vermoeden van niet-natuurlijk overlijden (Wet op de lijkbezorging) Een lijkschouw door een gemeentelijk lijkschouwer 2 vindt plaats in het kader van de Wet op de lijkbezorging. Deze gebeurt dan in opdracht van politie/openbaar Ministerie, maar kan ook door de behandelende sector worden aangevraagd. Een lijkschouw door de forensisch geneeskundige vindt plaats als de behandelend arts niet overtuigd is van een natuurlijke dood, als een nietnatuurlijke dood wordt vermoed of als er geen behandelend arts aanwezig is en er sprake is van een niet-natuurlijke dood of lijkvinding. Ook lijkschouwing bij euthanasie valt hieronder. Medische zorgverlening ingeslotenen Deze taak betreft medische zorg aan ingeslotenen onder de hoede van politie of Openbaar Ministerie. 3 Hieronder vallen de opsporing en behandeling van medische urgenties bij personen onder de zorg van politie/justitie, het stellen van indicaties voor acute verwijzing naar zorginstellingen zoals de spoedeisende eerste hulp (SEH) of een (psychiatrisch) ziekenhuis en het organiseren van ambulancetransport vanuit de politiecel naar de ontvangende zorginstelling, indien aan de orde. Medische advisering ingeslotenen Deze taak betreft het gevraagd en ongevraagd adviseren aan politie/justitie over medische situaties bij ingeslotenen en het beoordelen van geschiktheid voor detentie en verhoor. Bij de medische advisering kan sprake zijn van advies op basis van persoonlijk onderzoek door de forensisch geneeskundige. Ook kan een advies gaan over medische gegevens van onderzoek, gepleegd door derden of in het algemeen. Persoonlijk onderzoek kan tot doel hebben sporen te verzamelen en/of een advies te geven over een arrestant of getuige. Bij advisering in het algemeen kan het gaan om de interpretatie van bepaalde medische gegevens. Bijvoorbeeld hoe bepaalde verschijnselen verklaard kunnen worden, welke effecten bepaalde stoffen, middelen of medicamenten kunnen geven, wat de behandeling van bepaalde aandoeningen is of wat de risico s van bepaalde ziekten of bepaalde handelswijzen zijn. Onderscheid wordt gemaakt tussen de volgende situaties waarin advies kan worden gevraagd: betreffende de toepassing van dwangmiddelen, betreffende verhoorsituaties, betreffende een (seksueel) geweldsmisdrijf en betreffende situaties ten aanzien van de openbare gezondheidszorg. De medische advisering en zorgverlening voor ingeslotenen worden tezamen ook wel aangeduid als arrestantenzorg. Letselrapportage Een letselbeschrijving of letselverklaring wil zeggen: het objectief beschrijven van verwondingen. De beschrijving wordt gemaakt in het kader van een aangifte van mishandeling. De letselbeschrijving/letselverklaring wordt uitgevoerd conform het protocol letselbeschrijvingen. Een letselbeschrijving/letselverklaring wordt in de meeste gevallen uitgevoerd op verzoek van de 2 In het algemeen wordt gesproken van forensisch geneeskundige, behalve als het specifiek de wet betreft. Dan wordt gesproken van gemeentelijk lijkschouwer. 3 Medische zorgverlening in penitentiaire instellingen valt hier niet onder. 2

3 politie of justitie en kan worden gebruikt bij de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod. Het kan voorkomen dat het uitgevoerd wordt op verzoek van een burger. Sporenonderzoek Sporenonderzoek is het, op verzoek van de politie, afnemen van lichaamsmateriaal, waaronder bloed-/weefselafname en forensisch medisch onderzoek na zedendelicten. Overige werkzaamheden Voorbeelden van overige werkzaamheden in het kader van de Forensische Geneeskunde zijn: spreekuren op justitiële locaties of advisering of een asielzoeker wel of niet gehoord kan worden, letselbeschrijvingen/letselverklaringen op verzoek van particulieren, het verzegelen van een kist, het ondertekenen van een laissez-passer of algemene advisering aan de politie. Huidige situatie Naar schatting vinden op jaarbasis lijkschouwingen plaats, (gemelde) gevallen van euthanasie, zedenonderzoeken, letselbeschrijvingen, bloed- en/of weefselafnames en wordt er maal zorg verleend aan arrestanten. 4 Er zijn naar schatting ongeveer 204 forensische artsen werkzaam in Nederland. 5 In toenemende mate worden ook forensisch verpleegkundigen ingezet om bepaalde taken van de forensisch artsen over te nemen. Om het vak van 1 e lijns forensisch arts te mogen uitoefenen, is een speciale opleiding bij de NSPOH vereist. Deze is gebaseerd op een door het Forensisch Medisch Genootschap (FMG) opgesteld beroepscompetentieprofiel. Een register van 1 e lijns forensisch artsen wordt bijgehouden door de KNMG en het FMG. De Wet op de lijkbezorging regelt dat vanaf 2013 alleen op deze wijze geregistreerde forensisch artsen de uitwendige lijkschouw mogen doen. De Sociaal Geneeskundigen Registratie Commissie (SGRC) heeft hiertoe een overgangsregeling opgesteld voor momenteel werkzame forensisch artsen die nog niet geregistreerd zijn. De GGD, als gemeentelijke dienst voor de publieke gezondheid, voert van oudsher voor het overgrote deel van de gemeenten de lijkschouwing in het kader van de wet uit. Belangrijke extra reden is dat de positionering van de forensisch arts bij de GGD een onafhankelijke positie garandeert ten opzichte van de opdrachtgevers (gemeente en politie/justitie). Deze onafhankelijke positie is van belang, omdat de forensisch arts een eigen, onvervreemdbare medische verantwoordelijkheid draagt voor de 'de klant': de patiënt (overledene, arrestant of slachtoffer) en nabestaanden. Internationaal wordt de FG doorgaans gezien als een integraal onderdeel van public health, maar in Nederland is de FG niet opgenomen in de Wet publieke gezondheid (Wpg) als wettelijke taak van de GGD. In de praktijk voeren op dit moment 18 van de 25 GGD en minstens de taak lijkschouwing voor de gemeenten uit. In sommige gevallen voert een GGD deze taken ook uit voor aangrenzende gebieden, zodat het feitelijke bereik nog groter is dan deze 18 regio s. In de gebieden waar de GGD geen volledige operationele afdeling Forensische Geneeskunde heeft, hebben de gemeente(n) en/of politie met private organisaties afspraken gemaakt over de (gesplitste) dienstverlening. Deze ondernemingen voeren meestal slechts de arrestantenzorg uit; de overige taken worden vaak nog wel de GGD uitgevoerd. De verlening van arrestantenzorg door de GGD kan evenwel onder druk komen te staan door een eventuele aanbesteding door de nationale politie. 4 Nationaal Kompas Volksgezondheid, peildatum oktober Arbeidsmarkt voor forensisch artsen in 2010, R.R.J. Kalf, R.S. Batenburg 3

4 Uitgangspunten voor een toekomstbestendige Forensische Geneeskunde De DPG s zien collectief de volgende uitgangspunten als een noodzakelijke voorwaarde voor het realiseren van een effectieve en toekomstbestendige FG. 1. De Forensische Geneeskunde als ongedeeld vakgebied Het beroepsprofiel van de 1 e lijns forensisch arts omvat alle genoemde FG-taken. Om geregistreerd te kunnen blijven zullen de artsen hun praktijkervaring voor alle taken moeten onderhouden. Als verdere versnippering van forensische deeltaken doorzet dan wordt het moeilijker voor de individuele beroepsbeoefenaars (forensisch artsen en forensisch verpleegkundigen) om de praktijkervaring op peil te houden en voor de GGD als organisatie om de deskundigheid in huis te houden. De GGD dreigt dan bovendien minder aantrekkelijk te worden als werkgever, door een eenzijdiger FG-werkaanbod. Daarnaast bestaat het risico dat bij het opsplitsen van de FG-deeltaken de kostprijs voor gemeenten en/of politie stijgt, omdat de kosten van onder andere de paraatstelling (24/7 bereikbaarheid) en opleidingen moeten worden versleuteld over minder deelproducten. Dit zou kunnen leiden tot een neerwaartse spiraal, eindigend in het wegvallen van de FG als onderdeel binnen het totaal van de publieke gezondheid. De DPG s achten dit onwenselijk en pleiten daarom voor een ongedeelde uitoefening van taken op het gebied van Forensische Geneeskunde binnen de GGD. 2. De Forensische Geneeskunde als integraal onderdeel van de Publieke Gezondheid Het belang van de FG als integraal onderdeel van de bredere Publieke Gezondheid is gelegen in de vele raakvlakken met andere taakvelden van de GGD. Bijvoorbeeld de forensische kennis van sporen van seksueel misbruik is zeer belangrijk voor risicocommunicatie en het toezicht door de GGD op de kinderopvang, alsmede voor risicosignalering binnen de jeugdgezondheidszorg (JGZ). Vice versa kan de JGZ in samenwerking met de Jeugdzorg vaak de forensisch arts helpen om goed inzicht te krijgen in de gesteldheid, gezinssituatie en risicofactoren van minderjarige arrestanten. Een ander voorbeeld is de relatie met de GGD-taak Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). De forensisch arts van de GGD kan makkelijk binnen de GGD informatie verkrijgen over de geestelijke gesteldheid van arrestanten die bekend zijn bij de OGGZ (een significante groep arrestanten) en kan via het netwerk van de GGD ook eenvoudig zorgdragen voor doorverwijzing. Weer een ander voorbeeld is dat de forensisch arts binnen de GGD een beroep kan doen op kennis over infectieziekten, bijvoorbeeld in het geval van TBC bij arrestanten. Verder beschikt de DPG via het Regionaal Overleg Acute Zorg over het netwerk om goede afspraken te maken met de ambulancezorg en ziekenhuizen over het verlenen van acute zorg aan arrestanten. Tot slot biedt inbedding van de FG binnen de dagelijkse Publieke Gezondheid tevens de basis voor samenwerking bij rampen en crises, zoals lijkschouwing bij meerdere slachtoffers, maar ook forensische zorg in samenwerking met de GHOR en de ambulancezorg bij bijvoorbeeld ontruiming van een arrestantencomplex. De DPG kan dus garant staan voor de beschikbaarheid van forensische expertise onder alle omstandigheden. 3. De Forensische Geneeskunde als integraal onderdeel van samenwerkingsafspraken op het snijvlak tussen publieke gezondheid en veiligheid Op het snijvlak van publieke gezondheid en veiligheid hebben de DPG en politie/justitie vele taken waarvoor een goede samenwerking absolute noodzaak is. De forensische geneeskunde is er daar een van, maar het palet is veel groter. Net als politie en justitie werkt de GGD aan het vergroten van de sociale veiligheid. In veel regio s hebben deze partijen, samen met bijvoorbeeld 4

5 zorg- en welzijnsinstanties, elkaar gevonden in zogenaamde veiligheidshuizen. Het doel hiervan is het terugdringen van overlast en criminaliteit. De expertise van de FG, in samenhang met het inzicht dat de GGD vanuit de OGGZ en JGZ heeft op risico-/kwetsbare groepen, komt ten goede aan een integrale benadering binnen de veiligheidshuizen met concrete oplossingsrichtingen voor problemen op het gebied van zowel sociale veiligheid als gezondheid. De inzet van de DPG s is om de samenwerking met politie en justitie in den brede, inclusief de forensische geneeskunde, te borgen in duidelijke samenwerkingsafspraken. Het collectief van DPG s wil daarvoor landelijk met de nationale politie een gelijke basisset van afspraken overeenkomen, met de mogelijkheid voor regionaal maatwerk op het niveau van de toekomstige 10 politieregio s, waarbij de afspraken tussen de betrokken GGD en binnen die gebieden zijn afgestemd. 4. Een landelijk dekkend netwerk van Forensische Geneeskunde Om waar te kunnen maken dat de FG blijft voort bestaan als ongedeeld vakgebied als integraal onderdeel van afspraken met politie en justitie over de Publieke Gezondheid zullen de DPG s als collectief in 2012 een landelijk dekkend netwerk realiseren. De GGD en zullen als collectief optreden om in heel het land forensisch geneeskundige zorg te kunnen bieden aan gemeenten, politie en justitie, op een gelijkwaardig, hoogkwalitatief niveau en in samenhang gebracht met de andere vakgebieden binnen de publieke gezondheid. De DPG en zullen daartoe in 2012 het volgende ondernemen: - Een basisniveau van kwaliteit van de FG realiseren. Gemeenten, politie en justitie moeten er op kunnen rekenen dat in heel Nederland hetzelfde basisniveau aan forensisch geneeskundige zorg en advisering wordt geboden. Via het beroepscompetentieprofiel en de opleidingen is reeds verzekerd dat de professionals van de GGD in hun werk dezelfde kwaliteit bieden. Verder is de uniformiteit van werkwijzen gewaarborgd middels landelijke FGrichtlijnen, die structureel worden beheerd door het FMG en de vakgroep FG van GGD Nederland. 6 Ook organisatienormen, zoals de 24/7 bereikbaarheid van een forensisch arts, zijn in veel GGD en hetzelfde. Toch zijn er in de praktijk wel degelijk kwalitatieve verschillen ontstaan, bijvoorbeeld door verschillende wensen van de lokale/regionale opdrachtgevers. De DPG s zullen deze verschillen onderzoeken en principeafspraken maken over het basisniveau dat overal gelijkwaardig wordt aangeboden. - Landelijke dekking realiseren. Momenteel wordt niet in heel Nederland FG aangeboden. De DPG s willen dat de GGD en als collectief voor heel Nederland FG-dienstverlening kunnen leveren. Dit betekent echter niet dat noodzakelijkerwijs elke GGD over een afdeling FG moet beschikken. Ook nu al wordt door sommige GGD en ook in aangrenzende regio s FG geleverd. Door landelijke samenwerkingsafspraken kan worden gerealiseerd dat voor alle gemeenten en in elk van de 10 politieregio s FG kan worden geleverd door een van de GGD en. - Efficiencymaatregelen door bovenregionale samenwerking doorvoeren. Met het realiseren van een uniform basisniveau en een landelijk dekkend netwerk wordt het mogelijk om landelijk efficiencymaatregelen in de organisatie van de FG door te voeren. Door bovenregionale samenwerking kunnen de kosten van bijvoorbeeld 24/7 telefonische bereikbaarheid, opleidingen en beleidsvoorbereiding worden gereduceerd. Ook kunnen de continuïteit van werkervaring voor de beroepsbeoefenaren, de mogelijkheden voor noodzakelijke collegiale consultatie en intervisie, alsmede de kwaliteit en leveringszekerheid van de diensten zo beter worden gewaarborgd. Verder kan door het scholen van GGD-verpleegkundigen tot forensisch verpleegkundige de kostprijs van de dienstverlening worden verlaagd. Al deze maatregelen 6 Zie de Procedure onderhoud en ontwikkelen van bestaande / nieuwe Forensisch Geneeskundige richtlijnen, GGD Kennisnet. 5

6 moeten tezamen resulteren in een gegarandeerd kwaliteitsniveau tegen een realistische kostprijs voor de opdrachtgevers. - Samenwerking binnen de Publieke Gezondheid versterken. De raakvlakken van de FG met o.a. de JGZ, OGGZ en infectieziektebestrijding zijn, zoals beschreven, legio. De onderlinge samenwerking kan altijd nog beter. De vakgebieden binnen de Publieke Gezondheid zullen de reeds ingezette ontschotting verder moeten doorzetten, om optimaal en efficiënt gebruik te kunnen maken van elkaars kennis en kunde. - Toekomstbestendig arbeidsmarkt- en opleidingsbeleid. Het NIVEL heeft in opdracht van de kamer Sociale Geneeskunde van het Capaciteitsorgaan een advies opgesteld over de behoefteraming van forensisch artsen op nationaal niveau. 7 Rekening houdend met verschillende onzekerheidsmarges is berekend dat per jaar 21 personen zouden moeten instromen in de opleiding tot arts Maatschappij en Gezondheid (M&G) met het profiel forensische geneeskunde, alsmede 33 personen in de opleiding tot arts met alleen profiel forensische geneeskunde. Dit betekent een majeure opgave voor de sector. Het aantal opleidingsplaatsen bij GGD en zal hiervoor fors vergroot moeten worden. Alleen de genoemde landelijke samenwerking tussen GGD en kan garanderen dat ook in de toekomst voldoende forensisch artsen beschikbaar zijn voor de opdrachtgevers. Noodzakelijke voorwaarde is dat de GGD een aantrekkelijke werkgever blijft door het kunnen blijven aanbieden van een aantrekkelijk werkaanbod op een ongedeeld vakgebied van forensische geneeskunde, bestaande uit zowel gemeentelijke lijkschouwing als arrestantenzorg. - Landelijke letseldatabase. Mede naar aanleiding van de invoering van de wet deskundigen in strafzaken is het idee van een landelijke letseldatabase ontstaan waarin de regionaal werkende dienstdoende forensisch arts online en ad hoc benodigde informatie kan vinden. Het doel van een dergelijke database is onder meer het gebundeld beschikbaar maken van kennis, informatie, achtergrond en literatuur betreffende letsels. Dit kan worden gedaan door het aanbieden van een gerefereerde gebundelde informatiebron, door een vanuit de beroepsgroep gemeenschappelijk aangestuurde eindredactie. In opdracht van de GGD Friesland en Hogeschool van Hall Larenstein, onderdeel van Wageningen universiteit, is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van een dergelijke letseldatabase. 8 Uit het onderzoek is gebleken dat er in het veld een grote behoefte is een database. De vakgroep FG van GGD Nederland heeft daarom opdracht gekregen deze te ontwikkelen. - Landelijk uniforme registratie. Voor de medische verslaglegging (medisch dossier) en uitvoering van de FG zijn momenteel verschillende ICT-systemen in gebruik. Als onderdeel van de realisatie van een landelijk dekkend netwerk van FG zal worden toegewerkt naar landelijke invoering van één en hetzelfde systeem: Formatus. Dit is een door de GGD Amsterdam ontworpen forensisch medisch overdrachtprogramma, zoals dat door de inspectie (IGZ) bij het verlenen van 1e lijns gezondheidszorg verplicht is gesteld. Het programma voldoet aan de door IGZ gestelde eisen bij medische overdracht van een ingeslotene. Steeds meer Huizen van bewaring en justitiële inrichtingen gebruiken dit programma bij het binnenkomen van arrestanten uit omliggende politiebureaus of rechtbank. Door collectieve invoering van dit programma zijn politie en justitie verzekerd van een uniforme wijze van registratie in alle 10 politieregio s. 7 Arbeidsmarkt voor forensische artsen in 2010, met een capaciteitsraming 2022/2028, NIVEL, januari Onderzoek naar de haalbaarheid van een landelijke letseldatabase, A.M. Kronemeijer, Leeuwarden, januari

7 Conclusie De DPG s zijn ervan overtuigd dat op basis van de beschreven vier uitgangspunten en door projectmatige uitvoering van de beschreven stappen aan de verschillende opdrachtgevers een toekomstbestendig, landelijk dekkend netwerk van hoogwaardige forensische geneeskunde kan worden geboden. De kracht van deze FG binnen de Publieke Gezondheid is de aansluiting met andere vakgebieden en inbedding binnen de bredere samenwerking aan de sociale veiligheid, binnen een landelijk dekkend netwerk met een gegarandeerd kwaliteitsniveau. Dit zal op prijs niet kunnen concurreren met de inkoop van enkelvoudige FG-diensten in de markt, maar is naar de overtuiging van de DPG s op kwaliteit en samenhang een betere garantie voor een toekomst bestendige forensische geneeskunde. De opdrachtgevers van de FG zijn daarbij bovendien verzekerd van één landelijk aanspreekpunt namens alle GGD en: GGD Nederland. 7

8 Bijlage: wettelijke bepalingen omtrent de Forensische Geneeskunde Wet op de lijkbezorging De Wet op de lijkbezorging is op 7 maart 1991 vastgesteld en op 1 juli 1991 in werking getreden. De laatste wijziging dateert van 22 oktober De wet beschrijft onder meer de verantwoordelijkheid tot het benoemen van gemeentelijk lijkschouwers, wie bevoegd is tot het uitoefenen van een lijkschouw, situaties waarin bezwaren zijn tegen het optreden als gemeentelijk lijkschouwer en de handelswijze bij overlijden ten gevolgen van een natuurlijke oorzaak, evenals de handelswijze in gevallen waarin de lijkschouwer geen verklaring van overlijden af kan geven. Besluit op de lijkbezorging Het Besluit op de lijkbezorging is op 18 december 1997 in werking getreden. Dit besluit is een voorschrift ter uitvoering van de Wet op de lijkbezorging. In dit besluit wordt onder andere de verklaring van overlijden en het vervoer van lijken naar en uit Nederland bepaald. Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding is in werking getreden op 27 april Deze wet beschrijft de zorgvuldigheidseisen bij levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding, evenals de werkwijze van de lijkschouwer en de regionale toetsingscommissies. Vaststellingsbesluit formulieren bedoeld in de Wet op de lijkbezorging betreffende overlijden ten gevolge van een niet-natuurlijke oorzaak Het Vaststellingsbesluit formulieren bedoeld in de Wet op de lijkbezorging betreffende overlijden ten gevolge van een niet-natuurlijke oorzaak is op 19 maart 2002 in werking getreden. Het besluit bevat modelformulieren voor de behandelend arts aan de gemeentelijk lijkschouwer, de gemeentelijk lijkschouwer aan de officier van justitie en de gemeentelijk lijkschouwer aan de regionale toetsingscommissie. Penitentiaire beginselenwet De Penitentiaire beginselenwet is in werking getreden op 18 juni Naast een aantal rechten voor de gedetineerden wordt ook een aantal zorgplichten voor de inrichting gegeven: de inrichting moet voorzien in de medische, geestelijke en sociale verzorging van de verpleegde gedetineerde. Wegenverkeerswet De Wegenverkeerswet is in werking getreden op 20 december In artikel 8 staat beschreven dat de forensisch artsen bloed of urine afnemen/verzamelen bij verdachten. Wetboek van strafrecht Dit wetboek is in werking getreden op in 3 maart Het bevat alle strafbare misdrijven en overtredingen in Nederland. Wet geneeskundige behandelovereenkomst (Wgbo) De Wgbo is opgenomen in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. In de Wgbo zijn regels opgenomen over de behandelingsovereenkomst tussen een hulpverlener (in uitoefening van een geneeskundig beroep of bedrijf) en een patiënt (degene op wie de handelingen betrekking hebben) 8

9 over door de behandelaar te verrichten handelingen op het gebied van de geneeskunst. In de wet zijn specifieke regels opgenomen inzake de informatieplicht van de hulpverlener, toestemmingsvereiste, dossiervorming, geheimhouding, gegevensverstrekking voor wetenschappelijk of statistisch onderzoek, privacy bij uitvoering van de behandeling, aansprakelijkheid, et cetera. Tevens zijn in een aantal bepalingen specifieke regels voor de leeftijd van de patiënt opgenomen. DNA-wet en Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden De Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden is in werking getreden op 16 september De wet beschrijft het kader waarbinnen celmateriaal voor het bepalen en verwerken van het DNAprofiel mag worden afgenomen. Regeling en besluit tarieven bij strafzaken In deze regeling en besluit (daterend van 2003) worden onder andere de vergoedingen voor het melden van euthanasie en lijkschouw vastgesteld. Opiumwet De Opiumwet is in werking getreden op 19 mei De wet beschrijft onder andere de vrijstelling van het verbod op het verstrekken of vervoeren van middelen in het kader van het uitoefenen van de geneeskunst. Kwaliteitswet zorginstellingen De Kwaliteitswet zorginstellingen is op 1 april 1996 in werking getreden. De wet verplicht instellingen om verantwoorde zorg te bieden en de kwaliteit van zorg systematisch te bewaken, te beheersen en te verbeteren. Alle WCPV-taken vallen sinds 1 januari 2003 onder deze wet. Zorgen dienstverlening van forensisch geneeskundigen aan personen onder de hoede van politie/justitie vallen onder de Kwaliteitswet zorginstellingen. Ten aanzien van lijkschouw en advisering is het lastiger uitsluitsel te geven. IGZ beoordeelt deze taken wel als vallend onder deze wet, maar formeel is dit niet zo omdat het geen WCPV-taken betreffen. 9