INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN IN BELGIË VAN 2000 TOT 2020

Transcriptie

1 André Decoster Wllem Sas Jul 2017 INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN IN BELGIË VAN 2000 TOT 2020 Onderzoekseenhed Econome - KU Leuven

2

3 INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN IN BELGIË: ANDRÉ DECOSTER EN WILLEM SAS DEPARTEMENT ECONOMIE - KU LEUVEN 7 JULI Onze dank gaat ut naar de Studedenst van de Vlaamse Regerng van het Departement Kanselarj en Bestuur (SVR-DKB), en naar Therry Vergeynst de n naam van de SVR-DKB het project coördneerde en opvolgde. We danken ook alle leden van de stuurgroep van het project voor hun constructeve opmerkngen: Tllo Baert (waarnemend ld, kabnet Vlaamse mnster-presdent), Luc Daelmans (waarnemend ld, kabnet Vlaamse mnster-presdent), Gna Gentl (Federaal Planbureau), Axel Mathot (Vlaamse overhed, Departement Fnancën & Begrotng), Wm Van den Bossche (Vlaamse overhed, Departement Fnancën & Begrotng), Luc Van Meensel (Natonale Bank Belgë) en Peter Vets (Rjksdenst voor Socale Zekerhed). We wensen ook Patrck Bscar (Natonale Bank Belgë), Danel Brabant (Rjksdenst voor Socale Zekerhed), Davd Cornlle (Natonale Bank Belgë), Ncole Fasquelle (Federaal Planbureau), Monca Maeseele (Natonale Bank Belgë), Mchel Santran (Federaal Planbureau) en Karne Vergauwen (Natonale Bank Belgë) te bedanken voor het op maat leveren van gegevens en verdere nformate. Tot slot gaat onze dank ook ut naar Toon Vanheukelom (Departement Econome, KU Leuven), voor zjn bjdrage aan de grafsche utwerkng van het rapport en de berekenngen van de fnancële stromen volgens het werkplaatsprncpe. Alle eventuele fouten vallen onder de verantwoordeljkhed van de auteurs van het rapport.

4 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Inhoudstafel Samenvattng... 4 A. Hoe groot zjn de nterregonale fnancële stromen vanut het Vlaamse Gewest?... 5 B. Nemen de fnancële stromen toe of af, gedurende de perode ?... 7 C. Wat verklaart de fnancële stromen? D. Hoe gevoelg zjn de berekenngen aan methodologsche keuzes en alternateve scenaro s? 13 E. Passen de nterestlasten volgend ut de federale overhedsschuld n de berekenng van nterregonale fnancële stromen? F. Wat drukt een berekenng van nterregonale fnancële stromen ut? Inledng De aard van nterregonale fnancële stromen Een eenvoudg voorbeeld Lessen ut dt eenvoudg voorbeeld Methodologe & data Keuze van het jkpunt De Bevolkngsmethodek (bevolkngsjkng) De nkomensmethodek (nkomensjkng) Een algemene formule Permeter: welke federale nkomsten en utgaven worden regonaal omgeslagen? Berekenng van verdeelsleutels De Personenbelastng De BTW en Accjnzen De Vennootschapsbelastng De Roerende Voorheffng & belastngen op kaptaal De Socale bjdragen Utgaven bnnen de socale zekerhed (RSZ) Ambtenarenpensoenen Federale socale bjstand Net-product gebonden subsdes Verlonng van federaal overhedspersoneel Utgaven bnnen de fnancerngswet (dotates en soldartetsmechansme)... 44

5 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Overzcht Interregonale fnancële stromen volgens woonplaatsprncpe: resultaten Totale fnancële stromen Totale fnancële stromen per onderdeel Fnancële stromen ut de socale zekerhed (RSZ) Fnancële stromen ut RSZ volgens de bevolkngsmethodek Fnancële stromen ut RSZ volgens de nkomensmethodek Fnancële stromen ut de totale federale nkomsten (enttet I) Fnancële stromen ut de federale dotatefnancerng Overzcht van bestaande studes en vergeljkng Gevoelghedsanalyse Fnancële stromen n 2014: het werkplaatsprncpe versus het woonplaatsprncpe Fnancële stromen bj gewjzgde demografe Interestlasten ut de federale overhedsschuld Transfers n termen van de federale staatsschuld Transfers ut de nterestlasten Een voorbeeld ter llustrate Concluse referentes Appendx A: Evolute van Permeter doorheen de tjd Appendx B: Resultaten n reële bedragen en verschllen (permeter 1) appendx C: het mcro-smulatemodel fantas appendx D: het mcro-smulatemodel euromod appendx F: het begrotngsmodel safre

6 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul SAMENVATTING In deze stude berekenen we de nterregonale fnancële stromen tussen de dre Belgsche gewesten, vervat n de federale nkomsten en utgaven van de federale overhed. Naast een actualserng van vroegere berekenngen lgt de meerwaarde van de stude n de volgende zaken: We berekenen de nterregonale stromen op consstente wjze voor de perode Dt rume tjdskader stelde ons n staat om een montorngmodel te ontwkkelen genaamd MONIFLOW (MONtorng of Interregonal fscal FLOWs) dat bnnen de beoogde tjdspanne de fnancële stromen berekent en projecteert op de mddellange termjn. De perode vormt met andere woorden een prognose van het verloop van de fnancële stromen bj ongewjzgd beled, en dt gegeven de recentste macro-economsche projectes van het Federaal Planbureau en nformate volgend ut het mcro-smulatemodel FANTASI. Alle resultaten opgenomen n dt rapport volgen rechtstreeks ut het neuw ontwkkelde montorngmodel MONIFLOW. We voeren de berekenngen ut op twee maneren. De twee verschllende methoden werden ook n eerdere studes gebrukt. Een eerste methode legt de fnancële stromen bloot op bass van gewesteljke bevolkngsverhoudngen, en werd n het verleden o.a. toegepast door de Natonale Bank (NBB). Andere studes opteren voor een methode de steunt op de relateve bjdrage van een gewest tot de federale nkomsten. In deze stude tonen we eerst aan waarn de eerste methode, op bass van een bevolkngsjkng, verschlt van de tweede methode, de steunt op een nkomensjkng. Daarna passen we bede methoden toe op dezelfde data en op dezelfde permeter. De permeter van de stude,.e. welke nkomsten en utgaven bj de berekenngen betrokken worden, s op bepaalde punten meer utgebred dan n eerdere studes. Zo nemen we de roerende voorheffng onder de loep, en kjken we aan utgavenzjde verder dan de socale zekerhed en socale voorzenng. De subsdes aan bedrjven zoals de subsdes voor overuren, nacht & ploegenarbed, de doelgroepenvermnderngen of de Socale Marbel subsdes maken mmers ook deel ut van de permeter. We stellen tot slot de resultaten steeds voor volgens twee verschllende permeters: zonder ( permeter 1 ) en met de federale ambtenarenlonen ( permeter 2 ). Dt op vraag van de opdrachtgevers van de stude. De Natonale Bank van Belgë, de n de stuurgroep van het project vertegenwoordgd was, valdeert echter enkel de resultaten zonder de federale ambtenarenlonen. 2 2 Voor de Natonale Bank kunnen fnancële stromen enkel berekend worden bnnen de overhedsutgaven en nkomsten de bestaan ut overdrachten, dat wl zeggen betalngen zonder rechtstreekse tegenprestate (ze ook Dury et al., 2008). De ambtenarenlonen hebben wel een drecte tegenprestate, zjnde de geleverde arbed, en vormen het enge conceptuele verschl tussen onze permeter 2 en de permeter gehanteerd door de Natonale Bank n Dury et al. (2008). Onze Permeter 1 komt zo goed als volledg overeen met de permeter n Dury et al. (2008).

7 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Onze belangrjkste resultaten beden een antwoord op de volgende vragen: A. HOE GROOT ZIJN DE INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN VANUIT HET VLAAMSE GEWEST? Fguur 1 en Fguur 2 geven een summer beeld van de belangrjkste resultaten van de stude voor het Vlaams Gewest. Het enge verschl tussen bede fguren s dat we n Fguur 2 ook de fnancële stromen ut de ambtenarenlonen tonen, en dus een ets bredere permeter hanteren. Voor de overzchteljkhed kezen we n deze fguren voor de meest courante berekenngsmethode,.e. op bass van een bevolkngsjkng, en geven we slechts twee jaren weer: 2014 en De mpact van de zesde staatshervormng utgevoerd n komt op de maner desalnettemn aan bod n de fguren. De gedetalleerde resultaten voor alle jaren van 2000 tot 2020 en voor bede berekenngsmethodes zjn te vnden n paragraaf 4 van de stude, en n summere vorm (geselecteerde jaren) n Tabel 1 op pagna 7. Fguur 1: Fnancële stromen vanut Vlaams Gewest (n mljoen ) De lnkerbalk van Fguur 1 toont dat de totale fnancële stroom n 2014 vanut het Vlaams Gewest naar de rest van het land 6,8 mljard bedroeg. Als we ook de ambtenarenlonen n rekenng brengen (n Fguur 2) bedraagt de fnancële stroom 7,1 mljard. Om de totale fnancële stromen te ontleden en te verklaren, spltsen we ze n dt rapport steeds op n dre relevante bestanddelen : 1. De fnancële stromen volgend ut de nkomsten en utgaven van de socale zekerhed (n Fguur 1 en Fguur 2 aangedud als RSZ en rood ngekleurd): dt gaat aan nkomstenzjde hoofdzakeljk om socale bjdragen van werkgevers en werknemers, en aan utgavenzjde om socale utkerngen waarvan pensoenen, werklooshed, gezondhedszorg en knderbjslag de meest omvangrjke zjn. 2. De fnancële stromen ut de nkomsten en utgaven van de federale overhed (n Fguur 1 en Fguur 2 aangedud als Federale Overhed en blauw ngekleurd): aan nkomstenzjde zjn de meest omvangrjke posten her de personenbelastng, de vennootschapsbelastng, en de

8 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul BTW & accjnzen. Aan utgavenzjde gaat het om een klener bedrag, dat vooral bestaat ut ambtenarenpensoenen, subsdes aan bedrjven, federale socale bjstand (leefloon en hulp aan gehandcapten), en ambtenarenlonen (nden opgenomen n de permeter). 3. De fnancële stromen ut de federale dotatefnancerng van de gewesten en gemeenschappen (n Fguur 1 en Fguur 2 aangedud als Dotates ), zoals vastgelegd n de Bjzondere fnancerngswet. Deze dre bassbestanddelen van de totale fnancële stromen worden op hun beurt utgespltst n hun belangrjkste deelstromen, zoals ook aangegeven n Fguur 1 en Fguur 2. We leren de volgende zaken ut Fguur 1 en Fguur 2: De utgaande fnancële stroom n 2014 van 6,8 mljard n Fguur 1 en 7,1 mljard n Fguur 2 volgt voor ongeveer 2/3 ut de nkomsten en utgaven van de federale overhed, goed voor 4,7 mljard n Fguur 1, en 5 mljard n Fguur 2. De fnancële stromen ut de socale zekerhed bedragen 2 mljard, en de fnancële stromen ut de dotatefnancerng 118 mljoen n bede fguren. In 2020 neemt de fnancële stroom ut de dotatefnancerng toe tot 951 mljoen, nemen de fnancële stromen ut de socale zekerhed af tot 1,4 mljard, en nemen ook de fnancële stromen ut de federale overhedsutgaven en nkomsten af tot 4 mljard n Fguur 1 en 4,2 mljard n Fguur 2. De totale fnancële stroom n 2020 vanut Vlaanderen bedraagt derhalve 6,3 mljard n Fguur 1 (of 450 mljoen mnder dan n 2014) en 6,6 mljard n Fguur 2 (of 497 mljoen mnder dan n 2014). Fguur 2: Fnancële stromen vanut Vlaams Gewest nclusef ambtenarenlonen (n mljoen ) De fnancële stromen ut de nkomsten en utgaven van de federale overhed (blauwe balkjes n Fguur 1 en Fguur 2) volgen hoofdzakeljk, maar n afnemende mate doorheen de tjd, ut

9 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul het luk van de personenbelastng. De fnancële stromen ut de BTW en de Vennootschapsbelastng (VB) komen op de tweede en derde plaats, en wnnen aan belang n de perode De fnancële stromen n de socale zekerhed (rode balkjes n Fguur 1 en Fguur 2) lopen grotendeels van Vlaanderen rchtng de rest van het land. Vooral wat de pensoenen betreft lopen de fnancële stromen echter n de omgekeerde rchtng. Dt gaat n mndere mate ook op voor de fnancële stromen n de gezondhedszorg. Bede trends zetten bovenden door op de mddellange termjn. Het nettobedrag bljft postef echter, wat volgt ut de aanzenljke utgaande fnancële stromen vervat n de werknemers- en werkgeversbjdragen voor de socale zekerhed. Om de bedragen van de fnancële stromen n Fguur 1 en Fguur 2 beter te doorgronden gaan we n wat volgt eerst n op hun evolute doorheen de tjd. We komen daarna terug op de verdere onderlggende verklarngen per onderdeel van de totale stromen. B. NEMEN DE FINANCIËLE STROMEN TOE OF AF, GEDURENDE DE PERIODE ? In Fguur 3 heronder drukken we de fnancële stromen ut n % van het BBP voor de volledge bestudeerde perode. De onderlggende cjfers staan n Tabel 1, zowel n relateve, absolute, als per capta termen (ze paragraaf 4 van dt rapport voor de volledge tjdreeksen). We tonen herbj ook de resultaten voor de berekenngsmethode de een nkomensjkng gebrukt. Fguur 3: Fnancële stromen n % van het Belgsch BBP Bevolkngsjkng Inkomensjkng Fguur 3 en Tabel 1 leren het volgende: De fnancële stromen gebaseerd op de bevolkngsjkng vallen over het algemeen hoger ut. Voor 2014 bjvoorbeeld bedraagt de utgaande fnancële stroom 1,41% van het BBP met de nkomensjkng (.p.v. 1,67% met de bevolkngsjkng). Zoals we n het rapport utgebred aantonen heeft dt verschl zowel te maken met de keuze van het jkngspunt als met de keuze van de permeter van de stude, waarbj federale nkomsten een grotere rol spelen n de berekenngen dan utgaven (de sterker gedecentralseerd zjn). De evolute van de bedragen s mn of meer dezelfde volgens de bevolkngs- en nkomensmethodek. Aan weerszjden van Fguur 3 zen we dat een postef (.e. utgaand) bedrag vanut het Vlaamse en Brusselse Gewest gedurende de hele tjdsperode het Waalse

10 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul negateve (.e. nkomend) bedrag fnancert. De fnancële stromen vanut Vlaanderen naar de rest van het land dalen van 1,87% van het BBP n 2000 tot 1,44% n 2020 volgens de bevolkngsjkng (een dalng met 23%), en van 1,5% n 2000 tot 1,31% volgens de nkomensjkng (een dalng met 13%). Logscherwjze tekent zch n het Waals Gewest het spegelbeeld af: de nkomende fnancële stromen voor Wallonë verklenen doorheen de tjd. We concluderen dat de fnancële stromen vanut Vlaanderen afnemen n de perode Hoewel de algemene trend neerwaarts s, vallen er desalnettemn afnemende en toenemende bewegngen van de stromen op te merken n Fguur 3, afhankeljk van de beschouwde tjdsperode. De totale fnancële stromen zjn mmers het netto resultaat van heel wat onderlggende evolutes nzake federale beledskeuzes en externe omstandgheden. We bespreken deze n meer detal n de volgende paragraaf, maar onderscheden her reeds de ver belangrjkste oorzaken van dergeljke fluctuates: o o o o De evolute van de fnancële stromen aan weerszjden van Fguur 3 loopt mn of meer geljk wat betreft de mpact van de economsche crss. De toont zch n de samenkomende bewegng van de fnancële stromen rchtng de X-as tjdens de jaren , wat betekent dat de stromen afnemen, en de uteenlopende bewegng n de twee daaropvolgende jaren. We komen herop terug n wat volgt. We komen herop terug n wat volgt. Vanaf tekenen de hervormngen n het werklooshedsstelsel zch n mndere mate af n de fnancële stromen, zowel bj de nkomens- als de bevolkngsjkng. Deze ngreep vermnderde het aantal utkerngsgerechtgden, wat de emprsche nvullng van de permeter van de stude beïnvloedt, alsook de relateve verhoudngen tussen de gewesten. Herdoor nemen de fnancële stromen tevens af. Ten gevolge van de zesde staatshervormng werd ongeveer een kwart van de personenbelastng overgeheveld naar de gewesten n Herdoor verdwjnt er ongeveer 10 mljard ut de permeter van de stude, en verklent het relateve overwcht van het Vlaams Gewest n termen van nkomsten ut de personenbelastng. De fnancële stroom vanut Vlaanderen neemt bjgevolg vanaf 2015 af. Deze fluctuates worden afgevlakt of versterkt door de fnancële stromen n de pensoenutkerngen. De dvergerende demografsche evolute op gewesteljk nveau ledt vooral voor Vlaanderen tot een afname van de utgaande fnancële stroom, en vce versa voor Brussel. Deze trend manfesteert zch gedurende de hele perode

11 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 1: Totale nterregonale fnancële stromen ( ) In % BBP In mljoen (reëel) In per capta Jaar VL WAL BRU VL WAL BRU VL WAL BRU Bevolkngsjkng ,87-2,04 0, ,85-1,98 0, ,67-1,82 0, ,50-1,61 0, ,66-1,74 0, ,68-1,74 0, ,67-1,72 0, ,54-1,65 0, ,50-1,59 0, ,44-1,56 0, Inkomensjkng ,50-1,61 0, ,53-1,64 0, ,38-1,53 0, ,29-1,42 0, ,43-1,55 0, ,44-1,54 0, ,41-1,50 0, ,37-1,51 0, ,34-1,46 0, ,31-1,45 0, Noot: de tjdreeksen van de absolute bedragen n het mddelste paneel van de tabel werden gecorrgeerd voor nflate, met als bassjaar De per capta bedragen n het rechtse paneel zjn utgedrukt n termen van de gewesteljke bevolkng. Ze sommeren om deze reden net tot nul. Op vraag van de opdrachtgevers van de stude berekenen we ook de fnancële stromen ut de verlonng van het federale overhedspersoneel. We drukken de resultaten hervan n Tabel 2 opneuw ut n relateve, absolute en per capta termen, en tellen deze op bj Tabel 1 om te komen tot Tabel 3. Omwlle van de keuze van het jkpunt maakt het opnemen van de ambtenarenlonen een groter verschl bj berekenngen gebaseerd op een nkomensjkng dan wel op een bevolkngsjkng. De neerwaartse trend n % van het BBP zet zch echter ook her door voor bede berekenngsmethoden, zoals ook dudeljk bljkt ut Fguur 4. Fguur 4: Fnancële stromen (nclusef ambtenarenlonen) n % van het Belgsch BBP Bevolkngsjkng Inkomensjkng

12 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 2: Fnancële stromen volgend ut verlonng federaal overhedspersoneel (ambtenarenlonen) Jaar In % BBP In mljoen (reëel) In per capta VL WAL BRU VL WAL BRU VL WAL BRU Bevolkngsjkng ,08-0,10 0, ,08-0,11 0, ,07-0,11 0, ,06-0,10 0, ,05-0,09 0, Inkomensjkng ,17-0,20 0, ,17-0,20 0, ,16-0,19 0, ,15-0,18 0, ,12-0,15 0, Noot: de tjdreeksen van de absolute bedragen n het mddelste paneel werden gecorrgeerd voor nflate, met als bassjaar De per capta bedragen n het rechtse paneel zjn utgedrukt n termen van gewesteljke bevolkng. Alle bedragen kunnen opgeteld worden bj de bedragen n Tabel 1 bovenaan, om te komen tot de totale fnancële stroom nclusef de stroom volgend ut de ambtenarenlonen n Tabel 3. Tabel 3: Totale nterregonale fnancële stromen nclusef de ambtenarenlonen ( ) Jaar In % BBP In mljoen (reëel) In per capta VL WAL BRU VL WAL BRU VL WAL BRU Bevolkngsjkng ,95-2,14 0, ,93-2,08 0, ,76-1,93 0, ,57-1,72 0, ,74-1,85 0, ,75-1,85 0, ,73-1,82 0, ,60-1,75 0, ,56-1,69 0, ,49-1,65 0, Inkomensjkng ,67-1,81 0, ,70-1,85 0, ,56-1,74 0, ,45-1,61 0, ,61-1,73 0, ,61-1,74 0, ,56-1,68 0, ,52-1,68 0, ,47-1,62 0, ,43-1,61 0, Noot: de tjdreeksen van de absolute bedragen n het mddelste paneel van de tabel werden gecorrgeerd voor nflate, met als bassjaar De per capta bedragen n het rechtse paneel zjn utgedrukt n termen van de gewesteljke bevolkng, en sommeren om deze reden net tot nul. Alle bedragen werden berekend nclusef de stromen ut de ambtenarenlonen.

13 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul C. WAT VERKLAART DE FINANCIËLE STROMEN? In Tabel 4 spltsen we de totale fnancële stromen voor de dre gewesten op n de dre bassbestanddelen zoals herboven beschreven: de fnancële stromen n de socale zekerhed, de federale nkomsten en utgaven, en de dotates. Twee zaken vallen op n Tabel 4: Een eerste observate n Tabel 4 s dat de relateve bjdrage van de dre onderlggende componenten sterk bepaald wordt door de keuze van het jkngspunt. Zoals we n paragraaf 3 van het rapport utleggen s dt een logsch gevolg van het fet dat er met een nkomensjkng geen fnancële stromen meer ontstaan bnnen de nkomsten zelf, enkel nog aan de utgavenkant. Ten tweede sprngt ook de varate n de fnancële stromen ut de socale zekerhed aan de lnkerzjde van de tabel n het oog, en dt voor bede berekenngsmethoden. Zo nemen de utgaande fnancële stromen vanut Vlaanderen af van 2,8 mljard n 2000 tot 1,4 mljard n 2020 volgens de bevolkngsmethodek, en van 2,9 mljard n 2000 tot 2,1 mljard n 2020 volgens de nkomensmethodek. Het Brusselse plaatje toont opneuw het spegelbeeld hervan. Deze trend s meteen één van de belangrjkste verklarngen voor het afnemen van de totale fnancële stromen utgedrukt n percentages van het BBP, zoals bovenaan beschreven. Dt verloop van de fnancële stromen n de socale zekerhed kan deels verklaard worden door het gewjzgd beled onder de vorge en hudge regerng, zeker wat de klenere varates betreft. Maar voor de aanhoudende dvergente van de fnancële stromen s demografe de belangrjkste oorzaak. De verhoudng van de +65 jargen gng mmers n Vlaanderen sterk omhoog gedurende de perode Terzelfdertjd zette zch n het Brusselse Gewest een verjongng van de bevolkng n, en een mnder sterke verouderng n Wallonë. Zoals we llustreren n Tabel 5 s het logsche gevolg hervan dat de fnancële stromen n de pensoenen eveneens dvergeren, en wel n sterke mate. Om de fnancële stromen n Tabel 4 vervolgens nog beter te verklaren, spltsen we ze tot slot opneuw op, maar deze keer n twee relevante tjdsperoden: Perode : n deze perode sloeg de economsche crss het hardst toe. In tegenstellng tot de Vlaamse exportgerchte econome, held de Waalse econome redeljk goed stand tot en met De stuate gng pas achterut n Wallonë rond 2010, op hetzelfde moment dat de Vlaamse econome dankzj een toename van de export weer aantrok. Deze, gewesteljk verschllende, economsche schok komt dudeljk naar voren n de fnancële stromen weergegeven n Tabel 4. Voor de bevolkngsjkng kunnen we dt aflezen n het mddelste luk van Tabel 4, waarbj dvergerende gewesteljke nkomsten ut de personenbelastng of vennootschapsbelastng zch vertalen n een utgesproken afname van de utgaande fnancële stromen vanut Vlaanderen en Brussel, rchtng Waals gewest. Deze stuate keert om vanaf Bj de nkomensjkng vnden we dt effect n meerdere of mndere mate terug n elk van de luken van Tabel 4, aangezen de gewesteljke nkomstenverhoudngen aan de bass lggen van de berekenngen n elk van de dre luken.

14 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Perode : n deze perode wordt de belangrjkste externe schok gevormd door de 6 e staatshervormng (SHV) utgevoerd n We beschreven bovenaan reeds het temperend effect van de decentralsate van ongeveer een kwart van de personenbelastng op de fnancële stromen, hetgeen ook dudeljk naar voren komt n het mddelste luk van Tabel 4 voor de jaren Wat herbj ook speelt s de zogeheten elastctetsbonus, waarvan de federale overhed mnder zal kunnen geneten vanaf Voorts worden de n 2015 overgehevelde knderbjslag-, ouderenzorg-, en gezondhedszorgbevoegdheden gefnancerd met neuwe dotates. Dt zjn gemeenschapsbevoegdheden, maar vallen wat Brussel betreft n de schoot van de gemeenschappeljke gemeenschapscommsse. We maakten n onze berekenngen de keuze om deze commsse als volwaardg Brussels te beschouwen, waardoor de fnancële stromen volgend ut deze dotatefnancerng op het Brusselse conto komen. Deze verregaande hertekenng van de fnancerngswet valt af te lezen n het uterst rechtse luk van Tabel 4. Vanaf 2015 nemen de utgaande fnancële stromen ut de dotatefnancerng toe voor Vlaanderen, en wordt Brussel dudeljk een nettoontvanger op dt vlak. Tabel 4: Totale fnancële stromen per onderdeel n mljoen Socale zekerhed (RSZ) Federale overhed Dotatefnancerng (BFW) Jaar VL WAL BRU VL WAL BRU VL WAL BRU Bevolkngsjkng Inkomensjkng Noot: de tjdreeksen werden gecorrgeerd voor nflate, met als bassjaar Alle bedragen werden berekend exclusef de fnancële stromen ut de ambtenarenlonen. De absolute bedragen n het mddelste paneel van tabel 2 kunnen opgeteld worden bj de bedragen van de federale overhed n deze tabel, om te komen tot de totale fnancële stromen nclusef de stroom veroorzaakt door de ambtenarenlonen.

15 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 5: Fnancële stromen n de pensoenen n mljoen Bevolkngsjkng Inkomensjkng Jaar VL WAL BRU VL WAL BRU Noot: de tjdreeksen werden gecorrgeerd voor nflate, met als bassjaar D. HOE GEVOELIG ZIJN DE BEREKENINGEN AAN METHODOLOGISCHE KEUZES EN ALTERNATIEVE SCENARIO S? In paragraaf 6.1 van dt rapport llustreren we hoe welbepaalde methodologsche keuzes kunnen leden tot zeer uteenlopende endresultaten. Inderdaad, wanneer we de transfers aggregeren op bass van het werkplaatsprncpe n tegenstellng tot het woonplaatsprncpe gebrukt n eerdere studes en het gros van deze stude krjgen we een geheel ander beeld van de fnancële stromen, waarbj het Brussels gewest verut de grootste netto-bjdrager wordt n plaats van het Vlaams gewest. Zo neemt de utgaande Vlaamse fnancële stroom van 6,8 mljard n 2014 af tot 2,7 mljard onder het werkplaatsprncpe, en stjgt de utgaande fnancële stroom n datzelfde jaar voor Brussel van 0,2 mljard volgens het woonplaatsprncpe tot 11 mljard volgens het werkplaatsprncpe. In paragraaf 6.2 gaan we n een tweede gevoelghedsanalyse deper n op het belang van gewesteljke verschllen n demografsche evolutes, de vooral op de fnancële stromen volgend ut de pensoenutgaven een nvloed kunnen hebben. E. PASSEN DE INTERESTLASTEN VOLGEND UIT DE FEDERALE OVERHEIDSSCHULD IN DE BEREKENING VAN INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN? In paragraaf 7 van het rapport tonen we aan waarom de nterestlasten volgend ut de federale staatsschuld geen aanledng geven tot bjkomende fnancële stromen, bovenop de stromen de herboven berekend werden. Dat doen we door de fnancële stromen ook ut te drukken als een geactualseerde optelsom van alle jaarljks berekende stromen ut het verleden.e. als een voorraadvarabele berekend op één welbepaald punt n de tjd n plaats van als een jaarljks terugkerende stroomvarabele zoals n de tabellen herboven. Een dergeljke gecumuleerde formulerng maakt dudeljk dat er ontegensprekeljk een dubbeltellng gebeurt wanneer men de ntrestbetalngen toevoegt aan de berekende fnancële stromen. Immers, als we fnancële stromen wllen afleden ut de nterestlasten dan slaan deze berekenngen onvermjdeljk op het gecumuleerde verleden, aangezen de federale staatsschuld waarop de nterest wordt aangerekend nets meer s dan de optelsom van alle tekorten opgebouwd n alle voorgaande jaren. Het crucale nzcht her s dat deze tekorten automatsch vervat ztten n de klasseke berekenng van de fnancële stromen utgedrukt als een jaarljks terugkerende stroomvarabele. Het tekort n elk desbetreffend jaar wordt dus steeds opgenomen n de jaarljks berekende fnancële stroom. Welnu, brengen we daarenboven ook de nterestlasten jaarljks n rekenng, dan worden de tekorten ut alle voorgaande jaren telkens opneuw betrokken bj de jaarljkse berekenng van de

16 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul fnancële stromen. Het heden wordt op de maner verward met een verleden dat bovenden meermaals meetelt als we de transfers nclusef nterestlasten utdrukken als een voorraadvarabele, wat net kan. De keuze de zch her opdrngt, heeft bjgevolg alles te maken met een methodologsch juste weergave van de fnancële stromen. Ofwel kezen we voor een perspectef per jaar, ofwel kezen we voor een gecumuleerd perspectef doorheen de tjd berekend op één bepaald tjdstp. De twee combneren, mplceert steeds een dubbeltellng. In dt rapport kezen we zoals n voorgaande studes voor het jaarljkse perspectef. De belangrjkste redenen hervoor zjn de methodologsche, maar ook conceptuele moeljkheden de het voorraadperspectef zo goed als onutvoerbaar maken. Zo beschkken we bjvoorbeeld net over de nodge gegevens wat betreft de natonale tekorten doorheen de tjd, laat staan over een slutende methode om dergeljke natonale tekorten gewesteljk op te spltsen. Een meer conceptueel probleem s de vraag of beledskeuzes van bjvoorbeeld 150 jaar geleden mogen meespelen n een analyse van de transfers op dt tjdstp. Bj het berekenen van de fnancële stromen vanut het jaarljkse stroomperspectef stellen deze problemen zch net: de stromen hebben enkel betrekkng op het desbetreffende jaar n kweste, en zjn relatef eenvoudg toe te kennen aan de gewesten. F. WAT DRUKT EEN BEREKENING VAN INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN UIT? Interregonale fnancële stromen belchamen steeds een afwjkng van een welbepaald jkpunt, zowel wat betreft de ndvduele bjdragen tot, of ontvangsten ut de federale staatskas. Dergeljke jkpunten drukken ut wat we op ndvdueel nveau redeljke bjdragen en ontvangsten vnden. In deze stude gebruken we daarvoor natonale gemddelden per hoofd, of het fet dat de ontvangsten n verhoudng moeten staan tot de ndvduele bjdragen. Dat de fnancële stromen het grootst zjn n federale utgaven en nkomstencategoreën de geënt zjn op herverdelng tussen ndvduen of geznnen (personenbelastng, werklooshed, gezondhedszorg), kan daarom geen verbazng wekken. Dergeljke herverdelng s net bedoeld om ndvduele afwjkngen van natonale gemddelden of egen bjdragen te corrgeren. De progressvtet van de personenbelastng de tot utng komt n een gemddelde bjdrage de toeneemt met het nkomen, drukt de wl ut om te herverdelen van hoge nkomens naar lage nkomens. De ex post herverdelng de plaats vndt tussen personen bnnen de socale zekerhed s de utdrukkng van een realserng van rsco s (werklooshed, zekte, nvaldtet, lange levensduur) de de verschllende verzekerden op verschllende maneren treft, maar waar de verzekerden ex ante bered zjn een preme voor te betalen. De nterregonale fnancële stromen volgen n grote mate ut de aggregate van deze nterpersoonljke verschllen op bass van het gewest waarn de personen wonen. In de zn zjn ze een ndrecte maner om de onderlggende verschllen tussen de gewesten wat betreft werkloosheds- of actvtetsgraad, of wat betreft gemddeld nkomen en bestedngspatroon weer te geven.

17 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul INLEIDING In deze stude berekenen we voor de perode de nterregonale fnancële stromen tussen de dre Belgsche gewesten, vervat n de federale nkomsten en utgaven van de federale overhed. Naast dergeljke ntranatonale stromen vallen er ook nternatonale stromen te berekenen, volgend ut bjvoorbeeld nternatonale of Europese fnancerngsprogramma s allerhande. Dergeljke nternatonale stromen komen net aan bod n deze stude. De stude werd utgevoerd n opdracht van de Studedenst van de Vlaamse Regerng van het Departement Kanselarj en Bestuur (SVR-DKB), en kan zowel op het vlak van methodologe als gekozen tjdsperode beschouwd worden als een utbredng op, maar ook een veralgemenng van, eerdere studes rond dt onderwerp. Het rume tjdskader stelde ons ook n staat om een montorngmodel te ontwkkelen genaamd MONIFLOW (MONtorng of Interregonal fscal FLOWs) dat bnnen de beoogde tjdspanne de fnancële stromen berekent, en projecteert op mddellange termjn. Alle resultaten opgenomen n dt rapport volgen rechtstreeks ut dt neuw ontwkkelde montorngmodel. Het rapport zelf s opgedeeld n zeven paragrafen. In paragraaf 2 leggen we de kern bloot van waar een berekenng van de fnancële stromen steeds op neerkomt: een vergeljkng van wat de nwoners van een bepaald gewest bjdragen aan de federale overhedsnkomsten met wat ze ervan terugkrjgen. Bnnen de optek van deze stude wordt wat een gewest n de zn terugkrjgt utgedrukt n termen van de federale utgaven gerealseerd bnnen de grenzen van dat gewest, en wat het bjdraagt als de totale federale belastngnkomsten opgehaald n datzelfde gewest. Het zjn deze laatste, werkeljke nkomsten en utgaven de vervolgens vergeleken worden met een welbepaald jkpunt, hetgeen de note utdrukt van wat we redeljke federale utgaven- en nkomstenpatronen vnden voor elk gewest. Een dergeljke afwegng vertaalt zch dan voor elk gewest n een netto fnancële stroom. Bj de transferberekenng zelf stellen zch steeds dre methodologsche keuzes, de we n detal bespreken n paragraaf 3. De eerste keuze, het vastleggen van het jkpunt, wordt toegelcht n paragraaf 3.1. We specfëren hoe dt jkpunt kan worden geformalseerd, welke perspecteven herbj aan bod kunnen komen, en hoe deze keuze zch vertaalt n de utendeljke berekenngsformules. De gekozen berekenngsformule staat echter los van de vraag welke federale nkomsten en utgaven betrokken worden bj de analyse. Ook deze keuze van de permeter beïnvloedt het endresultaat. Paragraaf 3.2 gaat deper n op deze permeterkeuze, en beschrjft voor elk onderdeel van de permeter de bronnen van de gehanteerde gegevens. Tenslotte moeten we de federale nkomsten en utgaven ut de permeter toewjzen aan de gewesten, of nog, defnëren als gerealseerd bnnen de grenzen van een bepaald gewest. Anders kunnen we mmers de berekenngsformules net nvullen. Vaak kan een dergeljke toewjzng rechtstreeks, omdat we gegevens over betaalde belastngen of ontvangen utkerngen kunnen koppelen aan geznnen of ndvduen, en we ook weten waar de ndvduen wonen. Soms gebeurt dat onrechtstreeks, waarbj we een zo preces mogeljke ad hoc toewjzng doorvoeren aan de hand van de beschkbare gegevens. In paragraaf 3.3 lchten we gedetalleerd toe op bass van welke modellen en/of gegevens we de verdeelsleutels voor elk onderdeel van de permeter bekomen.

18 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul De resultaten van de stude worden op gedetalleerde wjze uteengezet n paragraaf 4. Ter verklarng van de onderlggende oorzaken spltsen we de stromen tevens op n hun belangrjkste bestanddelen. In paragraaf 5 vervolgens, toetsen we onze bekomen resultaten af aan de utkomsten volgend ut eerdere studes. Herut volgt dat de grootteorde van de fnancële stromen mn of meer geljkloopt, en net al te zeer afhangt van verschllen n de gehanteerde permeterkeuzes en methodologsche aanpak van deze studes. Dat bepaalde methodologsche keuzes wél kunnen leden tot zeer uteenlopende endresultaten echter, tonen we aan n paragraaf 6.1 waar we de mpact van de aggregatekeuze van de ndvduele transfers onderzoeken. Wanneer we de transfers aggregeren op bass van het werkplaatsprncpe, n tegenstellng tot het woonplaatsprncpe gebrukt n eerdere studes en het gros van deze stude, krjgen we een geheel ander beeld van de fnancële stromen waarbj het Brussels gewest de grootste netto-bjdrager wordt n plaats van het Vlaams gewest. In paragraaf 6.2 gaan we n een tweede gevoelghedsanalyse deper n op het belang van gewesteljke verschllen n demografsche evolutes, de vooral op de fnancële stromen volgend ut de pensoenutgaven een grote nvloed hebben. In paragraaf 7 tenslotte, bestuderen we n detal waarom de federale nterestlasten op de federale staatsschuld net mogen betrokken worden bj de transfertenberekenng. Dat doen we door de fnancële stromen ook ut te drukken als een vergeljkng tussen een feteljke schuld en een schuld de er zou geweest zjn n een jkngspunt. We schrjven de transfers met andere woorden n termen van een voorraadvarabele berekend op één welbepaald tjdstp, n plaats van jaarljks terugkerende stroomvarabelen. Dt maakt dudeljk dat er ontegensprekeljk een dubbeltellng gebeurt wanneer men de ntrestbetalngen toevoegt aan de berekende fnancële stromen.

19 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul DE AARD VAN INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN De fnancële stromen tussen de Belgsche gewesten werden reeds meermaals berekend. In paragraaf 5 van dt rapport bespreken we de eerdere studes, vooral vanut het perspectef van de verschllen n berekenngswjzen. Maar los van de al bj al beperkte methodologsche verschllen valt op dat de resultaten steeds mn of meer van dezelfde grootteorde zjn: ze schatten de omvang van de fnancële stromen vanut Vlaanderen naar Wallonë en Brussel op 5 à 7 mljard per jaar. Maar wat betekent dt cjfer? De stroom van, laat ons voorlopg zeggen, 6 mljard s mmers geen drecte overdracht van geldeljke mddelen van één gewest naar de andere twee gewesten. Het gaat om een ndrecte overdracht de volgt ut de varate n wat ndvduele burgers bjdragen aan de federale staatskas en wat ze er n rul voor de bjdragen ut terugkrjgen. Inderdaad, wanneer economsche agenten onderworpen zjn aan dezelfde belastng- en utkerngenregels ontstaan er verschllen tussen wat ndvduele burgers bjdragen en terugkrjgen op bass van verschllen n de ndvduele omstandgheden. Mensen met een hoog nkomen betalen meer belastngen dan mensen met een laag nkomen. Maar zj de meer gebruk maken van bepaalde fscale aftrekken betalen dan weer, ceters parbus, mnder belastngen dan zj de daar mnder gebruk van maken. Mensen de werken betalen meer socale bjdragen dan zj de net werken. En zj de werkloos zjn, langdurg zek of langer gepensoneerd, krjgen meer terug van de overhed dan zj de net werkloos zjn, net langdurg zek, of mnder lang op pensoen. De ntergewesteljke fnancële stromen waarvan sprake n dt rapport volgen ut het aggregeren van deze nterpersoonljke verschllen n bjdragen en utkerngen op het nveau van het gewest waarn de betaler of ontvanger woont of werkt. Om dudeljk te maken welke methodologsche keuzes kunnen en moeten gemaakt worden bj het afwegen van deze nterndvduele verschllen n bjdragen en utkerngen werken we eerst een eenvoudg voorbeeld ut n de volgende sub paragraaf. In paragraaf 2.2 leden we daarut vjf lessen af, zowel wat betreft de methodologsche keuzes voor het berekenen van de nterregonale fnancële stromen, als wat betreft hun nterpretate. 2.1 EEN EENVOUDIG VOORBEELD Veronderstel dat twee vrenden, Wannes en Vera, twee weken op vakante gaan naar Neuw-Zeeland. Ut praktsche overwegngen spreken ze af om op voorhand een resbudget samen te stellen op bass van 50% van hun maandloon. De afspraak s voorts om hermee net enkel de vlegtckets te fnanceren, maar ook andere zaken zoals vervoer, provand, of eventuele medsche kosten tjdens de res. In Tabel 6 geven we een overzcht van de ndvduele bjdragen aan het resbudget, alsook van de utgaven gemaakt voor de res. De ntële bjdrage van Wannes en Vera verschlt omdat hun maandeljks nkomen eveneens verschlt. Maar ook hun utgaven lopen uteen. Zo besteedde Wannes meer geld aan zjn vlegtugtcket, omdat hj omwlle van zjn kneprothese meer beenrumte kan gebruken op lange vluchten. Vera kwam ten val tjdens een wandelng, en deed een onverwachte utgave voor een doktersbezoek.

20 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 6: Voorbeeld van een berekenng van fnancële stromen Wannes Vera Samen Bjdragen Vlegtugtckets Doktersbezoek Restaurant Trentckets Overge Totale utgaven Wat de verdere utgaven betreft duken er voorkeurverschllen op n de restaurantutgaven, en nam Wannes de tren voor een op voorhand gepland sollctategesprek. Na thuskomst stelt zch de vraag of er nog een afrekenng moet gebeuren. Als Wannes en Vera achter de eerder gemaakte afspraak bljven staan wat betreft de bjdrage n het resbudget, en ook geen vragen stellen bj de ndvdueel gemaakte utgaven, dan hoeft er nets berekend of afgerekend te worden. Als één van de twee respartners de bjdrage en/of de gemaakte utgaven ex post wel n vraag stellen, dan moet er wel afgerekend worden. Vera kan bjvoorbeeld van oordeel zjn dat het duurdere vlegtugtcket voor Wannes onnodg was, dat zjn sollctatekost ut het resbudget moet gehouden worden of dat ze zelf nteel te veel bjdroeg. Wannes heeft vragen bj de dure smaken van Vera op restaurant, maar heeft msschen ook het gevoel dat zjn bjdrage tot het resbudget hoger zou moeten zjn. Wat ook de onderlggende redenen mogen zjn voor deze ex post herzenng van de eerder ex ante gemaakte afspraken, er zal n dat geval een herberekenng gebeuren op bass van wat bede respartners een redeljke bjdrage, en redeljke utgaven vnden. De nvullng van wat een redeljke bjdrage en redeljke utgaven zjn noemen we heronder het jkpunt. Stel dat Vera als jkpunt gemddelde waarden neemt. Voor haar s een redeljke bjdrage aan de res een bjdrage de geljk s aan het gemddelde resbudget, en dus net de ex ante afgesproken 50% van het maandloon (dat eerder als een voorschot zou kunnen beschouwd worden). De bjdrage van zowel Vera als Wannes zou n dt geval het totale budget van 4000 gedeeld door twee bedragen, zjnde Vera heeft dan 500 te veel bjgedragen. Ook wat de utgaven betreft vndt zj dat de gemddelde kost van 2000 een redeljk jkpunt s van wat elk van hen had mogen utgeven. Vera gaf 2200 ut, en zt daarmee 200 boven dat jkpunt. Als ook Wannes akkoord gaat met het gebruk van het gemddelde als jkpunt voor zowel nkomsten als utgaven, dan krjgen we de resultaten van Tabel 7.

21 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 7: De rol van het jkpunt bj de berekenng van fnancële stromen gemddelde bjdragen en gemddelde utgaven als jkpunt Wannes Vera Samen (1) bjdragen (2) jkpunt = gemddelde bjdragen ( 4000/2) (3) afwjkng van jkpunt = (1)-(2) (4) utgaven (5) jkpunt = gemddelde utgaven ( 4000/2) (6) afwjkng van jkpunt = (5)-(4) Totale fnancële stroom = (3)+(6) Noot: we berekenen de afwjkng van het jkpunt n omgekeerde rchtng voor bjdragen en voor utgaven. Voor bjdragen dudt een postef cjfer n rj (3) op een hogere bjdrage dan gemddeld. Voor utgaven dudt een postef cjfer n rj (6) op mnder utgaven dan gemddeld. Wannes schoot 500 te weng voor n vergeljkng met het gemddelde, maar gaf 200 mnder ut dan het gemddelde. Netto betekent dat dat Wannes 300 mnder bjdroeg dan het gemddelde. Voor Vera geldt dat ze 500 meer bjdroeg dan het gemddelde, maar ook 200 meer utgaf dan het gemddelde. Netto bedraagt Vera s saldo dus 300. Als Wannes en Vera het eens zjn over het te gebruken jkpunt, dan komen ze tot hetzelfde resultaat: wat de ene netto meer bjdroeg, s wat de andere er netto meer uthaalde. Als er na de res geen feteljke afrekenng komt, waarbj Wannes aan Vera op bass van het jkpunt gebrukt n Tabel 7, 300 zou storten, dan kunnen we concluderen dat Vera een transfer deed aan Wannes van 300. Bemerk dat de fnancële stromen n Tabel 7 sommeren tot nul. We gebruken dt voorbeeld om dudeljk te maken dat er ook andere jkpunten mogeljk zjn om vast te leggen wat een normale bjdrage en/of normale utgaven zouden zjn. Het zou bjvoorbeeld kunnen dat Wannes en Vera het eens zjn over de bjdragezjde, m.n. 50% van het maandloon. Maar dat ze overeenkomen dat elkeen zjn utgaven moet afstemmen op de egen bjdrage. We krjgen dan een andere afrekenng na de res, weergegeven n Tabel 8. Er zjn nu geen fnancële stromen meer tussen Vera en Wannes langs de bjdragezjde (rj (3) n Tabel 8). Maar aan de utgavenzjde stellen we vast dat Wannes 300 meer utgaf dan wat hj nteel bjdroeg. Het spegelbeeld daarvan vnden we opneuw bj Vera. Zj gaf 300 mnder ut dan wat ze heeft bjgedragen. Inden er na de res geen betalng gebeurt van Wannes aan Vera kunnen we ook her concluderen dat er een transfer plaatsgrjpt van Vera naar Wannes ten belope van 300.

22 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul Tabel 8: De egen bjdragen als jkpunt Wannes Vera Samen (1) bjdragen (2) jkpunt = egen bjdrage (3) afwjkng van jkpunt = (1)-(2) (4) utgaven (5) jkpunt = egen bjdrage (6) afwjkng van jkpunt = (5)-(4) Totale fnancële stroom = (3)+(6) In paragraaf 3.1, waar we de keuze van het jkpunt formeel behandelen en ook meer n detal utwerken, zullen we zen dat het geen toeval s dat we n bovenstaand voorbeeld twee keer hetzelfde transferbedrag bekomen. De reden hervoor s dat totale nkomsten en utgaven van de res aan elkaar geljk zjn (nl. 4000). Inden nkomsten en utgaven net geljk zjn aan elkaar, dan leden de twee verschllende jkpunten tot twee verschllende utkomsten wat betreft de fnancële stroom. Bj de feteljke transferberekenngen de we n dt rapport voorstellen s dat nderdaad het geval: federale nkomsten en utgaven de we n de oefenngen betrekken zjn net aan elkaar geljk, en dus maakt de keuze van het jkpunt wel degeljk een verschl. 2.2 LESSEN UIT DIT EENVOUDIG VOORBEELD Voorbeelden scheten altjd te kort. Dat s ook herboven het geval: de samenlevng bestaat slechts ut twee personen, het resbudget s n evenwcht, enz. Maar toch halen we er vjf lessen ut voor de berekenng van nterregonale fnancële stromen n dt rapport. Ten eerste toont het voorbeeld aan dat we een permeter moeten vastleggen waarop de transferberekenng slaat. Het s zeer goed mogeljk dat zowel Vera als Wannes beden ook nog strkt persoonljke utgaven hebben gedaan op res. Ze fnanceren de volledg zelf, en houden de buten het gemeenschappeljke budget. De spelen n de transferberekenng dan vanzelfsprekend geen rol. De vertalng naar de nterregonale transfers de we n dt rapport berekenen, s dat beled waarvoor de gewesten zelf bevoegd zjn buten de transferberekenng valt. Een relevant voorbeeld ter zake zjn de knderbjslagen. Tot voor de zesde staatshervormng kon het unforme federale beled n dt domen aanledng geven tot een transferstroom de de weerspegelng vormt van een verschllende demografsche samenstellng n de dre gewesten (bv. meer knderen per gezn n Brussel, of meer rechthebbenden op verhoogde knderbjslag n Wallonë). Na overhevelng van deze bevoegdhed naar de gemeenschappen verdwjnt deze transferstroom. 3 Een rapport over nterregonale 3 We gaan wel de nterregonale transferten de volgen ut de Bjzondere Fnancerngswet afzonderljk n kaart brengen. Aangezen de knderbjslagen gefnancerd worden vanut een federale dotate,

23 DECOSTER & SAS INTERREGIONALE FINANCIËLE STROMEN RAPPORT 7 jul transfertstromen s dus geen exhausteve beschrjvng van de verschllen tussen de gewesten. Maar wel een utdrukkng van afwjkngen t.o.v. een jkpunt, van bjdragen en utkerngen n een federaal gedefneerde permeter (het gemeenschappeljk budget n het voorbeeld). We bespreken de permeter n dt rapport n detal n paragraaf 3.2 heronder. Ten tweede volgt het concept van een transfer tussen Vera en Wannes ut het ex post n vraag stellen van wat ex ante al dan net explcet werd afgesproken. Dat s een crucaal nzcht om de berekenng van nterregonale transfers n het juste perspectef te plaatsen. Zoals we heronder zullen zen volgt het grootste deel van de n dt rapport berekende nterregonale transferten ut verschllen n bjdragen n personenbelastng en n bjdragen en utkerngen n de socale zekerhed. De bede systemen zjn gebaseerd op al dan net dudeljk geëxplcteerde opvattngen waarvoor bjdragen en utkerngen denen. De hudge personenbelastng bjvoorbeeld s o.a. gefundeerd op het prncpe van belastng naar draagkracht, waardoor het gemddelde taref toeneemt met het nkomen. Dat rjkere ngezetenen meer betalen dan armere volgt dan rechtstreeks ut de aard van het systeem van personenbelastng, en net ut het fet dat een nwoner n een bepaalde rego woont of werkt. Hetzelfde kan gezegd worden van de socale zekerhed. In de mate een socale zekerhedsutkerng een utdrukkng s van een verzekerngsstelsel, s het de toestand van de socaal verzekerde de de verklarng vormt voor een verkregen utkerng, net het fet of de verzekerde n een bepaald landsdeel woont of werkt. De federale regels wat betreft personenbelastng, socale zekerhed, ndrecte belastng of vennootschapsbelastng zjn voor alle burgers van de federate hetzelfde. Interregonale transferberekenngen zjn dan één en zeker net de transparantste maner om de verschllen n de onderlggende varabelen (nkomen, tewerkstellng, bestedngspatronen, vennootschapsbelastng) weer te geven. Ten derde s er een jkpunt nodg waartegen feteljke nkomsten en utgaven worden afgezet. Als dat jkpunt de artculate s van de ex ante ratonales van bjdragen en utkerngen, dan zjn er helemaal geen transfers. Als er een ander jkpunt gebrukt wordt, betekent dt dat men de bjdrage- en utkerngssystemen zelf ook n vraag stelt. Ook dt s dan weer net specfek gewesteljk, maar geldt dan voor de hele federate. Het jkpunt speelt een grotere rol wanneer nkomsten en utgaven bnnen de permeter net aan elkaar geljk zjn. Ten verde mplceert het ndvduele karakter van bjdragen en utkerngen dat een methodologe de vertrekt van gegevens op ndvdueel of geznsnveau, noodzakeljk s voor een preces beeld van de ntergewesteljke stromen. Net daarom steunt deze stude zo veel mogeljk op wat we mcro-data noemen: gegevens verzameld op het nveau van de ndvduen en de geznnen zelf. De kunnen zowel de vorm aannemen van admnstrateve gegevens over wat ndvduen betalen of ontvangen (bv. de betaalde personenbelastng), als van steekproefgegevens zoals de hushoudbudget-enquête en de EU-SILC-enquête. De rjke bron van nformate over heterogentet tussen ndvduen en geznnen s net alleen van belang om de nterregonale stromen precezer n kaart te brengen. Omdat dergeljke databronnen met mcrogegevens ook de nputdataset zjn van mcrosmulatemodellen kunnen we vastgelegd n de Bjzondere Fnancerngswet, spelen de knderbjslagen op de maner wel nog ndrect mee n de resultaten de we heronder voorstellen.