interdisciplinair interventieprogramma voor ouderen met geheugenproblemen / dementie en hun mantelzorgers

Transcriptie

1 interdisciplinair interventieprogramma voor ouderen met geheugenproblemen / dementie en hun mantelzorgers Onderzoeksteam Hanneke Donkers, MSc. Dinja van der Veen, MSc. Dr. Maud Graff Prof. dr. Ria Nijhuis-van der Sanden Prof. dr. Myrra Vernooij-Dassen Promovenda Onderzoeksmedewerker Projectleider & Copromotor Promotor Promotor

2 Aanleiding Sociaal Fit studie mensen met dementie (2014); ruim een half miljoen (2040) 70% van de ouderen met dementie woont thuis en ontvangt mantelzorg Alzheimer Nederland, 2012 Veel eenzaamheid Tilvis et al., 2011 Afwezigheid van betekenisvolle sociale relaties en activiteiten Invloed op: kwaliteit van leven, ervaren gezondheid, beperkingen, risico cognitieve achteruitgang, gebruik gezondheidsvoorzieningen Jakobsson et al., 05; Tijlhuis et al., 99; Bisschop et al., 03; Ellaway et al., 99; Geller et al., 99; Tilvis et al., 00

3 Aanleiding Sociaal Fit studie Sociale participatie: Centraal thema in goede psychosociale zorg Vasse et al., 2011 Weinig studies over effectiviteit van psychosociale zorg Internationaal onderzoeksthema Moniz-Cook, Vernooij-Dassen et al., 2011 Pitkala et al., 2010 Doelen Sociaal Fit studie: 1. Ontwikkeling van een interdisciplinair interventieprogramma ter bevordering van sociale participatie (Sociaal Fit programma) 2. Evaluatie van effectiviteit en doelmatigheid van het Sociaal Fit programma

4 MRC-framework Theorie Modelleren Exploratieve studie Effectstudie Continuüm van toenemende bewijslast

5 MRC-framework Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid Theorie Modelleren Exploratieve studie Effectstudie Continuüm van toenemende bewijslast

6 MRC-framework Ontwikkelgroep Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid Brainstorms Concept interventie Training Implementatie Evaluatie: Haalbaarheid interventie - ervaringen participatie - doelen - samenwerking Theorie Modelleren Exploratieve studie Effectstudie Continuüm van toenemende bewijslast

7 MRC-framework Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid Ontwikkelgroep Brainstorms Concept interventie Training Implementatie Evaluatie: Haalbaarheid interventie - ervaringen participatie - doelen - samenwerking Reviseren interventie Mono disciplin. meetings Implementatie Evaluatie: Implementatie - ervaringen deelname - uitvoering interventie - pos. en neg. factoren Ontwikkelen protocol Definitieve interventie Theorie Modelleren Exploratieve studie Effectstudie Continuüm van toenemende bewijslast

8 MRC-framework Training Implementatie (pilot)rct Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid Ontwikkelgroep Brainstorms Concept interventie Training Implementatie Evaluatie: Haalbaarheid interventie - ervaringen participatie - doelen - samenwerking Reviseren interventie Mono disciplin. meetings Implementatie Evaluatie: Implementatie - ervaringen deelname - uitvoering interventie - pos. en neg. factoren Ontwikkelen protocol Definitieve interventie Evaluatie: Primaire effecten Uitvoering en Tevredenheid betekenisvolle sociale activiteiten Secundaire effecten - Kwaliteit van Leven - Mobiliteit - Competentie mz Economische evaluatie - Zorggebruik - Kost per QUALY Proces evaluatie Theorie Modelleren Exploratieve studie Effectstudie Continuüm van toenemende bewijslast

9 Sociale participatie Iemands betrokkenheid in sociale activiteiten waarbij er sprake is van interactie met anderen in de samenleving waardoor iemand zich gewaardeerd voelt, zich hecht aan de gemeenschap en betekenis aan het leven kan verbinden. Levasseur et al. 2010; Berkman et al., 2000; Law, Randvoorwaardelijke activiteit 2. Aanwezigheid van anderen 3. Sociaal contact met anderen 4. Activiteit met anderen 5. Helpen van anderen 6. Bijdragen aan samenleving

10 Sociaal Fit: training en begeleiding in (weer) uitvoeren van sociale activiteit

11 Sociaal Fit programma Interdisciplinaire interventie Ergotherapie aan huis: EDOMAH Fysiotherapie: Coach2Move Welzijn: informeren en begeleiden Uitgangspunten Gericht op het bevorderen van participatie en kwaliteit van leven Oudere met geheugenproblemen en mantelzorger staan samen centraal Actieve rol in behandeling (versterken zelfmanagement, coaching) Doelen worden gezamenlijk opgesteld (shared decision making) Gebaseerd op wensen, voorkeuren, gewoontes (cliëntgericht /eigen regie)

12 Sociaal Fit programma Begeleiding aan huis/in eigen omgeving Voorwaarden scheppend: Wegnemen barrières effectief inzetten van mogelijkheden Context: fysieke en sociale omgeving Uitvoer van Sociaal Fit is op maat Inzet disciplines Aantal en frequentie van behandelingen Intensief, kortdurend (3 tot 6 maanden)

13 Aanmelden van deelnemers Zorg- en welzijnsprofessionals

14 Ontwikkeling Sociaal Fit programma Eerste resultaten Ervaringen implementatie professionals Perspectief ouderen met geheugenproblemen en mantelzorgers

15 Ervaringen implementatie professionals Innovatie Focus sociale participatie in dagelijkse praktijk + Overdracht (behoud) - Professional Motivatie + Zoekend in samenwerking +/- Sociale en organisatorische context Eigenschappen netwerk samenwerking +/- Zeggenschap (in dienst van versus eigen praktijk) +/- Economische en politieke context Transitie zorg naar welzijn +/- Vergoeding zorgverzekering -

16 Oorzaken afnemende participatie 1. Individuele gedragsfactoren Minder eigen initiatief, mogelijkheden (cognitie!), geen behoefte, acceptatie Ik denk dat het normaal is minder actief te worden als je ouder bent. (i7) Negatief gevoel gedrag van anderen... ze behandelde me als een kind... (i5) 2. Individuele lichamelijke factoren Afgenomen mobiliteit, conditie, lichamelijke ongemakken

17 Oorzaken afnemende participatie 3. Sociale omgevingsfactoren Anderen nemen geen initiatief, geen anderen nabij, overlijden van anderen... mijn man zei altijd... laten we met de kinderen een weekendje weg gaan... (i1) 4. Fysieke omgevingsfactoren Geen vervoer, slecht weer 5. Activiteit gerelateerde factoren Kosten, locatie, activiteit sluit niet aan (tijd, frequentie etc.)

18 Kansen voor participatie 1. Individuele gedragsfactoren Geen acceptatie afname, iets doen voor anderen, dagstructuur We hebben eigenlijk elke dag wel een doel, er is elke dag iets. (i5) 2. Individuele lichamelijke factoren Loophulpmiddel daar kan ik zelf ook goed komen, want ik heb de rollator. (i1) Geheugensteun Ik heb het opgeschreven, met wie ik gesproken heb ja ik schrijf het op. (i13)

19 Kansen voor participatie 3. Sociale omgevingsfactoren Ander stimuleert Maar ik sta er wel op dat hij daar dan elke woensdag naar toe gaat. (i2) Ander initieert Vorige week is er nog iemand op bezoek geweest dat vond ik wel leuk. (i7) 4. Fysieke omgevingsfactoren Kleine afstand, mooi weer

20 Kansen voor participatie 5. Activiteit gerelateerde factoren Aanpassen activiteit Hier <activiteitencentrum voor ouderen> bloemschikken; <het> zijn allemaal eenvoudige stukjes stop ze er maar in en klaar is kees. (i11) Geen verplichting, moeten Vaste afspraak dus toen zei ik, laten we afspreken iedere week contact. Nou ja, dat doen we nog steeds. (i3)

21 Samengevat Alle deelnemers ervaren minder participatie Herkennen en benutten van mogelijkheden essentieel! Leer elkaar kennen & investeer in samenwerking Cliënten Andere disciplines

22 Dank aan de ontwikkelgroep: Deventer Ergo Centraal Fysiotherapie Borgele Groepspraktijk fysiotherapie Assistent ouderenzorg GC Borgele Raster Groep Nijmegen Ergotherapie Hoogland Fysiotherapie Theunissen Fysiotherapie Dukenburg Zorgtrajectbegeleiding Swon seniorennetwerk

23 Dank u voor de aandacht! Vragen? Hanneke Donkers, MSc. Promovenda Sociaal Fit studie Hanneke.Donkers@Radboudumc.nl