veri sse Provinciate Staten van Overijssel

Transcriptie

1 veri sse Provinciate Staten van Overijssel Postadres Provincie Overijssel Postbus GB Zwolle Telefoon Telefax Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum LNI72006/ Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij /8644 mw. S. van Gaalen/hr. W. Maalderink Onderwerp Stand van zaken ILGpMJP Rijk., provincies, gemeenten en waterschappen werken sinds juli 2004 samen aan de invoering van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). U hebt in dat kader op 24 mei 2006 het concept Provinciaal Meerjarenprogramma (pmjp) vastgesteld als basis voor de onderhandelingen met het Rijk. De coordinerend portefeuillehouder de heer Jansen heeft u de afgelopen maanden in de commissie Ruimte en Groen steeds mondeling geinformeerd over de laatste stand van zaken wat betreft de onderhandelingen met het Rijk en daarmee samenhangende ontwikkelingen. Alles wordt in het werk gesteld zodat provincies daadwerkelijk op 1 januari 2007 over de betreffende rijksmiddelen kunnen beschikken. Cruciaal daarbij is de ondertekening van de 12 bestuursovereenkomsten tussen Rijk en afzonderlijke provincies op 18 december Bij correspondence graag ons kenmerk vermelden. RABO Zwolle Per 24 juni 2006 heeft de provincie nieuwe telefoonnummers en adressen. Het nieuwe g ^ j algemene nummer is , het adres postbus@overiissel.nl. Luttenbergstraat 2 Zwolle

2 Nu de eindstreep nadert willen wij u graag in een totaaloverzicht de stand van zaken schetsen, mede ter voorbereiding van de op 13 december 2006 geplande statenbehandeling van de bestuursovereenkomst met het Rijk (en de daaraan voorafgaande behandeling in de commissie Ruimte en Groen op respectievelijk 8 november en 13 december 2006). Deze bestuursovereenkomst is een belangrijke basis voor het definitieve pmjp dat eveneens, tegelijk met de bestuursovereenkomst, voor vaststelling op 13 december 2006 aan u wordt voorgelegd. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter. secretans.

3 Bijlage bij LNL/2006/3236 Stand van zaken ILGpMJP 17 oktober 2006 Op 24 mei 2006 hebben Provinciale Staten het concept pmjp en het daarin opgenomen provinciaal bod vastgesteld. Het provinciale bod was de inzet voor de onderhandelingen met het Rijk. Het Rijk had voorafgaand aan het provinciale bod al een rijksbod aan de Provincie Overijssel kenbaar gemaakt. Met het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) krijgt de Provincie Overijssel een nieuwe rol in het landelijk gebied. Het grote belang van het ILG voor de provincie als middenbestuur, wordt breed gedragen. Daarbij is wel aangetekend dat het Rijk niet de ruimte heeft om het totale rijksbod op te hogen. In de afgelopen maanden heeft er intensief overleg plaatsgevonden met het Rijk om overeenstemming te krijgen over de realisatie van doelen uit het Rijks meerjarenprogramma 2 (MJP2), de daarbij horende rijksmiddelen, de bijdrage daaraan van de Provincie Overijssel en de bijdrage (indicatief) van derden. U bent daarover in uw vergaderingen regelmatig door de verantwoordelijke portefeuillehouder geinformeerd. Inmiddels zijn de onderhandelingen met het Rijk zover gevorderd en is er overeenstemming met het Rijk over nagenoeg alle onderdelen waarvoor de Provincie Overijssel in het kader van de nieuwe ILG sturingsfilosofie verantwoordelijk wordt. Tevens is het noodzakelijk om de vaststellingsprocedure via de Staten te starten, omdat definitieve ondertekening van de ILG Bestuursovereenkomst door alle betrokken partijen op 18 december 2006 is voorzien. 1. Aanpak onderhandelingen / onderhandelingsproces Met het Rijk is afgesproken dat de gesprekken over de ILG Bestuursovereenkomst Landelijk Gebied op regionaal niveau plaatsvinden. Voor Overijssel betekende dit, dat de gesprekken over de inhoud van de bestuursovereenkomst gevoerd werden met de Directie Regionale Zaken van LNV Oost. Enkele resterende punten zijn door de portefeuillehouder bespoken met minister Veerman van LNV. Daarnaast zijn er gedurende de onderhandelingsperiode op nationaal niveau nadere bestuurlijke afspraken gemaakt die doorvertaald moesten worden naar de provinciale bestuursovereenkomsten. 2. Rijksbod Voor de vaststelling van het pmjp hebben wij van het rijk een indicatief bod ontvangen in geld en prestaties. Dat bod was fors lager dan de ambitie zoals die in het pmjp was geformuleerd. Het rijksbod bedroeg 262 mln., terwijl in het pmjp een bedrag van 535 mln. was geprogrammeerd. Het verschil heeft vooral betrekking op de thema's EHS/Robuuste verbindingen, Nationale Landschappen, Water en Reconstructie. 3. Onderhandelingen/bestuurlijke toezeggingen Het pmjp is ten behoeve van het provinciale bod vertaald naar de rijksthema's, zodat een vergelijk tussen rijks en provinciaal bod gemakkelijk te maken is.

4 Om de gesprekken met het Rijk voortvarend te kunnen voeren is allereerst namens de gezamenlijke provincies aan het rijk gevraagd wat de financiele 'speelruimte' is. Voor de uitvoering van de doelen uit het rijks meerjarenprogramma heeft het Rijk 3,2 mid. gereserveerd. Daarvan ligt circa 1 mid. vast in de (uit)financiering van lopende afspraken en is circa 2,2 mid. beschikbaar voor het aangaan van nieuwe verplichtingen. In een bestuurlijk overleg tussen provincies en het Rijk heeft het Rijk nogmaals bevestigd dat op nationaal niveau voor de uitvoering van het ILG maximaal 3,2 mid. beschikbaar is. Daarmee werd duidelijk dat provincies met hoefden te rekenen op extra budget en dat de pmjp prestaties in evenwicht gebracht moesten worden met de indicatief beschikbare budgetten. Verder heeft Minister Veerman toegezegd dat als de provincies de uitvoering van de afspraken voortvarend ter hand nemen en er tekorten dreigen het Rijk zich in zal spannen om op dat moment extra middelen beschikbaar te krijgen. Tevens zal bij de midterm review bezien worden hoe ver de uitvoering van het beleid is gevorderd en of dat aanleiding geeft om de ambities voor onderdelen van de afspraken bij te stellen, dan wel om de budgetten aan te passen. Specifiek voor een aantal onderwerpen heeft er op nationaal niveau besluitvorming plaatsgevonden waar het rijk en de gezamenlijke provincies zich aan geconformeerd hebben. Deze onderwerpen zijn: 1. Programma Beheer; 2. Grond; 3. Overname lopende Rijksverplichtingen; 4. Tekst model bestuursovereenkomst. 3.1 Programma Beheer Met betrekking tot Programma Beheer zijn de volgende afspraken met het Rijk gemaakt: a. Rijk en provincies spreken af dat de komende twee jaar tot een nieuwe opzet van het Programma Beheer is bereikt het Programma Beheer als generiek programma in tact blijft; b. Na 2008 vindt verdere integratie in de provinciale (gebieds)programmering m.b.t. het landelijk gebied plaats en wordt de regeling onder regie van de provincies vereenvoudigd op basis van de wensen van de provincies, EUvereisten en eventuele wensen van het ministerie van LNV. c. De bestaande collectieve beheerspakketten voor weidevogels worden buiten werking gesteld, omdat ze niet voldoen aan de EU eisen m.b.t. cross compliance. Aanpassing van de pakketen wordt voorbereid. d. De huidige werkwijze voor ganzenopvanggebieden wordt beeindigd (eenjarige afspraken). De provinciale regelingen gaan uit van de zesjarige beheerspakketten uit de SAN. In de regiegroep ILG van 17 oktober is afgesproken dat het ministerie van LNV hiervoor begin 2007 aanvullende middelen beschikbaar stelt. e. De middelen voor Programma Beheer worden verdeeld over de provincies volgens een vaste verdeelsleutel die volledig rekening houdt met de lopende verplichtingen en de vrije ruimte verdeelt op basis van de resterende taakstellingen; f. De provincies dragen de uitvoering van de SAN en SNregelingen voor de komende twee jaar aan de Dienst Regelingen (DR) op;

5 g. Het rijk neemt tot 2008 alle kosten die Dienst Regelingen (DR, uitvoering), de Dienst Landelijk Gebied (DLG, controle en advies) en de Algemene Inspectiedienst (AID, controle) maken voor de uitvoering van het Programma Beheer voor zijn rekening op basis van huidige kostenniveau, inclusief de kosten voor een omvangrijk ICTprogramma (inclusief ontwikkeling van een quotumboekhouding); h. Door middel van een tripartiete overleg sturen provincies en LNV, DR aan; i. De minister is verantwoordelijk voor het doorvoeren van afspraken met de EU. AID en DLG (deels) voeren activiteiten uit die gericht zijn op controle t.b.v. Europese regelgeving. De minister kan de provincies aanwijzingen geven voor het doorvoeren van EUmaatregelen in de regelgeving, controles en kortingen. j. 17 oktober 2006 hebben het ministerie van LNV en IPO in de regiegroepilg definitieve afspraken gemaakt over de beschikbare middelen voor Programma Beheer. De belangrijkste aanpassing betreft de afspraak dat de ganzenpakketten met betaald zullen worden uit het budget voor Programma Beheer. Het ministerie van LNV zal hiervoor begin 2007 extra middelen beschikbaar stellen. De ruimte in de tijd is beschikbaar, omdat de ganzenpakketten halverwege 2007 pas opengesteld zullen worden. Op basis van de meest recente cijfers zal een nieuwe berekening gemaakt worden van de beschikbare middelen voor Overijssel en de mogelijkheden om daarmee de beoogde doelen in 2007 te realiseren. De conclusies zullen 31 oktober worden besproken door Gedeputeerde Staten. Ook zullen Gedeputeerde Staten dan een besluit nemen over overname van Programma beheer en openstelling van de subsidieregelingen 3.2 Grond Grond is een belangrijk middel om doelen in het landelijk gebied te kunnen realiseren. Met het rijk is afgesproken dat het eigendom van aangekochte en nog aan te kopen gronden bij het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL) blijft en dat de beschikkingsmacht van BBL gronden volledig bij de provincies komt te liggen. De provincies gaan BBL aansturen. Baten uit grond komen ten goede aan het ILGbudget. Verder is ten aanzien van de (norm)kosten voor grond afgesproken dat de provincies uit zullen gaan van de grondprijsmonitor en zullen trachten om de kosten zo laag mogelijk te houden. De minister blijft eindverantwoordelijk voor het grondprijsbeleid, maar delegeert zijn verantwoordelijkheid op grond van de Wet Agrarisch Grondverkeer (WAG) in belangrijke mate aan de provincies. De provincies werken het prijsbeleid uit in het pmjp en het handelingskader grondverwerving, dat onderdeel uitmaakt van het Aansturingsprotocol, dat de gezamenlijke provincies hanteren ten aanzien van BBL. Randvoorwaarden daarbij zijn: a. De provincie werkt zoveel mogelijk marktconform; b. Er geldt een maximum voor het via onteigening dan wel op onteigeningsbasis te verwerven areaal; c. De provincie gaat terughoudend om met aankoop en sloop van gebouwen; d. Vervreemding van gronden in eigendom van terreinbeherende organisaties die met overheidsmiddelen zijn gesubsidieerd vindt bij hoge uitzondering en na toestemming van provincie (NM en Landschappen) of Rijk (SBB) plaats; De provincie bepaalt of een Aankoopstrategieplan (ASP) nodig is. Bij de besluitvorming hierover betrekt de provincie ook de verwervingsopgaven van gemeenten en waterschappen die raakvlakken hebben met de realisering van ILG doelen. Gezien artikel 1.8, lid 1 en 2 van de WAG stelt de provincie in ieder geval een ASP op in geval dat niet marktconforme prijzen

6 en de inzet van aanvullende instrumenten verwacht worden. Of deze situatie zich voor zal doen, zal de komende jaren blijken. De koopplicht blijft bestaan en bij de minister berusten. In een voor op te stellen ministeriele regeling wordt het volgende geregeld. De provincies nemen de verplichtingen die voortvloeien uit de koopplicht over van de Minister. Provincies kunnen de Minister verzoeken de koopplicht op te schorten. Een provincie geeft aan wanneer dat naar haar oordeel het noodzakelijk is, al dan niet voor de gehele EHS. 3.3 Overname lopende Rijksverplichtingen Rijk en provincies zijn in gesprek om samen met het bureau PriceWaterhouseCoopers (PWC) de lopende rijksverplichtingen in beeld te brengen. Afgesproken is dat het Rijk ervoor zorgt dat uiterlijk in november een voorlopig overzicht van de over te dragen lopende verplichtingen beschikbaar is en een beschrijving van de mogelijke risico f s van de overdracht van deze verplichtingen. In een bestuurlijk overleg worden de resultaten besproken. 3.4 Tekst model bestuursovereenkomst De tekst van de model bestuursovereenkomst is door het landelijke Implementatieteam ILG voorgelegd aan de landsadvocaat. Volgens de landsadvocaat is de nu voorliggende tekst van de bestuursovereenkomst in de geest van het ILG en kan het gezien worden als een bestuurlijke overeenkomst tussen twee partijen. 3.5 Overige relevante afspraken Voor het onderdeel Water is de afspraak gemaakt dat Rijk, IPO, VNG en UvW op basis van de in 2006 uitgevoerde evaluatie van het Nationaal Bestuursakkoord Water vaststellen wat voor de periode , met een doorkijk naar 2050, de omvang is van de nader uitgewerkte opgave, de financiele gevolgen en de dekking daarvan, evenals de eventuele consequenties voor de lastendruk. Hierbij dragen het Rijk, IPO, VNG en UvW zorg voor een wijze van bekostiging en financiering die past bij de wateropgave voor het regionale watersysteem. Naar aanleiding hiervan besluiten partijen over bijstelling en/of aanpassing van het huidige akkoord, dan wel het sluiten van een vervolgakkoord en de bijbehorende doelstellingen en middelen. Dit kan betekenen dat middelen voor Water worden toegevoegd en op dat moment deze bestuursovereenkomst dient te worden aangepast. 4. Specifieke afspraken met betrekking tot Overijssel In de gesprekken met het rijk zijn een aantal afspraken gemaakt welke specifiek voor Overijssel gelden. 4.1 Verwerving en in rich ting EHS Het rijk is in haar bod uitgegaan van het (in de l e ILG periode) beperkt beschikbare Rijksbudget, terwijl de Provincie Overijssel in het pmjp is uitgegaan van de nog te realiseren restant taakstelling. Tevens geldt voor de Robuuste verbindingen dat het Rijk deze in 2020 verworven wil zien en in het pmjp hebben wij gerekend met Tussentijds heeft het rijk haar bod nog een keer aangepast, omdat in een bestuurlijk overleg met de provincies is afgesproken om met een objectieve grondprijsmonitor te werken en per provincie uit te gaan van de gemiddelde grondprijs conform die grondprijsmonitor. Voor 4

7 Overijssel komt de gemiddelde grondprijs volgens de grondprijsmonitor uit op /ha. In het pmjp is gerekend met een gemiddelde grondprijs van /ha. De (restant) taakstelling waarmee het Rijk en wij rekenen is hieronder weergegeven. Taakstelling verwerving EHS en RV Omschrijving 1 Restant verwervingstaakstelling per 1/1/ Minus (verwachte) realisatie Restant verwervingstaakstelling per 1/1/2007 EHS 3963 ha 790 ha ha RV 2921 ha 100 ha 2821 ha totaal 6884 ha 890 ha 5994 ha Jaarlijks te verwerven tot : 9 j aar Jaarlijks te verwerven tot 2020: 2821: 14 jaar Jaarlijks lineair te verwerven: ,5 ha 201,5 ha 554 ha 7 8 Te realiseren in periode (regel 4 en 5) x 7 Benodigd verwervingsbudget : (regel 7) x ,5 ha 74,6 mln. 1410,5 ha 42,7 mln 3878 ha 117,3 mln Totaal benodigd budget voor de realisatie van de EHS en RV bedraagt 117,3 mln. Het rijk biedt eehter een bedrag van 87,96 mln. Daarbij komt nog de provinciale bijdrage van 8,23 mln., zodat totaal een budget van 96,19 mln. beschikbaar is voor de verwerving van EHS en RV. Dat is een tekort van 21,1 mln. Omgerekend is dat circa 700 ha (deze oppervlakte komt overeen met de oppervlakte van de 2 robuuste verbindingen Ommen Hardenberg Duitse grens en Steenwijk welke nog begrensd moeten worden). Uiteindelijk is in een bestuurlijk overleg tussen het rijk en de provincies afgesproken om het beschikbare rijksbudget als uitgangspunt te nemen en de prestaties daarop aan te passen. Specifiek voor Overijssel hebben wij afgesproken om de begrenzing van de 2 robuuste verbindingen Ommen Hardenberg Duitse grens en Steenwijk voorlopig uit te stellen, totdat er zicht is op voldoende verwervingsbudget. Verder hebben we uitonderhandeld om een beperkte schuif van de prestatie 'inrichting EHS' naar de prestatie 'verwerving EHS' te realiseren. De inrichtingsopgave van het rijk was onzes inziens te ambitieus, omdat er niet voldoende grond voorhanden is, dan wel met het beperkte budget verworven kan worden. De grondprijsontwikkeling wordt Jaarlijks gemonitord en indien nodig vindt er een grondprijscorrectie plaats. Verwerving EHS Inrichting EHS Rijksbod 87,96 mln 47,53 mln ha 3305 ha 4407 ha pmjp 152, 14 mln 60,59 mln ha 4347 ha 5761 ha Resultaat onderhandelingen 94,54 mln 3398 ha 40,95 mln 3914 ha Vanuit de provinciale begroting wordt zoals hierboven al aangegeven voor 8,23 mln. bijgedragen aan de verwerving van de EHS. De inrichting van de EHS wordt geheel door het rijk gefinancierd (op basis van normkosten).

8 4.2 Landschap Vanwege het beperkte rijksbudget voor de Nationale Landschappen hebben we met het Rijk afgesproken dat de Provincie Overijssel op eigen risico voor maximaal 3 mln. aan Nationale Landschapsprojecten mag voorschieten. Het voorschieten doen we uit de beschikbare provinciale middelen voor de Nationale Landschappen, zodat we geen financieel risico lopen. Indien het Rijk gedurende de looptijd van deze overeenkomst extra budget beschikbaar heeft voor de uitvoering van het Nationaal Landschapsbeleid, dan wordt aan de Provincie Overijssel bij voorrang maximaal 3 mln. voorschot terugbetaald. Met deze afspraak worden derde partijen (zoals gemeenten en waterschappen) 'verleid' om ook extra te investeren in Nationaal Landschapsprojecten. Verdubbeling van het rijksbudget leidt tot een verdubbeling van de totale investeringen in Nationale Landschapsprojecten 4.3 Reconstruetie Minister Veerman heeft erkend dat voor de uitvoering van de reconstructie op dit moment onvoldoende rijksbudget beschikbaar is. Om de uitvoering van het reconstructieplan Salland Twente zo min mogelijk te belemmeren, hebben we met het Rijk af kunnen spreken dat de Provincie Overijssel voor maximaal 4,8 mln. verplaatsing van intensieve veehouderijbedrijven mag voorfinancieren. Wanneer wij gebruik maken van deze ruimte, dan zal het Rijk de voorfinanciering uiterlijk in 2014 of 2015 terugbetalen. 5. Financiele consequenties afspraken In de primitieve begroting 2007 is de eerste fase van het ILG financieel verwerkt. De Rijksmiddelen die samenhangen met de tweede fase (Programma Beheer, grond, rijksverplichtingen etc.) zijn als pm post in de begroting opgenomen. Dit betekent dat fase twee en andere na de vaststelling van de begroting in het pmjp doorgevoerde wijzigingen nog via een aparte begrotingswijziging zullen worden verwerkt. Omdat op dit moment nog niet alle open eindjes zijn ingevuld en omdat de laatste versie van de bestuursovereenkomst nog niet gereed is, kunnen alle financiele implicaties van het definitieve pmjp nog niet in kaart worden gebracht. Om de financiele verwerking van het ILG transparant en eenduidig te laten verlopen zullen alle nog niet verwerkte financiele aspecten van het pmjp begin 2007 in een begrotingswijziging aan Provinciale Staten worden aangeboden. Op dat moment zullen ook de spelregels rond de reserve pmjp worden vastgesteld. 6. pmjp Het pmjp wordt momenteel geactualiseerd. Naast de resultaten van de onderhandelingen met het Rijk en de daaraan gekoppelde besluitvorming over bovengenoemde aspecten als grond, Programma Beheer etc. wordt invulling gegeven aan het door Provinciale Staten op 24 mei 2006 aangenomen amendement van CD A, VVD en PvdA over aanvullende doelen en prestaties gericht op een bedrijfseconomisch gezonde en duurzame ontwikkeling van de agrarische en niet agrarische bedrijvigheid. In het hoofdstuk uitvoeringsstrategie wordt een toelichting gegeven op de uitvoeringsorganisatie (bijvoorbeeld aansturing DLG, gebiedsgericht werken etc.). Tot slot wordt uitgelegd waarom we het pmjp als niet SMBplichtig (Strategische Milieu Beoordeling) beschouwen en hoe we wel invulling geven, of hebben gegeven aan uit het pmjp voortkomende 8MB en/of MERplichtige onderdelen. Het pmjp wordt gelijktijdig met de bestuursovereenkomst op 13 december 2006 aan Provinciale Staten ter vaststelling voorgelegd.

9 7. Uitvoering Zoals in het concept pmjp is aangegeven is gebiedsgericht werken een belangrijk instrument voor de uitvoering van het pmjp. GS hebben de gebieden (de 5 landelijke gebieden en de netwerkstad ZwolleKampen) 18 juli 2006 gevraagd gebiedsprogramma's op te stellen die bijdragen aan de uitvoering van het pmjp en deze uiterlijk 1 november 2006 in te leveren. Alle gebieden zijn hier stevig mee aan de slag gegaan. Uiteraard zijn er veel uitvoeringsvragen, maar die lossen wij samen met de betrokken partijen op. De eerste indruk is dat zij er alien in slagen een meerjarige doorkijk te leveren voor de periode en een concrete jaarschijf voor Deze jaarschijf bevat prestaties die in 2007 daadwerkelijk door gemeenten en waterschappen gerealiseerd kunnen worden en vormt in die zin ook de basis voor de afspraken (convenanten) met de afzonderlijke partners. In dit eerste jaar maken wij de afspraak dat in maart/april nog bijstelling kan plaatsvinden. Deze convenanten worden beschouwd als een subsidieaanvraag. De provinciale subsidieverordening wordt niet alleen aangepast aan dat wat ILG vraagt, maar ook wat betreft de invulling die Overijssel geeft aan de uitvoering van het pmjp. In de periode van 1 november tot eind dit jaar worden de gebiedsprogramma's getoetst zodat ze eind dit jaar kunnen worden omgezet in afspraken met gemeenten en waterschappen. In verband met de door gemeenten gewenste raadsbehandelingen is de ondertekening van de convenanten gepland voor medio januari. Er wordt ten behoeve van de uitvoering van het pmjp ook gewerkt aan het opstellen van de prestatieafspraak 2007 tussen de Provincie Overijssel en de Dienst Landelijk Gebied. Voor de uitvoering van de ILG bestuursovereenkomst stelt het Rijk DLG capaciteit aan de Provincie Overijssel ter beschikking ( uur in 2007). Wat betreft DLG en DR wordt gezien de veranderende relatie DLG/DRprovincie ook een aansturingsprotocol Dienst Landelijk Gebied/Directie Regelingen (DLG//DR) opgesteld. Dat aansturingsprotocol gaat ondermeer in op de wijze waarop en waarvoor wij de DLG en DR inschakelen, voor welke activiteiten (DLG o.a grondverwerving, landinrichting en DR uitvoering subsidieregelingen natuurbeheer) en wanneer en op welk niveau gerapporteerd wordt over de voortgang van de uitvoering. Het aansturingsprotocol maakt onderdeel uit van de prestatieafspraak met DLG en DR.

10