Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014
|
|
|
- Elke de Haan
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014 Ontwikkeling van de bijenpopulatie in relatie met beheer Arie Koster Ga voor de Amsterdamse bijen naar: Inhoud presentatie Een korte terugblik in de tijd Overzicht voorlopige resultaten Betekenis voor de stad en beheer
3 Historische context Het Nederlandse landschap kan globaal in drie componenten worden ingedeeld: - Natuurgebieden: Gebieden en terreinen inclusief bossen die gedomineerd worden door natuurlijke processen. - Landbouwgebied/platteland - Stedelijke gebieden inclusief industrie- en havengebieden Ontwikkeling bijenstand in Nederland Voor Na Natuurgebieden Rijk aan wilde bijen Wilde bijen nemen af Landbouwgebied Grote diversiteit aan bijen Bijen (vrijwel) afwezig sinds ca 1970 Stedelijke gebied Bijen (vrijwel) afwezig Wilde bijen nemen sterk toe na 1990
4 Globaal drie overlappende fasen in beheer van stedelijk groen 1. Periode voor Sinds de 18e eeuw en vroeger zeer intensief beheer en onderhoud - Wekelijks maaien, 2 x per jaar spitten, voor de winter alles helemaal schoon. Dus geen nestgelegenheid voor wilde bijen. 2. Overgangsperiode netheidsbeheer naar chemisch beheer Wordt nog steeds 20 x per jaar gemaaid. - Pesticiden worden in toenemende mate integraal toegepast. Voor wilde bijen is het vrijwel onmogelijk om zich te vestigen 3. De overgangsperiode naar ecologisch groenbeheer Pesticiden worden geleidelijk aan afgeschaft en er wordt bewust meer ruimte gemaakt voor natuurontwikkeling in stedelijk gebied. - In 1990: 176 in hoofdzaak grote gemeenten en alle steden (55% van de respondenten) wordt geëxperimenteerd met ecologisch groenbeheer - Wilde bijen beginnen zich duidelijk te vestigen.
5 vestiging van wilde bijen in stedelijk gebied wordt duidelijk zichtbaar vanuit Alterra/WUR onderzoek in 28 gemeenten naar het voorkomen van wilde bijen in relatie tot het beheer Amsterdam was één van deze gemeenten
6 35 bijengslachten en 350 bijensoorten in Nederland Bijengeslachten in Amsterdam waargenomen in Zelfvoorziendende bijen Koekoeksbijen Zandbijen (ca. 20) Wespbijen (12) Groefbijen (ca. 12) Bloedbijen (6-8) Hommels (11) Koekoekhommels (1-3) Zijdebijen (3) Viltbijen (1 ) Wolbijen (1) Tubebijen (1) Maskerbijen (4) Behangersbijen (4) Sachembijen (1) Rouwbijen (1) Slobkousbijen (1) Dikpootbijen (1) Mestelbijen (2) Honingbijen (1)
7 Wilde bijen in Vondelpark 2000 en 2014 Totaal aantal soorten 2000: 7. Totaal aantal soorten 2014: 17 (excl. hommels) Andrena barbilabris + + Lasioglossum calceatum + + Andrena bicolor + + Lasioglossum Leucozonium + Andrena carantonica + Lasioglossum Leucopus + + Andrena haemorrhoa + Megachile centuncularis + Andrena minutula + Megachile willughbiella + Anthophora plumipes + + Nomada flavoguttata + Chelostema rapunculi + Osmia bicornis + Haliclus rubicundus + Specodes molinicornis + Hylaeus communis + + Hylaeus hyalinatus + Nieuwe soorten voor Amsterdam t.o.v. Peeters et al. (2012) Grote klokjesbijen: Chelostema rapunculi (ook op andere locaties waargenomen)
8 Wilde bijen in Amsterdam in 2000 en 2014 (Invent start ca10-5 maart) Totaal aantal soorten ex. Hommels 2000: 45. Totaal aantal soorten 2014: 55. Totaal aantal soorten per bijengeslacht (vrijwel alle soorten zijn in aantal toegenomen) Behangersbijen 2 2 Pluimvoetbij Bloedbijen Rouwbijen 1 Groefbijen (Hal.) 2 2 Tonkenbij 1 + Groefbijen (Las.) Sachembijen 1 1 Hommels 6 6+ Slobkousbij 1 + Klokjesbijen 1 + Wespbijen 9 8 Grote wolbij 1 1 Zandbijen Maskerbijen Zijdebijen Metselbijen Nieuwe soorten voor Amsterdam t.o.v. Peeters et al. (2012) Grote klokjesbijen: Chelostema rapunculi Blauwe mestelbij: Osmia caerulscens (rode lijst 2) Gedoornde slakkenhuisbij: Osmia spinulosa (rode lijst 2) Tronkenbij: Heriades truncorum (al eerder door andere waargenomen)
9 Wat betekenen al deze bijen voor de stad en voor het beheer - We mogen stellen dat de ecologische kwaliteit van de stad Amsterdam t.o.v vooruit is gegaan. Vanuit de wilde bijen gezien, is het stedelijk milieu aanzienlijk verbeterd. - Buiten het stedelijke gebied kunnen veel wilde bijen niet leven en steeds meer bijensoorten vinden hun toevluchtsoord in het stedelijke gebied. Voor veel wilde bijen is dat misschien hun laatste kans om als populatie te overleven. - Het stedelijk gebied is een refugium geworden voor wilde bijen. - De vraag is nu: hoe houden wij dit refugium in stand, of sterker, hoe verbeteren wij het verder voor andere wilde bijen waarvan de populaties steeds minder veerkrachtig worden om alle buitenstedelijke stressfactoren te doorstaan? Het sleutelwoord is ecologische groenbeheer door zeer deskundig personeel dat zich betrokken en verantwoordelijk voelt voor het voortbestaan van wilde bijen en andere bloembezoekende insecten. Deze beheerders werken al in Amsterdam. Misschien zijn zij de beste krachten om de positie van de wilde bijen in stedelijk gebied verder te versterken. Geef hun en de bijen de ruimte!
10
Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart 2017.
Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht 11-12 maart 2017 Bijen in de tuin www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen - Insecten zijn dieren
Hoe krijg je wilde bijen in de tuin. In de Oude Ijsselstreek. Arie Koster. Arie Koster
Hoe krijg je wilde bijen in de tuin In de Oude Ijsselstreek Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen? Insecten! - Insecten zijn dieren met een uitwendig skelet met kop, borststuk,
Wilde bijen in de betuwe
Wilde bijen in de betuwe Arie Koster Wellantcollege Houten Lector Bijenbeheer en bijenvriendelijke tuinen Wellantcollege laat de bijen zoemen www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Welke factoren bepalen
Hoe gaat het met de wilde bijen?
Hoe gaat het met de wilde bijen? Natuurgebieden het domein van natuurbeheerders Soortenrijk, maar wel achteruitgang t Het agrarische landschap het domein van de boeren Al lange tijd verdwenen Stedelijk
Wilde bijen in de stad
Wilde bijen in de stad Nemen stadsbijen toe of af Arie Koster Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl ariekoster@bijenhelpdesk.nl http://bijenhelpdesk.nl/flyer.pdf
Begin van een hobby (1983)
Wilde Bijen Frans van Alebeek april 2011 Voor de KNNV afdeling Lelystad Begin van een hobby (1983) Vosje (Andrena fulva) Signaalbij (Nomada signata) Grote wolzwever (Bombylus major) Insecten in Nederland
Typische Brabantse bijen. Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica
Typische Brabantse bijen Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica Honingbij Honingbij Sociale volken Honing Huisdier Sociale volken Honing Huisdier Sociale
Iets over mijzelf. Wilde Bijen. Dit zijn wel bijen. Wat zijn bijen en wat niet? Honingbij. Goudwesp. Zweefvlieg. Sluipwesp Zweefvlieg
Iets over mijzelf Wilde Bijen Frans van Alebeek februari 2013 Onderzoek Bijen & Bloemen in de stad (Lelystad) Wat zijn bijen en wat niet? Dit zijn geen bijen Zweefvlieg Goudwesp Sluipwesp Zweefvlieg Zweefvlieg
Van veenweidegebied tot bijenlandschap. Menno Reemer
Van veenweidegebied tot bijenlandschap Menno Reemer Hoeveel soorten bijen komen er in Nederland voor? Foto s Roy Kleukers Foto Roy Kleukers Honingbij Honingbij, een apart geval Foto Roy Kleukers Sociale
Bijen en hun leefomgeving. Lezing door Arie Koster d.d
Bijen en hun leefomgeving Lezing door Arie Koster d.d. 14-11-2013 Inhoud presentatie - Wat zijn bijen - Indeling bijen - Herkenning wilde bijen - Wilde bijen in stedelijk gebied - Groenbeheer voor bijen
De Groene Long Bij-vriendelijk-er. sturen op meer micromilieus
De Groene Long Bij-vriendelijk-er sturen op meer micromilieus Groene Long Paspoort Groene Wijk uit 1975: 35 jaar bos/groenontwikkeling Grootste aantal bewoners: 13.000 > hoogste waardering voor groen Gehele
Wilde bijen. Levenswijze, herkenning en beheer. Arie Koster. Voor meer informatie
Wilde bijen Levenswijze, herkenning en beheer Arie Koster Voor meer informatie voor ecologisch groenbeheer voor bijen en andere bloembezoekende insecten www.bijenhelpdesk.nl Voor planten voor bijen www.drachtplanten.nl
Bijen en hommels. En alles dat je moet weten om ze te beschermen. John Smit EIS Kenniscentrum Insecten
Bijen en hommels En alles dat je moet weten om ze te beschermen John Smit EIS Kenniscentrum Insecten Foto s Roy Kleukers Foto s Roy Kleukers Beschermen van bijen en hommels Honingbij Honingbij Sociale
Hoe gaat het met de wilde bijen?
Hoe gaat het met de wilde bijen? Natuurgebieden het domein van natuurbeheerders Soortenrijk, maar wel achteruitgang t Het agrarische landschap het domein van de boeren Al lange tijd verdwenen Stedelijk
WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE
WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE Hoe fotograferen we wilde bijen om ze later als soort te herkennen? Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl
Wilde bijen in en rond Leiden
Wilde bijen in en rond Leiden Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? http://www.denederlandsebijen.nl/bijenperregio/leiden/index.htm Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer)
Wilde planten voor wilde bijen
Lathyrusbijen op brede lathyrus Wilde planten voor wilde bijen Over geschikte begroeiing en andere voorwaarden in de tuin Tekst en foto s: Arie Koster Wilde bijen staan al een aantal jaren in de belangstelling
Verslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015
Verslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015 Martijn Kos Resultaten In totaal werden er in de periode van 8 maart 2015 tot en met
Wilde bijen in Amsterdam Zuid
Wilde bijen in Amsterdam Zuid Een inventarisatie van wilde bijen in het openbaar groen van stadsdeel Zuid A. Koster F.A.L. Nieuwenhuis Augustus 2014 In opdracht van Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Zuid Woord
Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart Drachtplanten - Bijenplanten
Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht 11-12 maart 2017 Drachtplanten - Bijenplanten planten voor bijen, vlinders en andere bloembezoekers Deze
- - - 2 3 4 5 6 7 1.2 1.4 1.2 1 1.2 1 1 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.6 0.4 0.4 0.4 0.2 0.2 0.2 0 Bijen 0 Zweefvliegen totaal 0 Plantgebonden zweefvliegen 8 9 10 11 12 geriemde zandbij geriemde zandbij donkere
Wilde bijensoorten en hommels verdwijnen in hoog tempo door neonicotinoïden?
Wilde bijensoorten en hommels verdwijnen in hoog tempo door neonicotinoïden? Toetsing webpublicatie Bijensterfte.nl van de Universiteit Utrecht 10 april 2019 STAF Research, projectcoördinatie G.R. Rotgers,
WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN AMSTERDAM. Een inventarisatie van wilde bijen in het openbare ruimte. A. Koster
WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN AMSTERDAM Een inventarisatie van wilde bijen in het openbare ruimte A. Koster Alterra Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2001 REFERAAT Koster,
Wilde bijen in de stad
Wilde bijen in de stad Nemen stadsbijen toe of af en wat hebben we te verliezen Dat! http://www.denederlandsebijen.nl/bijenperregio/maastricht/index.htm Arie Koster Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog,
Solitaire bijen determineren
Solitaire bijen determineren Door Dries Laget Faculteit WETENSCHAPPEN Vakgroep: BIOCHEMIE, FYSIOLOGIE en MICROBIOLOGIE Laboratorium voor Zoöfysiologie Krijgslaan, 281 S33, B 9000 GENT Tel. 09 2644929 Fax
In het belang van de bijen Analyse en advies aangaande wilde bijen in Zeist
In het belang van de bijen Analyse en advies aangaande wilde bijen in Zeist Robin van Beers Martin Brussaard Sander Malkus Carolina Castagna Maarten Frank van der Schee Winfried Vertommen ZoomIn Consultancy
Bijen en volkstuinen
Bijen en volkstuinen Hoe maken we volkstuinen bijenvriendelijk Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster Voor meer informatie Voor planten voor bijen, vlinders en andere bloembezoekers www.drachtplanten.nl
Wanneer God, Mozes vanuit de brandende braamstruik roept en hem de opdracht geeft om zijn volk uit Egypte te leiden, dan geeft Hij ook aan wat het
Wilde bijen en zo. Daar gaat het over vanmorgen. De bijbelgedeelten die we hebben gelezen gaan eigenlijk ook over wilde bijen. Dat waren in het wild levende honingbijen. Wij hebben het vanmorgen over wilde
Hoe maken we bijenhotels?
Hoe maken we bijenhotels? Voor welke bijen doen we dat? Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? Op welke planten vliegen deze bijen? Welke factoren bepalen of bijen wel of niet komen? Welke materialen
Naar meer wilde bijen op het platteland DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE
Naar meer wilde bijen op het platteland DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE www.weekvandebij.be Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl ariekoster@bijenhelpdesk.nl
Bijlage 1 Van de Nederlandse naar de wetenschappelijke namen van de bijen in dit boek
Bijlage 1 Van de Nederlandse naar de wetenschappelijke namen van de bijen in dit boek Nederlandse naam genus species aardhommel Bombus terrestris akkerhommel Bombus pascuorum andoornbij Anthophora furcata
HOOFDSTUK 9 ZEVEN LANDSCHAPSTYPEN: HUN BIOTOPEN EN HUN BIJEN
9 HOOFDSTUK 9 ZEVEN LANDSCHAPSTYPEN: HUN BIOTOPEN EN HUN BIJEN HANS NIEUWENHUIJSEN CHIEL JACOBUSSE FRANK VAN DER MEER IVO P. RAEMAKERS Wie kriskras door Nederland reist ontdekt algauw dat vrijwel ons hele
Bijen en Landschapsbeheer
Bijen en Landschapsbeheer Hoe maken we het landschap bijenvriendelijk Wat betekent dat voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster -- www.bijenhelpdesk.nl
KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND
VELDWERKPLAATS INSECTEN-2 16 JANUARI 2019, HART VAN DRENTHE WILDE BIJEN KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND EDUARD PETER DE BOER WWW.FAUNAX.NL WWW.BIODIVERSUM.NL
WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER. A. Koster. IBN-DLO Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek
WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER A. Koster IBN-DLO Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek 2 3 WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER Een inventarisatie van wilde bijen
Wilde bijen in relatie tot het groenbeheer in Barneveld en Voorthuizen
Wilde bijen in relatie tot het groenbeheer in Barneveld en Voorthuizen Een inventarisatie van wilde bijen in het openbaar groen A. Koster Alterra-rapport 041 Alterra, Research Instituut voor de Groene
Hoe maken we bijenhotels?
Hoe maken we bijenhotels? Voor welke bijen doen we dat? Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? Op welke planten vliegen deze bijen? Welke factoren bepalen of bijen wel of niet komen? Welke materialen
Wilde bijen in Tuinen van West Inventarisatie en beheeradviezen. Anneke Teepe en Arie Koster
Wilde bijen in Tuinen van West Inventarisatie en beheeradviezen Anneke Teepe en Arie Koster 2019 Tekst: Arie Koster en Anneke Teepe Foto s: Anneke Teepe Foto s omslag: Rosse metselbij (m) op madeliefje,
Onderzoeksprogramma Systeeminnovaties multifunctionele bedrijfssystemen. Wilde bijen natuurbreed. systeem. innovatie
Onderzoeksprogramma Systeeminnovaties multifunctionele bedrijfssystemen Wilde bijen natuurbreed systeem innovatie Wilde bijen natuurbreed J.C.M. Vorstman Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector
Bijengenera: hun etymologie en naamgevers 1
Bijengenera: hun etymologie en naamgevers 1 Aad van Diemen & Theo Peeters Tijdens een determinatiesessie van Andrena s in Tilburg, vroeg iemand: Wat betekent Andrena eigenlijk?. Niemand die het wist, en
Nieuwsbrief winter 2014
Nieuwsbrief winter 2014 Jaaroverzicht van 2014 Wildebijenwerkgroep van het Mechels rivierengebied Het lijkt stil rond onze werkgroep maar niks is minder waar. Allerlei realisaties dit jaar door leden van
Inventarisatie wilde bijen Kolis Meeuwen-Gruitrode
Inventarisatie wilde bijen Kolis Meeuwen-Gruitrode 2017-2018 Inventarisatie Kolis 1 Colofon Rapport: Nature-ID gcv Beukenlaan 14 2200 Herentals België Veldwerk, rapportage en foto's: Maarten Jacobs (Nature-ID
Wilde bijen in Deventer 2012
Wilde bijen in Deventer 2012 Jan Smit, Frank van der Meer, Erik van der Spek & Wim Klein Wilde bijen in Deventer 2012 Jan Smit, Frank van der Meer, Erik van der Spek & Wim Klein Colofon 2012, Jan Smit,
Tien jaar bijen bijeen in een stadstuin in Appingedam: een methodologische en ecologische analyse
Tien jaar bijen bijeen in een stadstuin in Appingedam: een methodologische en ecologische analyse Jan Kuper Inleiding Geïnspireerd door het enthousiasme van Stichting Bargerveen-collega Theo Peeters, die
Nederlandse Rode Lijst (bijen)
van 6 10/07/2008 10:11 Nederlandse Rode Lijst (bijen) Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie De Rode Lijsten worden regelmatig, bijvoorbeeld eens in de 10 jaar, bijgewerkt. Minister Cees Veerman van Landbouw,
WILDE BIJEN IN DEN HAAG
WILDE BIJEN IN DEN HAAG EEN VERSLAG VAN DE BIJENMONITOR 2012 Haags Milieucentrum Riviervismarkt 5 2513 AM DEN HAAG 070-361 69 69 info@haagsmilieucentrum.nl www.haagsmilieucentrum.nl www.facebook.com/haagsmilieucentrum
(Ge)wilde bijen monitoren! Bijen in het algemeen. Geleedpotigen. Bijen, wespen en vliegen. Dezelfde soort? Waar gaan we het over hebben vanavond?
Waar gaan we het over hebben vanavond? over bijen in het algemeen en : waarom monitoren? wáár vind je bijen? En hoe kun je ze helpen? (Ge)wilde bijen monitoren! welke soorten doen mee? en wat valt er over
De bijen en dagvlinders van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en belangrijke gebieden
John T. Smit & Roy H.A. van Grunsven 2017 De bijen en dagvlinders van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en belangrijke gebieden De bijenfauna van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en
Hoofdstuk 4 De bijen van Nederland
Hoofdstuk 4 De bijen van Nederland Er zijn in ons land gegevens verzameld over meer dan 350 soorten bijen. Daaruit blijkt dat het met veel soorten niet echt goed gaat. Om een beeld te geven van de grote
Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 24897 30 april 2018 Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 24 april 2018 nummer 18072244,
Bijen & Hommels MAUREEN KEMPERINK VERRASSEND VLAKBIJ KNNV UITGEVERIJ
Bijen & Hommels VERRASSEND VLAKBIJ MAUREEN KEMPERINK KNNV UITGEVERIJ Inhoud 4 Over bijen Voorwoord Herman van Bekkem 9 'Mijn vader is imker!' 11 Wat heb je nodig om bijen en hommels te kijken? 12 Januari
Bijen en vlinders in de educatieve tuinen
Bijen en vlinders in de educatieve tuinen RAPPORT Natuur.studie nummer 8 2014 Jens D Haeseleer uitgevoerd in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid De natuur
Bijenhotels in de publieke ruimte
Arie Koster Bijenhotels in de publieke ruimte In Groen (Koster, 2013) is al eerder aangegeven, dat wilde bijen meer aandacht verdienen bij het groenen landschapsbeheer. Hoewel het in tegenstelling tot
4000 m 2 dijkvak voor wilde bijen
Bijenhelpdesk 2019-4 4000 m 2 dijkvak voor wilde bijen Fabrice Ottburg en John Smit, 7 juli 2019, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. John Smit Wageningen Environmental Research EIS
BIJEN IN LEEUWARDEN. Thijs Gerritsen & Bart Franken
BIJEN IN LEEUWARDEN Thijs Gerritsen & Bart Franken Wat komt er aan bod? o Even voorstellen o Bijen: wat zijn dat? o De mens en de bijen Intermezzo Akte 2 o De Leeuwarder bijen o Resultaten en conclusies
HOOFDSTUK 7 PARASITAIRE BIJEN
7 HOOFDSTUK 7 PARASITAIRE BIJEN JAN SMIT Niet alle bijen zijn nijverig. Sommige zijn ronduit lui. Zij laten het bouwen van een nest en het zoeken naar voedsel voor hun nageslacht liever over aan andere
Bijen in Leuven. De natuur heeft je nodig. En vice versa. RAPPORT Natuur.studie nummer 17 2014. Jens D Haeseleer
Bijen in Leuven RAPPORT Natuur.studie nummer 17 2014 Jens D Haeseleer De natuur heeft je nodig. En vice versa. Wilde bijen in Leuven Onderzoek naar voorkomen van wilde bijensoorten in het Leuvense stadscentrum
Blije bijen ontdekkingsroute
Blije bijen ontdekkingsroute Handleiding vragen 1. Het vertrekpunt: START Vragen over de honingbij 2. De wandeling Vragen over de drie bijencategorieën: honingbijen, wilde bijen en hommels. Wilde bij Hommel
De stadswijk als bijenbarrière
2014 Van Hall Larenstein Michiel van Welsem De stadswijk als bijenbarrière Werkt stedelijk gebied als een barrière voor bijen rondom stadsnatuur gebieden? De potentiële barrièrewerking van stedelijk gebied
De Bijenwijzer biedt handvatten voor effectief bijenbeheer
tekst carolien wegstapel, pim de kwaadsteniet, tauw bv malou van der sluis, matthijs timmermans, advident beeld carolien wegstapel De Bijenwijzer biedt handvatten voor effectief bijenbeheer 38 vakblad
De bijenfauna van Zeeland Een overzicht van de prioritaire bijen in Zeeland
De bijenfauna van Zeeland Een overzicht van de prioritaire bijen in Zeeland December 2018 Lucien Calle Elly Jacobusse Rapport 2018-12-4 Stichting Landschapsbeheer Zeeland De bijenfauna van Zeeland Een
Honingbijen en wilde bijen zijn concurrenten
I.-.,.a...."...- ",.b.,".,.'...,...,..u."...,. ",... U.".".,."..." Honingbijen en wilde bijen zijn concurrenten Arie Koster In 'De Levende Natuur' van maart 1998 wordt door Brugge et al. de vraag gesteld
voor de WILDE BIJEN EenTUIN TUIN voor Een Michaël Terzo & Nicolas Vereecken
Een de EenTUIN TUIN voor voor de WILDE BIJEN WILDE BIJEN onthalen,observeren observeren en we we ze ze HoeHoe onthalen, enbeschermen beschermen Michaël Terzo & Nicolas Vereecken Michaël Terzo && Nicolas
Bijen en biodiversiteit
Bijen en biodiversiteit Hoe maken we stad en landschap bijenvriendelijk Een selectie van de mogelijkheden Voor meer informatie voor ecologisch groenbeheer voor bijen en andere bloembezoekende insecten
John T. Smit & Frank van der Meer. Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten
John T. Smit & Frank van der Meer 2016 Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten
Monitoring in het kader van de Stedelijke Ecologische Structuur Groningen 2012
Monitoring in het kader van de Stedelijke Ecologische Structuur Groningen 2012 Inventarisatie bijen Rapport 2012-048 A.J. Loonstra W. Patberg Monitoring in het kader van de Stedelijke Ecologische Structuur
BIJENGIDSJE. Ontdek de bijen en hommels die in het voorjaar in de tuin vliegen. Wat zoemt er in jouw achtertuin?
BIJENGIDSJE Ontdek de bijen en hommels die in het voorjaar in de tuin vliegen Wat zoemt er in jouw achtertuin? 1 Colofon 2 Tekst: Vincent Kalkman & Menno Reemer Tekeningen: Jeroen de Rond Nederland Zoemt
HOOFDSTUK 3 HET BIJENLEVEN
3 HOOFDSTUK 3 HET BIJENLEVEN THEO M.J. PEETERS HANS NIEUWENHUIJSEN Bijen blijken een grote variatie aan manieren te hebben ontwikkeld om elkaar te ontmoeten, om te paren, om nesten te bouwen en deze van
Slaapgedrag en slaapgezelschappen van solitaire bijen (Apidae s.l.)
entomologische berichten 85 Slaapgedrag en slaapgezelschappen van solitaire bijen (Apidae s.l.) TREFWOORDEN Bijzondere waarnemingen, Nederland, roest Theo M.J. Peeters Entomologisch Berichten 72 (1-2):
Workshop. Bijenhotel
Workshop Bijenhotel 1 Blauwe ertsbij 2 Kleine roetbij Wespbij Zweefvlieg - grote ogen - 1 paar vleugels 3 - korte antennes 4 Bij of Wesp? Bijen - Stuifmeel en nectar (larvenvoedsel) - Verzamelapparaat
Meer wilde bijen in en om stedelijk gebied
Meer wilde bijen in en om stedelijk gebied Arie Koster Slobkousbij Wilde bijen, met uitzondering van de meest algemene hommels, zag je vroeger nauwelijks in het stedelijke groen. Het openbaar groen werd
BIJEN EN GRAAFWESPEN ALMELO-NORDHORN LANGS KANAAL MENNO REEMER & FRANK VAN DER MEER MET AANDACHT VOOR ANDERE INSECTEN
2001 BIJEN EN GRAAFWESPEN LANGS KANAAL ALMELO-NORDHORN MET AANDACHT VOOR ANDERE INSECTEN MENNO REEMER & FRANK VAN DER MEER 7 november 2001 tekst Menno Reemer & Frank van der Meer productie Stichting European
Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen?
Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen? Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren achteruit, ook heel wat wilde
Bijvriendelijke voorbeeldtuin hoveniersbedrijf Rens de Rooij
Bijenhelpdesk 2017-8 Bijvriendelijke voorbeeldtuin hoveniersbedrijf Rens de Rooij Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 12 januari 2018, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Menno Reemer Wageningen
BIODIVERSITEIT IN BELGIË. Bijen in de kijker. Leer ze kennen en help mee ze te beschermen!
BIODIVERSITEIT IN BELGIË Bijen in de kijker Leer ze kennen en help mee ze te beschermen! 1 Met dit educatieve boekje willen we leerkrachten en leerlingen uit het secundair onderwijs en leerkrachten van
Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen?
Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen? Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren achteruit, ook heel wat wilde
Bijen en fauna-akkers. Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie
Bijen en fauna-akkers Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie Bijen en fauna-akkers Wilde bijen, een korte inleiding Het fauna-akkerproject met RL De Voorkempen: onderzoeksvragen en resultaten
Bijen en biodiversiteit in tuinen
Bijen en biodiversiteit in tuinen Hoe maken we natuurvriendelijke tuinen die ook geschikt zijn voor bijen Arie Koster Voor voorbeelden van bijenvriendelijke milieus, bijenhotels en een bijenkalender zie:
2 BERTRAM. Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS
2 BERTRAM Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS 2005 België - Belgique P.B. 9000 Gent 1 BC 5688 Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Je adres verkeerd?
2 BERTRAM. Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS
2 BERTRAM Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS 2005 België - Belgique P.B. 9000 Gent 1 BC 5688 Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Je adres verkeerd?
Hymeno. Massimiliano Spinola, Italiaans entomoloog ( ) John Curtis, Engels illustrator en entomoloog ( )
Stelis - tubebijen Panzer, 1806: Kritische Revision der Insektenfauna Deutschlands 2: 246. Stelis is het Griekse woord voor Viscum of maretak, een halfparasiet. 31 Met deze naamgeving wordt dus aangesloten
HOOFDSTUK 16 BIJEN DETERMINEREN
16 HOOFDSTUK 16 BIJEN DETERMINEREN KEES VAN ACHTERBERG THEO M.J. PEETERS Bijen behoren tot de angeldragers (Hymenoptera Acu leata), tezamen met mieren en angeldragende wespen. Bijen zijn gemakkelijk van
Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen?
Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen? EEN PLUSPUNT VOOR DE NATUUR Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren achteruit,
Tuinen groot en klein. Met de steun van de Vlaamse minister van Cultuur, Natuur en Milieu
Natuur in de tuin Tuinen groot en klein Tuinen in Vlaanderen Niet minder dan 8,4% van het Vlaamse grondgebied wordt ingenomen door privé-tuinen Gemiddelde tuin in Vlaanderen 571m² 6 Tuin om van te genieten
Hoofdstuk 19 Slapers en schuilers
Hoofdstuk 19 Slapers en schuilers Ook insecten moeten slapen en schuilen voor slecht weer. Dit doen ze op uiteenlopende plekken. Bijen en wespen vinden dikwijls onderdak in hun nestgangen. Sommige slapen
Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera
nummer 12 april 2016 Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Verslagen excursies: Goeree 11 juli 2015, de Kampina 2015 Leuke waarnemingen 2015 Lasioglossum
OBN-INVENTARISATIES VAN BIJEN IN BUURSERZAND, KAMPINA, SPRENGENBERG, VELHORST EN WITTE VEEN
2008 OBN-INVENTARISATIES VAN BIJEN IN BUURSERZAND, KAMPINA, SPRENGENBERG, VELHORST EN WITTE VEEN ANNE JAN LOONSTRA, MENNO REEMER, FRANK VAN DER MEER & JAN SMIT OBN-inventarisaties van bijen in Buurserzand,
Hoe kunnen zonneweides op voormalige vuilstortlocaties worden ingericht voor wilde bijen?
Bijenhelpdesk 2018-8 Hoe kunnen zonneweides op voormalige vuilstortlocaties worden ingericht voor wilde bijen? Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 5 maart 2019, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg
Ecologische vegetatiebeheer van bermen, taluds van watergangen en greppels. in Drenthe buiten de natuurgebieden
Ecologische vegetatiebeheer van bermen, taluds van watergangen en greppels in Drenthe buiten de natuurgebieden Voor meer informatie over ecologisch groenbeheer www.bijenhelpdesk.nl www.bijenbeheer.nl Arie
Bijen in Moerenburg Inventarisatie van drachtplanten en bijensoorten in Moerenburg
Bijen in Moerenburg Inventarisatie van drachtplanten en bijensoorten in Moerenburg Jens Bokelaar Luuk Drukoningen 27 juni 2015 Bijen in moerenburg 5 Bijen in moerenburg 6 Projectbegeleider: Opdrachtgever:
OPENBAAR GROEN EN DE BETEKENIS VOOR BIJEN
1 OPENBAAR GROEN EN DE BETEKENIS VOOR BIJEN Aandachtspunten en richtlijnen voor het bevorderen van de bijenstand door middel van ecologisch groenbeheer en het toepassen van stuifmeel- en nectarproducerende
Vrij Technisch Instituut Grote Hulststraat Tielt tel fax
De houten onderdelen van het insectenhotel zijn machinaal gemaakt door leerlingen van VTI Tielt. Hieronder beschrijven we de belangrijkste stappen bij het maken van de onder- en bovenplank en de zijplanken
Bijen en graafwespen van het Hulshorsterzand
Menno Reemer Theo M.J. Peeters 2016 Bijen en graafwespen van het Hulshorsterzand Bijen en graafwespen van het Hulshorsterzand November 2016 tekst Menno Reemer & Theo Peeters productie EIS Kenniscentrum
18 ANTenne APRIL JUNI 2017 NR 2
Koude oorlog als historische achtergrond van bijzondere bijenwaarnemingen in de provincie Antwerpen Julien Nuyts, e-mail: julien.nuyts3@hotmail.com; alle foto s van de auteur tenzij anders vermeld Excursie:
Hoofdstuk 3 De lichaamsbouw van bijen en wespen
Hoofdstuk 3 De lichaamsbouw van bijen en wespen Enkele basisbegrippen omtrent de lichaamsbouw van angeldragende vliesvleugelige insecten zijn noodzakelijk om de leesbaarheid van dit boek te vergroten.
Wilde bijensoorten in een stedelijke omgeving: stad Antwerpen
08 antenne oktober-december 2014 jaargang 8 nr. 4 Wilde bijensoorten in een stedelijke omgeving: stad Antwerpen Kyra Koch (e-mail: kyra.koch@gmail.com) Inleiding Bijen zijn zeer waardevol voor de mensheid
Hoofdstuk 5 Het leven van solitaire bijen en wespen
Hoofdstuk 5 Het leven van solitaire bijen en wespen De grote diversiteit aan bijen en wespen betekent een grote variatie in levenswijzen. Bijen zorgen met hun bloembezoek voor bestuiving, terwijl wespen
De bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden
Menno Reemer 2017 De bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden De bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden mei 2017 tekst
Bijen en biodiversiteit
Bijen en biodiversiteit Hoe maken we stad en landschap bijenvriendelijk Een selectie van de mogelijkheden Voor meer informatie voor ecologisch groenbeheer voor bijen en andere bloembezoekende insecten