In den beginne. Back to basics met Windows. Workshop -35-

Transcriptie

1 VOOR ABSOLUTE BEGINNERS KKK Back to basics met Windows In den beginne -35- In deze moderne tijden moet je perfect overweg kunnen met je computer, en ook nog eens kunnen meepraten over wallpapers, het systeemvak of de taakbalk Maar wat als dat niet zo is? Dan komt Clickx ter hulp gesneld! In deze Back to basics -reeks beginnen we bij het begin, stap voor stap, met de basisprincipes van BRUNO DE CLEENE STAP 1 / STARTEN MAAR! We veronderstellen dat Windows al op je computer geïnstalleerd is en dat je meteen van start kan gaan. Zet je computer aan door de startknop in te drukken. Je ziet nu op het scherm een hele resem gegevens verschijnen en weer verdwijnen. Laat je computer maar rustig opstarten en wacht af tot hij je een blauw scherm met het Windows-logo voorschotelt. Dat is het aanmeldingsscherm. Hier vind je als je verschillende gebruikers op je computer geïnstalleerd hebt een overzicht van alle gebruikers van de pc (zie afbeelding 1). Zo niet, vind je zo ongeveer in het midden van het scherm één vierkantje met een afbeelding. Door op dit vierkantje of de tekst ernaast te klikken, start je Windows. STAP 2 / HET BUREAUBLAD Na enkele ogenblikken geduldig afwachten kom je terecht op je bureaublad. Dat wil zeggen: het startbeeld dat je op je scherm ziet, als je nog geen enkel programma opgestart hebt. Dit bureaublad bestaat uit verschillende onderdelen. Onderaan merk je meteen een blauwe balk op, de taakbalk genoemd, die over de hele lengte van je scherm loopt (zie afbeelding 2). Daarboven vind je een grote zone met een mooie afbeelding als achtergrond en een hele resem kleine prentjes. STAP 3 / DE TAAKBALK Laten we eerst eens die vreemde blauwe balk onderaan van naderbij bekijken. Van links naar rechts zie je daar de volgende elementen op: Start-knop: Het eerste dat we tegenkomen, is een groene knop met het Windows-logo en de tekst START op (zie afbeelding 3a). Deze knop leidt je naar het START-menu, waar je een lijst vindt van de programma s op je computer en andere nuttige dingen. Dit is een knop die je nog heel vaak zal gebruiken! Het mysterie dat zich achter de START-knop bevindt, bespreken we in een volgend deel nog uitgebreid. Snel starten: Het zou kunnen dat je, net naast de START-knop, een aantal icoontjes terugvindt. Dit is de werkbalk SNEL STARTEN, waar snelkoppelingen naar enkele vaak voorkomende programma s verzameld worden (zie afbeelding 3b). Van hieruit kan je met één druk van de linkermuisknop op een icoontje het programma openen. Als je deze icoontjes niet ziet, is er nog: geen reden tot paniek! Ze zijn absoluut niet noodzakelijk. Je kan trouwens zelf kiezen of je deze werkbalk activeert of niet. Maar ook hier komen we later op terug. Taakbalk: De volledige blauwe balk noemen we de taakbalk. Als je een programma opent in Windows, zie je in de taakbalk kleine rechthoekige knoppen die je kan aanklikken om het bijbehorende programma op je scherm te brengen (zie afbeelding 3c). Als je verschillende programma s tegelijkertijd geopend hebt, worden de verschillende programma s in In den beginne was er een groot blauw scherm 1 Het bureaublad van Windows: Van hieruit kan alles beginnen! 2

2 -36-3a 3b rechthoekige knoppen naast elkaar weergegeven in de taakbalk. Door op de knoppen te klikken, kan je makkelijk wisselen tussen de vensters van de geopende programma s. Systeemvak: In de rechterhoek van je taakbalk vind je een iets lichtere blauwe balk. Dit is je systeemvak. Ook hier vind je links naar programma s en handige computerinstellingen (bijvoorbeeld de volumecontrole) of randapparaten, zoals je muis (zie afbeelding 3d). Door op een icoon te dubbelklikken, open je het programma of de instellingen van het gevraagde apparaat/programma. Met de rechtermuisknop op een icoontje klikken geeft meestal de meest gebruikte opties van het programma in kwestie weer. Wellicht zie je aan de linkerkant van je systeemvak een pijltje staan. Door op dit pijltje te klikken, verbreed je het systeemvak, zodat je alle programma s te zien krijgt. Een tweede klik op het pijltje verkleint het systeemvak weer. Het uur: Uiterst rechts vind je het uur. Als je met de cursor van je muis even op het uur blijft stilstaan, verschijnt ook de datum (zie afbeelding 3e). STAP 4 / PICTOGRAMMEN Eén van de belangrijkste Windows-knoppen: De Start-knop! Snel de meest gebruikte programma s openen. Snel een geopend programmavenster op het scherm brengen dankzij de taakbalk! 3e 3d Het systeemvak: Een verzamelpunt van handigheidjes! Welke datum is het vandaag? Windows vertelt het je meteen! 3c Boven de blauwe taakbalk, op de rest van je scherm zie je een grote ruimte, met wellicht een mooie achtergrondfoto. In deze ruimte vind je verschillende kleine prentjes (zie afbeelding 4). Zo n prentje noemen we een pictogram. Een pictogram is een snelkoppeling naar een programma, folder of document op je computer. Het is eigenlijk de kortste weg om iets te openen. Door erop te dubbelklikken, open je het programma of het document waarvoor het pictogram staat. Onder elk pictogram staat een titeltje dat zegt waar het pictogram voor staat. Bovendien helpt Windows je nog een stapje verder door je bij elk pictogram een woordje uitleg te geven. Die uitleg krijg je door met de cursor (het pijltje) van je muis eventjes stil te blijven staan op het pictogram. Er verschijnt dan een kadertje met tekst, bij de PRULLENBAK bijvoorbeeld: Hierin worden verwijderde mappen en bestanden opgeslagen, totdat u deze definitief van de computer verwijdert. STAP 5 / PICTOGRAMMEN OPENEN Enkele pictogrammen die je waarschijnlijk meteen kan terugvinden, zijn de PRULLENBAK, DEZE COMPUTER en MIJN DOCUMENTEN (zie afbeelding 5). Om een pictogram en dus een programma, folder of document te openen, volstaat het te dubbelklikken op het pictogram. Dubbelklikken wil zeggen dat je tweemaal snel na elkaar op je linkermuisknop moet drukken, terwijl het pijltje van je muis op het bewuste pictogram rust. Probeer maar eens op het pictogram van de PRULLENBAK te gaan staan met het pijltje van je muis en dubbelklik. Er opent zich nu een nieuw schermpje dat noemen we een venster met daarin de inhoud van de PRULLENBAK. STAP 6 / VENSTERS Er is een reden waarom Microsoft de naam Windows voor zijn besturingssysteem gekozen heeft. Windows betekent immers vensters, en dat is nu net de hele basis van het programma. Zodra je een programma opent, een foutmelding krijgt, of binnen je computer navigeert, krijg je te maken met deze vensters. Als voorbeeld nemen we je PRULLENBAK, die je zonet geopend hebt door op het PRULLENBAK-pictogram te dubbelklikken. Net als alle andere programma s is het scherm waarin je je PRULLENBAK vindt een venster (zie afbeelding 6). Dit venster ziet er deels hetzelfde uit als bij gelijk welk ander programma. Meer uitleg nodig bij een pictogram? U vraagt, wij draaien! 4 5 Deze pictogrammen vind je op het bureaublad van vrijwel elke pc terug. Het prullenbakvenster. 6

3 men deze handeling een venster maximaliseren. Nu je PRULLENBAK-venster gemaximaliseerd is, merk je dat het icoontje naast het rode kruis veranderd is in twee kleine vierkantjes. Dit is het icoon om te verkleinen. Klik op het icoon VERKLEINEN en je merkt dat je prullenbakvenster terug wordt verkleind. Ten slotte is er het linkse icoontje, een liggend streepje. Dit icoon staat voor minimaliseren. Druk maar eens op het icoon MINIMALISEREN. Je merkt dat je venster van je scherm verdwenen is. Maar toch is het niet helemaal afgesloten! Je vindt het terug onderaan in de blauwe taakbalk (zie afbeelding 8b). Je kan je venster terug vergroten door het te gaan zoeken in de taakbalk en erop te klikken met je linkermuisknop. Het neemt dan terug zijn oorspronkelijke formaat aan STAP 7 / WAAR BEN IK MEE BEZIG? Elk venster in Windows vertelt je meteen waar je mee bezig bent. Als je om een of andere reden niet meer weet welk venster je nu ook al weer geopend had, dan snelt Windows ter hulp. Een venster heeft altijd een blauwe balk bovenaan. In de linkerhoek van die balk vind je de naam van het programma, de folder of het document dat je geopend hebt. In ons geval is dat dus PRULLENBAK. Zo weet je meteen terug waar je zit. Bovendien toont Windows in de uiterst linkse hoek het logo van het programma waarin je zit. Hier zie je dus het logo van de PRULLENBAK, maar in andere programma s is dat anders. Als je een document geopend hebt in een Word-venster bijvoorbeeld, vertelt Windows je in de linkerhoek van de blauwe balk ten eerste dat je in Word werkt, door het logo te tonen, en ten tweede wat de naam van je document is (zie afbeelding 7). Ten slotte geeft Windows ook nog tekstueel mee in welk programma je werkt. Handig toch? STAP 8 / MINI & MAXI Terug naar je PRULLENBAK-venster, want er zijn nog heel wat andere elementen die in elk Windows-venster terugkomen! In de rechterhoek van je blauwe balk vind je steeds drie vreemde tekens (zie afbeelding 8a). Uiterst rechts zie je een rood kruis staan. Door hierop te klikken sluit je het venster in kwestie. Probeer het maar eens in je PRULLENBAK-venster. Druk op het rode kruis en je zal merken dat het venster verdwijnt en je weer op een vensterloos bureaublad terechtkomt. Open opnieuw je PRULLENBAK-venster door te dubbelklikken op het pictogram van je prullenbak. Naast het rode kruis op de blauwe vensterbalk staan nog twee andere tekentjes. Net naast het kruis vind je een vierkantje. Klik hier maar eens op met je muis. Je zal merken dat het venster van je prullenbak ineens je volledige scherm inneemt. We noe- Nog meer superhandige info over wat je aan het doen bent! 8a C1522 De drie musketiers: Minimaliseren, Maximaliseren en Sluiten! 7 STAP 9 / SLEPEN MAAR! Er is nog een andere manier om een venster te vergroten en te verkleinen. Je hoeft niet altijd te kiezen voor ofwel een volledig scherm, ofwel een verkleinde versie. Je kan helemaal zelf bepalen hoe groot je een bepaald venster op je scherm wil hebben. Aan elke zijde van je venster kan je slepen. Zo kan je zelf de grootte bepalen. Ga met je muisknop maar eens in het hoekje aan de rechteronderkant van je Prullenbak-venster staan, tot je een zwart pijltje te zien krijgt. Hou nu je linkermuisknop ingedrukt en sleep het hoekje van het venster tot je de gewenste grootte krijgt (zie afbeelding 9). Je kan dit met alle zijden van je venster doen. STAP 10 / DIALOOGVENSTER Er bestaan verschillende soorten vensters in Windows. Totnogtoe hebben we het voornamelijk gehad over het programmavenster, dat verschijnt als je een nieuw programma opent. Maar ook binnen een programma krijg je vensters te zien. Zo krijg je bij bepaalde handelingen in een programma een dialoogvenster te zien. Een voorbeeldje illustreert dit gemakkelijker. Klik in je PRULLENBAK-venster in de menubalk (die vind je net onder de blauwe balk bovenaan) op het woordje EXTRA. Klik vervolgens op MAPOP- TIES Wat MAPOPTIES te betekenen heeft, is momenteel niet erg belangrijk. Het gaat erom dat je een dialoogvenster tevoorschijn kan toveren (zie afbeelding 10a). En dat gebeurt inderdaad als je op MAPOPTIES geklikt 9 Als het zwarte dubbele pijltje tevoorschijn komt, kan je je venster zo groot maken als je zelf wil! Een klassiek dialoogvenster. 10a Je geminimaliseerde venster verdwijnt als bij toverslag naar de taakbalk! 8b

4 -38- scrollen. Daarom deze tip: speel eerst eens een spelletje met je muis, zodat je aan de bewegingen gewoon wordt. Een uitermate geschikt spel voor muisoefeningen is Patience. Om Patience te kunnen spelen doe je het volgende. Klik met je linkermuisknop op de START-knop. Het zou kunnen dat je meteen aan de linkerkant van het START-menu Patience te zien krijgt. Is dat het geval, ga er dan met de cursor van de muis heen en klik op de tekst. Krijg je het niet meteen te zien, Klik dan onderaan op ALLE PROGRAMMA S en zoek in de lijst naar ONTSPANNING. Ga er met je muiscursor op staan, tot er zich een nieuw menu uitrolt. Hierin vind je Patience (zie afbeelding 12). Klik met je linker muisknop op PATIENCE om het spel te starten. STAP 13 / PATIENCE Ook hier verschaft Windows hulp aan computergebruikers in nood. 10b hebt. In je PRULLENBAK-venster verschijnt een nieuw venster, dat er een beetje anders uitziet dan je programmavenster van de PRULLENBAK. Hier vraagt Windows immers aan jou wat je wil doen: het gaat als het ware een dialoog aan met jou! Je kan in een dialoogvenster een keuze maken en bevestigen door op de knop OK te drukken of ervoor kiezen om toch maar niets te veranderen door op ANNULEREN te drukken. Een dialoogvenster kan je ook gewoon sluiten met het rode kruis. Je kan ook hulp vragen door op het vraagteken, dat net naast het rode kruis staat, te klikken. Als je op het vraagteken klikt, verandert je muiscursus in een pijltje met een vraagteken. Klik je vervolgens in het dialoogvenster op een tekst of optie, dan krijg je een woordje uitleg van Windows (zie afbeelding 10b). Sluit het dialoogvenster af door op ANNULEREN te klikken. Wie de spelregels van Patience niet meer kent, kan ze best eerst even nalezen. Dat doe je door in de menubalk, net onder de blauwe vensterbalk bovenaan je venster, met je linkermuisknop op HELP te klikken (zie afbeelding 13). Vervolgens klik je op INHOUD. Dit opent een nieuw venster, waarin je de spelregels kan vinden. Het nuttige aan dit spel is dat je op speelse wijze kan leren slepen en dubbelklikken. Om kaarten vanuit de onderste rij naar de bovenste vier stapels te verplaatsen, kan je simpelweg dubbelklikken op de kaart die je wil verplaatsen. Om kaarten van de ene stapel naar de andere te verplaatsen, moet je slepen. Dat doe je door te klikken op de kaart die je wil verplaatsen, de muisknop ingedrukt te houden en ondertussen je muis te bewegen naar de stapel waarop je de kaart wil neerleggen. Als je aangekomen bent op de plek waar je kaart moet zijn, laat je gewoon STAP 11 / WAARSCHUWINGSVENSTER Een derde soort venster, naast het programmavenster en het dialoogvenster, is het waarschuwingsvenster (zie afbeelding 11). Dit is meestal een kleiner venster, waarin Windows je melding geeft van een fout of iets waarbij je even moet opletten. Hopelijk krijg je met dit venster niet al te vaak te maken! STAP 12 / OEFENING BAART KUNST Misschien heb je nog wat problemen met het werken met je muis. Het is inderdaad niet zo makkelijk om te klikken, dubbelklikken, slepen en Hopelijk kom je niet al te veel foutmeldingen tegen! Op zoek naar Patience Slepen, dubbelklikken Je leert het dankzij Patience!

5 de muisknop los, waardoor je kaart eveneens wordt losgelaten. Probeer maar eens of jij het spel kan uitspelen! STAP 14 / SCROLLEN Sommige muizen hebben een vreemd rolletje tussen de linker- en rechtermuisknop. Je vraagt je misschien af wat dat ding daar staat te doen. Wel, dat ding kan je heel wat tijd en gepruts besparen! Dat wieltje noemen we een scrollwiel. Het laat je toe om lange (web)pagina s makkelijk te doorlopen. Neem nu bijvoorbeeld een document in Word van pakweg 20 bladzijden. In plaats aan de rechterkant het balkje op de scrollbalk met de linkermuisknop te verplaatsen, kan je nu eenvoudigweg met je scrollwieltje naar beneden te rollen! STAP 15 / HET TOETSENBORD Elke computer heeft een toetsenbord nodig om commando s te geven of gegevens in te voeren. Een toetsenbord heeft wel wat weg van de vroegere typemachine, alleen heeft het veel meer toetsen. Een normaal azerty-toetsenbord bestaat uit verschillende soorten toetsen: Alfanumerieke toetsen: Deze toetsen vormen het grootste deel van je toetsenbord. Het zijn de letters van het alfabet, nummers en leestekentoetsen. Net zoals bij een typemachine staat de spatiebalk onderaan. Pijltjestoetsen: Bij de meeste toetsenborden vind je rechts van de Het scrollwieltje van de muis. 14 alfanumerieke toetsen vier pijltjestoetsen, met een pijltje in elke richting. Die gebruik je voornamelijk om te navigeren in spelletjes, documenten of folders. Numerieke toetsen: Uiterst rechts op je toetsenbord bevinden zich de numerieke toetsen. Dat zijn simpelweg cijfers. Je kan natuurlijk ook de cijfers bovenaan je alfabet gebruiken, maar daarvoor moet je eerst de SHIFT-toets ingedrukt houden. De numerieke toetsen kan je zo gebruiken en zijn dus sneller. Bij de numerieke toetsen vind je ook nog de NUM LOCK-toets, waarmee je de numerieke toetsen kan uitschakelen het lichtje gaat dan uit indien nodig. Functietoetsen: Helemaal bovenaan je toetsenbord staan een reeks toetsen die met een F beginnen. De functies van deze toetsen variëren van programma tot programma. In de meeste programma s is F1 echter de helpfunctie. Daarnaast zijn er nog enkele andere functietoetsen die zich bovenaan bevinden. Zo is er de ESC-toets waarmee je sommige programma s kan afsluiten, de PRINT-SCREEN-toets om schermafdurkken te maken en de PAUSE-toets om indien mogelijk een programma te pauzeren. Ten slotte is er de SCROLL LOCK-toets, waarmee je de mogelijkheid tot scrollen uitschakelt. Navigatietoetsen: Deze toetsen zal je vooral vaak gebruiken in tekstverwerkingsprogramma s als Word, maar ook in sommige andere programma s hebben ze hun nut. Met PAGE UP (PG UP) en PAGE DOWN (PG DN) ga je respectievelijk een pagina omhoog of omlaag. De HOME-toets brengt je terug naar het begin, van een zin bijvoorbeeld, terwijl de END-toets je helemaal naar het einde brengt. De INSERT (INS)-toets zorgt ervoor dat je tekst meteen kan overschrijven met nieuwe tekst. Met DELETE (DEL) verwijder je iets (een woord, een folder, een bestand, enzovoort). Combinatietoetsen: Deze toetsen doen niets als je ze alleen indrukt. Ze werken alleen als je ze gebruikt in combinatie met andere toetsen. Het gaat om de SHIFT-toets, die je ingedrukt moet houden als je een hoofdletter wil schrijven. De CTRL-toets, de ALT-toets en de ALT GRtoets. Speciale toetsen: Er zijn nog enkele toetsen die nog niet aan bod gekomen zijn. Zo is er de SHIFT LOCK-toets, waarmee je hoofdletters aan

6 -40- of uit kan zetten, en de TAB-toets, waarmee je tekst kan laten inspringen handig bij tabellen. De ENTER-toets laat je in een document aan de volgende regel beginnen of bevestigt je keuze (vaak, maar niet altijd) in een dialoogvenster. De knop met het WINDOWS-logo tenslotte, opent het START-menu. Hiervoor volg je precies dezelfde weg als bij het uitschakelen. Druk op de START-knop en kies in het Start-menu voor UITSCHAKELEN. Opnieuw krijg je een venster met drie keuzes. Om je computer opnieuw op te starten, druk je op de groene knop OPNIEUW OPSTARTEN (zie afbeelding 18). Windows sluit dan netjes af, om even later automatisch opnieuw op te starten. STAP 16 / T IS GEDAAN Nu we het toetsenbord en de muis door en door kennen, en al een eerste kennismaking gehad hebben met het bureaublad en de principes van Windows, wordt het stilaan tijd om af te sluiten. Je zou denken dat je de computer gewoon mag uitschakelen door op de aan/uit-knop te drukken, maar dat is niet het geval! Een computer moet immers de tijd krijgen om alle programma s die op de achtergrond lopen netjes af te sluiten. Daarom moet je Windows eerst afsluiten. Dat doe je door om te beginnen op de ietwat onlogische START-knop te drukken (zie afbeelding 16). STAP 17 / UITSCHAKELEN Aangezien we de computer willen uitschakelen, gaan we in het menu START op zoek naar die optie. Gelukkig heeft Windows ervoor gezorgd dat die binnen handbereik ligt: je ziet m meteen als je het START-menu geopend hebt. Je klikt dus op de knop UITSCHAKELEN. Zorg er wel voor dat je eerst netjes alle gebruikte programma s sluit voor je het hele systeem afsluit! Na een druk op de knop UITSCHAKELEN krijg je een nieuw venster te zien, met drie keuzes (zie afbeelding 17). Tegelijk merk je dat de achtergrond van je bureaublad zijn kleur verliest. Druk nu op de rode knop UITSCHA- KELEN in het midden, en Windows wordt uitgeschakeld. De meeste nieuwe computers worden na de uitschakeling van Windows automatisch ook uitgeschakeld, maar het zou kunnen dat jij je pc nog manueel moet uitzetten om volledig af te sluiten. Geef Windows in ieder geval de tijd om rustig af te sluiten! STAP 18 / OPNIEUW OPSTARTEN Soms is het nuttig je computer opnieuw op te starten. Bijvoorbeeld als je nieuwe programma s of updates geïnstalleerd hebt, die pas in werking treden nadat je computer terug opgestart is. Soms kan het ook nuttig zijn om gewoon eens opnieuw op te starten als je merkt dat er een probleem is met je computer programma s die vastlopen bij voorbeeld. Vreemd genoeg moet je op Start klikken om te stoppen Uitschakelen via het Start-menu. Uitschakelen doe je door op de rode knop te klikken. STAP 19 / STAND-BY Een derde mogelijkheid bij het afsluiten is STAND-BY (zie afbeelding 19). Dat is nuttig als je bijvoorbeeld een uurtje wegmoet, maar nadien de computer nog nodig hebt en geen zin hebt om opnieuw op te starten. In de STAND-BY-functie bespaart de pc energie door de harde schijven, ventilator en monitor uit te schakelen. Sla voor alle veiligheid wel altijd even je documenten op, want moest de pc uitvallen, worden de gegevens niet bewaard! Ook hier volg je opnieuw dezelfde stappen: Druk op de START-knop en kies in het menu voor UITSCHAKELEN. Uit de drie keuzes kies je voor STAND-BY. STAP 20 / AFMELDEN Eén druk op de groene knop en je pc start opnieuw op! De stand-by-functie bespaart heel wat energie. Als er meerdere gebruikersaccounts zijn op jouw computer als iedereen die van de computer gebruik maakt, zijn eigen account met bureaublad, documenten, enzovoort heeft kan je er ook voor kiezen om eenvoudigweg af te melden. In dat geval blijft de pc aan, maar wordt jouw Windows-sessie afgesloten. De volgende die de computer gebruikt, krijgt dan terug het aanmeldingsscherm te zien, waarmee we begonnen zijn. Afmelden doe je door opnieuw op START te klikken, waardoor je het STARTmenu opent. Naast het icoon voor UITSCHAKELEN vind je een oranje icoon met een sleuteltje in, met de tekst AFMELDEN (zie afbeelding 20). Klik hierop. Je krijgt een venster te zien, waarin je de keuze krijgt tussen AFMELDEN of ANDERE GEBRUIKER. Als je je Windows-sessie volledig wil afsluiten, kies je voor AFMELDEN. Al je gegevens worden dan bewaard en de sessie wordt beëindigd. Wil je maar heel even stoppen, bijvoorbeeld omdat dochterlief enkel snel haar s wil lezen, dan kan je kiezen voor ANDERE GEBRUIKER. Windows gaat dan ook terug naar het aanmeldingsscherm, net als wanneer je je afmeldt. Maar het gaat een heel stuk sneller, omdat het jouw sessie niet hoeft af te sluiten. Besluit je overigens dat je toch de pc wil uitzetten, dan kan dat alsnog vanop het aanmeldingsscherm! En dan is het echt over and out! t 20 Volledig afmelden of enkel wisselen van gebruiker?