Monitoring en Evaluatie JOGG-aanpak in Zwolle: ChecKid. Dr CM Renders

Transcriptie

1 Monitoring en Evaluatie JOGG-aanpak in Zwolle: ChecKid Dr CM Renders

2 Doelen: ChecKid Monitoring overgewicht en (on)gezond gedrag bij kinderen op de basisschool (4-13 jaar) Waar hoogste prevalenties overgewicht, welke risicogedragingen komen meest voor, in welke settings? Inzicht krijgen in welke (veranderingen in) leefstijlgedragingen gerelateerd zijn aan overgewicht en wat zijn daarmee samenhangende factoren Bijdragen aan ontwikkeling en nagaan effectiviteit van integrale aanpak (JOGG-aanpak) om een gezonde leefstijl bij kinderen te bevorderen.

3 Methode (onderzoekspopulatie) Basisschoolkinderen (4-13 jaar) in Zwolle Figure 2: Map of participating schools in Zwolle 2012 Primary schools participating in the entire project: both measurements and questionnaires Primary schools participating in questionnaires, but not in anthropometric measurements 38/47 scholen (81%) uitnodigingen 41/50 scholen (80%) 5219 informed consent (65%) 37/47 scholen (79%) 4560 informed consent (49%)

4 Methode (Dataverzameling) Periode: okt-nov 2006, 2009, studenten Uitgevoerde metingen (in 2-voud): - lengte -gewicht -middelomtrek Vragenlijsten Ouders Groep 6,7,8 (klassikaal)

5 Thema s/modules: Vragenlijsten: inhoud - eetgedrag (tussendoortjes, gezoete dranken, water, groente, fruit) - beweeggedrag (buitenspelen, sporten, vervoer naar school) - inactiviteit (tv kijken, computeren) - leefomgeving in de wijk of buurt (voldoende speelplekken, veiligheid, voorzieningen als sportacc.) - sociale omgeving - Regels en opvoeding (parental feeding style question.)

6 1) ChecKid als monitoringsinstrument Alle basisscholieren i.p.v. steekproef benadering Brengt leefstijlgedrag specifieker in kaart dan andere monitorings instrumenten (o.a. weekend- en doordeweekse dagen) Richt zich ook op in kaart brengen ervaren fysieke en sociale omgeving Gegevens over gemeten lengte, gewicht én middelomtrek kunnen van alle leeftijden (4-12 j) direct gerelateerd worden aan eet- en beweeggedrag en aan factoren die daarmee samenhangen Ook informatie van oudste kinderen (naast die van de ouders)

7 Resultaten 2006 en 2009 Tabel 1: karakteristieken van populatie 2006 en Leeftijd 8,1 (2,3) 8,1 (2,4) Geslacht (% jongens) 49,2 48,9 SES (%) laag midden hoog 8,7 34,5 56,9 6,2* 29,6 64,3 Etniciteit (%) niet westers 5,4 4,4* *p 0.05

8 Resultaten Tabel 1: (on)gezonde gedragingen 2006 en (N=4.027) 2009 (N=3.026) Ontbijt (niet elke dag) 3,2 % 2,2% Suikerhoudende drank (>3 gl/d) 35,5 % 34,5% Fruit (<2 stuks/dag) 66,8 % 71,0% Groente (niet elke dag) 35,0 % 36,8% TV kijken + computeren (>2 uur/dag) 19,6 % 26,0% Buitenspelen (<1 uur/dag) 66,6 % 67,8% Sport (<1 uur/week) 40,4% 43,0%

9 Resultaten Tabel 4:omgeving 2006 en (N=3985) 2009 (N=3026) Verkeerssituatie rondom school is niet veilig 69,5% 59,6%* Route naar school is niet veilig - 47,6% Aanwezigheid openbare ruimte en 15,5% 9,3%* groenvoorziening niet tevreden Verkeersveiligheid in wijk ontevreden 34,7% 26,3%* Voldoende speelplekken 16,4% 11,8%* Onveilig of heel onveilig in de buurt 7,4% 6,6% *p 0.05

10 Gezonde omgeving Aanpassing fysieke wijkomgeving tot een gezonde omgeving: Inspanning- en ontspanningsroute in Holtenbroek SpeelGroen aan de Kastanjestraat in Diezerpoort Veiligere oversteek Middelweg, t.h.v. de Kastanjestraat, DP Sport- en beweegplein met eetbaar groen, BS Wonderwoud, DP DiezerGaard in Diezerpoort en meer!! Steeds in samenwerking met kinderen en andere bewoners: burgerparticipatie als basis voor blijvende (gedrags)verandering

11

12

13 DEF. ONTWERP

14 2. Resultaten Doelen ChecKid: Bestuderen van hoog risico groepen en settings, meest voorkomende risico gedragingen Bestuderen van leefstijl gedragingen gerelateerd aan overgewicht bij kinderen en inzicht krijgen in determinanten van deze gedragingen Eerste resultaten -> : Relatie tussen het wonen in een bepaalde wijk en overgewicht Relatie tussen TV kijken en overgewicht Relatie tussen slapen en overgewicht

15 n=479 n=161 n=96 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Resultaten wijken n=28 n=930 n=210 n=630 n=54 n=186 n=26 n=231 n=697 n=26 n=20 n=57 n=129 * obesity overweight average prevalence** * * * high-risk n=85

16 Resultaten wijken Tabel 1 karakteristieken van populatie (n=4.072) Zwolle Hoogrisico Overige wijken Leeftijd 8,1 (2,3) 8,1 (2,4) 8,0 (2,3) Geslacht (% jongens) 49,2 48,0 49,5 SES laag (%) midden hoog 8,7 34,5 56,9 15,4 38,8 45,8 7,3 33,5 59,2 Etniciteit Nederlands (%) Niet-Westers 92,7 7,3 87,6 12,4 96,0 4,0 Gewicht overgewicht (%) obesitas 9,9 1,8 12,3 4,2 9,4 1,2

17 Resultaten wijken Tabel 2 Odds Ratio s voor hoogrisico wijken weekdagen Behaviours weekdays Behaviours weekends OR 1 95%-CI OR 1 95%-CI Breakfast < everyday Sugared drinks >3 gl/day Fruit <2 portions/day Vegetables < everyday TV viewing >120 min/day Computer use >120 min/day Playing outside <60 min/day Behaviour throughout the week Sports <1 hr/7 days OR = Odds Ratio, ORs are adjusted for age, gender, SES and ethnicity.

18 Resultaten wijken Tabel 3 Odds Ratio s (OR) voor hoogrisico wijken OR voor overgewicht (inclusief obesitas) 1.66 ( ) OR voor overgewicht gecorrigeerd voor demografische gegevens (leeftijd, geslacht, SES en etniciteit) OR voor overgewicht gecorrigeerd voor demografische gegevens + ongezond gedrag weekdagen 1.48 ( ) 1.42 ( ) de Jong E et al. Int J Pediatr Obes. 2011;6:

19 Resultaten TV kijken Tabel 2 Associatie TV kijken en overgewicht TV viewing 1-1,5 hr/day >1,5 hr/day TV viewing adjusted for family characteristics + sugared drinks + snacks 1-1,5 hr/day >1,5 hr/day Odds Ratio s are adjusted for SES and ethnicity Boys and girls aged 4-8 aged ( ) 1.65 ( ) 1.00 ( ) 1.70 ( ) 1.22 ( ) 1.20 ( ) 1.13 ( ) 1.44 ( ) de Jong E et al. Int J Obes dec 2011.

20 Resultaten TV kijken Tabel 3 Determinanten >1,5 uur TV kijken Number of TVs: 2 TV s >2 TV s TV viewing 4-8 year old children 1.37 ( ) 2.38 ( ) TV in bedroom 1.60 ( ) Rules TV viewing when 1.65 ( ) Rules TV viewing how long 1.65 ( )

21 Resultaten TV kijken Tabel 3 Determinanten >1,5 uur TV kijken 4 8 year old children 9 13 year old children Sports (<1 hour/week) 1.03 ( ) 0.73 ( ) Playing outside (<1 hour/day) 0.60 ( ) 0.77 ( ) Sleep duration (>average) 0.70 ( ) 0.71 ( )

22 Resultaten Tabel 2 Associatie slaap duur en overgewicht Slaap duur 4 8 jarige kinderen Jongens (n=1,201) meisjes (n=1,228) 11,5 12 uur per nacht 1.13 ( ) 0.65 ( ) 11 11,5 uur per nacht 1.77 ( ) 0.70 ( ) < 11 uur per nacht 2.83 ( ) 1.20 ( ) Sleep duur gecorrigeerd voor familie karakteristieken + gesuikerde dranken + snacks 11,5 12 uur per nacht 2.04 ( ) 0.82 ( ) 11 11,5 uur per nacht 2.11 ( ) 0.87 ( ) < 11 uur per nacht 3.10 ( ) 2.05 ( ) Ref: 12 uur per nacht, alle resultaten zijn gecorrigeerd voor leeftijd de Jong E et al. Int J Obes dec 2012.

23 Resultaten Tabel 3 Associatie slaap duur en overgewicht Sleep duration (unadjusted) 9 13 jarige kinderen Jongens (n=803) Meisjes (n=840) 10,75 11,25 hrs per night 2.66 ( ) 0.87 ( ) 10,25 10,75 hrs per night 2.48 ( ) 1.13 ( ) < 10,25 hrs per night 4.30 ( ) 3.23 ( ) Sleep duration adjusted for family characteristics + sugared drinks + snacks 10,75 11,25 hrs per night 2.77 ( ) 1.04 ( ) 10,25 10,75 hrs per night 2.92 ( ) 1.33 ( ) < 10,25 hrs per night 4.96 ( ) 4.86 ( ) Ref: 11,25 uur per nacht, alle resultaten zijn gecorrigeerd voor leeftijd

24 Determinanten van slaapduur in de thuisomgeving Korte slaapduur is geassocieerd met: Laat naar bed Niet actief zijn met de ouder (bijv samen fietsen,sporten, naar het bos) Tv kijken tijdens maaltijd Tv op de slaapkamer Toestemming om snoep te pakken zonder dit te vragen Tenminste 1 afhaalmaaltijd per week >1 uur per dag tv kijken en > 1uur per dag computeren

25 Conclusies 3 wijken met meer overgewicht, kinderen in deze wijken: gedragen zich ongezonder wat betreft: ontbijt, gesuikerde dranken, TV kijken, sporten gedragen zich gezonder wat betreft: fruit eten in het weekend De relatie tussen wijk en overgewicht klein deel verklaard door sociaal demografische gegevens + ongezonde gedragingen Hoogrisicowijken een belangrijke setting + aanpak gedragingen is niet voldoende

26 Conclusies Relatie tussen TV kijken en overgewicht in Zwolse kinderen m.n. voor jonge kinderen (4-8j) Dit kan niet verklaard worden door familie karakteristieken, gesuikerde dranken drinken en snacks eten De fysieke en sociale thuisomgeving (aantal TV s, TV op slaapkamer, regels over TV kijken) zijn belangrijk voor preventie TV kijken is niet hetzelfde als inactief Veel tv kijken <-> Weinig slaap

27 Conclusies Relatie tussen slaapduur en overgewicht voor jongens 4-8 jaar en ook voor jongens en meisjes van 9-13 jaar. Dit kan niet verklaard worden door familie karakteristieken, gesuikerde dranken drinken en snacks eten De fysieke en sociale thuisomgeving (regels rondom tv kijken, tv op de kamer, zelf snoep pakken, op tijd naar bed, afhaalmaaltijden) en ook samen actief zijn, zijn veelbelovend in bevorderen van slaapduur en daarmee mogelijk ook preventie van overgewicht. Veel computeren en tv kijken gerelateerd aan minder slaap Ouders: belangrijke rol (structuur, regels, opvoedingsvaardigheden)

28 Conclusie ChecKid Geeft inzicht in leefstijlgedrag en leefomgeving van kinderen op school en in de wijk en daarmee aangrijpingspunten voor gerichte preventie op maat (resultaten ook per school teruggekoppeld op school-specifieke factsheets) Uitgangspunt verdere ontwikkeling, uitwerking en verbetering integrale aanpak voor bevorderen van gezonde leefstijl bij kinderen in Zwolle Fysieke en sociale omgeving, individueel gedrag Samenwerking beleid, onderwijs, praktijk en wetenschap Samenwerking tussen verschillende professionals en stakeholders Onderzoekcentrum Research Center Prevention Preventie Overweight Overgewicht Zwolle

29