ADVIES OVER HET ONTWERP VAN BESLUIT INZAKE DE OPENBARE DIENSTVERPLICHTINGEN TER BEVORDERING VAN HET RATIONEEL ENERGIEGEBRUIK

Transcriptie

1 ADVIES OVER HET ONTWERP VAN BESLUIT INZAKE DE OPENBARE DIENSTVERPLICHTINGEN TER BEVORDERING VAN HET RATIONEEL ENERGIEGEBRUIK Brussel, 14 november 2001 Advies_REG_besluit_141101

2 2 INHOUD 1 DE ADVIESVRAAG VOORAF ALGEMENE BEOORDELING VAN HET ONTWERPBESLUIT ALGEMENE BEMERKINGEN BIJ HET ONTWERPBESLUIT Bijdrage van het ontwerpbesluit tot rationeel energiegebruik Nood aan breder beleidskader voor rationeel energiegebruik Aandacht voor de impact van de REG-verplichtingen op de elektriciteitstarieven en -facturen SPECIFIEKE OPMERKINGEN BIJ HET ONTWERPBESLUIT Toepassingsgebied van de resultaatsverbintenis van de netbeheerders Uitvoerbaarheid en controleerbaarheid van de resultaatsverbintenis van de netbeheerders Prioritaire doelgroepen REG-acties Berekening van de jaarlijks te realiseren energiebesparingen Stimulans voor verdergaande energiebesparingen REG-actieplannen Oorsprong van de geleverde elektriciteit Verbod op promotie voor elektrische verwarming...15

3 3 1 DE ADVIESVRAAG Op 4 oktober 2001 werd de SERV door de Vlaamse minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie om advies gevraagd over het ontwerp van besluit inzake de openbare dienstverplichtingen ter bevordering van het rationeel energiegebruik. Het ontwerpbesluit regelt de uitvoering van artikel 19 van het elektriciteitsdecreet wat de openbare dienstverplichtingen voor de netbeheerders en de houders van een leveringsvergunning inzake rationeel energiegebruik betreft. Met name gaat het om programma s ter bevordering van het rationele energiegebruik; minimumnormen inzake het rationeel energiegebruik bij hun afnemers; informatie over en sensibilisering voor het elektriciteitsverbruik en de elektriciteitskosten van de eindafnemers; Concreet legt het ontwerpbesluit een verplichting op aan de netbeheerders om elk jaar een primaire energiebesparing van 0,01 GWh per geleverde GWh te realiseren bij zowel de laagspanningsklanten als de hoogspanningsklanten ten opzichte van een business as usual verbruik. De acties die de netbeheerder daartoe zal nemen, moeten worden opgenomen in jaarlijkse REG-actieplannen. Deze plannen moeten worden voorgelegd aan de Vlaamse energie-administratie. De netbeheerders dienen tevens jaarlijks een rapport voor te leggen aan de energie-administratie over de resultaten van hun acties tijdens het voorgaande jaar. Verder worden er in het ontwerpbesluit enkele andere verplichtingen aan de netbeheerders en leveranciers opgelegd. Zo dienen de netbeheerders aan alle laagspanningsklanten REGadvies en informatie te verstrekken en een REG-adviseur aan te stellen. Ook moet de factuur voor levering van elektriciteit het verbruik van de drie voorgaande jaren duidelijk weergeven, alsmede de herkomst van de geleverde elektriciteit. Het wordt een netbeheerder of leverancier tevens verboden promotie te voeren voor elektrische verwarming. Het ontwerp kent de controle toe aan de reguleringsinstantie en voorziet administratieve geldboetes voor de netbeheerders of leveranciers die niet voldoen aan hun verplichtingen.

4 4 2 VOORAF De Raad heeft in vroegere adviezen steeds gewezen op de dringende noodzaak om verdere uitvoering te geven aan het elektriciteitsdecreet, zodat een daadwerkelijke vrijmaking van de elektriciteitsmarkt in Vlaanderen en België kan worden gerealiseerd. Deze vrijmaking verloopt echter moeizaam. Bovendien leidt de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt vooralsnog niet tot voldoende keuzemogelijkheden voor de in aanmerking komende afnemers (vrije klanten). De Raad vraagt dan ook dat de Vlaamse regering meer aandacht zou hebben voor het realiseren van een effectieve mededinging op de elektriciteitsmarkt en daartoe de momenteel aanwezige belemmeringen aanpakt. Gezien de aard van deze belemmeringen, is hierbij overleg en samenwerking met de federale regering essentieel. 3 ALGEMENE BEOORDELING VAN HET ONTWERPBESLUIT In het elektriciteitsdecreet is zoals vermeld voorzien dat openbare dienstverplichtingen inzake rationeel energiegebruik worden opgelegd aan de netbeheerders en de houders van een leveringsvergunning. Het voorliggende ontwerpbesluit regelt de uitvoering hiervan. In dit advies beoordeelt de Raad dan ook de inhoud van het ontwerpbesluit, tegen de achtergrond van de bepalingen van het elektriciteitsdecreet. De Raad onderstreept het grote belang van rationeel energiegebruik (REG). Voor de SERV is dit een prioritair beleidsdomein dat dringend verder moet worden uitgebouwd. In dit licht ondersteunt de Raad de algemene doelstelling van het ontwerpbesluit om via een aantal maatregelen en verplichtingen jaarlijks een bepaalde hoeveelheid energiebesparing te realiseren. In het bijzonder waardeert de Raad de aandacht in het ontwerpbesluit voor REG-acties bij lage inkomensgroepen. Wel is het voor de Raad duidelijk dat de inspanningen inzake rationeel energieverbruik, mede gezien de internationale verplichtingen, nog verder moeten gaan. De Raad dringt er dan ook op aan dat het REG-beleid niet wordt beperkt tot dit besluit.

5 5 Verder betreurt de Raad dat het voorliggende ontwerpbesluit wordt genomen vooraleer het bredere beleidskader voor rationeel energiegebruik is uitgewerkt. Daardoor is het moeilijk om de regeling van het ontwerpbesluit te beoordelen in relatie tot andere lopende en geplande initiatieven en instrumenten gericht op rationeel energiegebruik, en is de efficiëntie van het ontwerpbesluit onzeker. Ook vraagt de Raad aandacht voor de impact van de REG-verplichtingen op de elektriciteitstarieven en -facturen. De netbeheerders kunnen immers van hun monopoliepositie gebruik maken om de kosten van REG-acties volledig door te rekenen in de prijzen en dus af te wentelen op de elektriciteitsverbruikers. Het is voor de Raad van groot belang dat mechanismen worden voorzien om de kosteneffectiviteit (het energiebesparingsrendement per ingezette ) van REG-acties door netbeheerders te bewaken, om de impact van de REG-verplichtingen op de elektriciteitstarieven te beperken en om te vermijden dat de REG-acties zich beperken tot bepaalde doelgroepen waardoor andere doelgroepen niet of nauwelijks aan bod komen. Een zorgvuldige spreiding van de REG-acties van de netbeheerders over verschillende doelgroepen is wenselijk, waarbij tevens rekening wordt gehouden met hun draagkracht. Tot slot heeft de Raad bemerkingen bij het toepassingsgebied van de resultaatsverbintenis van de netbeheerders, de uitvoerbaarheid en controleerbaarheid van deze resultaatsverbintenis, de aanduiding van prioritaire doelgroepen voor de REG-acties, de berekening van de jaarlijks te realiseren energiebesparingen, het ontbreken van een stimulans voor verdergaande energiebesparingen, de REG-actieplannen, de bepalingen inzake vermelding van de oorsprong van de geleverde elektriciteit op de factuur en het verbod op promotie voor elektrische verwarming. De Raad ondersteunt dus de algemene doelstelling van het ontwerpbesluit, maar vraagt dat het ontwerpbesluit wordt aangepast zoals hierna gevraagd. Eerst worden enkele algemene bemerkingen geformuleerd. Daarna worden specifieke bemerkingen gegeven bij de verschillende onderdelen van het besluit.

6 6 4 ALGEMENE BEMERKINGEN BIJ HET ONTWERPBESLUIT 4.1 Bijdrage van het ontwerpbesluit tot rationeel energiegebruik Het ontwerp stelt een besparing van 377 GWh op het primair energieverbruik voorop. Dit komt overeen met een jaarlijkse besparing op het eindverbruik van elektriciteit van ongeveer 150 GWh of 0,4% van het finaal elektriciteitsverbruik in Vlaanderen in Ook voor andere jaren komt het te realiseren besparingspercentage neer op 0,4% van het finaal elektriciteitsverbruik 1. De Raad gaat ervan uit dat, zoals uit Tabel 1 blijkt, het een relatieve primaire energiebesparing ten opzichte van een business as usual verbruik betreft. Mede gezien de autonome groei van het elektriciteitsverbruik in Vlaanderen met 1,5 à 2% per jaar, is de bijdrage van het ontwerpbesluit aan energiebesparing klein te noemen (zie eveneens Tabel 1). Ook de bijdrage aan de vermindering van de reducties van broeikasgassen is beperkt. Deze wordt geraamd op 240 kton CO2-equivalenten, of 2% van de geraamde reductie van kton die in Vlaanderen (of elders, cf. de zgn. flexibiliteitsmechanismen van het Kyoto-Protocol) nodig zou zijn om de doelstelling die de Vlaamse regering zich terzake voor 2005 heeft opgelegd te realiseren. Het is dus duidelijk dat de inspanningen inzake rationeel energieverbruik, mede gezien de internationale verplichtingen, nog verder moeten gaan. De Raad dringt er dan ook op aan dat het REG-beleid niet wordt beperkt tot dit besluit. 1 De netbeheerder moet een primaire energiebesparing bij de eindafnemers realiseren ter waarde van 0,01 kwh per kwh geleverd (jaar n). Deze verlaging wordt berekend t.o.v. het elektriciteitsverbruik van 2 jaar geleden (jaar n-2). De gerealiseerde primaire energiebesparing wordt berekend als de vermindering van het eindverbruik van elektriciteit, vermenigvuldigd met 2,5. De te realiseren energiebesparing op het finaal verbruik bedraagt dus m.a.w. 0,4% per jaar (0,01/2,5).

7 7 Tabel 1: Energiebesparingsdoelstelling van het ontwerpbesluit Jaartal (1) finaal elektriciteitsgebruik BAU (jaarlijkse groei 2%*(4), GWh) (2) te realiseren besparing GWh primair gebruik (in jaar n = 0.01 * (4)n-2) (3) te realiseren besparing GWh finaal gebruik (in jaar n = (2)/2,5) (4) finaal elektriciteitsgebruik GWh na besparing ( = (1) (3) ) (5) gerealiseerde besparing (% finaal verbruik na besparing) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 4.2 Nood aan breder beleidskader voor rationeel energiegebruik Naast de maatregelen voorgesteld in het ontwerpbesluit, zijn nog heel wat andere initiatieven mogelijk en nodig 2. Volgens de Raad is het daarom van groot belang dat de maatregelen die worden genomen en de instrumenten die worden ingezet voor rationeel energiegebruik coherent zijn, en dat de maatregelen met het grootste besparingspotentieel per ingezette eerst worden genomen. Daartoe is volgens de SERV een planmatige aanpak van het REG-beleid vereist, waarin het bredere beleidskader voor rationeel energiegebruik wordt vastgelegd. In die zin betreurt de Raad dat het voorliggende ontwerpbesluit wordt genomen vooraleer dit bredere beleidskader is uitgewerkt. Daardoor is het moeilijk om de regeling van het ontwerpbesluit te beoordelen in relatie tot andere initiatieven en instrumenten die gericht zijn op rationeel energiegebruik, zoals de geplande energie-efficiëntie- en auditconvenanten met industriële sectoren, de bepalingen inzake energie in het voorstel van nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse gewest en de gemeenten en provincies (gemeentelijke en provinciale milieuconvenanten), de sensibiliseringscampagnes uitgaande van ANRE en VIREG, de maatregelen die worden of zullen worden genomen in uitvoering van 2 De beleidsnota Energie bevat rond stimulering van het rationeel energiegebruik bijvoorbeeld: Het invoeren van een energieprestatienorm voor nieuwbouw (kantoren en woningen); Het afsluiten van benchmarking convenanten met energie-intensieve industriële sectoren; Het uitwerken van een REG-decreet als wettelijke basis voor financiële ondersteuningsmaatregelen voor REG-investeringen; Het uitwerken van een REG-norm ter responsabilisering van de energieleveranciers en het uitwerken van een energiedienstensysteem gekoppeld aan een vernieuwd winstmechanisme; Het aanmoedigen van het energiebewust gedrag via een coherente communicatiestrategie inzake sensibilisering voor het rationeel energiegebruik. Naast deze maatregelen zijn nog heel wat andere initiatieven mogelijk en nodig (bv. betere controle op isolatienormen).

8 8 de Europese Richtlijnen inzake energie-efficiëntie, energienormering van huishoudelijke koelapparaten, energieprestaties van gebouwen, energienormering van huishoudapparaten, het Europese kaderprogramma inzake subsidies in de energiesector, het Europese Greenlightprogramma, enz. In 1994, 1996 en 1999 werden reeds CO 2 -REG beleidsplannen opgesteld, maar deze waren eerder beperkt van opzet. Hoewel sommige van de erin opgenomen maatregelen werden uitgevoerd, zijn vele andere bovendien nooit gerealiseerd 3. Een ander knelpunt (en mogelijke verklaring voor de gebrekkige uitvoering) is dat rond deze CO 2 -REG beleidsplannen nooit een maatschappelijk overleg of advisering werd georganiseerd, waardoor het draagvlak voor deze plannen zeer beperkt was. Momenteel coördineert de Vlaamse minister bevoegd voor energie en zijn administratie de opmaak van een nieuw CO 2 /REG-beleidsplan De Raad dringt erop aan dat hiervoor wél een inspraak- en adviesprocedure zou worden gevolgd. 4.3 Aandacht voor de impact van de REG-verplichtingen op de elektriciteitstarieven en -facturen In het ontwerpbesluit krijgen de netbeheerders, omwille van hun monopoliepositie voor de uitoefening van het netbeheer als een functie van openbaar nut, ook een taak inzake energiebesparing en sensibilisering van hun klanten opgelegd. De netbeheerders ondervinden ook geen concurrentieel nadeel door de opgelegde verplichtingen. Zij kunnen inderdaad van hun monopoliepositie gebruik maken om de kosten van REG-acties volledig door te rekenen in de prijzen en dus af te wentelen op de elektriciteitsverbruikers. Deze laatsten krijgen als groep weliswaar de meerkost van een tariefstijging terugbetaald in de vorm van subsidies voor REG-inspanningen en een daling van het energieverbruik, maar afhankelijk van de doelgroepen waarop de REG-acties van de netbeheerders zich concentreren, bestaat het risico dat andere doelgroepen die niet aan bod komen hogere energiefacturen moeten betalen. Bovendien laat het ontwerpbesluit de netbeheerders volledig vrij om zelf de acties te kiezen om aan hun besparingsverplichting te voldoen. Hierdoor bestaat het risico dat ook relatief dure acties worden genomen, en worden doorgerekend in de elektriciteitstarieven 4. 3 Bijvoorbeeld de reeds in 1993 en 1996 vooropgestelde energieconvenanten met de industrie. 4 Zo kan aan de verplichting van de netbeheerder om energie te besparen bij zijn klanten niet alleen worden voldaan door vermindering van het elektriciteitsverbruik maar ook door vermindering van het eindverbruik van andere energiedragers (aardgas, stookolie, steenkool, ). Dit is volkomen terecht vanuit efficiëntie-oogpunt, tenminste zolang de netheerder ernaar streeft om zijn REG-acties te concentreren op toepasssingen met het hoogste energiebesparingsrendement per ingezette. Het zou echter ook kunnen gebeuren dat hij zijn REG-

9 9 Het is voor de Raad bijgevolg van groot belang dat mechanismen worden voorzien om: (1) de kosteneffectiviteit (het energiebesparingsrendement per ingezette ) van REG-acties door netbeheerders te bewaken; (2) de impact van de REG-verplichtingen op de elektriciteitstarieven te beperken; (3) te vermijden dat de REG-acties zich beperken tot bepaalde doelgroepen waardoor andere doelgroepen niet of nauwelijks aan bod komen. Een zorgvuldige spreiding van de REG-acties van de netbeheerders over verschillende doelgroepen is wenselijk, waarbij tevens rekening wordt gehouden met hun draagkracht. Hiertoe bestaan verschillende mogelijkheden (over doelgroepen, zie 5.3). Zo kan worden geëist dat de netbeheerders ex post in hun REG-rapport informatie opnemen over de kosteneffectiviteit van de ondernomen REG-acties. Ook zou de administratie de opdracht kunnen krijgen ex ante de ingediende REG-actieplannen te toetsen op hun kosteneffectiviteit. Een andere mogelijkheid is een vorm van maatstafvergelijking of benchmarking door de administratie of de reguleringsinstantie. Nog een mogelijkheid is dat de omvang van de stijging van de distributienettarieven, die trouwens door de federale Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) moeten worden goedgekeurd, zou worden geplafonneerd op basis van dergelijke benchmarking. De Raad vraagt dat wordt onderzocht welke van deze of andere mogelijke mechanismen het meest aangewezen zijn. acties, los van efficiëntie-overwegingen, in de eerste plaats wil concentreren op vermindering van het verbruik van andere energiedragers dan elektriciteit.

10 10 5 SPECIFIEKE OPMERKINGEN BIJ HET ONTWERPBESLUIT 5.1 Toepassingsgebied van de resultaatsverbintenis van de netbeheerders Het ontwerpbesluit legt in art. 2 een verplichting op aan de netbeheerders om elk jaar een primaire energiebesparing van 0,01 GWh per geleverde GWh te realiseren bij zowel de laagspanningsklanten als de hoogspanningsklanten. Voor de Raad is het niet duidelijk of deze verplichting geldt voor zowel distributienetbeheerders als de transmissienetbeheerder (voor leveringen op het distributienet tot 70kV). Voor de Raad bevindt de competentie van de netbeerder zich vooral op het vlak van het transport van elektriciteit en niet bij de realisatie van rationeel energiegebruik bij hoogspanningsklanten. Voor hoogspanningsklanten moeten andere instrumenten worden aangewend om rationeel energiegebruik te realiseren. In elk geval is volgens de Raad de situatie bij de hoogspanningsklanten sterk verschillend van deze bij de laagspanningsklanten, waardoor er ook een ander REG-beleid voor beide doelgroepen aangewezen is. 5.2 Uitvoerbaarheid en controleerbaarheid van de resultaatsverbintenis van de netbeheerders Uit art. 3-5 blijkt dat niet elke gerealiseerde energiebesparing actie in aanmerking komt om te voldoen aan de zgn. resultaatsverbintenis van art. 2, maar dat het moet gaan om: de directe, meetbare gevolgen van de acties waarvan het oorzakelijk verband met de REG-acties van de netbeheerders kan worden aangetoond worden; besparingen ten gevolge van andere acties dan informatie- en sensibiliseringscampagnes; besparingen ten gevolge van energiediensten die niet reeds op commerciële basis uitgevoerd worden; acties die niet volledig vergoed worden door de begunstigde. Deze voorwaarden zullen in de praktijk niet altijd gemakkelijk geconcretiseerd en gecontroleerd kunnen worden (bv. het oorzakelijk verband, grens tussen REG-acties en informatie- en sensibiliseringsacties). Bovendien is het niet duidelijk wat moet worden verstaan onder ener-

11 11 giediensten die reeds op commerciële basis uitgevoerd worden, en wat de precieze bedoeling van deze voorwaarde is. Betekent dit dat economisch rendabele REG-acties niet in aanmerking komen? Of wil men eerder vermijden dat netbeheerders de markt van commerciële energiebesparingsactiviteiten verstoren? Ook lijkt er een tegenstrijdigheid in het ontwerpbesluit te zitten omdat netbeheerders via art. 4 formules van derde-partij-financiering moeten aanbieden aan lokale besturen, per definitie een rendabele en commerciële energiebesparingsactiviteit, die bijgevolg ook op de markt wordt aangeboden 5. Het besluit moet dus duidelijker worden geformuleerd. Bovendien vraagt de Raad dat in het besluit wordt voorzien dat de administratie de opdracht krijgt om criteria uit te werken en kenbaar te maken, op basis waarvan een consistente en objectieve beoordeling kan gebeuren van de REG-acties die in aanmerking kunnen worden genomen. 5.3 Prioritaire doelgroepen REG-acties Het ontwerpbesluit stelt dat de netbeheerders een bijzondere inspanning moeten leveren om volgende doelgroepen te bereiken: (1) beschermde klanten, (2) lokale besturen en (3) externe organisaties. Ook voor de Raad zijn beschermde klanten een prioritaire doelgroep voor REG-acties. Tot deze doelgroep behoren volgens het besluit mensen die een minnelijke of gerechtelijke afbetalingsregeling hebben bekomen en diegenen die van een verhoogde tussenkomst van de ziekeverzekering genieten. Deze laatste groep bestaat uit enerzijds de bestaansminimumtrekkers, steuntrekkers van het OCMW voor wie de federale overheid de kosten geheel of gedeeltelijk ten laste neemt, trekkers van een gewaarborgd inkomen voor bejaarden, gehandicapten, gehandicapte kinderen en werklozen ouder dan 50 jaar die meer dan 1 jaar volledig uitkeringsgerechtigd zijn, en anderzijds weduwen en weduwnaars, invaliden, gepensioneerden en wezen (WIGW s) die onder een vastgelegd maximuminkomen blijven. Deze klanten hebben vaak de grootste problemen om hun energiefactuur te betalen, maar beschikken niet over de middelen om te investeren in energiebesparing, en worden daardoor te weinig bereikt met de gebruikelijke energiebesparingscampagnes. Om deze redenen is het volgens de Raad noodzakelijk dat beschermde klanten een prioritaire doelgroep uitmaken voor de REG-acties van de net- 5 De tegenstrijdigheid zit met name in het feit dat het aanbieden van formules van derde-partij-financiering aan lokale besturen onderdeel is van het REG-actieplan (art. 4 2 b), dat op zijn beurt de REG-acties moet bevatten waarmee de resultaatsverbintenis van art. 2 zal worden bereikt, terwijl derde-partij-financiering op grond van art niet in aanmerking wordt genomen voor de realisatie van de resultaatsverbintenis van art. 2.

12 12 beheerders. Wel vraagt de Raad dat wordt nagekeken of de definitie van beschermde klanten in art. 1 van het ontwerpbesluit niet duidelijker kan worden geformuleerd, en of de lijst van beschermde klanten wel volledig is. Zo lijken alleenstaanden die langer dan één jaar werkloos zijn en een minimum werkloosheidsuitkering ontvangen te ontbreken. De Raad stelt vast dat lokale besturen eveneens een bijzondere doelgroep vormen van REG-acties door netbeheerders. Onverminderd de noodzaak, de voorbeeldfunctie en het energiebesparingspotentieel van REG-acties bij lokale besturen, vraagt de Raad of dit wel aangewezen is. Ten eerste lijkt de keuze arbitrair (bv. REG-acties in gemeentescholen zijn wel proiritair, REG-acties in gemeenschapsscholen niet). Ten tweede zijn er via de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse gewest en de gemeenten en de provincies (zgn. gemeentelijke en provinciale milieuconvenanten) al heel wat REGacties gericht op lokale besturen op komst. Ten derde zijn er in de praktijk veelal nauwe bindingen tussen netbeheerders en lokale besturen. Ten vierde bestaat het risico dat door het aanduiden van lokale besturen als prioritaire doelgroep andere doelgroepen niet of nauwelijks aan bod komen. De maatregelen met het grootste besparingspotentieel per zijn immers niet noodzakelijk te vinden bij lokale besturen (bv. ook kantoorgebouwen, residentiële toepassingen, industriële processen, ). Bovendien is omwille van rechtvaardigheidsoverwegingen een zorgvuldige spreiding van de REG-acties van de netbeheerders over verschillende doelgroepen wenselijk (Cf supra). Verder spreekt het voor zich dat netbeheerders samenwerkingsverbanden kunnen aangaan met externe organisaties voor de uitvoering van REG-acties. Voorwaarde voor de Raad is wel dat de opsomming van externe organisaties in het ontwerpbesluit, in tegenstelling tot wat nu het geval is, niet limitatief is (bv. ook architecten, bouwheren, consultants, ed.). 5.4 Berekening van de jaarlijks te realiseren energiebesparingen De te realiseren jaarlijkse energiebesparing door elke netbeheerder bij de eindafnemers aangesloten op zijn net, wordt berekend op basis van het elektriciteitsverbruik van 2 jaar voordien. Dit heeft voor gevolg dat de jaarlijks te realiseren besparingen in GWh sterk kunnen verschillen van jaar tot jaar. Het totaal elektriciteitsverbruik schommelt in de praktijk namelijk sterk als gevolg van verschillen in economische groei of buitentemperatuur (zie Figuur 1). Er kan volgens de Raad dan ook beter worden gewerkt met voortschrijdende gemiddeldes over enkele jaren.

13 13 Figuur 1: Jaarlijkse stijging van het elektriciteitsverbruik in Vlaanderen (GWh) Maar ook dan kan de berekeningswijze aanzienlijke verschillen geven van jaar tot jaar omdat de berekening gebeurt voor elke netbeheerder afzonderlijk (zie Tabel 2 voor een illustratie), en bovendien voor hoog- en laagspanningsklanten afzonderlijk 6. De Raad vraagt dan ook dat wordt nagekeken of hier geen aanvullende bepalingen aangewezen zijn, zodat rekening kan worden gehouden met belangrijke veranderingen in het totaal elektriciteitsverbruik van de eindafnemers die aangesloten zijn op het net van de netbeheerder (bv. overdracht van verplichtingen en realisaties tussen netbeheerders). 6 Het is duidelijk dat de mogelijkheid om gerealiseerde besparingsoverschotten in het bepaald jaar over te dragen naar het volgende jaar (art. 2 1 tweede lid) hiervoor nauwelijks of geen oplossing biedt.

14 14 Tabel 2: Hypothetisch voorbeeld van de energiebesparingsdoelstelling van een netbeheerder * ** (1) finaal elektriciteitsgebruik BAU (jaarlijkse groei 2% * (4), GWh) (2) te realiseren besparing GWh primair gebruik (in jaar n = 0.01 * (4)n-2) (3) te realiseren besparing GWh finaal gebruik (in jaar n = (2)/2,5) (4) finaal energiegebruik GWh na besparing ( = (1) (3) ) (5) gerealiseerde besparing (% finaal verbruik na besparing) 0,4% 0,4% 0,2% 0,2% 0,4% 0,4% 1,7% 1,7% 0,4% * significante verhoging van het elektriciteitsverbruik bij de eindafnemers van de netbeheerder door uitbreiding elektriciteitsnet van de netbeheerder en/of belangrijke nieuwe eindafnemers. ** significante verlaging van het elektriciteitsverbruik bij de eindafnemers van de netbeheerder door inkrimping van het elektriciteitsnet van de netbeheerder en/of verlies van belangrijke eindafnemers. 5.5 Stimulans voor verdergaande energiebesparingen Het te veel aan energiebesparingen dat in een bepaald jaar werd gerealiseerd, kan door de netbeheerder worden overgedragen naar het volgende jaar om aan zijn resultaatsverbintenis van dat jaar te voldoen. Deze banking heeft het voordeel dat het een stimulans kan zijn om verder te gaan de verplichte 0,01 kwh-norm. En nadeel is echter dat dit er normaliter toe zal leiden dat in andere jaren minder inspanningen gebeuren dan de 0,01 norm. De Raad meent daarom dat moet worden onderzocht of er geen andere manieren zijn om netbeheerders te stimuleren om verder te gaan dan de 0,01 norm. Zo kan worden gedacht aan een vergoeding door de Vlaamse overheid per kwh te veel bespaarde primaire energie (naar analogie met de administratieve geldboete per kwh te weinig bespaarde primaire energie), aan een alternatief winstmechanisme voor de netbeheerders enz. 5.6 REG-actieplannen Art. 5 van het ontwerpbesluit beschrijft de procedure voor de goedkeuring van de REGactieplannen van de netbeheerders. Het is in het ontwerpbesluit onduidelijk geformuleerd of een volgens art. 5 goedgekeurd REG-actieplan voor de netbeheerder een noodzakelijke voorwaarde is om te kunnen voldoen aan de resultaatsverbintenis van art. 2. Verder is het niet geheel duidelijk of deze goedkeuring enkel betrekking heeft op de berekeningsmethode die wordt gebruikt om de primaire energiebesparing te bepalen die in rekening kan gebracht

15 15 worden om te voldoen aan de resultaatsverbintenissen bepaald in art. 2 (zie art. 5 1 en 2), dan wel op het volledige actieplan (zie art. 5 3 eerste lid en in fine). In het ontwerpbesluit is ook bepaald dat als de administratie het nodig acht, zij bijkomende gegevens kan opvragen bij de betreffende netbeheerder. In dat geval wordt de goedkeuringstermijn voor het ontwerp-reg-actieplan opgeschort tot de gevraagde informatie ontvangen werd. De Raad meent dat het aangewezen is hieraan toe te voegen dat in voorkomend geval de administratie meteen àlle ontbrekende gegevens dient op te vragen bij de betreffende netbeheerder. 5.7 Oorsprong van de geleverde elektriciteit Art. 12 bepaalt dat met ingang van 1 januari 2002 op elke factuur of bij elke levering de oorsprong van de geleverde elektriciteit moet worden vermeld (elektriciteit geproduceerd met hernieuwbare energiebronnen, in kwalitatieve warmtekrachtinstallaties, met fossiele brandstoffen, in nucleaire centrales of waarvan de oorsprong onbekend is). Volgens de Raad kan dergelijke verplichting inderdaad een belangrijk instrument zijn om gewenste verschuivingen in het aanbod van elektriciteit te stimuleren. Dergelijke verplichting is echter slechts zinvol als men er zeker van kan zijn dat de op de factuur vermelde oorsprong van de geleverde elektriciteit correct en controleerbaar is. Het kan worden betwijfeld of dit wel zo is. In elk geval is de controle op en sanctionering van foutieve informatie niet geregeld in het ontwerpbesluit. 5.8 Verbod op promotie voor elektrische verwarming Art. 7 4 en art. 10 voeren een verbod voor netbeheerders en leveranciers om promotie te voeren voor elektrische verwarming. De Raad merkt op dat deze bepalingen overlappen met een analoog federaal ontwerp KB.