Casus workshop Knelpunten bij de uitvoering van het Oplosmiddelenbesluit op 3 november 2005

Transcriptie

1 Casus workshop Knelpunten bij de uitvoering van het Oplosmiddelenbesluit op 3 november 2005 Casus: Combinatie van processen bij drukkerij. Procesomschrijving: Er worden in een drukkerij allerhande papier en kunststofoliën voorzien van tekst, afbeeldingen en beschermingslagen en gesiliconeerd om als ondergrond of dragermateriaal te dienen voor zelfklevende etiketten, tape, pleisters, posters etc. In deze processen wordt gebruik gemaakt van oplosmiddelrijke inkten en coatings. Het gebruik van oplosmiddelen heeft geleid tot klachten over geuroverlast uit de omgeving. De vergunningverlener wil eisen in de vergunning opnemen met betrekking tot het oplosmiddelengebruik. Daarvoor moet eerst bepaald worden of het bedrijf onder het Oplosmiddelenbesluit valt. Indien dit het geval is, wil de vergunningverlener weten op welke manier het bedrijf aan de eisen uit het Oplosmiddelenbesluit (gaat) voldoen en hoe het bedrijf dit aantoont. De vergunningverlener wil ook weten of er sprake is van geurhinder en indien dit het geval is welke instrumenten er bestaan om het bedrijf maatregelen te laten treffen om de geurhinder tegen te gaan. Het drukproces ziet er als volgt uit (zie ook VOS-stroomdiagram op volgende pagina): Het basismateriaal (papier of kunststof) wordt in een extruder voorzien van een kunststoffolie en door middel van flexodruk voorzien van tekst en/of afbeeldingen met behulp van oplosmiddelhoudende inkten. De VOS-emissie wordt afgezogen en onbehandeld naar de buitenlucht geleid. Na de extruder is een deel (stroom A) van het drukwerk klaar om ingepakt en verzonden te worden. Dit deel is alleen bedrukt en wordt dus niet meer voorzien van een coatinglaag. Het andere deel (stroom B) van het drukwerk wordt voorzien van een extra siliconen beschermingslaag, die wordt opgebracht in een tweetal coatinginstallaties. Ook het aanbrengen van deze beschermingslaag heeft een VOSemissie tot gevolg. Deze VOS-emissie wordt echter in twee naverbranders gereduceerd. De capaciteit van de naverbranders is dusdanig dat zij slechts één van de coatingmachines kunnen bedienen. Aansluiting van de extruder op de naverbranders is daardoor niet mogelijk. Daarnaast vindt menging van de drukinkten plaats in de mengkeuken. De VOS-emissies worden rechtstreeks naar buiten gevoerd. De milieuvergunning is in 1995 afgegeven aan een coatingfabriek. Recentere wijzigingen in de milieuvergunning hebben geen betrekking op het proces of op de VOS-emissies. Procesgegevens: - Extruder (laatste upgrade 2001): oplosmiddelenverbruik 30 ton VOS/jaar (wordt geheel geëmitteerd), waarvan stroom A < 4 ton VOS/jaar en stroom B > 26 ton VOS/jaar - Coatinginstallatie 1 (bouwjaar 1971): oplosmiddelenverbruik 378 ton VOS/jaar, waarvan 10% verdwijnt via afvalstroom, rest wordt naar de naverbrander afgevoerd, geen diffuse emissies - Coatinginstallatie 2 (bouwjaar 1992): oplosmiddelenverbruik 121 ton VOS/jaar, waarvan 10% verdwijnt via afvalstroom, rest wordt naar de naverbrander afgevoerd, geen diffuse emissies - Naverbrander 1(bouwjaar voor 1990): emissie is < 4 ton VOS/jaar - Naverbrander 2 (bouwjaar 1992): emissie is 0 ton VOS/jaar - Mengkeuken: emissie 1 ton VOS/jaar - Totale hoeveelheid vaste stof van gebruikte preparaten: 125 ton Pagina 1 van 7

2 Probleemstellingen: 1. Hoe dient het begrip activiteit, als bedoeld in het Oplosmiddelenbesluit, geïnterpreteerd te worden? Kunnen hier bijvoorbeeld meerdere productielijnen of proceslijnen onder vallen? 2. Onder welke activiteit(en) uit bijlage I van het Oplosmiddelenbesluit vallen de werkzaamheden in dit bedrijf waarbij oplosmiddelen worden gebruikt? 3. Mag/kan de compensatieregeling toegepast worden? 4. Kan/mag men de striktste toepassing van het OMB eisen? Als bijvoorbeeld door het voldoen aan emissiegrenswaarden een grotere reductie gehaald kan worden dan door het toepassen van de vastestofregeling, mag het bevoegd gezag dan eisen dat het bedrijf aan de emissiegrenswaarden voldoet? 5. Een deel van het extruderwerk gaat niet door de coatingmachines; hoe dient dit volgens het OMB geïnterpreteerd te worden? Telt de emissie die bij dit deel van het extruderwerk plaatsvindt mee bij het toetsen aan het Oplosmiddelenbesluit? 6. Kan het bedrijf met de huidige maatregelen aan het Oplosmiddelenbesluit voldoen? 7. Met behulp van de geurhindersystematiek uit de NeR ( 3.6) heeft de vergunningverlener vastgesteld dat in dit geval het vastgestelde hinderniveau niet acceptabel is. De maatregelen die in het kader van het Oplosmiddelenbesluit getroffen worden, zijn onvoldoende om het hinderniveau acceptabel te maken. Welke mogelijkheden heeft het bevoegd gezag om het hinderniveau wel acceptabel te maken? 8. Stel dat in de BREF Oppervlaktebehandeling met oplosmiddelen straks verdergaande emissiegrenswaarden worden genoemd. Kan men dan in de milieuvergunning deze eisen opnemen, terwijl het Oplosmiddelenbesluit van toepassing is? Punt emissie Puntemissie via naverbranders (1 en 2) Mengkeuken: Aanmaken van inktrecepturen Diffuse emissie ongecoat product Diffuse emissie te coaten product Inkten, folie, siliconencoating Stroom B Gecoat product Stroom A Extruder: drukt teksten / patronen en voorziet materiaal van kunststoffolie. Coatingmachines: plaatsen siliconenlaag over inktteksten / patronen. Ongecoat product VOS stroomdiagram Pagina 2 van 7

3 Aanvullende gegevens uit het Oplosmiddelenbesluit: Sector Activiteit (drempelwaarde voor verbruik oplosmiddel in ton/jaar) Drempelwaarde (verbruik oplosmiddelen in ton/jaar) Emissiegrenswaarde in afgassen (mg C/Nm 3 ) Diffuseemissiegrenswaarde (percentage oplosmiddeleninput) Totale emissiegrenswaarde nieuw bestaand nieuw bestaand Bijzondere bepalingen 3 Andere rotatiediepdruk, flexografie, rotatie-zeefdruk, lamineer- of lakeenheden (> 15); rotatiezeefdruk op textiel/karton (> 30) >25 > 30 ( 1 ) ( 1 ) Drempel voor rotatiezeefdruk op textiel en karton 8 Andere coatingprocessen, waaronder metaal-, kunststof-, textiel-( 5 ), film- en papiercoating (> 5) 5-15 > ( 1 ) ( 4 ) 50/75 ( 2 )( 3 )( 4 ) 20 ( 4 ) 20 ( 4 ) ( 1 ) Deze emissiegrenswaarde geldt voor coating- en droogprocessen waarbij de vrijkomende VOS beheerst worden afgevangen en uitgestoten. ( 2 ) De eerste emissiegrens waarde geldt voor droogprocessen en de tweede voor coatingprocessen. ( 3 ) Voor installaties die genitrogeneerde oplosmiddelen gebruiken met technieken waarbij hergebruik van teruggewonnen oplosmiddelen mogelijk is, geldt een gecombineerde grenswaarde voor coating- en droogproces van 150. ( 4 ) Voor coatingwerk waarbij de vrijkomende VOS niet beheerst kunnen worden afgevangen en afgestoten (zoals in de scheepsbouw, schilderen van vliegtuigrompen) kan overeenkomstig artikel 3, vierde en vijfde lid, van deze waarden worden afgeweken. ( 5 ) Rotatiezeefdruk op textiel valt onder sector Vervaardigen van coatingpreparaten, lak, inkt en kleefstoffen (> 100) > % van de oplosmiddeleninput 3% van de oplosmiddeleninput Onder de diffuse-emissiegrenswaarde vallen niet de oplosmiddelen die als bestanddeel van een preparaat in een gesloten container worden verkocht. Pagina 3 van 7

4 Activiteit Voor punt ii), onder b) te gebruiken vermenigvuldigingsfactor Rotatiediepdruk; flexografie; lamineren samenhangend met een drukactiviteit; lakken samenhangend met een drukactiviteit; coating van hout; coating van textiel, 4 vezel, film of papier; het aanbrengen van een lijmlaag Bandlakken, overspuiten van voertuigen 3 coating van textiel, vezel, film, papier 4 Coating in contact met levensmiddelen; coating in luchten ruimtevaart 2,33 Overige coating en rotatiezeefdruk 1,5 De beoogde emissie wordt berekend door de jaarlijkse referentie-emissie te vermenigvuldigen met een percentage dat gelijk is aan: - (de diffuse-emissiegrenswaarde + 15) voor installaties die onder punt 6 en binnen het laagste drempelwaardeinterval van de punten 8 en 10 van bijlage IIA van het Oplosmiddelenbesluit vallen; - (de diffuse-emissiegrenswaarde + 5) voor alle andere installaties. Aan de eisen wordt voldaan als de feitelijke emissie van oplosmiddelen, bepaald aan de hand van de oplosmiddelenboekhouding, kleiner is dan of gelijk is aan de beoogde emissie. Definities: coating: een preparaat, met inbegrip van alle voor een juist gebruik benodigde organische oplosmiddelen of preparaten die organische oplosmiddelen bevatten, dat wordt gebruikt om op een oppervlak voor een decoratief, beschermend of ander functioneel effect te zorgen; flexografie: een drukactiviteit waarbij gebruik wordt gemaakt van een beelddrager van rubber of elastische fotopolymeren, waarop de drukkende delen zich boven de niet-drukkende delen bevinden, en van vloeibare inkt die door verdamping droogt. lamineren samenhangend met een drukproces: de samenhechting van twee of meer flexibele materialen tot een laminaat. Pagina 4 van 7

5 Uitwerking casus: Antwoord vraag 1 In Bijlage I van het Oplosmiddelenbesluit staan de categorieën industriële activiteiten nader omschreven. Een activiteit wordt in deze bijlage omschreven als alle activiteiten waarbij.. of elke activiteit waarbij... Dit kunnen dus meerdere proces- of productielijnen zijn. Daarnaast wordt in het Oplosmiddelenbesluit gesproken over een installatie. Een installatie is een vaste technische eenheid waarbinnen een of meer van de activiteiten, genoemd in bijlage I (Oplosmiddelenbesluit), plaatsvinden en alle daar rechtstreeks mee samenhangende activiteiten die technisch verband houden met de binnen die eenheid verrichte activiteiten en van invloed kunnen zijn op de emissies. Een activiteit valt onder het Oplosmiddelenbesluit wanneer deze is genoemd in bijlage I (Oplosmiddelenbesluit) en het jaarlijks oplosmiddelverbruik hoger is dan de drempelwaarde uit bijlage IIa (Oplosmiddelenbesluit). Uit de definitie van installatie kan afgeleid worden dat alle activiteiten, die vallen onder het besluit en die plaatsvinden binnen één inrichting zoals bedoeld in de Wet milieubeheer, samen als één installatie worden beschouwd. Een inrichting kan altijd maar één installatie bevatten. Antwoord vraag 2 De werkzaamheden vallen onder één activiteit, nl. ACTIVITEIT 8 (andere coatingprocessen). Op basis van de procesgegevens van het bedrijf en Bijlage I van het Oplosmiddelenbesluit komt, behalve activiteit 8, ook activiteit 3 (andere rotatiediepdruk, flexografie, rotatiezeefdruk, lamineer- of lakeenheden) in aanmerking. Bijlage I (Oplosmiddelenbesluit) geeft de volgende toelichting bij de activiteiten: Activiteit 3 (andere rotatiediepdruk, flexografie, rotatiezeefdruk, lamineer- of lakeenheden). Toelichting: Een activiteit waarbij tekst of afbeeldingen worden gereproduceerd door met behulp van een beelddrager inkt op ongeacht welk soort oppervlak aan te brengen. Hieronder vallen ook daarmee samenhangende lak-, coating- en lamineertechnieken (bijlage I Oplosmiddelenbesluit). Hiermee vallen de coatingactiviteiten ook onder de drukactiviteit. Activiteit 8 (andere coatingprocessen). Toelichting: Als de coatingactiviteit ook een stap omvat waarbij hetzelfde artikel wordt bedrukt, ongeacht de daarbij gebruikte techniek, wordt deze stap als onderdeel van de coatingactiviteit beschouwd (bijlage I Oplosmiddelenbesluit). Hiermee vallen de drukwerkzaamheden in de extruder onder de coatingactiviteit. Waarom vallen de werkzaamheden onder activiteit 8? De eisen uit het Oplosmiddelenbesluit zijn onder meer afhankelijk van de aard en omvang van de verrichte activiteiten. Als maat voor de omvang, hanteert het Oplosmiddelenbesluit het verbruik aan oplosmiddelen (ton/jaar). Bij de coatingwerkzaamheden ligt het oplosmiddelenverbruik hoger dan bij de drukwerkzaamheden (499 versus 30 ton VOS/jaar). De coatingactiviteit kan daarom als hoofdactiviteit worden beschouwd, waarbij de drukwerkzaamheden, zoals aangegeven in Bijlage I van het Oplosmiddelenbesluit ook onder de coatingactiviteit vallen. Wat de mengkeuken betreft, deze valt niet onder activiteit 17 omdat hier slechts sprake is van het, op viscositeit brengen van de kleurpasta. Indien echt de afzonderlijke ingrediënten zoals bindmiddelen, pigmenten en oplosmiddelen gemengd worden, dan pas is sprake van activiteit 17. Het gebruiksklaar maken van de coating wordt als onderdeel van de coatingactiviteit beschouwd. Het oplosmiddelenverbruik ligt boven de drempelwaarde van activiteit 8 uit het Oplosmiddelenbesluit en dus is het Oplosmiddelenbesluit van toepassing. Pagina 5 van 7

6 Antwoord vraag 3 Omdat er sprake is van één activiteit kan de compensatieregeling niet worden toegepast. Antwoord vraag 4 Het bedrijf moet voldoen aan de eisen die het Oplosmiddelenbesluit stelt aan activiteit 8. Het bedrijf mag zelf de keuze maken tussen voldoen aan emissiegrenswaarden of aan de eisen van het reductieprogramma (vaste stofregeling). In dit geval kiest het bedrijf voor het laatste. Antwoord vraag 5 Het deel van het extruderwerk, dat niet door de coatingmachines gaat (stroom A), valt niet onder activiteit 8. Omdat dit deel wel bedrukt wordt, zou het onder activiteit 3 kunnen vallen. Het oplosmiddelenverbruik bij dit deel van het extruderwerk ligt echter onder de drempelwaarde van activiteit 3. De emissie die bij dit deel van het extruderwerk plaatsvindt, hoeft daarom in dit geval niet meegeteld te worden voor het toetsen aan de eisen van het Oplosmiddelenbesluit. De vergunningverlener zou voor dit deel van de productie eisen op mogen nemen in de vergunning op basis van de NeR. Antwoord vraag 6 Aangezien een deel van de afgasemissies onbehandeld naar de buitenlucht wordt geleid, zal het bedrijf niet kunnen voldoen aan de emissiegrenswaarde voor afgassen. Het bedrijf kiest daarom voor het volgen van een reductieprogramma (zie ook antwoord op vraag 4). De beoogde emissie voor activiteit 8 is gelijk aan 0.25 * referentie-emissie (zie bijlage IIB Oplosmiddelenbesluit). Voor het coaten van film en papier geldt volgens bijlage IIB van het besluit een vermenigvuldigingsfactor 4. De referentie emissie is daarmee gelijk aan 4 * hoeveelheid vaste stof. De beoogde emissie is dus 0,25 * 4 * 125 = 125 ton. De feitelijke emissie is gelijk aan = 31 ton en is dus lager dan de beoogde emissie. Het bedrijft voldoet dus aan de eisen. Antwoord vraag 7 Als de maatregelen die in het kader van het Oplosmiddelenbesluit getroffen worden onvoldoende zijn om het hinderniveau acceptabel te maken, dan kan de vergunningverlener op basis van de geurhindersystematiek uit de NeR ( 3.6) additionele eisen in de vergunning opnemen. Hierbij moet wel goed gemotiveerd worden dat de voorschriften een ander doel dienen dan het Oplosmiddelenbesluit, in dit geval het voorkomen van lokale geurhinder. Het doel van het Oplosmiddelenbesluit is het voorkomen danwel verminderen van de emissie van vluchtige organische stoffen (VOS) door het vaststellen van maatregelen en procedures. Antwoord vraag 8 IPPC-bedrijven Als de BREF Oppervlaktebehandeling met oplosmiddelen door de Europese Commissie is vastgesteld, wordt deze BREF opgenomen in de Regeling aanwijzing BBT-documenten bij IPPC-activiteit 6.7 (Installaties voor de oppervlaktebehandeling van stoffen, voorwerpen of produkten, waarin organische oplosmiddelen worden gebruikt, in het bijzonder voor het appreteren, bedrukken, het aanbrengen van een laag, het ontvetten, het vochtdicht maken, lijmen, verven, reinigen of impregneren, met een verbruikscapaciteit van meer dan 150 kg oplosmiddel per uur, of meer dan 200 ton per jaar). Dit betekent dat de vergunningverlener, voor bedrijven die zowel onder activiteit 6.7 van de IPPC-richtlijn als onder het Oplosmiddelenbesluit vallen, straks op basis van de Regeling aanwijzing BBT-documenten verplicht is in ieder geval rekening te houden met de BREF Oppervlaktebehandeling met oplosmiddelen. Niet IPPC-bedrijven Bedrijven die niet onder activiteit 6.7 van de IPPC-richtlijn vallen en wel onder het Oplosmiddelenbesluit moeten voldoen aan de eisen uit het Oplosmiddelenbesluit. In veel gevallen passen deze bedrijven hiermee ook de beste beschikbare technieken (BBT) toe. Pagina 6 van 7

7 Het bevoegd gezag is op basis van de Wet milieubeheer echter verplicht om de vergunning te weigeren als door verlening daarvan niet kan worden bereikt dat tenminste de beste beschikbare technieken worden toegepast. Het bevoegd gezag moet rekening houden met een aanpassing van het Oplosmiddelenbesluit die scherpere eisen in de vergunning op basis van het toepassen van BBT mogelijk maakt. Het is daarom aan te raden om ook voor niet-ippc bedrijven een BBT-toets uit te voeren op basis van de documenten die zijn aangewezen in Bijlage 2 van de Regeling aanwijzing BBT-documenten. Daarnaast kan de BREF Oppervlaktebehandeling met oplosmiddelen als informatiebron gebruikt worden bij de BBT-toets, maar dit is niet wettelijk verplicht volgens de Regeling aanwijzing BBT-documenten. Als deze BREF geraadpleegd wordt, is over het algemeen wel aandacht nodig voor de vraag in hoeverre de conclusies uit de BREF van toepassing zijn op een dergelijke schaalgrootte, aangezien deze BREF niet is gericht op inrichtingen met gering oplosmiddelgebruik. Als het bevoegd gezag op basis van deze BBT-toets van mening is dat het bedrijf niet de beste beschikbare technieken toepast, dan kan het bevoegd gezag bezien of het met het bedrijf afspraken kan maken over het treffen van aanvullende maatregelen die wel overeenkomen met BBT. Over de vraag of met het geldende Oplosmiddelenbesluit aanvullende maatregelen afgedwongen kunnen worden via de vergunning (met strengere eisen dan de eisen uit het Oplosmiddelenbesluit), bestaat nog geen jurisprudentie. Pagina 7 van 7