Heerenveen Verkiezingsprogramma 7 maart 2006

Transcriptie

1 Verkiezingsprogramma 7 maart 2006

2 Dit verkiezingsprogramma wordt u aangeboden door de fractie van de ChristenUnie in Heerenveen: Raadslid: Jan Boven Steunfractie: Tryntsje Dijkstra (lijsttrekker verkiezingen maart 2006) Dirk Wesseling Jolanda Mosselaar Aris Leijendekker Aldert van der Molen Lia de Heij-Nap De ChristenUnie wil de samenleving dienen door haar meer te laten functioneren naar Gods bedoelingen. Daarom wil de partij op elk politiek niveau vertegenwoordigd zijn. Onze politieke uitgangspunten zijn gebaseerd op de Bijbel. Jezus Christus zelf heeft de kern samengevat in het gebod om God en de naaste lief te hebben. 1

3 Intro Heerenveen Heerenveen is een prachtige gemeente om te wonen. Een dynamische plaats met veel groen en natuur. Met mooie buitendorpen en een open agrarisch landschap daartussen. Volop ontwikkeling ook, zoals te zien is in Skoatterwâld, het stadiongebied, de K.R. Poststraat en de industrieterreinen. Wie verder inzoomt op de Heerenveense samenleving ziet nog steeds veel moois, maar ook de schaduwkanten vallen meer op. Veel mensen leven langs elkaar heen en lijken zich steeds minder te willen bekommeren om de ander. In veel gezinnen is sprake van armoede, schuldenproblematiek en gebrek aan perspectief op de arbeidsmarkt. Daarnaast kent ook Heerenveen een rand aan de samenleving, met drugs-, alcohol- en gokverslaafden, dak- en thuislozen en prostituées. Een dynamisch Heerenveen is nog niet meteen een plek waar iedereen een prettig leven heeft. Ondanks onze welvaart is er onder de oppervlakte ook onbehagen en onrust. Iedereen lijkt het vooral druk te hebben met het nastreven van grotere eigen welvaart en genot. Daarmee wordt de samenleving er niet vriendelijker op. Wie is er nog bezig met het geheel. Wie kijkt naar mij om als ik minder goed mee kan komen? De gemeente en de burgers moeten samen werken aan de ontwikkeling van Heerenveen. Tegelijk is er de opdracht om er voor elkaar te zijn, om daadwerkelijk samen te leven en een gemeentelijke overheid te hebben die zich sterk maakt voor de meest kwetsbaren. De ChristenUnie vindt dat het tijd wordt om de eenzijdige gerichtheid op het individu in te ruilen voor een visie waarin relaties tussen mensen en groepen van mensen centraal staan. We doen dat vanuit ons christelijk geloof, dat ons leert om God lief te hebben boven alles en onze naaste als onszelf. Met naaste bedoelen we niet alleen familie, vrienden of buren, maar iedereen die we tegenkomen. Een samenhangende samenleving wordt gedragen door goede relaties of contacten tussen mensen in gezin of buurt. Maar ook tussen werkgever en werknemer, tussen politici en burgers, tussen zorgverlener en zorgvrager en tussen mens en natuur en daarmee tussen ons en het nageslacht. Vandaar dat de ChristenUnie de verkiezingen ingaat met de leus: Voor elkaar! Alleen wanneer gemeente en burgers met elkaar en voor elkaar beleid maken en niet alleen voor zichzelf bezig zijn, kan het goed gaan. Alleen als burgers met elkaar leven en voor elkaar opkomen is en blijft Heerenveen een plaats waar het goed toeven is voor iedereen. Vanuit die overtuiging wil de ChristenUnie werken aan een waardevolle Heerenveense samenleving. Maar dat kunnen wij niet alleen. In dit verkiezingsprogramma leest u hoe de ChristenUnie samen met u en anderen wil werken aan samenhangend beleid met oog voor de menselijke maat, de menselijke waardigheid en goede onderlinge relaties, op zoveel mogelijk beleidsterreinen. 2

4 Eén: Met elkaar leven Jarenlang zijn mensen gestimuleerd om in de eerste plaats aan zichzelf te denken. De eigen ontwikkeling, de eigen carrière, het eigen gezin. De samenleving valt steeds meer uiteen in eilandjes. Geslaagd en minder geslaagd, allochtoon en autochtoon. Mensen zijn minder solidair en minder tolerant. Aandacht is nodig voor wat ons wél bindt. Gesprek, dialoog en relaties dragen bij aan begrip en betrokkenheid. De ChristenUnie wil investeren in de buurt. Investeren in het verstevigen van de sociale samenhang. Werk maken van buurtgericht werken en buurtbeheer. De gemeente steunt particuliere initiatieven van buurtbeheer, bemiddeling bij burenconflicten, burenhulp, buurtpreventie en dergelijke. Buurt- of bewonersverenigingen moeten ondersteund en betrokken worden. De wijkagent die de buurt kent wordt weer een begrip. Het vergt van de gemeente een andere manier van denken over en werken met burgers. Wij zijn blij met de aanzetten hiertoe in het zogenoemde Lokaal Sociaal Beleid. Sociale samenhang moet een rode draad zijn in bestemmingsplannen, bij herstructureringen van straten, buurten en wijken. De ChristenUnie ondersteunt woon-zorg-zones. Daardoor kunnen ouderen langer op zichzelf wonen, horen ze erbij in de buurt en wordt vereenzaming voorkomen. Wij zijn voorstander van creatieve combinaties zoals bijvoorbeeld het onderbrengen van een peuterspeelzaal in een verzorgingshuis De vorming van brede (buurt)scholen is een prachtkans. De mogelijkheid om buiten schooltijd aan activiteiten deel te nemen, kan een bijdrage zijn aan de ontwikkeling van kansarme kinderen. Brede scholen kunnen de sociale samenhang in een buurt of wijk bevorderen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente, school, ouders en andere (welzijns)organisaties. Bijstandsgerechtigden die nog geen vrijwilligerswerk doen kunnen tegen een vrijwilligersvergoeding hun bijdrage leveren in buurtwerk en scholen. Lokaal gevestigde bedrijven kunnen uitgedaagd worden te investeren in deze projecten en zo maatschappelijk verantwoord te ondernemen. In het onderwijs is het voorkomen van uitval voor ons een absolute prioriteit. Evenals een goede aansluiting op vervolgonderwijs en arbeidsmarkt. Scholen en maatschappelijke dienstverlening staan samen voor de taak een goed afgestemd aanbod te realiseren voor kinderen en ouders, maar ook voor tieners en jongeren. Ze hebben ook samen een rol in het vroegtijdig signaleren van problemen. Sport en kunst verrijken het leven en brengen mensen met elkaar in aanraking. De gemeente kan sportverenigingen helpen een visie te vormen op hun samenbindende rol in de samenleving. Kunst en cultuur en ek de Fryske taal, versterken het ervaren van een eigen identiteit. Voor mensen met beperkingen zelf, maar ook voor de rest van de samenleving is het van belang dat zij meedoen, erbij horen en geaccepteerd worden. Dat staat of valt met het hebben van relaties. Goede en bereikbare voorzieningen vergroten de zelfredzaamheid en de mogelijkheden om te participeren in het leven van alledag. De ChristenUnie pleit voor: Stimulerend beleid voor buurtwerk en buurtverenigingen Terugkeer van de Wijkagent die de buurt kent Opvoedingsondersteuning in gezinnen wordt een belangrijk onderdeel in het nieuwe jeugdbeleid Samenwerking tussen sportverenigingen, voor afwisselend aanbod en meer faciliteiten 3

5 Een ruilhandelsysteem opzetten via het Vrijwilligers Servicepunt of in de wijk om sociale samenhang en integratie te bevorderen. (De ene persoon levert een dienst aan de ander, die stelt daar weer iets tegenover zonder dat er geld aan te pas komt) 4

6 Twee: Voor elkaar zorgen In onze samenleving zijn steeds meer mensen op zichzelf aangewezen. De samenbindende kracht van familie, kerk en buurt is verminderd door individualisering. Ingrepen in de sociale zekerheid en hogere werkloosheid brengen meer mensen in financiële zorgen en soms armoede. Kleinere gezinnen en een groter aandeel ouderen maken dat de vraag naar zorg en ondersteuning de komende jaren enorm toenemen. Deze tendensen zijn van groot belang in Heerenveen. Invoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) heeft de gemeente verantwoordelijkheden gegeven om mensen te activeren richting werk. In 2006 zal de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) van kracht worden. Een beroep op collectieve voorzieningen is dan pas mogelijk als familie, buren en andere mantelzorgers de hulp niet kunnen bieden. Voor de gemeente en voor de lokale samenleving is werk te verzetten om de nieuwe verantwoordelijkheden waar te maken. De ChristenUnie maakt zich sterk voor een goede uitvoering van de WWB en zorgvuldige invoering van de WMO. Wel hebben wij zorgen, gezien de uitvoering van het minimabeleid en de WVG (Wet Voorzieningen Gehandicapten). Die gaat in Heerenveen gepaard met te weinig voorlichting en een afstandelijke, stricte aanpak. Verantwoordelijkheden teruggeven aan gemeenten en aan de samenleving is goed. Maar zorgvuldige, menswaardige en rechtvaardige uitvoering is een belangrijk aandachtspunt. Bezuinigen is soms onontkoombaar, maar sluit een dienstbare en zorgzame overheid niet uit. Aandachtspunten in de WMO zijn het ondersteunen van vrijwilligerswerk en mantelzorg en het persoonsgebonden budget. Ouderenadviseurs zijn onmisbaar, gezien de toenemende vergrijzing. In de WWB staat het streven naar werk voorop. Prima, maar het blijft van groot belang oog te houden voor het aspect van de bijstand. De gemeente hoort er eerlijke en heldere voorlichting over te geven. Wij willen geen sollicitatieplicht voor alleenstaande ouders met kinderen in de basisschoolleeftijd. Stimulering richting studie en (parttime) werk zijn met het oog op de toekomst van deze gezinnen wel van groot belang. Samen met maatschappelijke organisaties en kerken wordt stille armoede door de gemeente getraceerd. Mocht er vanuit particulier initiatief een voedselbank komen in Heerenveen, dan verwachten wij ondersteuning van de gemeente. Tegelijkertijd moet de gemeente er met ruimhartig beleid aan werken dat een voedselbank niet (meer) nodig is! Ten aanzien van dak- en thuislozen werkt de gemeente preventief door het in stand houden van het sociaal team (signaleringsnetwerk), goed maatschappelijk werk en woonondersteuning. En de gemeente zorgt voor goede en kleinschalige opvang. De ChristenUnie pleit voor: Zorgplicht voor de gemeente en persoonsgebonden budget in de WMO Actieve voorlichting aan bijstandsgerechtigden en kwetsbare ouderen Goede schuldhulpverlening, afspraken met woningcorporaties en energieleveranciers over betalingsachterstanden, voorlichting aan jongeren om schulden te voorkomen. Kleinschalige maatschappelijke opvang (sociaal pension) als plaats vanwaaruit de positie van dak- en thuislozen wordt verbeterd, niet als eindstation Zorgen voor een goede sociale werkvoorziening Werkervaringsplaatsen bij de gemeente voor jeugdige werklozen 5

7 Drie: Burgers en overheid mèt elkaar De veelbesproken kloof tussen burger en overheid is er ook in Heerenveen. Wij denken niet aan oplossingen als referenda en een gekozen burgemeester. Er is een cultuuromslag nodig, die zich niet met wetten laat afdwingen. Juist zaken als openheid, eerlijkheid, verantwoordelijkheid nemen en verantwoording afleggen maken de gemeentepolitiek sterker en herkenbaar. Het gemeentebestuur moet er op uit zijn haar burgers tot hun recht te laten komen. Op zijn beurt moet de burger ook zelf een positieve bijdrage leveren aan de samenleving en niet alleen zijn recht halen bij de gemeente. Burgers zijn niet alleen consumenten, maar ook producenten van een bloeiende gemeente! Om onze gemeente goed te laten functioneren is een gezonde samenwerking tussen een dienstbaar gemeentebestuur en een verantwoordelijke samenleving nodig. Wij leggen nadruk op een gemeentelijke organisatie die het goede voorbeeld geeft en niet bureaucratisch en afstandelijk is, maar betrouwbaar en dicht bij mensen. De gemeente zoekt de wisselwerking met burgers. De ChristenUnie vindt ook dat de overheid binnen de verzorgingsstaat teveel taken naar zich toegetrokken heeft. Een stapje terug doen mag echter niet neerkomen op afschuiven naar gemeenten. Het kost tijd en geld om mensen en groepen verantwoordelijkheden weer op te laten pakken. De gemeente kan tijdelijk hulp bieden in de vorm van tijd, geld, expertise en beleid. Terugtreden van de overheid levert daarom niet meteen bezuinigingen op. In onze gemeente moet het veilig leven, wonen en werken zijn. Duidelijkheid over normen gecombineerd met consequente handhaving is belangrijk. Het overschrijden van normen wordt aangepakt. Politie, justitie, welzijnswerk en jeugdzorg werken daarnaast steeds meer preventief. Meestal is dat een relationele investering: voorlichten, bruggen slaan, conflicten in een vroeg stadium identificeren en uitpraten. Hierbij kan gedacht worden aan buurtbemiddeling, zoals Caleidoscoop aanbiedt. En inzet van een mediator bij conflicten tussen burger en gemeente. De ChristenUnie wil dat de gemeente prostitutie tegengaat. Het is een aantasting van de menselijke waardigheid en goede relaties. Ook zet de gemeente zich in om te voorkomen dat jonge meisjes de prostitutie in worden gelokt. Voor de ChristenUnie kan evenmin sprake zijn van het gedogen van drugshandel en coffeeshops. Tegen het gebruik van softdrugs op straat moet worden opgetreden. De ChristenUnie pleit voor: Helder beleid rond inspraak, interactieve beleidsvorming, burgerinitiatief en publiekprivate samenwerking Goede banden met Plaatselijk Belangen/wijkverenigingen en meewegen van hun visie in beleidsplannen Cultuuromslag naar een transparante en dienstverlenende gemeente Inzet van een mediator om slepende bezwaarprocedures te voorkomen Projecten om jongeren te betrekken bij politiek, ondermeer door stages Een maatschappelijk en duurzaam ondernemende gemeente Samenwerking wijkbeheer en burgers bij speelterreinen, hangplekken en groen Terugkeer van actief jongerenwerk in wijken en dorpen met dorps-/wijk-/buurthuis als ontmoetingsplek Ontmoetingsplekken voor ouderen, ook in de buitendorpen 6

8 Vier: Samen met levensovertuigingen Het recht op vrijheid van meningsuiting is voor de ChristenUnie van groot belang. Juist daarom moet daar zorgvuldig en met respect voor andersdenkenden mee om worden gegaan. Een neutrale staat die bepaalde politieke groeperingen nu voorstaan is een illusie. Bij het maken van beleid spelen altijd overtuigingen mee die gestoeld zijn op levensovertuigingen, al of niet religieus. De gemeenteraad is bij uitstek de plaats waar verschillende overtuigingen met elkaar in gesprek zijn. Scheiding van kerk en staat is goed, maar kan niet worden uitgelegd als scheiding van geloof en politiek. Alsof religie en levensbeschouwing geen invloed zouden mogen hebben op politieke standpunten. Wie de Bijbel serieus neemt, laat dat doorwerken in zijn of haar mening. De ChristenUnie wil de kerken en andere geloofsgemeenschappen uitdagen om midden in het maatschappelijk middenveld te staan en de politiek op gelegen en ongelegen momenten van hun opvattingen blijk te geven. De kerk mag de overheid niet loslaten én de overheid heeft de kerk tegenwoordig meer nodig dan ooit. Sterker nog: de overheid zal de waarde van religie in de samenleving moeten (her)ontdekken. Een samenleving zonder religie mist veel maatschappelijk kapitaal in de vorm van vrijwilligers, zingeving en identiteitsbeleving. Daarbij geloven wij dat het christelijk geloof en de christelijke waarden en normen het meest heilzaam zijn voor de samenleving. Kerkelijke stichtingen die mensen helpen, verdienen ondersteuning vanuit de gemeente. In het kader van de Wet Maatschappelijk Ondersteuning (WMO), waarin de verantwoordelijkheid voor elkaar in feite wordt teruggegeven aan de samenleving, zijn deze initiatieven zeer gewenst. Rust zien wij als een belangrijk uitgangspunt voor een harmonische samenleving. Ieder heeft tijd nodig om bij te komen van inspanningen. Rust geeft ook mogelijkheden om relaties te verdiepen en te versterken. Tussen mensen onderling en tussen God en mens. Op deze relaties is de samenleving gestoeld. Als er geen tijd is om je als mensen op elkaar te richten, wordt de kernwaarde van de maatschappij ontkend, namelijk leven voor en met elkaar. De overheid kan het geestelijke en sociale leven van mensen ruimte geven door te zorgen dat er rustmomenten zijn. De zondag als rustdag is enorm waardevol in een hectische samenleving. Het is voor christenen èn niet-christenen waardevol om een ritme van werken en rusten te hebben. Koopzondagen passen daar voor ons niet bij. Niet iedereen zal op zondag naar de kerk gaan. Maar mensen moeten wel de mogelijkheid hebben om naar de kerk te gaan en bijeenkomsten te vieren. De ChristenUnie staat voor behoud van het bijzonder onderwijs. Het biedt de beste garantie voor een breed onderwijsaanbod dat aansluit bij de wensen van ouders. Bij eventuele samenwerkingsscholen en/of brede scholen dienen voorwaarden gecreëerd te worden voor het behoud van de identiteit van de school. De ChristenUnie pleit daarom voor: Ondersteuning van initiatieven vanuit kerken of ander maatschappelijke organisaties die hulp en steun geven aan mensen die dat nodig hebben. Het vieren van de zondag als rustmoment. De winkels op zondag dicht. Een actieve rol van kerken in de Heerenveense maatschappij. 7

9 Vijf: Economie, samen winnen Meer markt, minder overheid is de trend. Economisch beleid wordt regionaler gemaakt en vergt intensievere samenwerking en afstemming met buurgemeenten. Aanwijzing van de A7-zone als economische kernzone in Friesland leidde al tot samenwerking tussen Heerenveen en Joure. Het midden- en kleinbedrijf (MKB) is een banenmotor voor de economie, maar de blik van gemeenten is nog eenzijdig op het binnenhalen en faciliteren van grote bedrijven gericht. Eénmanszaken met minder dan 10 werknemers zijn vaak arbeidsintensief en weinig milieuvervuilend. De aanwezigheid van deze bedrijven in buitendorpen en op het platteland is vitaal voor leefbaarheid en werkgelegenheid. In de visie van de ChristenUnie is het een voorwaarde dat economische ontwikkeling gericht is op ontwikkeling van de samenleving als geheel en daarom rekening houdt met de schepping en toekomstige generaties. Met de uitvoering van het Stadionproject zijn wij destijds schoorvoetend accoord gegaan: Het biedt een oplossing voor scholen en sportvoorzieningen, maar brengt door de samenwerking met bedrijven en S.C. Heerenveen ook economische risico s mee. Wij volgen dit dus kritisch. De overheid heeft een regulerende rol, maar kan daarin op veel manieren de bedrijvigheid ruimte geven en aanjagen. De gemeente ziet er wel op toe dat de economische ontwikkeling niet ten koste gaat van de kwaliteit van het leefmilieu. De tendens richting 24-uurs economie is niet goed voor de werkende mens. Gemeente en bedrijfsleven hebben elkaar nodig. Vestigingseisen en bestemmingsplannen moeten ontwikkeling mogelijk maken met een ja, tenzij-instelling. Gestreefd wordt naar een veelzijdige mix aan bedrijven en aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Samenwerking en uitwisseling tussen bedrijven kan winst opleveren in de vorm van betere benutting van transport, opslagfaciliteiten en energie. In Heerenveen is nog veel te winnen door te saneren in een overdaad aan regels. Wij willen naar één loket voor alle vragen en aanvragen, om de economische dynamiek niet te remmen, maar juist aan te jagen. Dit kan helpen procedures te bekorten en bureaucratie te beperken. De gemeente stimuleert het bedrijfsleven zich lokaal te organiseren, om tot een goed overleg met elkaar te komen. De gemeente kan veel leren van een ondernemersclub die daadwerkelijk een achterban vertegenwoordigt en met onderbouwde standpunten komt. Heerenveen is een gemeente met een groot buitengebied. De agrarische sector is van groot belang als economische drager maar ook als vormgever van het landschap. Nieuwe plannen horen daar rekening mee te houden. Er moet ruimte zijn voor schaalvergroting van bedrijven met perspectief en voor het oppakken van nieuwe activiteiten die het bedrijf economisch versterken (verbreding). Wij zijn geen voorstander van landelijk wonen in open agrarische gebieden, vanwege het ruimtebeslag en aantasting van open gebied. De afgelopen jaren zijn veel mensen in een uitkering terecht gekomen. Gemeente, scholen en bedrijven kunnen zich samen sterk maken om deze mensen weer in te zetten. Bedrijven en instellingen bieden hiertoe stage- en werkervaringsplaatsen. Ook de gemeente onderzoekt hoe zij in opleidingstrajecten en omscholingen kan bijdragen. Van overheid en bedrijfsleven vragen wij oog voor mensen die moeilijk meekomen. Vrijwilligerswerk, leerwerktrajecten en sociale werkvoorziening vervullen een belangrijke rol. 8

10 De komst van een magneetzweefbaan langs Heerenveen lijkt van de baan. Bij verdere ontwikkeling op het gebied van spoorlijnen vinden wij dat de verantwoordelijkheid van infrastructuur bij de Rijksoverheid ligt. Heerenveen moet hier dus niet aan bijdragen Heerenveen De ChristenUnie pleit voor: Samenwerking en afstemming tussen bedrijven om duurzaamheid te bevorderen. Afstemming van economisch- en vestigingsbeleid met Skarsterlân. Concrete uitwerking van het A7-convenant. Eén loket voor vragen en aanvragen van bedrijven en structureel overleg met het bedrijfsleven. Vitale buitendorpen door stimuleren van kleine bedrijven en voorzieningen en door deze ruimte en kansen te geven. 9

11 Zes: Samenleven, ook met de natuur Steeds vaker is duurzaamheid een vast onderdeel van gemeentelijk beleid. Een voorbeeld hiervan is de integrale visie die de gemeente Heerenveen samen met de gemeente Skarsterlân heeft opgesteld. Wonen en werken gaan hand in hand met een duurzame leefomgeving. De natuur in Nederland is nog vaak het ondergeschoven kindje van ontwikkelingen op velerlei gebied; recreatie, bevolkingsgroei en het autoverkeer. Het dwingt ons tot een duidelijke visie op de groene ruimte en de plaats die groen heeft, zowel buiten als binnen de bebouwde kom. Beleid is nog te vaak eenzijdig economisch gericht en de economische waarde van groen wordt zelden in de prijzen doorberekend. De ChristenUnie pleit ervoor om bij ruimtelijke planvorming, bij recreatie en educatie, groenbeheer, economische vraagstukken en vergelijkbare beleidsterreinen visies te vormen met het oog op de langere termijn. De ChristenUnie gelooft dat de mens de schepping heeft ontvangen, om die te bouwen èn te bewaren. Dat schept een grote verantwoordelijkheid. De nota ruimte biedt lokale overheden meer vrijheid om gebieden een bouwbestemming te geven. De gemeente dient hier voorzichtig mee te zijn; anders treedt verrommeling op en gaat waardevolle natuur en landelijk gebied verloren. Door middel van een landschapsplan kan een gemeente zich inspannen om natuur en landschap te beschermen. Wel in samenspraak met de agrarische sector, die in veel opzichten de maker en drager van het landschap is. Recreanten en bewoners van het landelijk gebied maken er kostenloos gebruik van. Extra inspanningen die van agrariërs worden gevraagd om het landschap te behouden en beheerswerkzaamheden, verdienen een eerlijke beloning. In het buitengebied kan Heerenveen niet zonder agrariërs. Zij moeten kunnen bouwen op een steunende gemeente. Op het gebied van afval stimuleert de gemeente preventie en hergebruik. Daarbij hanteert zij het principe: de vervuiler betaalt. Het gebruik van papiercontainers is een voorbeeld van inventief beleid om hergebruik te bevorderen. In het beleid voor ruimtegebruik, ruimtelijke kwaliteit en investeringen in de infrastructuur hoort milieubeleid te worden meegenomen. Denk aan openbaar vervoerverbindingen bij nieuwbouwprojecten. Of voorzieningen voor fietsers. De zorg voor de natuur hangt af van de maatschappelijke waardering voor de natuur om ons heen. Burgers (en gemeentebesturen!) zijn zich bij veel keuzes die zij maken nogal eens te weinig bewust van milieugevolgen. De gemeente geeft in het groenbeheer het goede voorbeeld door ecologische principes te hanteren. Gemeenten kunnen op meerdere manieren zelf het goede voorbeeld geven en werken aan kennis en affiniteit over en met de natuur bij hun burgers. De ChristenUnie pleit daarom voor: Het fietsen in Heerenveen op een hoger plan brengen: meer paden, voorrang op rotondes en volop stallingsmogelijkheden. De gemeente geeft het goede voorbeeld, door kap van groen te compenseren met nieuwe aanplant en monumentale bomen zoveel mogelijk te sparen. Tarief voor gebruik van het riool koppelen aan het watergebruik. Wegwerken van achterstallig onderhoud aan de riolering. Scheiding van afvalwater en regenwater bij nieuwbouwprojecten. Energiebesparing stimuleren, evenals het gebruik van alternatieve energiebronnen De gemeente zet vaart achter het realiseren van windmolenlocaties De gemeente geeft het goede voorbeeld, door zelf groene stroom af te nemen. 10