Stedelijk plan Schoonhouden

Transcriptie

1 Stedelijk plan Schoonhouden Gemeente Heerlen U gaat toch ook voor een schone leefomgeving! 0

2 Inhoud 1 Inleiding Analyse huidige situatie Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Meten is weten? Financiën... 9 Bijlage 1 Modules Stedelijk Plan Schoonhouden Bijlage 2 Programma-management en uitvoeringspartners Bijlage 3 Uitkomsten Heerlens Internet Panel

3 1 Inleiding Als gemeente hebben wij als doel om inwoners zich thuis te laten voelen in Heerlen. Wij besteden daarom veel aandacht aan de herstructurering van de openbare ruimte, maar als deze niet schoon is, doet dit afbreuk aan de uitstraling van onze stad. Vervuiling heeft immers een belangrijke invloed op identiteit van onze gemeente als leef- en werkomgeving! Uit bewonerspeilingen blijkt echter dat onze inwoners het minder schoon vinden, dat wat wij op grond van onze gemeentelijk schouwuitkomsten zouden verwachten. Het burgeronderzoek 2011 laat zien dat er sprake is van een neerwaartse spiraal. Wij hebben sterk de indruk dat dit samenhangt met plaatselijke knelpunten die de netheid van het straatbeeld beïnvloeden. Hierbij kunt u denken aan zwerfafval op straat en bij plaatsingen rond containers, onkruidgroei en graffiti. Hoewel wij dus al jaren voldoen aan de gemeentelijke kwaliteitseisen, wordt het straatbeeld kennelijk bepaald door de zwakste schakel. Daarom gaan wij op verzoek van de gemeenteraad deze knelpunten aanpakken, waarbij wij de betrokkenheid van onze inwoners met hun buurt willen vergroten. Onze verwachting is dat onze stad hier niet alleen schoner van wordt, maar dat ook de samenhorigheid tussen bewoners onderling, de gemeente en de maatschappelijke partners groeit! U gaat toch ook voor een schone leefomgeving! Leeswijzer In hoofdstuk 2 geven wij een analyse van de huidige situatie. In hoofdstuk 3 zijn de doelen van het plan nader uitgewerkt en geven wij op hoofdlijnen aan hoe wij hier invulling aan gaan geven. In hoofdstuk 4 beschrijven wij hoe wij de effecten meten, waarna we in hoofdstuk 5 de financiële onderbouwing volgt. In de bijlages beschrijven wij de uitvoeringsmodules en de uitvoeringsorganisatie, alsmede de uitkomsten van de bewonerspeiling. 2

4 2 Analyse huidige situatie Heerlens Internet Panel 2011 Uit de bewonerspeiling kwam naar voren dat onze inwoners de openbare ruimte minder schoon vinden, dan wij op grond van onze gemeentelijke schouwresultaten zouden verwachten (Heerlens Internetpanel 2011). U kunt hierbij denken aan zwerfafval, illegale dumpingen en hondenpoep. Ongeveer 50 procent van de panelleden beschouwt hun buurt als netjes. Hieruit concluderen wij dat er een kloof is tussen de mening van onze inwoners en de uitkomsten van de gemeentelijke schouwen als het gaat om de netheid van de openbare ruimte (zie bijlage 3). Burgeronderzoek 2011 Uit het burgeronderzoek 2011 blijkt dat er een neerwaartse spiraal is ten aanzien van de tevredenheid van onze inwoners als het gaat om het schoonhouden van de openbare ruimte (zie tabel 1). Uit nadere analyses van de gemeente Heerlen kwam naar voren de dat tevredenheid over het beheer en onderhoud verschilt van buurt tot buurt: Met name in buurten met een zwakkere sociale infrastructuur wordt de kwaliteit van het beheer en onderhoud minder hoog gewaardeerd. Nadere analyse leert dat demografische factoren, zoals leeftijd, opleidingsniveau en geslacht niet van invloed zijn op de tevredenheid van het beheer en onderhoud. Wel zien wij dat in deze buurten meer verloedering en overlast plaatsvindt. Niet in de laatste plaats zien wij in buurten met veel sociale cohesie dat men meer tevreden is over de woonomgeving! Hoewel wij dit niet kunnen hard maken, vermoeden wij dat men hier meer betrokken is bij de woonomgeving. Indicatoren Burgeronderzoek Waardering beheer en onderhoud, schaalscore [gemiddelde score verschillende onderdelen] Tevreden over schoonhouden straten en pleinen, in % [procent] Verloedering in de buurt, schaalscore [score 1-10, waarbij 10 de grootst mogelijke score op verloedering is] 6,5 6,6 6,7 6,5 6,6 6, ,1 5,1 5,0 5,1 5,0 5,3 Rommel op straat komt vaak voor in de buurt, in % [procent] Tabel 1. Uitkomsten Burgeronderzoek Gemeente Heerlen Schouwen openbare ruimte Uit de schouwen van de openbare ruimte blijkt dat wij de afgelopen jaren, voldaan hebben aan de beeldkwaliteitseisen op het terrein van reiniging (MBP ). Wel zijn er op specifieke plaatsen knelpunten. Hierbij kan gedacht worden aan bijplaatsingen bij afvalclusters, overmatige onkruidgroei en vernielingen in de openbare ruimte. Deze knelpunten kunnen echter plaatselijk het straatbeeld sterk beïnvloeden! De schouwervaringen laten verder zien dat aangrenzend particulier eigendom een gunstige of ongunstige invloed kan hebben op de netheid van het straatbeeld. Denk aan onverzorgde tuinen of aan graffiti op bedrijfspanden. Ook komt tijdens het schouwen naar voren dat het vernieuwen van de inrichting van de openbare ruimte een positieve invloed kan hebben op straatbeeld van vervuiling. Bij de eerste indruk lijkt er in straten die recent zijn heringericht, vaak minder zwerfafval te liggen, terwijl uit de schouw naar voren komt dat dit niet het geval is. 3

5 3 Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Het hoofddoel van het Stedelijk Plan Schoonhouden is het verbeteren van de beeldvorming van het straatbeeld op het terrein van vervuiling. Dit willen wij bereiken langs de volgende speerpunten: Verbeteren integrale aanpak reiniging Gedragsverandering door inspelen op sociale norm Intensiveren van de handhaving door uitbreiding van het toezicht Om deze aanpak te realiseren, werken wij aan de hand van uitwerkingsmodules, die nader omschreven zijn in ons uitvoeringsprogramma in bijlage 1. Hierin ondersteunen en versterken de speerpunten elkaar: Integrale aanpak reiniging Uit het proeftuin project: Samen voor een nette buurt, concluderen wij dat een totale aanpak op het terrein van schoonhouden nodig is om het straatbeeld zichtbaar te beïnvloeden. Daarom heeft dit plan een integrale opzet, waarbij wij doelmatig de knelpunten in de openbare ruimte aanpakken. Hierbij kunt u denken aan zwerfvuil, illegale dumpingen nabij straatvoorzieningen, graffiti en vernielingen, bestrijding van onkruid en het tegengaan van hondenpoep (zie figuur 2). Achtergrond Uit het Proeftuinproject: Samen voor een nette buurt, waarvoor subsidie was gekregen vanuit de Subsidieregeling Zwerfafval, hebben wij bij wijze van proef het vegen uitgevoerd op basis van het beeld buiten en niet op basis van een vaste frequentie. Wij kwamen hier echter tot de conclusie dat het straatbeeld van vervuiling nagenoeg niet veranderd was. Dit had ermee te maken dat er andere knelpunten waren, zoals overmatige onkruidgroei op verhardingen, hondenpoep op straat en verloederd particulier eigendom. Ook hier blijkt dat de sterkte van de ketting bepaalt wordt door de zwakste schakel. Vegen alleen is dus niet de oplossing! Om het beeld van vervuiling zichtbaar te verminderen is een totale aanpak nodig! 4

6 Gedragsverandering Vervuiling ontstaat niet zomaar en is een direct gevolg van het gedrag van inwoners of van bezoekers aan onze stad. Om ongewenst gedrag om te buigen, zetten wij in op het vergroten van de betrokkenheid van onze inwoners met hun buurt. Dit doen wij door in te spelen op de sociale norm van de meeste Heerlenaren. Enerzijds door gerichte acties op het terrein van netheid, volgens het concept: Schoon MSP: U doet toch ook mee! Anderzijds door specifiek voorlichting. Het gaat hierbij niet om een gelikte campagne, maar om mensen op eenvoudige wijze op straat confronteren met de normen van hun medeinwoners. U gaat toch ook voor een schone buurt! Achtergrond Sociale normen beschrijven wat men gewoonlijk doet in een bepaalde situatie. Mensen handelen hier automatisch naar omdat men van nature geneigd is om te doen wat andere mensen ook doen. Bij verschillende gemeenten blijkt dat het gebruiken maken van dit normbesef effectief is. Na het plaatsen van borden die hierop inspeelden (zie foto), bleek uit metingen dat er significant minder bijplaatsingen waren nabij afvalvoorzieningen. Uit andere onderzoeken komen bovendien sterke aanwijzingen naar voren dat dit soort interventies ook op lange termijn effectief zijn. 5

7 Intensiveren Handhavingscapaciteit Uit onderzoek en uit de praktijk blijkt dat structurele handhaving een effectief instrument is om ongewenst gedrag tegen te gaan. In de huidige situatie kan Bureau Handhaving alleen kortdurende projectmatige inzet leveren als er geen andere prioriteiten zijn. Daarom gaan wij bovenop de bestaande capaciteit extra bijzondere opsporingsambtenaren (boa s) inhuren. De ervaring heeft immers bewezen dat een structurele inzet het meest effectief is. Het is dan ook de bedoeling om deze boa s volledig in te zetten op het terrein van het schoonhouden van de openbare ruimte. Nadere invulling is ook hier afhankelijk van de problematiek per buurt. Achtergrond Mensen zijn zich meer geneigd om aan de regels te houden als zij het idee hebben dat de pakkans groot is. Ook uit onze praktijk blijkt dat bij het toepassen van handhaving effectief is om ongewenst gedrag tegen te gaan. 6

8 In figuur 2 is aangegeven welke acties wij ondernemen om de doelstellingen te realiseren (doeleninspanningen middelen netwerk (DIN). Om de resultaten van de acties in beeld te brengen, is aangesloten bij de indicatoren die gebruikt worden in het Meerjarig Bestuurlijk Programma Maatschappelijk doel Bewoners ervaren een nette buurt en stad! Het versterken van de uitstraling van het straatbeeld samen met onze inwoners en maatschappelijke partners Smartdoelen (Indicatoren Burgeronderzoek) Wij streven naar een toename van de tevredenheid op het terrein van schoonhouden, straten, Wij streven naar een afname van de schaalscore van verloedering Inspanningen. Integrale aanpak reiniging - Module beeld gestuurd reinigen - Module illegale dumpingen dumpingen straatvoorzieningen. - Module zwerfafval - Module (Beleids)aanpak Schade en vandalisme - Module (Beleids)aanpak hondenpoep - Module onkruid op verharding Gedragsverandering door in te spelen op sociale norm o Participatie o Voorlichting o Educatie Intensiveren handhaving - Extra inzet Bijzondere opsporingsambtenaren voor fysieke verloedering Figuur 2. Doelen- Inspanningen Middelen Netwerk 7

9 4 Meten is weten? In 2013 en in 2015 gaan wij de tevredenheid van onze inwoners meten met het Burgeronderzoek dat om de 2 jaar wordt gehouden. Dit doen wij aan de hand van de indicatoren die zijn opgenomen in figuur 2 op de voorgaande pagina, waarbij het Burgeronderzoek van 2011 geldt als 0-meting. Hierbij definiëren wij succes als wij een stijgende lijn zien in de tevredenheid van onze inwoners, waarbij wij ten minste de neerwaartse spiraal die uit het Burgeronderzoek van 2011 willen ombuigen. Aanvullend meten wij de effecten van onze aanpak door gebruik te maken van de jaarlijkse resultaten van de gemeentelijke schouwen van de openbare ruimte. Verder monitoren wij de cijfers die door de Rd4 worden bijgehouden als het gaan om illegale dumpingen en straatreiniging. Tenslotte meten wij de reacties van onze inwoners aan de hand van de Servicetelefoon Openbare Ruimte, het Heerlens Internet Panel, via het buurtteam en door zelf met inwoners het persoonlijke gesprek aan te gaan. Het proeftuinproject Schoon MSP: U doet toch ook mee, leert dat successen van projecten niet altijd direct meetbaar zijn. Het gevaar is echter dat we door alles SMART te willen maken, geen ruimte meer bieden om innovatieve methoden uit te proberen die daadwerkelijk het verschil kunnen maken. Naast deze objectieve gegevens, zijn de reacties uit de buurt voor ons dan ook een belangrijke parameter voor succes. De door de kinderen beschilderde stoeptegel zijn hier de stille getuigen van. 8

10 5 Financiën Financiering van activiteiten op het terrein van handhaving en gedragsverandering vindt plaats uit de Reserve Zwerfafval (zie tabel 1). Deze reserve is in de raadsvergadering van 1 november (2011/ 42062) gevormd in afwachting van het Stedelijk Plan Schoonhouden. Activiteiten op het terrein van reiniging financieren wij uit onze reguliere middelen: Het gaat om het optimalieren onze huidige werkwijze met als doel om meer zichtbare resultaten te boeken. Tabel 1: Kosten additionele activiteiten Onderwerp Waar hebben we het over Budget periode Handhaving* Het gaat om extra inzet van bijzondere opsporingsambtenaren die uitsluitend worden ingezet op knelpunten op het terrein van vervuiling gedurende de looptijd van het plan. De inzet is afgestemd op de buurt en is afhankelijk van de aard van problematiek. Gedragsverandering** Participatie-activiteiten op terrein van schoonhouden, specifieke voorlichting in buurten (borden, flyers en artikelen) en educatie op scholen. De aard van de activiteiten zijn afgestemd op de buurt en zijn mede afhankelijk van de aard van de problematiek * De uitgaven aan handhaving zijn gebaseerd op loonkosten van de bijzondere opsporingsambtenaren. ** De uitgaven op het terrein van gedragsverandering zijn gebaseerd op ervarings-cijfers van o.a. het project Schoon MSP: U doet toch ook mee! en van andere gemeenten. We maken van de materialen die reeds in Heerlen, maar ook landelijk zijn ontwikkeld. 9

11 Bijlage 1 Modules Stedelijk Plan Schoonhouden Haalbaarheidsonderzoek Beeld Gestuurd Reinigen In 2012 gaan wij na hoe wij de werkwijze beeldgericht reinigen uit het proeftuintuinproject: Samen voor een nette buurt, kunnen opschalen. Dit houdt in dat niet langer de frequentie bepalend is voor het schoonhouden van de openbare ruimte, maar het beeld buiten. Beoogd effect: Een schoner straatbeeld Tijdspad: en implementatie t/m 2015 Monitoring: Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud. 2 Aanpak Illegale dumpingen Wij gaan een verbeteraanpak ontwikkelen op het terrein van illegale dumpingen. Het gaat hierbij met name om bijplaatsingen bij straatvoorzieningen. Sinds de invoering van het volumefrequentiesysteem voor de inzameling van huishoudelijk afval is het aantal klachten over illegale dumpingen/ zwerfvuil namelijk gestegen. Daarom gaan wij onze aanpak aanscherpen door: o Intensiveren handhaving o Intensivering Voorlichting o Verbeteren bereikbaarheid en serviceverlening RD4 o Onderzoeken of cameratoezicht mogelijk is. Beoogd effect: Minder dumpingen in de openbare ruimte Tijdspad:` Monitoring: Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie, meting afvalhoeveelheden. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Bureau Handhaving, afdeling Communicatie, Woningbouwverenigingen. 3 Schoolomgeving Wij hebben als doel om rondzwervend afval verder terug te dringen. Het betreft consumptiegerelateerd afval dat afkomstig is van scholieren. Het gaat ondermeer om de volgende maatregelen: o Stapsgewijs invoeren van voorlichting en educatie op scholen, waarbij prioriteit wordt gegeven aan de herstructuringsbuurten (zoals wordt uitgewerkt in de module gedragsverandering) o Inventariseren van knelpunten o Maken van een verbeteraanpak Beoogd effect: Minder zwerfafval Tijdspad: Monitoring; Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Scholen, Buurtorganisatie, Bureau Handhaving 10

12 4 Module: Zwerfafval Op basis van een knelpuntenanalyse brengen wij de problemen in kaart, waarna wij een gerichte verbeteraanpak ontwikkelen. Hierbij moet gedacht worden aan consumptie gerelateerd afval, waaronder ook sigarettenpeuken en kauwgom. Samengevat gaat het om: o Verbeteren gemeentelijke aanpak o Vergroten betrokkenheid inwoners Beoogd effect: Minder zwerfafval Tijdspad: Monitoring: Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Ondernemers, centrummanagement, Buurtorganisatie, Bureau Handhaving, afdeling Communicatie 5 Module Beleidsaanpak hondenpoep Wij gaan een beleidsnotitie overlast van honden maken. Bij mogelijke maatregelen kunt u denken aan: Inventariseren knelpunten Voorlichting Handhaving Bewonersacties die inspelen op sociale norm Beoogd effect: Minder hinder van hondenpoep Tijdspad: Monitoring: Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Buurtorganisatie, Bureau Handhaving, afdeling Communicatie 6 Module Onkruidbestrijding op verhardingen Uit het proeftuinproject: Samen voor een nette buurt waarin wij een enquête hebben gehouden met het Heerlens Internetpanel, blijkt dat onkruid in het straatbeeld een sterke impact kan hebben op de verzorgdheid van de woonomgeving. Daarom gaan wij onze bestaande aanpak evalueren en verbeteren waar dit mogelijk is. Hierbij houden wij nadrukkelijk rekening met het mogelijke verbod op het toepassen van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen op wegen en voetpaden. Beoogd effect: Minder onkruid Tijdspad: Monitoring: Burgeronderzoek en IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud 11

13 7 Module Vandalisme Geen kleine zaak! Wij zien in toenemende mate dat graffiti en vandalisme een negatieve impact hebben op de leefbaarheid van onze stad. In 2011 zijn wij daarom gestart met het project: Geen kleine zaak dat als doel had om schade en vandalisme in de openbare ruimte inzichtelijk te maken, waardoor wij gerichter kunnen optreden. Het project heeft plaatsgevonden in de vorm van een pilot in de periode van 10 mei tot 10 augustus 2011 onder medewerkers van onze buitendienst. Hierbij hebben zij foto s gemaakt van de bekladde objecten en hebben zij een formulier hebben ingevuld, waarbij dit directe input geeft voor het maken van aangifte. Samen sterk! Op basis van de gemaakte meldingen zijn wij in 2011 verder gegaan met het project: Samen Sterk, waarbij wij samen met politie en Bureau Handhaving een effectieve methode hebben gevonden om daders op te sporen. Daarnaast hebben wij samen met Cuttingclass een project gestart, waarbij jeugd onder begeleiding van ervaren graffitikunstenaars op legale plaatsen graffiti kunnen aanbrengen. Bij andere gemeenten blijkt dit een effectief middel te zijn in de strijd tegen overlast van graffiti. In 2012 evalueren wij beide pilots, waarbij de resultaten als basis dienen voor het Beleidsplan Vandalisme, dat in de periode wordt opgesteld. Beoogd effect: Minder Vandalisme Tijdspad: en verder Monitoring: IBOR-schouw, Burgeronderzoek, Heerlens Internet Panel, meldingenregistratie, processen verbaal Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Politie, Bureau Handhaving, afdeling communicatie, woningbouw, buurtstichtingen 12

14 8 Module gedragsverandering Met de module gedragsverandering hebben wij als doel om een gedragsverandering te bereiken op het terrein van vervuiling van de openbare ruimte. Dit willen wij bereiken door het vergroten van de betrokkenheid van bewoners door in te spelen op de sociale norm van de inwoners van onze stad. Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat er minder vervuiling optreedt als de omgeving een bepaalde norm uitstraalt: Bewoners zijn blijkbaar gevoelig voor datgene wat hun buurtbewoners van hun vinden. Toepassing bij o.a. de gemeente Leeuwarden wees uit dat hierdoor significant minder bijplaatsingen waren nabij afvalvoorzieningen. Uit andere onderzoeken blijkt dat deze werkwijze op lange termijn effectief is. Het gaat hierbij niet om een gelikte campagne, maar door mensen op eenvoudig wijze te confronteren in hun woon- en leefomgeving. Bij hieruit voortvloeiende activiteiten kan ook gedacht worden aan bewustzijnsacties, zoals Schoon MSP: U doet toch ook mee!, waaronder educatie op scholen. Niet in de laatste plaats zetten wij in op structurele handhaving. Het betreft het sluitstuk van gedragsbeïnvloeding. Deze module loopt als rode draad loopt door de eerder beschreven fysieke modules van dit plan. Voor alle duidelijkheid betreft dit maatwerk per buurt, waarbij de buurtproblematiek en het enthusiasme van inwoners maatgevend zijn voor de uit te voeren activiteiten Beoogd effect: Schonere leefomgeving openbare ruimte Tijdspad: Monitoring: Burgeronderzoek, IBOR-schouw, Heerlens Internet Panel en meldingenregistratie. Trekker: Afdeling Beheer en Onderhoud Betrokkenen: Bewoners, Buurtorganisatie, Bureau Handhaving, afdeling Communicatie Schoon MSP U doet ook mee! Met het project Schoon MSP, U doet toch ook mee! hebben wij bewoners betrokken bij de netheid van hun buurt. De interventies bestonden in het kort uit een lesbrief voor de basisscholen, de fotowedstrijd Mooi/Lelijk, gevolgd door een foto-expositie, een opschoondag, een voortuinenwedstrijd en de afsluitende buurtshow. Bij dit project is nauw samengewerkt met de partners in de buurt. Te denken valt aan de scholen, verenigingen, de buurtorganisatie, de woningbouwcoöperatie, de politie, Bureau Handhaving en de plaatselijke winkeliers. Als wij terugkijken naar het project Schoon MSP: U doet toch ook mee dan zijn de reacties van de deelnemers aan de pilot bijzonder positief te noemen. Zo zijn door de kinderen met veel enthousiasme stoeptegels beschilderd en had de fotowedstrijd veel positieve aandacht gekregen van zowel de bewoners, maar ook van het Dagblad de Limburger. Door het plaatsen van de foto s op de afvalbakken in de buurt, komt het project bij alle inwoners in ieder geval in de picture. Kortom het project geeft ons handvatten om gedragsverandering bij bewoners te bewerkstelligen. Het blijft echter wel een zaak van een lange adem, waarbij wij in de toekomst nog meer bewoners enthousiast willen maken om mee te doen! Voor wie het geheel nog eens wilt terugzien, verwijzen wij naar de film Schoon MSP, U doet toch ook mee die door de Praktijkschool is gemaakt en te downloaden is op mijnmsp.nl 13

15 Bijlage 2 Programmamanagement en uitvoeringspartners Dit Stedelijk Plan Schoonhouden is maakt deel uit van het programma Leefomgeving van het Meerjarig Bestuurlijk Programma College is bestuurlijk opdrachtgever voor de operationele uitvoering. De ambtelijke verantwoording vindt plaats aan de algemeen directeur. Zie ook onderstaand schema, waar de uitvoeringsorganisatie in is beschreven. Programmama-organisatie Stedelijk Plan Schoonhouden Programma-uitvoering Inspanningleider Afdelingshoofd Beheer en Onderhoud Inspanningsmedewerkers College als uitvoeringsorgaan gemeenteraad Algemeen directeur Beleidsmedewerker Beheer en Onderhoud Projectuitvoerder Reiniging Opdrachtgever Ambtelijk opdrachtgever, Communicatie Bureau Handhaving Onderzoek en Statistiek Jurap Bewoners en gemeentelijke partners: Woningbouw/politie/ buurtorganisaties/ scholen/ ondernemers.. 14

16 percentage Bijlage 3: Uitkomsten Heerlens Internet Panel/schouw openbare ruimte Waardering straatbeeld (a+b) schouw (2010)/ panel (2011) Heerlen totaal respons: % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% schouw panel 15