NAAR EEN TOEKOMSTBESTENDIGE BEREIKBAARHEID

Transcriptie

1 NAAR EEN TOEKOMSTBESTENDIGE BEREIKBAARHEID - c o n c e p t - Supplement behorend bij de Regionale Nota Mobiliteit, 29 juni 2005 document in bewerking (concept voor zienswijze, ) Stadsgewest Haaglanden, 19 december

2 Voorwoord p.m. Inhoudsopgave 1. Waarom een supplement op de Regionale Nota Mobiliteit (RNM) Haaglanden 1.1 Nieuwe beleidsontwikkelingen stellen extra eisen 1.2 Nieuwe samenwerkingsvormen bieden extra kansen Samenwerking in de Zuidvleugel Samenwerking in de Randstad 1.3 Samenhang RNM, IPVV en supplement RNM 1.4 Leeswijzer 2. Ruimtelijke ontwikkelingen en mobiliteitsontwikkeling tot 2020 en Wonen en Werken 2.2 Mobiliteitsontwikkeling 2.3 Infrastructuur altijd leidend voor ruimtelijke ontwikkelingen 3. Ambitie Verkeers- en vervoersbeleid Haaglanden op weg naar Ambitie voor 2030: duurzaam en beter bereikbaar, (verkeers)veilig en leefbaar 3.2 Aanpak: mobiliteit managen Kwaliteit van bereikbaarheid toetsen Beleidsacties en projecten gestaag uitwerken en uitvoeren Mobiliteitsprojecten als input voor de investeringsstrategie RSP Effecten (gebiedsgewijs) monitoren en zonodig beleid en projecten bijstellen 4. Ketenbenadering 4.1 Landelijk beleid en Haaglanden beleid 4.2 Doelstelling 2030: de reiziger reist duurzaam, slim en bewust 4.3 Doorlopende en nieuwe beleidsacties Informatievoorziening verbeteren Optimaliseren overstapvoorzieningen De rol van het bedrijfsleven (vervoermanagement in bedrijf) Regionale activiteiten op het gebied van parkeren 4.4. Langere termijn beleidsacties 4.5. Financiën 5. Openbaar Vervoer 5.1 Doelstelling 2030: 50% meer instappers in het openbaar vervoer en klanttevredenheid verbeteren Kwaliteitssprong: LMCA en Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) Stedenbaan 5.2 Doorlopende en nieuwe beleidsacties Reizigersgerichte acties Tarievenbeleid Exploitatiebeleid Schone bussen OV bereikbaarheid over de grenzen van Haaglanden 5.3 Langere termijn beleidsacties 5.4 Financiën 6. Fietsverkeer 6.1. Doelstelling 2030: 50% meer verplaatsingen op de fiets Regionale fietsroutenetwerk: voortschrijdend vierjarenprogramma fiets 6.2. Doorlopende en nieuwe beleidsacties 2

3 6.3. Langere termijn beleidsacties 6.4. Financiën 7. Loopbeleid 7.1. Nieuwe beleidsacties 7.2. Financiën 8. Autoverkeer 8.1. Doelstelling 2030: een autorit binnen Haaglanden duurt in de spits maximaal 15 minuten langer dan in de daluren Internationale ring Den Haag 8.2. Doorlopende en nieuwe beleidsacties 8.3. Langere termijn beleidsacties 8.4. Financiën 9. Goederenvervoer 9.1 Doelstelling 2030: een autorit binnen Haaglanden duurt in de spits maximaal 15 minuten langer dan in de daluren Weginfrastructuur drager goederenvervoer 9.2. Doorlopende en nieuwe beleidsacties 9.3. Financiën 10. Verkeersveiligheid Aanscherping doelstelling verkeersslachtoffers 2010 en Het voortschrijdend vierjarenprogramma verkeersveiligheid e.v Nieuwe en doorlopende beleidsacties Financiën 11. Kwaliteit van de leefomgeving 11.1 Doelstelling Doorlopende en nieuwe beleidsacties 11.3 Langere termijn beleidsacties 11.4 Financiën 12. Effecten en Financiën 12.1 Effecten in de pas met de ambitie Voorzet zes projecten voor de investeringsstrategie RSP Vrij besteedbaar budget BDU tot en met 2015 in de RNM gereserveerd Extra vrij besteedbaar budget nodig 12.3 Investeringen nodig om ambitie waar te maken Onderzoek naar kansen om te voorzien in de noodzakelijk investeringen Bijlage 1: Samenvatting onderzoek Welvaart en Leefomgeving, CPB, NPB en RP, 2006 Bijlage 2: Overzicht ruimtelijke ontwikkellocaties en nieuwe en opgewaardeerde infrastructuur Bijlage 3: Verslag expertmeeting d.d. 16 november 2007 Bijlage 4: Lijst van gebruikte afkortingen 3

4 Samenvatting De Regionale Nota Mobiliteit (RNM) Haaglanden is juni 2005 vastgesteld. Inmiddels is het ontwerp RSP Haaglanden, november 2007 in procedure en is op landelijk niveau de Nota Mobiliteit vastgesteld. Dit maakt aanscherping van de RNM noodzakelijk. De RNM, 2005 blijft van kracht. Deze nota is een aanvulling op de RNM en maakt na vaststelling integraal onderdeel uit van de RNM. Ten opzichte van de RNM en gebaseerd op het ontwerp RSP gaat het met name het accommoderen van de beoogde ruimtelijke ontwikkelingen in de Internationale Zone en de Vlietzone Den Haag, Technologisch Innovatief Complex (TIC) Delft, Sion t Haantje Rijswijk en de aanzienlijke binnenstedelijke verdichtingsopgave van minimaal 50% van de nieuw te bouwen woningen. Hiervoor zijn twee belangrijke nieuwe potentiële MIRT- projecten noodzakelijk: Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) en Internationale Ring Den Haag. Ook bieden nieuwe samenwerkingsvormen op Zuidvleugelniveau en in het kader van het Urgentie Programma voor de Randstad (UPR) nieuwe kansen. De ambitie voor 2030 is: een duurzaam en beter bereikbaar, verkeersveilig en leefbaar Haaglanden. We benoemen zes mobiliteitsprojecten (zie cursief genummerde projecten) voor de investeringsstrategie RSP. Deze projecten sluiten aan op de Landelijke Markt en Capaciteitsanalyses (LMCA) spoor, wegen en regionaal OV en passen binnen de afspraken in het kader van Randstad Urgent en de netwerkaanpak Zuidvleugel. Ze dragen bij aan de ambitie 2030 en versterken de economische positie van de regio en de Randstad. Naast deze infrastructuurprojecten zijn beleidsacties en met name de invoering van Anders Betalen voor Mobiliteit noodzakelijk om de mobiliteitsgroei duurzaam te kunnen accommoderen. Veel (kleinschalige) verbeteringen zijn nodig om de alledaagse verplaatsingen zo goed en makkelijk mogelijk te laten verlopen. Forse investeringen in het optimaliseren van alle vormen van overstap- en ketenvoorzieningen (1) zijn nodig. Voor de korte en middellange termijn wordt geïnvesteerd in een kwalitatief goed en knelpuntenvrij geactualiseerd regionaal fietsroutenetwerk (2). Een forse kwaliteitssprong is noodzakelijk voor het Openbaar Vervoer met Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) (3) en Stedenbaan, inclusief de vier sporen tunnel Delft (4). Voor het autoverkeer en het goederenvervoer ligt de nadruk op de noodzakelijke autoverkeerverbeteringen in het kader van: Den Haag Internationale Stad (5) en de A4 corridor, inclusief A4 Delft-Schiedam (IODS) (6). De verkeersveiligheidsdoelstellingen zijn in lijn met de landelijke doelstellingen naar beneden bijgesteld voor het maximum aantal verkeersslachtoffers in Haaglanden. (Veel) minder uitstoot van schadelijke stoffen door schone aardgasbussen en auto s, minder geluidsoverlast door stil asfalt, verbeteren de kwaliteit van de leefomgeving. De groengebieden en de stad-land-relaties zijn straks fietsend en lopend goed en mooi bereikbaar voor de alledaagse ontspanning. Inpassing van infrastructuur is kostbaar, maar op bepaalde trajecten onvermijdelijk. Uit de analyses voor de Plan MER RSP en de ambtelijke expertmeeting blijkt dat we met dit aangescherpte pakket aan beleidsacties en projecten (IPVV 2008), op de juiste weg gaan voor de doelstellingen 2020 en de ambitie Tweejaarlijks monitoren we de stand van zaken en sturen we zonodig bij. Forse investeringen zijn nodig om de projecten en de maatregelen te realiseren. We zoeken samen met anderen naar innovatieve vormen van financiering. De opbrengsten van een gedifferentieerde kilometerprijs, versnellingsprijs en tolheffing bieden kansen om hierin (deels) te voorzien. 4

5 Hoofdstuk 1. Waarom een supplement op de Regionale Nota Mobiliteit (RNM) Haaglanden Juni 2005 is de RNM Haaglanden vastgesteld in het algemeen bestuur van het Stadsgewest Haaglanden. Nieuw ten opzichte van de RNM zijn met name de extra geplande ruimtelijke ontwikkelingen, die voortkomen uit het ontwerp RSP Haaglanden 1 in de Internationale Zone en de Vlietzone - Den Haag, Technologisch Innovatief Complex (TIC) Delft, Sion t Haantje Rijswijk en de aanzienlijke binnenstedelijke verdichtingsopgave van minimaal 50% van de nieuw te bouwen woningen met de daarbij behorende belangrijkste nieuwe potentiële MIRT- projecten: OVHP en Internationale Ring Den Haag. In deze nota zijn de beleidsacties en de infrastructuurprojecten benoemd waarmee we de ruimtelijke ontwikkelingen in samenhang brengen met het streven naar een toekomstbestendige bereikbaarheid (perspectief 2030). De RNM, 2005 blijft van kracht. De infrastructuurprojecten zijn gebaseerd op het IPVV 2008 en het ontwerp RSP en geactualiseerd - op de kaarten aangegeven. Deze nota is een aanvulling op de RNM en maakt na vaststelling integraal onderdeel uit van de RNM, Nieuwe beleidsontwikkelingen stellen extra eisen Procedureel geeft dit supplement invulling aan: - De doorvertaling van het ontwerp Regionaal Structuurplan (RSP) Haaglanden, november Het RSP kijkt meer dan de RNM vooruit naar De beleidsacties in dit supplement bouwen voort op de doelstellingen RNM en passen in het perspectief van de ambitie 2030 zoals ontleend aan het ontwerp RSP; - De doorvertaling van de essentiële onderdelen van beleid uit de Nota Mobiliteit in decentraal beleid. De Nota Mobiliteit is op rijksniveau in februari 2006 vastgesteld. Het IPVV 2008 geeft formeel invulling aan de doorvertaling van de essentiële onderdelen. Echter enkele thema s behoeven een nadere beleidsmatige uitwerking; deze nota voorziet daarin; - De AB-motie die bij vaststelling van de RNM in 2005 is aangenomen. De motie verzoekt invulling te geven aan een transitie naar duurzame mobiliteit. Een eerste stap is reeds gezet met de nota Naar een betere luchtkwaliteit is Haaglanden, december 2005; - De verankering van de Netwerkanalyse Zuidvleugel 2, de Samenwerkingsagenda Zuidvleugel 3 en met name de twee nieuwe potentiële MIRT projecten in Haaglanden OVHP en de Internationale Ring Den Haag in het regionaal verkeers- en vervoersbeleid; - De positionering van het Urgentieprogramma voor de Randstad (UPR) 4, waarin belangrijke projecten voor het mobiliteitsbeleid van Haaglanden zijn opgenomen. De ambitie voor 2030 is: een duurzaam en beter bereikbaar, verkeersveilig en leefbaar Haaglanden. We zetten in op zes mobiliteitsprojecten voor de investeringsagenda RSP, die fors bijdragen aan het waarmaken van de ambitie en daarmee de economische positie van de regio en de Randstad versterken. Nieuwe beleidsacties, projecten en samenwerkingsvormen op de schaal van de Zuidvleugel en de Randstad bieden extra kansen om maatregelen stappen verder te brengen. 1 Ontwerp Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020, Stadsgewest Haaglanden, 14 november Regionale Netwerkanalyse Zuidvleugel, Ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM, provincie Zuid Holland, Stadsregio Rotterdam en Stadsgewest Haaglanden, september Samenwerkingsagenda zuidvleugel, Ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM, provincie Zuid Holland, Stadsregio Rotterdam en Stadsgewest Haaglanden, januari Urgentieprogramma Randstad, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, juni

6 Milieu Effect Rapportage (MER) RSP/RNM De planmatige Milieu Effect Rapportage (MER) voor het RSP geldt ook voor dit supplement RNM. De Commissie MER toetst het gecombineerde Plan MER voor het RSP en voor het supplement RNM. Inhoudelijk gelden alle mobiliteitsaspecten MER ook voor dit supplement. In haar advies over het Plan MER RSP/RNM, oktober 2006, vraagt de Commissie MER voor het onderdeel Verkeer en Vervoer aandacht voor het met bestaand materiaal en modellen in beeld brengen van de globale veranderingen in intensiteiten en capaciteiten op de verschillende netwerken en waar de knelpunten gaan ontstaan. Deze modelstudie maakt onderdeel uit van de effectiviteit screening van deze nota, die is uitgewerkt in paragraaf Nieuwe samenwerkingsverbanden bieden nieuwe kansen Samenwerking in de Zuidvleugel In 2006 is als uitwerking van de Nota Mobiliteit versterkt ingezet op zowel inhoudelijke als bestuurlijke samenwerking in de Zuidvleugel. De provincie Zuid-Holland, de Stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden hebben samen met de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM in september 2006 de netwerkanalyse Zuidvleugel uitgebracht: een gezamenlijke analyse van het bereikbaarheidsvraagstuk in samenhang met de ruimtelijke en economische ontwikkelingen. Januari 2007 is de netwerkanalyse doorvertaald in de Samenwerkingsagenda Netwerkaanpak Zuidvleugel. Hierin zijn de projecten benoemd, die ervoor zorgen dat de bereikbaarheid in de Zuidvleugel verbetert. Deze samenwerking is zeer succesvol en zetten we intensief door in de gezamenlijke uitwerking en uitvoering van projecten. Tweemaal per jaar worden bestuurlijke afspraken gemaakt over de voortgang en de financiën van de projecten Samenwerking in de Randstad Juni 2007 heeft het Kabinet het UrgentieProgramma voor de Randstad (UPR) gepresenteerd en op 29 oktober 2007 zijn voor de projecten Internationale Stad Den Haag, uitbreiding spoorcapaciteit Den Haag Rotterdam en de A4 Midden Delfland contracten afgesloten waarin bestuurlijke duo s van rijk en regio zich inspannen om de projecten stappen verder te brengen. Of en hoe als gevolg van het UPR de samenwerking op Randstadschaal zal veranderen, moet blijken. Haaglanden zal gericht op meerwaarde voor het werk dat we doen en de bevoegdheden die we hebben in Randstadverband samenwerken. 1.3 Samenhang RNM, IPVV en dit supplement RNM De projecten uit de RNM, 2005 en uit het voorlopig ontwerp RSP maken integraal onderdeel uit van het IPVV Wijzigingen en aanvullingen in infrastructuurprojecten in het kader van dit supplement worden weer toegevoegd bij de eerstvolgende actualisatie van het IPVV. Jaarlijks actualiseren we in het kader van het IPVV van alle projecten de stand van zaken van de uitwerking en de financiering. Het IPVV geeft per jaar een geactualiseerd integraal overzicht van de projecten. Dit supplement is vooral beleidsgericht. We geven aan welke beleidsacties sinds de vaststelling van de RNM zijn afgerond en welke doorlopende en nieuwe beleidsacties Haaglanden vooral op korte - en deels op de langere termijn gaat doen, ondermeer ook in het licht van de infrastructuurprojecten, die we willen realiseren. Het Uitvoeringsprogramma RNM, dat eveneens juni 2005 is vastgesteld, is hiermee vervallen. De beleidsprojecten zijn in dit supplement verwerkt. 1.4 Leeswijzer De hoofdstukken 1 t/m 3 geven het kader aan waarbinnen dit supplement geplaatst moet worden. De hoofdstukken 4 tot en met 10 behandelen de inhoudelijke thema s. Hoofdstuk 11 gaat in op de verwachte effecten van het aangescherpte beleid en geeft aan dat forse investeringen nodig zijn om dit alles tijdig en goed te kunnen realiseren. 6

7 Hoofdstuk 2: Ruimtelijke ontwikkelingen en mobiliteitsontwikkeling tot 2020 en 2030 In dit hoofdstuk schetsen we kort de ruimtelijke opgaven voor wonen en werken in Haaglanden tot 2030 en de samenhang met de mobiliteitsontwikkeling Wonen en werken In Haaglanden moeten in lijn met de prognoses in de RNM in de periode tot 2020 vanaf 2007 nog woningen gebouwd worden om de woningvoorraad kwalitatief op peil te houden en de groei van het aantal huishoudens aan te kunnen. Deze nieuw te bouwen woningen kunnen binnen de beschikbare plancapaciteit van de gemeenten worden gebouwd, waarvan circa 50% binnenstedelijk. In Zuidvleugelverband wordt ervan uitgegaan dat na afloop VINAC circa 80% binnenstedelijk gerealiseerd moet worden. Voor de periode gaat het om een totale behoefte, inclusief vervanging, van woningen waarvan eveneens circa 80% binnenstedelijk gerealiseerd moet worden. Voor kantoren is voor de periode tot 2015 voldoende ruimte gereserveerd in Haaglanden om te kunnen voldoen aan de vraag. Nieuwe kantoren voor de periode na 2015 worden gebouwd op locaties binnen de invloedssfeer van (Stedenbaan) stations in Den Haag (Internationale Zone), Delft (TIC) en Zoetermeer (o.a. Boerhaavelaan). Voor bedrijvenlocaties ontstaat een tekort aan ruimte tussen 2015 en Voorstellen hoe hiermee om te gaan worden ontwikkeld in het kader van de bedrijventerreinenstrategie, die gepland is voor Bevolkings- en werkgelegenheidsprognoses CBS, e.a., Den Haag Bevolking HGL Index (2005=100) Index nationaal (2002=100) (2040) Beroepsbevolking HGL Index (2005=100) Index nationaal (2005=100) (2040) Werkgelegenheid (12 uur / week) Index (2005=100) Indexnationaal (2005=100) (2040) Uit bovenstaand overzicht blijkt een trend naar een lichte groei van de bevolkingsomvang van Haaglanden; de omvang van de beroepsbevolking en de werkgelegenheid groeien meer dan de landelijke (hoge) prognoses Mobiliteitsontwikkeling Het ministerie van VenW heeft de Landelijke Markt en Capaciteitsanalyses (LMCA) Spoor, Wegen en Regionaal Openbaar Vervoer 5 uitgevoerd. De LMCA s behandelen de ontwikkeling van de mobiliteit en de vraag wat dit betekent voor het verkeerssysteem in Nederland. De LMCA s sluiten aan op de netwerkanalyses die in 2006 zijn uitgevoerd. In de hoofdstukken openbaar vervoer en autoverkeer gaan we nader in op de uitkomsten van deze LMCA s. 5 Landelijke Markt en Capaciteitsanalyses (LMCA) Spoor, Wegen en regionaal openbaar vervoer, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, oktober

8 Op basis van de uitkomsten van mobiliteitsstudies (zie bijlage 1) en de keuzen van het rijk in de LMCA s gaan we er van uit dat de in de RNM geprognosticeerde mobiliteitsgroei van 20-30% tot 2015 (t.o.v. 2003) inclusief de groei als gevolg van ruimtelijke ontwikkelingen en meer (auto)mobiele ouderen voorshands volstaat voor de mobiliteitsgroei tot 2030, onder de voorwaarde van landelijke invoering van Anders Betalen voor Mobiliteit. De verwachte toename van de automobiliteit blijft een belangrijk aandachtspunt. De LMCA Wegen gaat voor de periode uit van een groei van het autoverkeer van 0-1% per jaar (zonder prijsbeleid). Tweejaarlijks monitoren we in de mobiliteitsontwikkeling en de bereikbaarheid van de regio de eerste monitor verschijnt in Zonodig sturen we bij. 2.3 Infrastructuur altijd leidend voor ruimtelijke ontwikkelingen In bijlage 2 is de samenhang tussen ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructurele verbeteringen in kaart gebracht. Gerelateerd aan deze inventarisatie houden we ook voor de langere termijn stevig vast aan de basisuitgangspunten uit RNM, 2005: - Het regionale programma voor woningbouw, kantoren en stedelijke voorzieningen zoveel mogelijk realiseren bij halteplaatsen van het nationale en regionale openbaar vervoer. De bestaande infrastructuur en het regionale openbaar vervoernetwerk zijn de dragers voor deze ontwikkelingen. Eventuele aanvullende nieuwe of vernieuwde infrastructuur moet verbonden zijn met ruimtelijke ontwikkelingen. - Vanwege de schaarse ruimte voor nieuwe woongebieden, kantoorlocaties en bedrijventerreinen na 2020 en de opdracht tot binnenstedelijk verdichten is creatief en innovatief ruimtegebruik in gestapelde vormen steeds meer noodzakelijk. Autoparkeren- ook aan de woonkant - moet steeds meer ondergronds of inpandig gebeuren. Extra inspanningen zijn nodig om wijken en kernen leefbaar, veilig en bereikbaar te houden. - Het faciliteren van de mobiliteitsgroei tot 2020 en daarmee ook tot 2030 met als basis het verbeteren van het OV en fietsverkeer. Daarmee houden we de autobereikbaarheid in en naar Haaglanden op het niveau van Gezien alle ruimtelijke ontwikkelingen en de stedelijke verdichting is dit een forse opgave. Bovenstaande uitgangspunten gelden zowel voor ontwikkelingen in Haaglanden als daarbuiten. Bijvoorbeeld ook als het gaat om de ontwikkellocatie Valkenburg is Haaglanden van mening dat dit altijd in samenhang moet gebeuren met de realisatie van de Rijnlandroute en de Rijn Gouwe lijn West. 8

9 Hoofdstuk 3: Ambitie en Aanpak verkeers- en vervoersbeleid Haaglanden op weg naar 2030 Op weg naar 2030 bouwt het Stadsgewest Haaglanden voort op de doelstellingen RNM voor De ambitie voor 2030 is gericht op een transitie naar duurzame mobiliteit. We leggen de nadruk op een reizigersgericht verkeers- en vervoersbeleid: de deur-tot-deur verplaatsing is uitgangspunt voor beleid en projecten. Dit betekent ook dat het managen van de mobiliteit als sturend principe voor het mobiliteitsbeleid van Haaglanden steeds meer centraal staat. Werken aan een transitie naar een duurzame mobiliteit betekent voor Haaglanden: werken aan toekomstbestendige bereikbaarheid. 3.1 Ambitie 2030: duurzaam en beter bereikbaar, (verkeers)veilig en leefbaar In het licht van de ambitie 2030 uit het ontwerp RSP zetten we versterkt in op een steeds duurzamer mobiliteit: - betere en betrouwbaarder (interne) bereikbaarheid van de regio door - 50% meer verplaatsingen op de fiets (t.o.v. 2005) 50% meer instappers in het openbaar vervoer zo mogelijk (nog) meer - selectief uitbreiden van het wegennet in samenhang met ruimtelijke ontwikkelingen. De RNM reistijddoelstelling voor het autoverkeer voor 2020 (maximaal 15 minuten vertraging in de spits ten opzichte van de dalverplaatsing binnen Haaglanden) geldt ook voor bewust en slim reizen van inwoners en bezoekers; technologische ontwikkelingen stimuleren op de vraag afgestemde bewuste mobiliteitskeuzes van reizigers - betere externe (inter)nationale bereikbaarheid door rechtstreekse aansluitingen op goed functionerende - en goed ingepaste netwerken van hoogwaardig openbaar vervoer en voor zover noodzakelijk weginfrastructuur - verkeersveiliger infrastructuur en steeds minder verkeersslachtoffers - minimaal voldoen aan de normen voor luchtkwaliteit en geluidsbelasting; zo mogelijk (nog) minder mensen, die binnen de contouren van de maximum toegestane belasting wonen - voorbeeldregio voor schone energie en energiebesparing - betere kwaliteit van de leefgeving voor prettig wonen, werken, studeren en recreëren. Deze ambitie 2030 bouwt voort op de doelstellingen RNM 2020: - Beter bereikbaar door: 40% meer instappers in het OV in Haaglanden; meer verplaatsingen op de fiets; kortere en beter voorspelbare reistijd en minder incidentele vertragingen - verkeersveiliger: minder verkeersdoden en verkeersslachtoffers ten opzichte van meer leefbaar: verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving door te voldoen aan de normen voor luchtkwaliteit, geluidsbelasting, klimaatbeleid, externe veiligheid, tunnelveiligheid en het realiseren van het groen netwerk 6 Haaglanden. De RNM doelstellingen zijn al duurzaam; de ambitie voor 2030 versterkt deze doelstellingen. 3.2 Aanpak Mobiliteit managen Schaarse ruimte en schaarse financiën noodzaken tot slim managen van de mobiliteit. De grenzen van wat we vanwege milieu- en leefbaarheid eisen nog kunnen realiseren in een dichtbevolkte regio als Haaglanden, komen in zicht. In de RNM is sterk de samenhang in beleid tussen de ruimtelijke opgave en de infrastructuur gelegd. In dit supplement gaan we hiermee door. Het Stadsgewest werkt samen met het Rijk aan een instrument, dat we gebiedsgewijs kunnen toepassen: de kwaliteitstoets bereikbaarheid. Hiermee geven we invulling aan het managen van de mobiliteit vanuit een samenhangende aanpak waarin 6 Het groen netwerk Haaglanden omvat de groengebieden in Haaglanden met de verbindende (deels nog te realiseren) groene schakels, zie ook ontwerp RSP, nov

10 ruimtelijke ontwikkelingen, bereikbaarheid, duurzaamheid, veiligheid, leefbaarheid en milieu in balans zijn. In schema: Huidige bereikbaarheidssituatie per gebied (1) Toetsingscriteria voor de gewenste en max. haalbare situatie per gebied (2) Mobiliteit managen Nieuwe bereikbaarheidssituatie per gebied (5) Huidige situatie toetsen aan de gewenste en max. haalbare situatie per gebied (3) Verbeteringen per gebied uitwerken en uitvoeren (4) Kwaliteit van bereikbaarheid toetsen De kwaliteitstoets is een instrument, dat aan de hand van bovenstaande mobiliteitsmanagement cyclus een zo objectief mogelijk inzicht gaat bieden in de bereikbaarheidssituatie van een gebied. Aan de hand van een nog nader vast te stellen beoordelingskader kunnen we uitspraken doen over maatregelen, die nodig zijn om de bereikbaarheid van het betreffende (deel)gebied te verbeteren en tevens te voldoen aan eisen van verkeersveiligheid, milieu- en leefbaarheid. De toetsingscriteria baseren we ondermeer op de RNM doelstellingen en op de ontwerp RSP ambities. In 2007 is in de vorm van een pilot samen met het ministerie van VenW gestart met de ontwikkeling van de kwaliteitstoets voor proefgebieden in Den Haag. Zodra de toets voldoende is ontwikkeld, zal het Stadsgewest deze in de loop van 2008 in nauwe samenwerking met de gemeenten toepassen op in ieder geval alle mobiliteitsconcentratiegebieden (RNM 2005) in Haaglanden Beleidsacties en projecten gestaag uitwerken en uitvoeren In dit supplement is een groot aantal beleidsacties voor de komende jaren benoemd, die voortkomen uit de RNM en uit de aanscherping van beleid in dit supplement. Alle infrastructuurprojecten uit de RNM, het ontwerp RSP, de Samenwerkingsagenda Zuidvleugel en het UPR zijn integraal in de onderscheiden fasen van uitwerking opgenomen in het IPVV 2008; een groot aantal nieuwe projecten vooralsnog als verkenningenprojecten (zonder financiële reservering). Voor verkenningenprojecten geldt dat nut, noodzaak, haalbaarheid en oplossend vermogen van deze projecten in samenhang met de ruimtelijke ontwikkelingen en mede met behulp van de kwaliteitstoets bereikbaarheid zodra deze is gereed is voor toepassing - de komende jaren nog moet worden aangetoond Mobiliteitsprojecten voor de investeringsstrategie RSP In het kader van de uitwerking RSP wordt in de loop van 2008 een investeringsstrategie opgesteld. In dit supplement benoemen we een voorzet van zes mobiliteitsprojecten, voor de investeringsstrategie. De projecten moeten van cruciaal belang voor het accommoderen van de ruimtelijke opgaven; aansluiten bij de uitkomsten van de LMCA s spoor, wegen en regionaal OV en passen binnen de afspraken in het kader van het UPR en de netwerkaanpak Zuidvleugel. Bovendien moeten ze fors bijdragen aan het duurzaam verbeteren van de bereikbaarheid van de regio en versterken daarmee de economische positie van de regio. In paragraaf zijn de geselecteerde projecten genoemd Effecten (gebiedsgewijs) monitoren en zonodig beleid en projecten bijstellen De RNM monitor brengt tweejaarlijks de effecten in kaart voor het eerst in Ook zijn wij bereid mee te werken aan het opzetten van de rijksmonitor stedelijke bereikbaarheid, gebaseerd op het criterium reistijd van deur-tot-deur. 10

11 Aan de hand van de RNM monitor volgen we kritisch de resultaten van beleid en projecten. Zonodig stellen we bij en starten we opnieuw gebiedsgewijs bovenstaande cyclus van mobiliteit managen. 11

12 Hoofdstuk 4: Ketenbenadering De kern van de ketenbenadering van Haaglanden is vanuit het perspectief van de keuzevrijheid van de reiziger de basis leggen voor een duurzame deur-tot-deur mobiliteit. De keuze tussen of auto of OV lijkt steeds meer achterhaald. De verplaatsings- en activiteitenpatronen van mensen worden steeds diffuser en complexer. Ieder individu ontwikkelt als het ware een eigen vervoersysteem, waarbij hij/zij wisselend en soms in combinaties gebruik maakt van de auto, deelauto, openbaar vervoer, fiets of lopen. Bij ketenbenadering draait het om collectief maatwerk. De uitdaging is om meerdere reismogelijkheden en alternatieven voor het autogebruik te faciliteren en deze opties met aantrekkelijke prikkels te stimuleren. Dit hoofdstuk gaat over alle mogelijke verbeteringen van de kwaliteit van de ketenreis. Ketenbenaderingsprojecten moeten snel en adequaat inspelen op veranderende verhoudingen en nieuw (centraal) beleid. De activiteiten in dit hoofdstuk zijn concreet voor de korte termijn tot en voor de (middel)lange termijn meer agenderend in de vorm van verkenningenprojecten. Daarmee blijft voldoende ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en inzichten. Afgeronde beleidsacties en projecten De Samenwerkingagenda Mobiliteitsmanagement Haaglanden is in december 2006 vastgesteld - Nota Parkeren en Reis is in procedure voor vaststelling: najaar Alle parkeerinformatie van Haaglanden is beschikbaar op - In 2007 hebben 100 bedrijven gebruik gemaakt van het aanbod van Haaglanden om een OV 9292 reisplanner op hun site te plaatsen - In 2007 en 2008 wordt in opdracht van Haaglanden op 14 nieuwe locaties de OV-fiets aangeboden. Het gaat om NS stations, RandstadRail haltes, busstations en transferia - De tender ICT in Bereikbaarheid heeft in 2005 geresulteerd in actuele reis- en route-informatie voor OV en auto en informatie over wegwerkzaamheden en parkeergarages via Haaglanden Mobiel: - Augustus 2007 hebben bedrijven, die verbonden zijn met VNO/NCW-West en als Privaat Netwerk Mobiliteit Haaglanden samenwerken met de SWINGH-overheden, het Instituut Mobiliteitsmakelaar opgericht. De mobiliteitsmakelaar ontwikkelt mobiliteitsdiensten voor de aangesloten bedrijven in Den Haag. - In 2006 is in het kader van SWINGH de 1 e pilot Spitsmijden uitgevoerd en geëvalueerd - In SWINGH verband is in 2007 samen met ROVER, de ANWB en de Fietsersbond het Consumentenplatform opgericht Landelijk en regionaal beleid - Landelijk beleid: Ketenbenadering in de Netwerkaanpak Het ministerie van VenW heeft in 2007 mede op verzoek van de SER besloten tot het instellen van een Taskforce Mobiliteitsmanagement. In juni 2007 heeft VenW de notitie Ketenbenadering in de Netwerkaanpak aan de decentrale overheden toegezonden. De notitie beoogt een hulpmiddel te zijn bij de uitwerking van dit thema. Het uitgangspunt voor de ketenbenadering is: de deur-totdeur verplaatsing van de reiziger. Het Rijk wil ketenbenadering agenderen in de verdere uitwerkingen van de netwerkaanpak. In dit hoofdstuk sluiten we aan bij het Rijk door ketenbenadering als een kernthema van ons beleid te beschouwen en bouwen we tegelijkertijd voort op de vastgestelde Samenwerkingsagenda Mobiliteitsmanagement Haaglanden, dec De rijksbenadering bevestigt het belang van de speerpunten van Haaglanden en versterkt daarmee onze aanpak. - Haaglanden beleid en activiteiten: Samenwerkingagenda Mobiliteitsmanagement Haaglanden In deze Samenwerkingsagenda is aangegeven welke projecten met medefinanciering van Haaglanden samen met de gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties in de periode worden uitgevoerd. Speerpunten zijn: verbeteren overstappunten / ketenmobiliteit; publiekscampagnes; reisinformatie / ICT; parkeren en vervoermanagement in bedrijf. 12

13 4.2 Doelstelling 2030: de reiziger reist duurzaam, slim en bewust Haaglanden bevordert deze doelstelling door de reiziger als uitgangspunt te nemen. We bieden effectieve keuzemogelijkheden aan de reiziger om duurzaam, slim en bewust van deur-tot-deur te reizen. Duurzaam en slim betekent: betrouwbaar, snel, goedkoop, gezond en/of beter voor het milieu. Veel vaak relatief kleine - verbeteringen zijn de komende jaren absoluut noodzakelijk om de ketenreis voor de reiziger te optimaliseren en daarmee de ambitie en de doelstellingen te kunnen halen en de ruimtelijke opgaven te kunnen accommoderen. Het (cluster)project optimaliseren overstap- en ketenvoorzieningen nemen we op in de voorzet investeringsstrategie RSP. Dit project heeft raakvlakken met het UPR-project korte termijn maatregelen ketenmobiliteit OV en met het aan de netwerkaanpak Zuidvleugel toegevoegde project ketenbenadering. 4.3 Doorlopende en nieuwe beleidsacties Om bovenstaande doelstelling te kunnen halen, zet het Stadsgewest Haaglanden de komende jaren in op het verbeteren van de informatievoorziening, het verbeteren van overstappunten, de rol van het bedrijfsleven en activiteiten op het gebied van parkeren Informatievoorziening verbeteren Deze paragraaf gaat over alle acties die de informatievoorziening aan de reiziger verbeteren. - Consumentenbetrokkenheid vergroten Het consumentenplatform SWINGH heeft inmiddels een aantal consumentenonderzoeken uitgevoerd o.a. naar de wenselijkheid van het opwaarderen van de fietsroute Leiden Den Haag. Dit plan wordt inmiddels uitgewerkt. Medio 2008 wordt het platform geëvalueerd. Aan de hand daarvan wordt bezien of en zo ja hoe partijen doorgaan. - Publiekscampagnes uitvoeren In 2007 is gestart met de voorbereiding van de openbaar vervoer - en de fiets publiekscampagnes en de overkoepelende paraplucampagne. Doel van de campagnes is: het stimuleren van een slimme, bewuste verplaatsingskeuze door de reiziger door de voordelen en mogelijkheden van openbaar vervoer en fiets onder de aandacht te brengen. Doelgroepen zijn de woon-werk- en de sociaal recreatieve reizigers. In 2008 starten de paraplucampagne en de twee themacampagnes voor fiets en OV. Afhankelijk van de effecten lopen de campagnes door in 2009 en 2010; tussentijds zijn go/no go beslismomenten gepland. - Verbeteren marketing openbaar vervoer in de Zuidvleugel In het kader van de netwerkaanpak Zuidvleugel wordt door de OV-autoriteiten (provincie Zuid Holland, Stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden) gezamenlijk gewerkt aan een marketingvisie en maatregelenpakket, dat begin 2008 gereed is. Doel is om de organisatie van de marketing en de informatie aan de reiziger op de schaal van de Zuidvleugel te verbeteren. - Haaglanden Mobiel uitbouwen in samenhang met deelname aan National Data Warehouse (rijksproject) Haaglanden Mobiel richt zich op inwinning, verwerking en distributie van verkeersgegevens. Weggebruikers in Haaglanden kunnen nu beschikken over reistijdgegevens voor het onderliggend wegennet. Haaglanden wil dit project uitbouwen tot één geïntegreerd multimodaal reistijd- en route-informatiesysteem, inclusief overstapmogelijkheden, dat zowel thuis als onderweg kan worden geraadpleegd via internet, telefoon, auto-navigatiesystemen, maar ook bij b.v. OV-haltes en PenR-locaties. Het aanhaken van dit project bij het National Data Warehouse (NDW) het landelijk inwinnings- en verwerkingssysteem van verkeersgegevens - biedt kansen om al deze informatie landelijk beschikbaar te krijgen. In 2008 werken we het verder uit. 13

14 4.3.2 Optimaliseren overstapvoorzieningen In deze paragraaf staan de activiteiten die de overstap op alle fronten verbetert en vergemakkelijkt. - Parkeer en Reis (PenR)-voorzieningen bevorderen In de nota PenR is in aanvulling op de RNM en het ontwerp RSP een concretisering van locaties, aantallen parkeerplaatsen en de planning uitgewerkt en is ingegaan op de randvoorwaarden, kansen en valkuilen van P&R. De gemeenten en de provincie Zuid-Holland veelal in samenwerking met NS zijn aan zet voor aanleg en exploitatie van PenR. Haaglanden bewaakt de samenhang in de uitwerkingen en biedt subsidiemogelijkheden. Belangrijk voor de verdere uitwerking is sturen op de bedoelde effecten: auto s stoppen buiten de binnensteden en verhogen daarmee de bereikbaarheid van de stad. De onbedoelde effecten moeten worden voorkomen, zoals: onttrekking van OV en fiets, onjuist gebruik (b.v. als extra parkeervoorziening) en zelfs verhoogd autogebruik, door een langere afstand met de auto af te leggen dan voorheen. PenR Hoornwijck is in 2007 geopend met 420 plaatsen. Met een combikaartje voor parkeren en openbaar vervoer is voorzien in een financieel aantrekkelijke overstap. Het gaat om een proef tot Den Haag en Haaglanden monitoren het gebruik. In 2007 is gestart met het uitbreiden en opwaarderen van de PenR locaties bij de stations Laan van NOI en Delft-Zuid. Ook bij enkele RandstadRail stations (Pijnacker-Zuid, Forepark, Uithof) wordt gestart met het opwaarderen en realiseren van PenR locaties. kaart 1: (potentiële) nieuwe en uit te breiden P&R locaties In samenhang met de aanpak PenR Stedenbaan en in nauwe samenspraak met de gemeenten wordt begin 2008 bezien welke verbetermogelijkheden van de op bovenstaande kaart. aangegeven PenR locaties voor de periode tot 2015 en verder in en buiten Haaglanden gerealiseerd kunnen worden. De regionale (bedoelde en onbedoelde) effecten van P&R s zullen we samen met de gemeenten uitwerken, monitoren en zonodig bijsturen. 14

15 Ervaringen met de locatie Hoornwijck en kennis en ervaring elders worden hierbij betrokken. Haaglanden wil vooral ook PenR voorzieningen aan de herkomstzijde stimuleren. Voor bijdragen aan overstapvoorzieningen bij (hoogwaardig) OV is voor de periode tot miljoen gereserveerd in het IPVV Studie implementatie pilot tijdelijke halte BleiZo en PenR BleiZo vanaf 2008 In het kader van de werkzaamheden op de A12 onderzoekt het Rijk samen met NS en Pro-Rail vanuit het project fileproof de mogelijkheid en de kosten van een tijdelijke extra stop op de spoorlijn Den Haag-Gouda bij Bleiswijk vanaf 2008 vooruitlopend op het definitieve station Bleizo. Dit A12 traject komt voor in de zogenaamde file top-50. Als het doorgaat, komt er een akkoord tussen de spoorsector, de decentrale overheden - waaronder de gemeente Zoetermeer en Haaglanden - en VenW over de realisatie van de tijdelijke halte, de bediening en de aanleg van het PenR-terrein. De studiefase is begin 2008 afgerond; bij positieve uitkomst: uitvoering en exploitatie tijdelijk station in Haaglanden werkt actief mee aan dit project. Het definitieve station Bleizo wordt in het MIRT 2008 opgenomen in de planstudiefase. - Meer en betere fietsvoorzieningen bij openbaar vervoer Haaglanden inventariseert samen met de gemeenten en de Stedenbaan organisatie de kansen en mogelijkheden voor meer en betere bewaakte en onbewaakte fietsenstallingen en OV-fiets voorzieningen op overstappunten, zoals NS stations, RandstadRail haltes, PenR locaties. Begin 2008 is inzicht verkregen in op welke locaties welke verbeteringen nodig zijn en wie deze wanneer gaat uitvoeren. In het programma fiets (IPVV 2008) is 1 miljoen gereserveerd voor 50% subsidiebijdrage aan fietsvoorzieningen bij overstappunten. - Verbeteren OV aansluitingen op knooppunten en overstappunten In het kader van de netwerkaanpak Zuidvleugel is een aantal korte termijn verbeteringen en kosten in kaart gebracht. Voor de lange termijn maatregelen is een plan van aanpak opgesteld. Rode draad is de reizigersinformatie, de inrichting van de knooppunten en overstappunten, betere looproutes, uitbreiding van wachtruimtes op busstations, overkapping, aanpassen van de verkeersregelinstallatie en betere zitgelegenheid en verlichting. In het kader van het programma quick wins 2 e tranche is najaar 2007 voor een aantal verbeteringen 50% rijkssubsidie beschikbaar gesteld. In 2007/2008 worden nadere afspraken gemaakt over de verdere aanpak. - Verbeteren doorstroming buscorridors In het kader van de netwerkaanpak Zuidvleugel zijn voor drie corridors korte termijn verbeterpunten uitgewerkt op trajecten waar de bussen veel vertraging ondervinden. De corridors overschrijden veelal de beheergrenzen van de OV-autoriteiten. Voor deze verbeteringen is eveneens najaar % rijkssubsidie beschikbaar gesteld in het kader van het programma quick wins 2 e tranche. In 2007/2008 worden nadere afspraken gemaakt over de verdere aanpak. - Korte termijn maatregelen ketenmobiliteit openbaar vervoer In het kader van het UPR is op 29 oktober 2007 een bestuurlijke afspraak gemaakt tussen het Rijk en de stadsregio s om gezamenlijk een pakket maatregelen uit te werken. Deze moeten het gebruik van het OV en de fiets aantrekkelijker maken en bijdragen aan een betere aansluiting van fiets en auto op OV en van OV op OV en in de periode tot 2010 uitgevoerd kunnen worden. Veel van bovenstaande activiteiten en maatregelen passen binnen deze afspraak. Haaglanden werkt actief hieraan mee De rol van het bedrijfsleven (vervoermanagement in bedrijf) In deze paragraaf staan alle activiteiten, die het bedrijfsleven, Haaglanden, gemeenten en derden deels gezamenlijk - ondernemen om werknemers bewust en slim te laten reizen. Als spitsrijders 1 dag per week anders gaan reizen b.v. met de fiets, het OV of op een ander tijdstip dan lost dit volgens berekeningen de files op. 15

16 - Doorgaan met jaarlijkse fietsactie Op de fiets werkt beter Deze jaarlijkse fietsactie is succesvol. Het aantal deelnemers neemt nog steeds toe. Reden voor Haaglanden om deze jaarlijkse actie voort te zetten. Bedrijven kunnen werknemers stimuleren door b.v. het sparen voor fietsmiles te introduceren. - Faciliteren en Uitrol bevorderen initiatief Mobiliteitsmakelaar Het slagen van de Mobiliteitsmakelaar van het Privaat Netwerk Mobiliteitsmarkt en VNO-NCW West is de lakmoesproef voor het bedrijfsleven in het stimuleren van bewust en slim reizen. Haaglanden houdt de vinger aan de pols en zet zich in om de uitbouw van deze aanpak in Haaglanden te stimuleren en te faciliteren. Haaglanden is bereid afspraken te maken over een (start)bijdrage. In 2008 stellen we plannen op voor de uitrol van dit initiatief. Vernieuwende aanpak van het parkeerprobleem door het ziekenhuis Bronovo Bronovo introduceerde in 2007 een nieuwe mobiliteitsregeling voor medewerkers. Medewerkers, die met de fiets of het openbaar vervoer naar hun werk komen, krijgen een financiële beloning; medewerkers die met de auto naar hun werk komen, moeten meer betalen voor parkeren. Financiële prikkels stimuleren medewerkers dus om de auto te laten staan en voor een andere vervoerwijze te kiezen. Zo blijft voldoende parkeergelegenheid over voor bezoekers. Daarmee is de regeling geslaagd! - Uitvoeren 2 e pilot spitsmijden Deze pilot omvat een praktijkproef op het traject Gouda Den Haag. Doel is om spitsrijders, die de spits mijden met een tijdelijke gedragsafhankelijke beloning te verleiden hun gedrag permanent aan te passen. De proef is gepland voor de periode en is rechtstreeks gekoppeld aan de wegwerkzaamheden op de A12 en aan het in bedrijf zijn van RandstadRail. De proef richt zich op 800 deelnemers, die over een langere periode meedoen. Haaglanden is bereid aan deze 2 e pilot deel te nemen als ook alle andere partijen hun bijdrage leveren Regionale activiteiten op het gebied van parkeren In deze paragraaf staan alle acties die te maken hebben met parkeren - Afspraken maken met gemeenten over aanpak werkgerelateerd parkeren In samenhang met het initiatief Mobiliteitsmakelaar stimuleert Haaglanden de gemeenten om samen met het bedrijfsleven te werken aan een stappenplan voor een effectieve sturing van werkgerelateerd parkeren. In Zoetermeer is al enige ervaring opgedaan. Dit ook in het licht van de nieuwe Wet milieubeheer die in 2009 mogelijk in werking treedt, waarin bedrijven te maken krijgen met een puntensysteem voor vervoermanagement. Doel is het niet-noodzakelijke autoverkeer te analyseren en effectieve maatregelen te treffen om dit tegen te gaan. Uitgangspunt is maatwerk per bedrijf / bedrijvengebied. In 2008 werken we het stappenplan uit. - Zoeken naar intergemeentelijke samenwerking in overig parkeerbeleid Parkeerbeleid is in alle gevallen de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Echter locaal parkeerbeleid kan gevolgen hebben voor aangrenzende gemeenten. Uit onderzoek 7 blijkt dat parkeerbeleid zeker geen doorslaggevende vestigingsfactor is. Ook is er geen verband tussen parkeerprestatie en omzet van winkelgebieden: no parking = no business is een groot misverstand! Belangrijk is om in nauwe samenwerking met de gemeenten inzicht te krijgen in de doelen en in de noodzaak van regionale afstemming van parkeerbeleid. Ook de samenhang met het gebruik van openbaar vervoer, zoals in de LMCA is aangegeven, willen we hierbij betrekken. Haaglanden wil primair gemeenten ondersteunen, bijvoorbeeld door het bieden van een platform om ervaringen uit te wisselen en kennis te delen. Onderwerpen, die aan de orde kunnen komen, zijn: parkeren van vrachtwagens, (betaald) parkeren in winkelgebieden, - binnensteden, - woonwijken en bij recreatieve voorzieningen of evenementen. 7 Mingardo, G, presentatie Regionaal Parkeerbeleid in Bestuurlijk Overleg Verkeer en Vervoer, Erasmus Universiteit Rotterdam, 14 november

17 4.4. Langere termijn beleidsacties Op weg naar de ambitie voor 2030 zetten we met onderstaand verkenningenproject ook voor de langere termijn sterk in op ketenbenadering. - Verkenningproject: versterkt doorgaan met ketenbenadering op weg naar 2030 Gedragsbeïnvoeding en goede ketenvoorzieningen maakt en houdt de reiziger bewust van de noodzaak van duurzaam en slim reizen. In de periode tot 2010 en verder werken we samen met andere overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties verdergaand beleid en plannen uit voor de periode daarna. Hierbij anticiperen we actief op nieuwe ontwikkelingen en innovatieve technologie Financiën In het IPVV 2008 is in het kader van de Samenwerkingsagenda Mobiliteitsmanagement in totaal 9,75 mln beschikbaar voor de periode tot Voor de periode tot en met 2015 is in de RNM 10 mln gereserveerd voor mobiliteitsmanagement projecten op basis van maximaal 50% subsidiebijdrage. In het IPVV 2008 is voor de periode e.v. een totaal bedrag geraamd (niet gereserveerd) van 100 mln voor bovenstaand verkenningenproject: ketenbenadering op weg naar

18 Hoofdstuk 5: Openbaar vervoer Het Stadsgewest Haaglanden is als opdrachtgever openbaar vervoer verantwoordelijk voor - een kwalitatief goed voorzieningenniveau van het OV in Haaglanden - een kosteneffectieve en kwalitatief verantwoorde exploitatie van het regionaal openbaar vervoer in Haaglanden - het voorbereiden, realiseren en financieren van openbaar vervoer infrastructuur. In dit hoofdstuk geven we aan hoe we het regionaal openbaar vervoer extra versterken om de ambitie voor 2030 te kunnen waarmaken. Afgeronde beleidsacties en projecten De volgende nieuwe trace s zijn in exploitatie: - RandstadRail is sinds oktober 2007 operationeel; - lijn 19: eind 2008 is volgens planning het traject Leidschendam - Delft CS in bedrijf; het tracé door Leidschenveen en Ypenburg is inmiddels gereed; - lijn 16: Wateringseveld is oktober 2007 in gebruik genomen; - buslijn 37: het Haagse traject gaat december 2007 in gebruik; de route door de Harnaschpolder wacht op grondverwerving; De volgende projecten zijn gestart c.q. (bijna) afgerond: - station Ypenburg (NS) is in gebruik genomen; - in 2009 start de bouw van de spoortunnel in Delft- ruwbouw in viersporen; - de lopende versnellingsprojecten Den Haag zijn in de afrondende fase. De volgende beleidsprojecten zijn afgerond: - de beleidslijn gratis openbaar vervoer is in juli 2007 door het DB vastgesteld - de aanbesteding busconcessie is tot dec opgeschort als gevolg van rijksbeleid - de beleidslijn schone (aardgas)bussen is geaccordeerd - de beleidslijn toegankelijkheid haltes is vastgesteld - het meerjarenplan sociale veiligheid 2007 e.v. is vastgesteld voorjaar mei 2007 is het financieel kader voor de invoering van de OV-chipkaart vastgesteld; de nota inzake de distributie van de OV-chipkaart is in oktober 2007 vastgesteld. 5.1 Doelstelling 2030: 50% meer instappers in het openbaar vervoer zo mogelijk (nog) meer en klanttevredenheid verbeteren Haaglanden streeft naar 50% meer instappers ten opzichte van Dit is een forse extra opgave ten opzichte van de doelstelling RNM: 40% meer instappers in Om deze extra reizigers in het openbaar vervoer te krijgen, stellen we maatregelen voor die ervoor zorgen dat we een belangrijk deel van de totale mobiliteitsgroei opvangen in het openbaar vervoer. Haaglanden scoort in de klanttevredenheidstoets (KPVV) met het cijfer 6.6 in Inzet is om in 2007 een 7.0 te scoren en daarna dit verder te verbeteren tot 7.3 in 2010 en vervolgens tot 7.5 in Alle in planning zijnde projecten en beleidsacties onderbouwen dit streefcijfer. Om de ambitie en de doelstellingen 2020 en 2030 te kunnen halen en de ruimtelijke opgave voor de korte en de langere termijn te kunnen accommoderen is een tweetal projecten absoluut noodzakelijk: - Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) - Stedenbaan, inclusief de vier sporen tunnel Delft Deze projecten, die aansluiten aan bij de afspraken die op 29 oktober 2007 zijn gemaakt met het Rijk in het kader van het UPR, nemen we op in de voorzet investeringsstrategie RSP Kwaliteitssprong: LMCA en Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) Uit berekeningen die door het Rijk in het kader van de LMCA regionaal openbaar vervoer zijn gedaan, blijkt dat in de grootstedelijke gebieden een groei van minimaal 2,1% per jaar haalbaar moet zijn. Met extra inspanningen is een groei van 3 4% per jaar haalbaar. Verbeteringen moeten zich richten op investeringen in de kwaliteit van het aanbod, zodat dit beter aansluit bij de vraag van de reiziger. Concreet betekent dit investeren in: 18

19 - sneller openbaar vervoer: frequentieverhoging in de spits, maar ook in de dal, snelheidsverhoging, sneldiensten, stopdiensten en meer OV op tangentiele verbindingen - vraaggestuurd regionaal openbaar vervoer, bijvoorbeeld bedrijvenvervoer naar specifieke locaties - ketenmobiliteit, zodat het voor- en natransport vlot en comfortabel kan gebeuren - reizigersbeleving, b.v. reisinformatie en marketing bij haltes, op knooppunten en in het voertuig, zodanig dat het aansluit bij de individuele reiziger - tariefbeleid: gedifferentieerde tarifering naar tijd, plaats en doelgroep is steeds meer mogelijk met de invoering van de OV-chipkaart. Integrale aanpak van parkeerbeleid kan de concurrentiepositie van het regionaal OV ten opzichte van de auto verbeteren. Haaglanden wil op basis van de uitkomsten van deze LMCA invulling geven aan de noodzakelijke kwaliteitssprong en daarmee de groei van minimaal 2,1% en zo mogelijk 3 4% per jaar en zo mogelijk meer te realiseren. Het reeds in 2006 uitgewerkte integraal maatregelenpakket OVHP is hiervoor de basis. De LMCA biedt extra aanknopingspunten om het maatregelenpakket OVHP verder te optimaliseren. Daarmee scheppen we de voorwaarden voor een forse maar - in het licht van de aanzienlijke stedelijke verdichtingsopgave, de invoering van het kilometer beprijzen voor het autoverkeer en vooral de lokale afspraken over parkeren - absoluut noodzakelijke kwaliteitssprong en een aanzienlijke reizigersgroei van het OV in Haaglanden. Onder de voorwaarde dat we OVHP kunnen realiseren, gaat Haaglanden ervan dat een nog hogere groei tot circa 5% per jaar mogelijk moet zijn. OVHP omvat op dit moment: - het op RandstadRail-niveau brengen van drie tramlijnen in de Centrale Zone van Den Haag d.m.v. nieuw materieel, ongelijkvloerse kruisingen met de hoofdroutes van het autoverkeer, aanleg van tophaltes en hogere basisfrequenties; - het opwaarderen van de overige tramlijnen d.m.v. frequentieverhoging en vervanging van de trams; - het verbeteren van regionale busverbindingen door betere doorstroming, busbanen en frequentieverhoging. Vooralsnog wordt prioriteit gegeven aan het opwaarderen van lijn 1 in samenhang met het onderliggend openbaar vervoer en de ontwikkeling van de locaties Binckhorst en Centrale Zone Den Haag. Daarna zijn respectievelijk lijn 9 en lijn 11 aan de beurt. Parallel aan de aanpak van de tramlijnen wordt gewerkt aan een nieuwe visies op - het gehele OV lijnennet als gevolg van de wijzigingen die doorwerken als de Binckhorst ontsloten wordt - vervanging huidig trammaterieel vanaf 2012 Daarnaast worden verbeteringen in de HOV busverbindingen en ketenvoorzieningen uitgewerkt. De uitwerking van tophaltes volgen mogelijk in een later stadium. OVHP is opgenomen in de Samenwerkingsagenda Zuidvleugel. Tweemaal per jaar wordt de voortgang besproken in het bestuurlijk overleg met de minister. Het Stadsgewest zal ten behoeve van het voorjaarsoverleg 2008 het integraal maatregelenpakket OVHP optimaliseren in lijn met de uitkomsten van de LMCA. Het huidige maatregelenpakket OVHP is daarmee een werkpakket dat werkendeweg steeds verder geoptimaliseerd moet worden. Haaglanden wil het totale pakket aan maatregelen - gefaseerd - uiterlijk in 2020 realiseren. De investeringskosten tot 2015 zijn voorshands geraamd op circa 1 miljard. Hiervoor is wel rijkssubsidie nodig Stedenbaan, inclusief de vier sporen tunnel Delft Een tweede integraal pakket aan maatregelen dat eveneens noodzakelijk is om de ambitie en de doelstellingen te kunnen halen is Stedenbaan. Voor de spoorlijn Rotterdam - Delft - Den Haag - Leiden gaat het in ieder geval om frequentieverhogingen van 6 sprinters per uur op alle stations en 6 intercity-stops op de IC-stations in beide richtingen. Rond 2014 moet dit gerealiseerd worden in samenhang met de ruimtelijke ontwikkelingen bij de stations. Hiervoor is meer capaciteit nodig die 19

20 bereikt wordt met ondermeer de vier sporen tunnel Delft. In het kader van het UPR is op 29 oktober 2007 een contract afgesloten om gezamenlijk deze tunnel de nodige stappen verder te brengen. Op basis van de uitkomsten van de LMCA Spoor is najaar 2007 besloten tot het starten van de planstudie voor het realiseren van vier sporen op het traject Den Haag Rotterdam met de mogelijkheid dit traject uit te breiden tot aan Dordrecht. Deze planstudie is volgens planning in 2009 afgerond. Andere Stedenbaanprojecten in Haaglanden waaraan momenteel wordt gewerkt, zijn: het opschuiven of verlengen van station Voorburg de Binckhorst in, een nieuw station Bleizo en het opwaarderen van bestaande stations: Delft-Zuid en Moerwijk. Haaglanden werkt in Zuidvleugelverband actief mee aan deze projecten. Dit maakt ook onderdeel uit van de LMCA Spoor. Het definitieve station Bleizo (aan deze Goudselijn) wordt opgenomen in de planstudietabel MIRT Ook op de lijn Den Haag - Gouda is op termijn capaciteitsvergroting noodzakelijk. kaart 2: realisatie- en uitwerkingsprojecten openbaar vervoer (met financiële reservering) 5.2 Doorlopende en nieuwe beleidsacties Naast de genoemde 2 belangrijkste projecten: OVHP en Stedenbaan zet Haaglanden de komende jaren in op reizigersgerichte acties, tariefbeleid, exploitatiebeleid schone bussen en het verbeteren van de OV bereikbaarheid over de grenzen van Haaglanden Reizigersgerichte acties - Realisatie dynamische reisinformatiesystemen (DRI s) op de OV-haltes De informatievoorziening op de haltes wordt in de periode tot 2010 sterk verbeterd met de grootschalige invoering van DRI s in Haaglanden en in de rest van de Zuidvleugel. 20

21 - Inzet op marketing openbaar vervoer; start publiekscampagne Haaglanden is voornemens om samen met de vervoerders aanvullende marketing- en promotieacties uit te voeren en te financieren, met name gericht op het bereiken van meer reizigers / instappers in het OV door middel van het promoten van reisinformatie, te werken aan imagoverbetering en uitstraling van het openbaar vervoer. In 2008 start de promotiecampagne OV Haaglanden (zie paragraaf 4.3.1). Mede op basis van de resultaten van deze 3 jaar durende campagne worden in de periode tot 2010 vervolgbeleid en acties ontwikkeld. Ook in Zuidvleugelverband ontwikkelen we OV-marketingbeleid (zie ook 4.3.1). - Implementatie toegankelijkheid openbaar vervoer Tenminste 53% (920 haltes) van alle bushaltes in Haaglanden wordt in de periode tot 2015 rolstoeltoegankelijk gemaakt en uitgerust met geleidelijnen voor visueel gehandicapten. Voor de wegbeheerders, die voor de uitvoering zorgen, zijn subsidies beschikbaar. Haaglanden houdt zich aan de afspraak om in 2010 de busvloot volledig toegankelijk te hebben. Het Rijk streeft naar een toegankelijk systeem voor het railvervoer uiterlijk in De voertuigen van RandstadRail en de haltes voldoen al aan alle criteria. Haaglanden streeft ernaar om het tramsysteem uiterlijk in 2025 toegankelijk te hebben. Voor de railvoertuigen wordt naar een nieuw, toegankelijk type trams gezocht. De haltes van de stadstram moeten tijdig voor 2025 zijn aangepast Tariefbeleid - Invoering chipkaart met meer mogelijkheden tariefbeleid Vanaf 1 juli 2008 wordt de chipkaart geleidelijk ingevoerd in Haaglanden. Dit betekent - binnen marges meer mogelijkheden voor tariefdifferentiatie b.v. naar plaats, tijd en doelgroep. Beleidsontwikkeling deels in samenhang met de tarieven die gaan gelden voor het autoverkeer in het kader van kilometerbeprijzen rond 2012 is gewenst. In samenspraak met de gemeenten en de aangrenzende OV-autoriteiten (provincie en SRR) zal Haaglanden hiervoor in de periode tot 2010 nadere voorstellen ontwikkelen. - Gratis/Goedkoop Openbaar Vervoer (GOV) coördineren In lijn met het vastgestelde beleid inzake gratis en goedkoop openbaar vervoer voor de reiziger Haaglanden wil actief meedenken met initiatiefnemers van GOV, knowhow opbouwen voor gemeenten en derden en hierin een coördinerende rol te vervullen. GOV is een middel om maatschappelijke- en bereikbaarheidsdoelen te realiseren. Ook kortingsregelingen (goedkoop OV) voorzien soms in een juiste aanpak Exploitatiebeleid - RandstadRail halte Ruimtebaan Zoetermeer De halte Ruimtebaan (zie kaart 3) maakte destijds integraal onderdeel uit van het Planstudieproject RandstadRail. In het kader van het Eindadvies Projectdefinitie RandstadRail is op 9 mei 2001 door het dagelijks bestuur besloten dat de vervoerwaarde van deze halte te lage verwachtingen heeft en de aanleg van deze halte wordt uitgesteld. Dit besluit is destijds genomen in het licht van de bezuinigingstaakstelling. Inmiddels zijn nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen aan de orde, die een nieuwe afweging op basis van de actuele stand van zaken rechtvaardigen. In de opmaat naar het IPVV 2009 (vast te stellen in het AB van juni 2008) zullen Haaglanden en Zoetermeer gezamenlijk hiervoor zorg dragen. De uitkomsten van deze actualisatieslag worden verwerkt in het IPVV Vervolg aanbesteding busconcessie Het kabinet heeft begin september 2007 besloten de verplichte aanbesteding in de drie grote steden uit de Wet personenvervoer 2000 te halen. Daarmee hebben de drie betrokken stadsregio s (Amsterdam, Rotterdam, Haaglanden) een uitzonderingsmogelijkheid op de verplichting tot 21

22 aanbesteding. Doelstelling van Haaglanden voor de aanbesteding van het busvervoer is beter openbaar vervoer tegen een marktconforme prijs. Haaglanden kan op grond van de uitzonderingsmogelijkheid zelf kiezen voor een openbare of een onderhandse aanbesteding. Het dagelijks bestuur heeft december 2007 besloten onderhandelingen te starten met de HTM voor een onderhandse gunning van het stadsbusvervoer in Den Haag. Voorwaarde is dat de HTM een markconforme aanbieding doet vóór 1 april Het bod moet passen binnen alle overige eisen uit het oorspronkelijke bestek, zoals invoering van aardgasbussen, behoud van het huidige niveau van de dienstregeling, toegankelijkheid en reizigersinformatie. De openbare aanbesteding van het overige busvervoer in Haaglanden (dus exclusief het stadsbusnet Den Haag) wordt medio februari 2008 voortgezet. - Onderzoek haalbaarheid punctualiteitstoets Haaglanden onderzoekt ondermeer in samenhang met de grootschalige implementatie van DRI s de mogelijkheid van invoering van een punctualiteitstoets voor het regionale OV en het maken van afspraken daarover met vervoerders. - Onderzoek busroutes in 30-km gebieden Haaglanden zal samen met de gemeenten en overige betrokkenen nader onderzoek doen naar de mogelijkheden van een goede ontsluiting van 30-km gebieden voor de bus. Bezien moet worden welke integrale oplossingen mogelijk zijn, waarbij de verkeersveiligheid, de doorstroming voor de bus en het gebruik van de bus voor de reiziger op loopafstand in evenwicht kunnen worden gebracht. De gemeente Westland experimenteert met een 30-km weg zonder drempels. De ervaringen hiermee worden bij het onderzoek betrokken. - UPR-project: Onderzoek naar OV-autoriteit Randstad In het kader van het UPR is op 29 oktober 2007 besloten dat binnen 1 jaar een verkenning wordt gedaan naar de noodzaak / wenselijkheid en mogelijkheden voor één OV-autoriteit in de Randstad, die zorgt voor meer samenhang tussen vervoersmodaliteiten onderling en in de aanpak van het OV in de verschillende regio s van de Randstad. De verkenning richt zich op alle vormen van het openbaar vervoer (bus, tram, metro, trein) en wordt zonodig uitgebreid voor de totale (keten)reis. Duidelijk moet worden voor welke problemen één OV-autoriteit in de Randstad een oplossing kan zijn. Voor Haaglanden is belangrijk dat duidelijk wordt op welk schaalniveau welke gezamenlijk gesignaleerde problemen het best kunnen worden opgelost. Maatwerk moet hierin het uitgangspunt zijn. Per probleem moet gezocht worden naar het juiste schaalniveau voor de oplossing. Haaglanden zal actief meewerken aan dit onderzoek dat november 2008 gereed moet zijn Schone bussen - Implementatie aardgasbussen regelen In het kader van de aanbesteding bus heeft Haaglanden gekozen voor de inzet van milieuvriendelijke aardgasbussen. De keuze voor aardgas kan een opstap zijn naar een motorbrandstof die ook CO2-neutraal is door bijmenging met waterstof of biogas. Mocht de aanbesteding niet worden doorgezet, dan houdt Haaglanden zich aan de afspraak om eveneens binnen maximaal 2 jaar uitsluitend aardgasbussen te laten rijden in de regio. Haaglanden beschikt daarmee vanaf 2009/2010 over de meest milieuvriendelijke busvloot van Nederland OV bereikbaarheid over de grenzen van Haaglanden - OV bereikbaarheid Airport Rotterdam verbeteren De bereikbaarheid per openbaar vervoer van Rotterdam Airport vanuit Haaglanden moet snel aanzienlijk verbeteren, vooral voor het zakelijke verkeer. In samenwerking met Stadsregio Rotterdam werken we aan voorstellen, die begin 2008 klaar zijn. Naast een shuttle aansluiting op RandstadRail (Melanchtonweg) werkt Haaglanden met SRR aan een plan voor de verbinding vanuit Delft. 22

23 - verbetermogelijkheden corridors Den Haag Delft Rotterdam en Den Haag / Zoetermeer - Leiden onderzoeken Haaglanden zal voortbouwend op het rapport naar de OV ontsluiting Science Port Holland, in 2008 samen met de gemeenten verdergaande verbetermogelijkheden op netwerkniveau bezien in de corridor Den Haag Delft Rotterdam. Hierbij wordt ook de relatie Delft (TU/Technopolis) Rotterdam Noordrand - Lansingerland betrokken. Eenzelfde aanpak staat gepland in 2008 voor de corridor Den Haag - Zoetermeer Leiden. - (inter)nationale OV bereikbaarheid verbeteren De (inter)nationale bereikbaarheid per openbaar vervoer en de bereikbaarheid van de mainports Schiphol en Rotterdam-Haven wordt sterk verbeterd met de rechtstreekse aantak op de HSL Zuid en via de HSL-shuttle naar Rotterdam. Frequente en snelle verbindingen vanuit Den Haag / Haaglanden naar de regio s in de Randstad en belangrijke gebieden nationaal en internationaal zo mogelijk via de HSL of HSL-achtige verbindingen zijn noodzakelijk in het bijzonder voor het zakelijke verkeer. Haaglanden zal in (structureel) overleg treden met betrokken partijen om de (inter)nationale bereikbaarheid te verbeteren. De eerste voorstellen volgen in Langere termijn beleidsacties Voor de periode 2015 / 2020 e.v. zijn onderstaande verkenningenprojecten aan de orde. Voor alle projecten geldt dat nut, noodzaak, haalbaarheid en oplossend vermogen in samenhang met de ruimtelijk opgaven moet worden aangetoond. Financiën zijn vooralsnog niet beschikbaar. - Verkenningen project: OV ontsluiting Vlietzone Voor een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van de Vlietzone verkennen we de mogelijkheid van een hoogwaardige OV ontsluiting. - Verkenningenproject: OV ontsluiting Sion / t Haantje / Harnaschpolder; railverbinding Den Haag Delft Pijnacker Zoetermeer Eveneens in samenhang met de ruimtelijke opgaven voor het gebied Sion / t Haantje / Harnaschpolder zullen we de mogelijkheden verkennen van het vertrammen van HOV buslijn 37 en een nieuw Stedenbaan station Rijswijk-Zuid. Daarbij moet ook duidelijkheid komen over de noodzaak van de huidige ruimtelijke reservering voor deze mogelijke verbinding traject Delft Emerald. De vertramming van lijn 37 zal naar verwachting niet eerder dan 2015 aan de orde zijn. - Verkenningenproject: uitbouw lightrail in samenhang met lange termijn (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen Dit verkenningproject naar verdere uitbouw van het lightrail netwerk richting Westland/Maassluis/Rotterdam, Zoetermeer/Leiden, Zoetermeer/Rotterdam en Den Haag/Leiden e.o. zullen we starten in samenhang met de uitwerking van ruimtelijk opgaven in dit gebied. We verwachten dat ontwikkelingen niet eerder dan na 2020 aan de orde zijn. Uitbouw van het lightrail netwerk is alleen mogelijk in samenhang met voldoende vervoersvraag. - Aantak HSL-Oost De OV ontsluiting van de regio Haaglanden richting Utrecht - Arnhem en het Ruhrgebied moet vanwege de versterking van de internationale concurrentiepositie van Haaglanden verbeterd worden. Haaglanden is voorstander van een rechtstreekse aantak van de regio op de HSL-Oost. Studies lopen op rijksniveau en worden naar verwachting in 2008 afgerond. Afhankelijk van de uitkomsten zal Haaglanden zonodig nadere voorstellen doen. 23

24 Kaart 3 8 : planstudie en verkenningenprojecten openbaar vervoer (zonder financiële reservering) 5.4 Financiën stijging exploitatielasten De exploitatie van het openbaar vervoer kost jaarlijks momenteel ca. 150 miljoen BDU-budget. Verwacht wordt dat de exploitatielasten de komende jaren aanzienlijk zullen stijgen in het kader van extra spitsvervoer en (gefaseerde) implementatie OVHP, milieueisen busvervoer, beheer en onderhoud en terrorismebestrijding. Ruwweg schatten we per jaar 50 miljoen meer exploitatiegelden nodig te hebben vanaf 2011/2012 (niet gereserveerd). Uit het vrij besteedbare BDU budget is in het IPVV 2008 voor OV-infrastructuur projecten 125 miljoen gereserveerd voor de uitwerkingsprojecten. 8 Op deze kaart is een aantal indicatieve relaties aangegeven als te verkennen uitbouwmogelijkheden van het OV netwerk. De stippellijnen zeggen niets over mogelijke tracékeuzes. 24

25 Hoofdstuk 6: Fietsbeleid Circa eenderde van de verplaatsingen tot 7.5 km gebeurt in Haaglanden met de auto. We verwachten dat de fiets voor het merendeel van deze verplaatsingen een serieus alternatief kan zijn. Het oplossend vermogen is groot en de kosten zijn relatief laag aldus onderzoek van Twijnstra Gudde, sept De fiets versterkt de concurrentiepositie van het OV en is met name kansrijk op de verplaatsingen waar de auto vertragingen ondervindt. De kern van het fietsbeleid van Haaglanden is de voorwaarden scheppen om fietsen vooral op korte ritten (tot 7,5 km) in het woon-werk en woon-schoolverkeer en in het voor- en natransport naar openbaar vervoer, maar ook naar de winkel, sport, zorg en recreatieve bestemmingen te stimuleren. Dit betekent: - Kwalitatief goed en knelpuntenvrij fietsroutenetwerk: samen met de wegbeheerders, Fietsersbond en andere betrokkenen doorgaan met zorgen voor goede regionale (en lokale) fietsroutenetwerken; - Diefstalbestendig en sociaal veilig fiets parkeren: samen met alle betrokken partijen zorgen voor goede fietsenstallingen, zowel bij de woningen als bij (overstap)bestemmingen; - Gedragsbeïnvloeding: fietsen stimuleren d.m.v. informatie/communicatie, campagnes en acties. Afgeronde beleidsacties en projecten projecten uit het vijfjarenprogramma zijn gerealiseerd - 1 e actualisatie regionaal fietsroutenetwerk is in 2007 afgerond Het fietsroutenetwerk is bezien op verbeteringen als gevolg van: - ontsluiting van nieuwe ruimtelijke ontwikkellocaties - aansluiting van Stedenbaan-, trein-, RandstadRail stations en relevante busstations - verbetervoorstellen van gemeenten Deze actualisatie heeft geleid tot circa 60 uitbreidingen van het bestaande fietsroutenetwerk, die in totaal ruwweg 100 miljoen kosten om de knelpunten op deze trajecten aan te pakken. - Uit de in 2007 gehouden schouw blijkt dat regionale fietsbewegwijzering op diverse plaatsen verbeterd kan worden, maar niet los gezien moet worden van locale bewegwijzering. Afspraken over verbeteringen zijn gemaakt met de wegbeheerders - Najaar 2007 legt het Recreatieschap Midden Delfland met medewerking van Haaglanden een fietsknooppuntensysteem aan in Midden Delfland en Westland. - Haaglanden heeft samen met een groot aantal partijen in het kader van het project met de fiets minder file de intentieverklaring FileProof van het ministerie van VenW ondertekend. Partijen spannen zich gezamenlijk in voor het verbeteren van 2 fietsroutes in Haaglanden: - A12 Den Haag Zoetermeer (noordzijde) - A13 Delft - Rotterdam (westzijde). Beide routes maken deel uit van het regionaal fietsroutenetwerk Doelstelling 2030: 50% meer verplaatsingen op de fiets Haaglanden streeft naar 50% meer verplaatsingen op de fiets in 2030 t.o.v Fietsen en lopen zijn de meest duurzame wijzen van verplaatsen. De fiets neemt ook in het voor-en natransport openbaar vervoer een steeds belangrijker plaats in. Met onderstaande beleidsacties geven we aan met welke projecten we deze doelstelling waar willen maken. De nadruk ligt op het zo snel mogelijk uitvoeren van fietsprojecten. (Technologische) innovaties bieden kansen voor onder meer fietsdiefstalpreventie en informatievoorziening. De fietspromotiecampagne maakt mensen bewust van de voordelen van fietsen. Een goed, geactualiseerd knelpuntenvrij regionaal fietsroutenetwerk is absoluut noodzakelijk om voor de korte en de langere termijn de ambitie en de doelstellingen te kunnen halen en de ruimtelijke opgaven te kunnen accommoderen. Dit project nemen we op in de voorzet investeringsstrategie RSP Regionaal fietsroutenetwerk: voortschrijdend vierjarenprogramma fiets De eerste actualisatie van het fietsroutenetwerk heeft geleid tot circa 60 uitbreidingen. Deze zijn op onderstaande kaart verwerkt. In bijlage 3 zijn de toegevoegde trajecten benoemd. 25

26 In 2006 is het voortschrijdend vierjarenprogramma fiets vastgesteld. De projecten worden jaarlijks in het kader van het IPVV geactualiseerd. Het programma omvat circa 100 geprogrammeerde projecten waarvoor de volledige financiering rond is en die de resp. wegbeheerders volgens planning in de periode tot 2015 uitvoeren. Circa 80 knelpunten zijn nog niet geprogrammeerd; deze projecten zijn in uitwerking. Nieuwe knelpuntprojecten die zijn uitgewerkt en waarvan de aanvullende financiering rond is, voegen we jaarlijks toe aan het voortschrijdend programma en kunnen vervolgens uitgevoerd worden. Het programma fiets loopt door t/m Kaart 4 9 : geactualiseerd regionaal fietsroutenetwerk Haaglanden met circa 60 uitbreidingstrajecten 9 De nummers op de kaart verwijzen naar de uitbreidingstrajecten, die zijn aangegeven in bijlage 3. 26

27 6.2. Doorlopende en nieuwe beleidsacties Om de ambitieuze doelstelling voor het fietsverkeer 2030 te kunnen halen, is naast het optimaliseren van het fietsroutenetwerk een forse inspanning nodig. Onderstaand gaan we in op de activiteiten, die we in dit kader gaan doen. - Meer en betere fietsenstallingen bij herkomst en bestemming Haaglanden is samen met o.a. de vier grote steden voorstander van aanpassing van het Bouwbesluit door het Rijk: bij nieuwbouw en herstructurering moet voldoende ruimte bij de woning zijn om fietsen te stallen. Haaglanden bevordert waar mogelijk deze aanpassing. Ook bij bestemmingslocaties: bedrijven, winkelvoorzieningen, sportvoorzieningen, scholen en zorginstellingen en recreatieve bestemmingen moeten voldoende diefstalbestendige fietsparkeervoorzieningen zijn. Haaglanden zal in het kader van de herijking van het subsidieregime fiets in 2008 (zie onderstaand) bezien of subsidiemogelijkheden hiervoor aan gemeenten kunnen worden uitgebreid. - Uitwerking fileproof projecten: fietsroutes A12 en A13 De uitwerking van deze projecten in knelpunten en oplossingen voor beide fietsroutes is gestart en in 2008 gereed. Vanaf dat moment start de uitvoering. Haaglanden zal uit het programma fiets financieel bijdragen aan de uitvoering van deze projecten. - Uitwerken en uitvoeren integraal korte-ritten-experiment verbeteren fietsroutes, fietsparkeervoorzieningen en reis/route-informatie De korte ritten naar werk, school, winkel, sportvoorziening, station of bushalte worden veelal sneller, comfortabeler, gezonder en milieuvriendelijker met de fiets afgelegd. Haaglanden wil met een samenhangend maatregelenpakket, waarin ook aandacht is voor sociale veiligheid (in tunnels, routes, parkeervoorzieningen) en met optimaal gebruik van technologische innovaties voor kansrijke fietsrelaties een experiment uitwerken en zo mogelijk met ondersteuning van het Rijk dit in de vorm van een pilot uitvoeren. Een eerste analyse naar kansrijke relaties loopt. Verdere uitwerking volgt in Zorgeloos, Onbelemmerd, Eenvoudigweg Fietsen (ZOEF) van De Lier via Delft naar Pijnacker via een veilige, snelle, comfortabele fietsverbinding met goede verlichting, servicepunten en fietsenstallingen langs de route: een voorbeeldfietsroute, die in 2010 klaar is. De bewaakte stalling Vesteplein in Delft is al geopend. Buggy s, boodschappentrolley s en rollators zijn er te huur en een lekke band wordt tegen betaling geplakt. We werken ook samen met andere betrokken partijen aan een ZOEF-route van Den Haag via Wassenaar naar Leiden. - Fietsvriendelijke inpassing voorzieningen In overleg met de wegbeheerders (en als zodanig zonodig in samenwerking met stedebouwkundigen en landschapsarchitecten) in Haaglanden maken we in 2008 /2009 de volgende afspraken: - fietsinfrastructuur waar mogelijk vanwege herkenbaarheid en uniformiteit in rood asfalt uitvoeren. Afwijkingen blijven mogelijk, b.v. vanwege landschappelijke of stedebouwkundige redenen. De meerkosten voor het omzetten van tegels naar rood asfalt bij onderhoud van regionale fietsroutes zijn subsidiabel (maximaal 50%); dit leidt tot kwaliteitsverbetering. Hierbij zullen we ook bevorderen dat wegbeheerders en nutsbedrijven komen tot zodanige afspraken dat kabels en leidingen niet onder fietsvoorzieningen worden gelegd, zodat asfalteren geen probleem is. - betere doorstroming voor fietsers bij VRI s op regionale fietsroutes en bij belangrijke oversteekvoorzieningen voor voetgangers - veilige -, rechtstreekse - en comfortabele inpassing van fietsinfrastructuur bij aanleg van autoen OV-infrastructuur met als primair uitgangspunt: de fiets veilig op maaiveld! - Uitrollen van het fiets knooppuntensysteem in de overige zeven gemeenten Haaglanden wil meewerken aan een verdere uitrol van knooppuntensysteem voor de recreatieve fietser. De reguliere fietsbewegwijzering blijft in stand. Samenhang in het ontsluiten van groengebieden, stad-land-relaties en recreatieve voorzieningen is nodig (zie ook 6.4.) 27

28 6.3. Langere termijn beleidsacties Voor de langere termijn zijn onderstaande verkenningenprojecten in beeld. - Verkenningenproject: 2 e actualisatie regionaal fietsroutenetwerk Het voorlopig ontwerp RSP geeft aan dat groengebieden en stad-land-relaties beter voor fietsers en voetgangers ontsloten moeten worden, voor vooral de recreatieve fietser. Dit biedt een kans om mensen te verleiden om in de dagelijkse activiteiten de fiets meer te gebruiken. Samen met de gemeenten, provincie en betrokken maatschappelijke organisaties starten we in 2008 met een inventarisatie van verbeterprojecten op deze relaties. - Verkenningenproject: Kwaliteitsimpuls regionale en lokale fietsvoorzieningen Forse ruimtelijke inzet op binnenstedelijk verdichten en de invoering van kilometerbeprijzen vanaf 2011 vereisen kwalitatief heel goede fietsvoorzieningen zodat we zoveel mogelijk binnenstedelijke (korte)-ritten naar werk, school, winkels, zorg- en sportvoorzieningen e.a. op de fiets faciliteren. In 2008 starten we met de uitwerking van dit project Financiën De totale programmakosten voor het voortschrijdend vierjarenprogramma zijn begroot op 220 miljoen Het gereserveerde budget van Haaglanden voor fietsprojecten bedraagt 130 miljoen Haaglanden draagt in principe 50% bij aan regionale fietsprojecten. Aan 7 grote fietsprojecten, zoals bruggen, viaducten, tunnels (zie RNM/IPVV), die ook onderdeel uitmaken van het programma fiets, draagt Haaglanden 75% bij in de kosten. De overige kosten zijn voor rekening van de resp. wegbeheerders. - Heroriëntatie op subsidieregime fiets Binnen de huidige beschikbare budgetten en afspraken is enige heroriëntatie op het subsidieregime gewenst, waarbij o.a. de volgende aanpassingen in overweging worden genomen: - om snel in te kunnen springen op nieuwe initiatieven is het gewenst om jaarlijks een (klein) budget af te zonderen uit het totale programmabudget fiets voor bijdragen aan (de uitwerking van) innovatieve ideeën of experimenten van Haaglanden, gemeenten of van derden - medesubsidiëren van fietsenstallingen bij herkomst (woonkant) en bestemming - medesubsidiëren van belangrijke locale fietsroutes, b.v. schoolroutes - extra gelden voor nieuwe grote fietsprojecten (tunnels, viaducten) op het regionaal fietsroutenetwerk - mogelijkheden van vereenvoudiging van subsidieprocedures voor programmaprojecten Voorstellen in het kader van deze heroriëntatie volgen voorjaar

29 Hoofdstuk 7: Loopbeleid Loopbeleid (niet wandelbeleid) is een nieuw essentieel onderdeel in de Nota Mobiliteit; reden om hieraan aandacht te besteden. Veel korte verplaatsingen gebeuren lopend: naar de winkel; naar de basisschool; naar - en van haltes van openbaar vervoer. Lopen is gezond en kan als bijkomend voordeel ook een recreatieve waarde hebben. Noodzaak dus om de voorzieningen hiervoor op peil te hebben. Met name voor ouderen, maar eigenlijk voor iedereen is het heel belangrijk dat voetpaden, trottoirs, op- en afritten op straathoeken en vooral haltes van openbaar vervoer verkeersveilig en kinderwagen en rollatorvriendelijk zijn ingericht Nieuwe beleidsacties Haaglanden beziet loopbeleid vooral vanuit de samenhang met het verkeers- en vervoersbeleid in het algemeen en richt zich op: - het goed toegankelijk en veilig inrichten van de aanlooproutes en op- en afritten van haltes van openbaar vervoer. Medesubsidiëring van deze voorzieningen is reeds mogelijk uit het beschikbare budget verbeteren toegankelijkheid OV haltes (zie paragraaf ) - het verkeersveilig inrichten en mede subsidiëren van looproutes en oversteekvoorzieningen naar basisscholen is mogelijk uit het budget verkeersveiligheid - in samenhang met grote fietsprojecten (bruggen, tunnels) wordt in combinatie met de fietsvoorzieningen ook de voetgangersvoorziening gesubsidieerd - in samenhang met de verkenning naar het beter ontsluiten van groenvoorzieningen en stad-landverbindingen voor fietsers brengen we ook de verbeteringen voor voetgangers in beeld Anticiperend op eventuele nieuwe mogelijkheden en kansen zullen we de komende jaren zonodig verder invulling geven aan regionaal loopbeleid. 7.2 Financiën Haaglanden reserveert geen financiële middelen voor loopbeleid in het algemeen, maar beziet in samenhang met algeheel verkeers- en vervoersbeleid en projecten de mogelijkheden van mede subsidiëring van loopvoorzieningen. 29

30 Hoofdstuk 8: Autoverkeer De kern van het autoverkeersbeleid van Haaglanden is coördineren van een netwerkbrede visie en samen met de wegbeheerders inhoud geven aan beleid en projecten, zodat het regionale wegennet in Haaglanden en binnen de Zuidvleugel goed functioneert en doorstroomt. De samenwerking in Zuidvleugelverband is met name voor het autoverkeer steeds belangrijker en effectiever. De nadruk ligt gerelateerd aan het ontwerp RSP vooral op het integraal gebiedsgericht verdichten, herstructureren en ontwikkelen van locaties en het daarop toerusten van de infrastructuur. Ook de inpassing van nieuwe of vernieuwde infrastructuur vraagt de komende jaren steeds meer aandacht en middelen. Afgeronde beleidsacties en projecten De Harnaschknoop fase 1 is december 2007 gereed - De N470 (2x1) is voorjaar 2008 gereed - De Hubertustunnel Den Haag is zomer 2008 gereed - De Netwerkanalyse Zuidvleugel is afgerond en de Samenwerkingsagenda Zuidvleugel is opgesteld en in uitwerking - Het koersdocument DVM Zuidvleugel is in 2007 vastgesteld door alle betrokken partijen - Mei 2007 heeft het DB Haaglanden ingestemd het de MER Trekvliettracé en deze aangeboden aan de gemeenteraden van Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Rijswijk. De Nota Voorkeursalternatief is voor kennisgeving aangenomen en eveneens aangeboden aan de genoemde gemeenteraden. Het Trekvliettracé (inclusief Neherkade / aansluiting HWN) wordt (onder voorwaarden) opgenomen in het MIRT 2008 met financiële reservering - Verdergaande uitwerking van projecten en het ontwerp RSP hebben ertoe geleid dat een aantal projecten in het IPVV 2008 in volgende fasen van uitwerking zijn geplaatst en een aantal nieuwe projecten is toegevoegd in de verkenningenfase. De in het IPVV 2008 opgenomen autoprojecten zijn uitgangspunt voor beleid. 8.1 Doelstelling 2030: een autorit binnen Haaglanden duurt in de spits maximaal 15 minuten langer dan in de daluren Deze doelstelling voor het autoverkeer voor 2020, zoals geformuleerd in de RNM wordt gecontinueerd tot Voor de externe verbindingen sluiten we in principe aan bij (nog te definiëren) rijksnormen voor Voorshands gaan we uit van de rijksnorm voor 2020 op rijkswegen: de reistijd van knooppunt naar knooppunt in de spits is maximaal 1.5 x zo lang als buiten de spits. In het licht van de voorlopig nog doorgaande groei van het autoverkeer betekent dit een aanscherping van de doelstelling voor de langere termijn. Om de ambitie en de doelstellingen te kunnen halen en de ruimtelijke opgaven te kunnen accommoderen zijn de belangrijkste autoprojecten: - Internationale Stad Den Haag (waaronder Trekvliettracé, incl. Neherkade / aansluiting HWN en Internationale Ring Den Haag) - A4 corridor Brabant/België, inclusief de A4 Delft-Schiedam (IODS), vooral ook voor het greenportgerelateerde vervoer Deze projecten maken deel uit van het UPR en nemen we op in de voorzet investeringsstrategie RSP Nieuw hierin is de Internationale Ring Den haag; deze lichten we nader toe Internationale Ring Den Haag Den Haag heeft een internationale positie als stad van recht, vrede en veiligheid. Voor het behouden en aantrekken van internationale instituten is verdere ruimtelijke ontwikkeling en verbetering van de bereikbaarheid nodig in de Internationale Zone en de Binckhorst. Deze ontwikkeling is van grote betekenis voor de potenties van de stad en de regio. De ring wordt gevormd door de A4 (parallelstructuur), Lozerlaan, Noordwestelijke Hoofdroute, Hubertustunnel en de Noordelijke Randweg (N14) Deze ring heeft een belangrijke functie voor zowel het doorgaande verkeer als het bestemmingsverkeer in de Haagse regio. De ring bestaat uit verschillende delen met een sterk wisselend kwaliteitsniveau. Een combinatie van doorstroming, inpassing en uitbreidingsmaatregelen moet de internationale ring opwaarderen om de ruimtelijke ambities uit de Structuurvisie Den Haag en het ontwerp RSP waar te kunnen maken. In 2007 wordt 30

31 een préverkenning uitgevoerd. Planning: verkenning gereed: 2008; intake planstudie MIRT-besluit in Doorlopende en nieuwe beleidsacties Om bovenstaande doelstelling te kunnen halen, zet Haaglanden in op onderstaande projecten en beleidsacties. - Anders Betalen voor Mobiliteit De minister van Verkeer en Waterstaat heeft november 2007 aan de Tweede Kamer gemeld de invoering van een kilometerprijs op alle Nederlandse wegen, gedifferentieerd naar tijd, plaats en milieukenmerken van het voertuig in te voeren vanaf 2011 voor het vrachtverkeer en daarna vanaf stapsgewijs voor personenauto s. Vanaf 2016 is het systeem in heel Nederland operationeel. De MRB en (deels) de BPM worden parallel aan de invoering gefaseerd afgebouwd. Haaglanden is positief over dit besluit, vooral om direct de eindfase wordt ingezet. Belangrijk is dat de decentrale overheden nauw betrokken worden bij de verdere uitwerking van o.a.: - het wetvoorstel, met de tarifering, tijd/plaats differentiatie organisatie, inning en investering van de opbrengsten via het Infrastructuurfonds - extra mogelijkheden voor met name openbaar vervoer. De uitwerkingen zal Haaglanden beoordelen aan de hand van de randvoorwaarden, die in de RNM, 2005 zijn genoemd, waaronder vooral geen sluipverkeer op het OWN en voldoende extra openbaar vervoer vanaf de start van invoering. Voor de korte termijn zal Haaglanden samen met het bedrijfsleven actief meewerken aan het in gang zetten van pilots gericht op ander gedrag en mobiliteitsmanagement, zoals regionale convenanten met het bedrijfsleven, spitsmijden en OV-abonnementen voor 2 dagen per week. Versnellingsprijs en tolheffing bieden mogelijk kansen voor het sneller realiseren van het Trekvliettrace. De gemeente Den Haag en Haaglanden bieden de minister aan om samen met overige betrokken partijen de versnellingsprijs en tolheffing nader te onderzoeken. Om het heffen van een versnellingsprijs en tol ook op parallelle verbindingen - mogelijk te maken, moet de wijziging van de Wet bereikbaarheid en mobiliteit snel afgerond worden 10. Versnellingsprijs en tolheffing kunnen niet tegelijkertijd geheven worden met een gedifferentieerde kilometerprijs (congestietarief); wel met een basis kilometerprijs. - Programma aansluitingen HWN/OWN uitvoeren en verder uitwerken Het programma omvat twee min of meer parallelle sporen: - kleinschalige verbeteringen korte termijn (deels 1 e fase) In het kader van het rijksprogramma quick wins 2 e tranche is najaar 2007 een aantal korte termijn verbeteringen op de aansluitingen uitgewerkt en deels gehonoreerd voor cofinanciering. Het betreffen de aansluitingen: N470/A12 (1 e fase), Zoetermeer-Centrum/A12, A13/N470(1 e fase), A4/N223, A4/Leidschendam, A44/afrit 4,5,6, A20/Maassluis-Maasland. - grootschalige verbeteringen voor de middellange termijn (deels 2 e fase) Het MIRT programma aansluitingen HWN/OWN omvat een 20-tal aansluitingen in de Zuidvleugel, die voor grootschalige verbetering in aanmerking komen, waarvan in Haaglanden: A4/A12 Prins Clausplein, A4 Leidschendam, A4 Beatrixlaan, A4 Plaspoelpolder, A12/N470 Zoetermeer, A13/N470 Delft, A20 Westerlee (i.c.m. Veilingroute). Alle aansluitingen worden de komende jaren uitgewerkt. 10 Het wijzigingsvoorstel van de Wet bereikbaarheid en mobiliteit om versnellingsprijs en tolheffing mogelijk te maken ligt bij de Tweede Kamer. De versnellingsprijs geldt voor projecten die uitvoeringsgereed zijn, maar waarvoor pas op een later tijdstip de (aanvullende) financiën beschikbaar zijn. De versnellingsprijs is bedoeld om de extra kosten van eerdere uitvoering van een project te dekken veelal de extra rentekosten. Tolheffing is bedoeld om een project geheel of gedeeltelijk te financieren en kan zodra het project klaar is, worden geheven op het nieuw gerealiseerde traject en na wetswijziging - ook op parallelle verbindingen en verbindingen die in het verlengde liggen van het nieuwe traject. 31

32 Jaarlijks wordt in het MIRT een budget gereserveerd voor het substantieel verbeteren van de doorstroming op een aantal aansluitingen. Rijk en de resp. Zuidvleugelpartijen dragen elk in principe 50% van de kosten. Voor het MIRT 2008 is voor Haaglanden het weefvak A4/A12 Prins Clausplein gehonoreerd voor uitwerking en subsidie. Voor het MIRT 2009 zetten we in ieder geval in op de aansluiting: N470/A12 (2 e fase). - Meewerken aan uitwerking regionale autoprojecten Haaglanden wil bijdragen aan de uitwerking en begeleiding van de uitvoering van regionale autoprojecten door wegbeheerders met primaire inzet op uitwerkingsprojecten (zie IPVV 2008). Dit veelal in samenhang met de uitwerking van ruimtelijke ontwikkellocaties. Daarnaast draagt het verbeteren van regionale infrastructuur (OWN) vaak ook bij aan het verminderen van de problemen op de rijksinfrastructuur (HWN). Eén van de belangrijkste projecten, die momenteel wordt uitgewerkt, is het Trekvliettracé, incl Neherkade/aansluiting HWN. Kaart 5 11 : realisatie- en uitwerkingsprojecten autoverkeer 2015 (met financiële reservering Haaglanden) - Meewerken aan uitwerking autoprojecten in de Zuidvleugel en samenhang met LMCA wegen In nauwe afstemming met de betrokken gemeenten zetten we ons actief in bij de uitwerking van de voor Haaglanden belangrijke autoprojecten uit de Samenwerkingsagenda Zuidvleugel, waarvan het primaat ligt bij de (potentiële) MIRT-projecten: Trekvliettracé, Internationale Ring, programma 11 Wanneer nieuwe wegen zullen zijn aangelegd, kunnen oude routes in een aantal gevallen worden gedowngraded. Dit is niet op de kaarten verwerkt. Wanneer belangrijke nieuwe schakels gereed zullen zijn, zullen wij de regionale wegenstructuur nader bezien in samenhang met de (volgende) actualisatie van de netwerkprioritering 32

33 aansluitingen HWN/OWN. Voor het Trekvliettrace is op 29 oktober een UPR contract getekend om dit project snel stappen verder te brengen. Het project wordt opgenomen in het MIRT 2008 met financiële reservering. Daarnaast lopen de voor Haaglanden belangrijke rijksprojecten: gebiedsverkenning Prins Clausplein (traject Leiden Harnaschknoop), quick scan A12/A20 knooppunt Gouwe, Rijnlandroute en ontsluiting Havengebied Recentelijk is de Landelijke Markt en Capaciteitsanalyse (LMCA) Wegen, afgerond. De LMCA wegen geeft inzicht in vraag en aanbod op het hoofdwegennet, de knelpunten op het hoofdwegennet (inclusief de Rijks N-wegen) in 2020 en schetst een globaal beeld van het oplossingenpakket. In de LMCA is gerekend met verschillende toekomstscenario s: hoog/laag groeiscenario, wel/niet prijsbeleid. De belangrijkste knelpunten qua prioriteit zijn de knelpunten bij een laag groeiscenario en prijsbeleid: dit zijn robuuste knelpunten. Voor Haaglanden en omgeving zijn de volgende robuuste knelpunten geconstateerd planhorizon 2020: - de A4 tussen Leiden en Den Haag en de N44 tussen Leiden en Den Haag. De N44 is in de huidige situatie al een knelpunt. - de toekomstige A4 tussen Den Haag Zuid en Kethelplein (A20) (A4 Delft-Schiedam - IODS) Het traject A20 tussen De Lier en Kethelplein (A4) is in deze analyse een probleem in 2020 bij een hoog groei scenario en prijsbeleid. De A12 tussen knooppunt Prins Clausplein (A4) en knooppunt Gouwe en de N14 is in deze analyse een potentieel probleem in 2020 eveneens bij een hoog groeiscenario en prijsbeleid. Het Stadsgewest zal in Zuidvleugelverband bewerkstelligen dat deze knelpunten voor zover mogelijk worden meegenomen in de lopende planstudies en verkenningen (RijnlandRoute, gebiedsverkenning Prins Clausplein en verkenning A12/A20 knooppunt Gouwe) dan wel nieuwe aanvullende verkenningen worden gestart. De Rijnlandroute kan mogelijk een oplossing bieden voor de knelpunten op de N44 en de N14 en draagt daarmee bij aan het verbeteren van de bereikbaarheid van Haaglanden. - Actualiseren netwerkprioritering in samenhang met uitwerken dynamisch Verkeersmanagement (DVM) Het sturen van verkeersstromen door technologie en kilometerbeprijzen wordt steeds belangrijker. In 2007 is het koersdocument DVM vastgesteld, waarin de Zuidvleugelpartijen gezamenlijk de sturingsprincipes hebben afgesproken. Op basis van deze principes is Haaglanden gestart met het actualiseren van de netwerk prioritering (Netwerken voor Haaglanden). In samenhang daarmee wordt een maatregelenpakket Dynamisch Verkeersmanagement Haaglanden (DVM) ontwikkeld en worden afspraken gemaakt over inwinning, verwerking, distributie, beheer en onderhoud van de systemen in de Zuidvleugel. In het kader van het rijksprogramma quick wins 2 e tranche is in het najaar 2007 een groot aantal op korte termijn uitvoerbare maatregelen gehonoreerd voor 50% rijkssubsidie. Deze worden in 2008/2009 geïmplementeerd. Verdere uitwerking en implementatie is gepland voor 2008 en volgende jaren. 8.3 Langere termijn beleidsacties - Uitwerken planstudie - en verkenningenprojecten autoverkeer Haaglanden is bereid om met de verantwoordelijke wegbeheerders mee te werken aan nadere studies naar nut, noodzaak, haalbaarheid en oplossend vermogen van de in het IPVV 2008 genoemde verkenningenprojecten. Voor enkele projecten lopen in Zuidvleugelverband deze studies. De samenhang met ruimtelijke ontwikkelingen, bereikbaarheids-, veiligheids- en leefbaarheidsproblemen zijn voorwaarden voor de uitwerking. Voor enkele projecten, waaronder de Komkommerweg/aansluiting N470 en een vorm van een Randweg Pijnacker kan gelden dat deze sneller dan nu gepland in uitvoering zouden moeten gaan. Dit zowel vanwege ruimtelijke ontwikkelingen als vanuit bereikbaarheidsoverwegingen en veiligheids- en leefbaarheidoogpunt. Het locale wegennet van de kernen Pijnacker en Nootdorp wordt momenteel teveel belast met doorgaand 33

34 (sluip)verkeer. Pijnacker-Nootdorp onderzoekt momenteel de mogelijkheden en de effectiviteit van verkeersmaatregelen in de locale hoofdverkeersstructuur. Onderzoek wordt begin 2008 afgerond. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen leiden tot bijstelling van de weginfrastructuur projecten in Pijnacker-Nootdorp in het kader van het IPVV Het afvangen / verminderen van het sluipverkeer ten behoeve van verbetering van de bereikbaar, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid zijn belangrijk in de afweging. - Verkennende studies naar inpassing grootschalige infrastructuur In de periode tot 2010 streven we naar het door wegbeheerders (doen) starten van verkennende inpassingstudies. Haaglanden is bereid medewerking te verlenen aan de studies. De onderzoeken moeten inzicht geven in nut, noodzaak, haalbaarheid, oplossend vermogen, kosten, kansen en valkuilen ter verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving, de bereikbaarheid en mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen op termijn. Het gaat om de volgende locaties / trajecten: - ondertunneling Beatrixlaan Rijswijk: verbeteren doorstroming en leefkwaliteit. Planning is: zo mogelijk eerder. Studies lopen. - A12 en spoor bij Voorburg en Zoetermeer: Leidschendam-Voorburg heeft een eerste verkennende studie gedaan; deze moet nader worden uitgewerkt. Voor het deel A12/Zoetermeer gaat het om overkluizingen bij Bleizo ( Landschap als podium ), Oostweg/N470, Afrikaweg/Mandelabrug. Zoetermeer pakt de ideevorming op korte termijn op; Pijnacker-Nootdorp wordt hierbij betrokken evenals andere betrokken partijen. - A13 bij Delft / Delfgauw: inpassing en verbreding maakt deel uit van de trajectnota MER A4 Delft-Schiedam (IODS), waarover in het najaar 2007 besluitvorming plaatsvindt. Ook na realisatie van de A4 Delft-Schiedam blijft een leefbaarheidsknelpunt aan de A13, dat opgelost moet worden; - A44/N44/A4: verbeteren doorstroming en leefkwaliteit van delen van de A44/N44/A4 corridor in samenhang met de ontwikkeling van de bouwlocatie Valkenburg. Kaart 6: planstudie- en verkenningenprojecten autoverkeer (zonder financiële reservering Haaglanden) 34

35 - Verkenning verdergaande innovatie en implementatie DVM Innovaties op het gebied van DVM snel. Intelligente Snelheids Aanpassingen (ISA), automatische voertuiggeleiding, voortgaande actuele - en online beschikbare multimodale reisinformatie worden steeds meer toepasbaar. In samenhang met de beoogde landelijke implementatie van kilometerbeprijzen vanaf 2011 verwachten we dat DVM maatregelen steeds belangrijker worden in verkeer en vervoer. Voor de langere termijn werken we, gebaseerd op het koersdocument DVM, samen met de Zuidvleugelpartijen, maatschappelijke organisaties en mogelijke marktpartijen aan plannen en projecten om met behulp van steeds nieuwere technologieën het verkeer beter te informeren, te sturen en daarmee te faciliteren in bewust en slim reizen. - Verduidelijken beoordelingscriteria regionaal autoproject Ervaringen in de afgelopen periode geven aan dat de beoordelingscriteria om een project te erkennen als een regionaal autoproject moeten worden aangescherpt. Regionale autoprojecten zijn medesubsidiabel uit het mobiliteitsfonds. Meer duidelijkheid over wanneer sprake is van een regionaal autoproject en wanneer het gaat om een locaal autoproject is nodig. In samenspraak met de gemeenten werken we begin 2008 de criteria hiervoor nader uit Financiën In het IPVV 2008 is aangegeven welke bedragen voor de realisatieprojecten en voor de uitwerkingsprojecten door Haaglanden zijn gereserveerd voor de periode t/m Voor de planstudie- en de verkenningenprojecten zijn totale kostenramingen opgenomen in het IPVV 2008; hiervoor zijn vooralsnog geen financiële reserveringen beschikbaar. 35

36 Hoofdstuk 9: Goederenvervoer Het goederenvervoerbeleid van Haaglanden is gericht op het goed ontsluiten en faciliteren van de economisch belangrijke greenport Westland/Oostland: de glastuinbouwcomplexen in Westland en in Pijnacker-Nootdorp. De weginfrastructuur is de drager voor het goederenvervoer. Daarnaast gaat het om efficiënte bevoorrading van winkels in de (historische) binnensteden, milieuzonering, minimaal behoud van natte bedrijvigheid en het zo goed mogelijk en overlastmijdend ontsluiten van bestaande, te herstructureren en mogelijke nieuwe bedrijventerreinen. Voor bulkvervoer is vervoer over het spoor en het water een aan te bevelen alternatief. Afgeronde beleidsacties Begin 2007 is samen met VenW een ambtelijke workshop georganiseerd met gemeenten en provincie om inzicht te krijgen in de kansen en mogelijkheden van het goederenvervoer en goederenvervoergerelateerde programma s in Haaglanden - Eerste inventarisatie van DRIP s en overige DVM-maatregelen bij bedrijventerreinen is gereed en maakt onderdeel uit van het totaal programma DVM/DRIP s, dat in Zuidvleugelverband is ontwikkeld 9.1 Doelstelling 2030: een autorit binnen Haaglanden duurt in de spits maximaal 15 minuten langer dan in de daluren Deze doelstelling komt net als in de RNM overeen met de doelstelling voor het autoverkeer (zie hoofdstuk 8). Ook voor de externe verbindingen naar en van Haaglanden sluiten we aan bij de doelstellingen van de RNM en daarmee van de Nota Mobiliteit. Volgens prognoses zal het vrachtverkeer de komende jaren nog (fors) groeien; prognoses variëren van 13 71% tussen en van % tussen Voor Haaglanden zal dit pas na 2020 leiden tot een aandeel van meer dan 10% vrachtverkeer. Op de A20 Westerlee knooppunt Benelux stijgt het aandeel vrachtverkeer tot 20-30%. Aangezien de verwachte groeipercentages dermate grote marges hebben, zullen we de ontwikkelingen volgen en aan de hand daarvan tijdig zonodig extra maatregelen voorstellen. Zoals in hoofdstuk 8 aangegeven is de A4 corridor Brabant / België, inclusief de A4 Delft- Schiedam (IODS) primair noodzakelijk om de groei van het greenport-gerelateerde vervoer te kunnen accommoderen. Dit project nemen we op in voorzet investeringsagenda RSP Weginfrastructuur drager goederenvervoer Om het goederenvervoer zo goed mogelijk te kunnen accommoderen, ligt het primaat bij het optimaliseren van de A4 corridor, inclusief de A4 Delft - Schiedam (IODS). - Primaat A4 corridor Amsterdam/Schiphol Brabant/België (incl IODS) In het ontwerp RSP kiest Haaglanden primair voor de realisatie van de A4-corridor in samenhang met het op termijn toevoegen van tunnelcapaciteit onder de Nieuwe Waterweg. Op de lange termijn (na 2020) kan een nieuwe vaste oeververbinding ten westen van de Beneluxtunnel nodig zijn (Oranjetracé). De A4-corridor is voor Haaglanden belangrijk voor de ontsluiting van het Westland, de robuustheid van het wegennet tussen de Haagse en de Rotterdamse regio, de verdeling van het verkeer over de Internationale Ring Den Haag en de vermindering van het sluipverkeer door Midden Delfland. Voortschrijdend inzicht onderbouwt deze keuze ten opzichte van de RNM, Weginfrastructuur RNM, Samenwerkingsagenda Zuidvleugel en ontwerp RSP In aanvulling op de in de RNM reeds genoemde nieuwe noodzakelijke infrastructuur voor het goederenvervoer, waaronder 3-in-1, Harnaschknoop, N470- aansluiting Komkommerweg, Veilingroute (2x2), is in de Samenwerkingagenda Zuidvleugel en/of in het MIRT een aantal projecten aan de orde, die belangrijk zijn voor de ontsluiting van de greenport: A13/A16, A13 Den Haag Rotterdam doorstroming A13 na aanleg A4 Delft-Schiedam (IODS); N470 (2x2), quick scan A12 (parallelstructuur) / knooppunt Gouwe, Zuidwesthoek havengebied (waterwegkruisende verbindingen A4-Zuid / goederenvervoerstroom A15 en A16). Deze projecten 36

37 zijn reeds in de onderscheiden fasen van uitwerking in het IPVV 2008 opgenomen, evenals de volgende aanvullende regionale projecten: N470 noord / verbeteren ontsluiting Pijnacker, Oostelijke randweg Pijnacker-Nootdorp fase 2 (randwegen), verbreding N211/N213 (evt. gefaseerd met doelgroepenstroken voor vrachtverkeer/bus, (zie kaarten autoverkeer). Al deze IPVV projecten zijn uitgangspunt voor verdere uitwerking. Voor verkenningenprojecten geldt dat het regionaal karakter van het project, nut, noodzaak, haalbaarheid en oplossend vermogen nog moet worden aangetoond. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek naar de verkeersstructuur Pijnacker-Nootdorp om het sluipverkeer te beheersen, zullen we in het IPVV 2009 de wegenprojecten van Pijnacker-Nootdorp zonodig bijstellen. 9.2 Doorlopende en nieuwe beleidsacties Haaglanden zet naast bovengenoemde projecten in op onderstaande beleidsacties. - Kwaliteitsnet goederenvervoer Haaglanden stelt samen met wegbeheerders en overige betrokken partijen een kwaliteitsnet goederenvervoer Haaglanden op, dat aansluit op het Randstedelijk kwaliteitsnet met als doel: het verbeteren van de bereikbaarheid en de doorstroming naar en van de economisch belangrijke goederenvervoer gebieden in de regio. De aanpak richt zich ondermeer op: - Het benoemen van wegverbindingen tussen goederenvervoergerelateerde economische centra - Het bieden van een toetsingskader voor de kwaliteit van de verbindingen - In beeld brengen van eventuele knelpunten en oplossingsrichtingen. Haaglanden start nog in 2007 met dit project. - Herstructurering bedrijventerreinen Herstructurering komt moeilijk op gang vanwege beperkte mogelijkheden van uitplaatsing en kosten. Haaglanden wil samen met betrokken gemeenten en de ministeries van EZ en VenW bezien of er mogelijkheden zijn om in de vorm van een pilot beter grip te krijgen op de aanpak en mogelijkheden van herstructurering in samenhang met de juiste op de bedrijvigheid afgestemde aan- en afvoerwegen. Verkenning kansen en mogelijkheden: begin 2008; afhankelijk uitkomsten start pilot: 2 e helft Goederenvervoermanagement De gemeente Westland heeft samen met de provincie en het bedrijfsleven op Coldenhove en het Transport Centrum Westland (TCW) onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van (uitbreiding van) goederenvervoermanagement. De concentratie van monoculturen van bedrijvigheid op TCW bood reeds bij de oprichting milieuwinst door de combinatie van overslag en transport. De nabije aanwezigheid van meerdere transporteurs maakte uitwisseling van lading op commerciële basis mogelijk. Het aandeel (half)lege ritten is hiermee sterk teruggebracht wat voor alle partijen winst oplevert. De clustering van bedrijven op ABC Westland, TCW en Hondertland langs de N213 biedt kansen voor uitbreiding van deze aanpak. Alle betrokken partijen zijn hiermee aan de slag Vervoermanagement en parkmanagement op bedrijventerreinen Het uitwisselen van lading gebeurt in één op één situaties. Parkmanagement biedt mogelijkheden voor de combinatie van bijvoorbeeld afval, kantoorbenodigdheden, beveiligingspatrouilles en koeriersdiensten. De besparing wordt ingeschat op enkele procenten van de totale vervoersbewegingen. Belangrijk is de inzet van een herkenbare persoon die tijd kan investeren in de ontwikkeling en marketing van de concepten. Binnen het Westland is één persoon benoemd in de rol van secretaris van de diverse bedrijventerreinen; dit werkt goed en is een mogelijk een voorbeeld voor soortgelijke projecten. - Goederenvervoer en recreatief vervoer over water Haaglanden wil meewerken om extra mogelijkheden te onderzoeken van de Schie/Vliet vaarroute: betere benutting van de loswallen, terugkerende lege schepen vullen, gebruik van de insteekhaven van Calvé/DSM. Dit in samenhang met de transformatieplannen van de betreffende bedrijventerreinen en de mogelijk nieuwe haven in de Vlietzone. De sector EZ Haaglanden start uiterlijk 2008 een onderzoek. De provincie zet in op vaarwegmanagement (DVM over water) om scheepvaart een optimale doorvaart te garanderen. Het brugopeningsregime is in SWINGH verband verbeterd. De Delftse Schie is ook een recreatieve vaarroute. Delft kiest voor het stimuleren van de recreatievaart (cruise schepen) en de beroepsgoederenvaart daaraan ondergeschikt te maken. De 37

38 belangen van de beroepsgoederenvaart en de recreatievaart kunnen botsen, b.v. als het gaat om veiligheidsrisico s. Haaglanden is bereid om op verzoek samen met Delft, de provincie Zuid Holland en andere betrokken partijen vanuit het economisch belang van de desbetreffende scheepvaart te bezien waar belangen botsen en welke verdere acties nodig zijn. - Goederenvervoer over rail Haaglanden wil meewerken aan nieuwe experimenten goederenvervoer per rail, b.v.: - pakjestram Den Haag - Benutting high speed goederenvervoer over de HSL - Benutting Betuwelijn voor goederenvervoer, m.n. vanuit het Westland of anderszins. - Onderzoek en implementatie milieuzonering in gemeenten Het onderzoek naar de kansen, mogelijkheden en effecten van milieuzonering in 6 Haaglanden gemeenten loopt. Aan de hand van verkeerstellingen worden de luchtkwaliteitseffecten berekend en wordt per milieuzone in overleg met het bedrijfsleven een bevoorradingsprofiel opgesteld en eventuele te nemen maatregelen uitgewerkt en uitgevoerd. Het stappenplan in het Convenant Milieuzones schrijft voor dat ook naar maatregelen ter verbetering van de stedelijke distributie wordt gekeken. Hiermee kan de uitstoot van de vrachtwagens in de stad ook verminderen. In overleg met de gemeenten zal Haaglanden op basis van de uitkomsten van de milieuzone onderzoeken bezien of in dit kader een nader regionaal onderzoek naar maatregelen voor stedelijke distributie kans van slagen heeft. Een dergelijk onderzoek zal dan in samenwerking met belangenorganisaties, vervoerders en bedrijven die de goederen ontvangen, worden uitgevoerd. Begin 2008 beslissen de gemeenten over de invoering van een milieuzone en/of nader onderzoek ter verbetering van de stedelijke distributie. In het BOR-fonds is 1 miljoen gereserveerd voor subsidies voor o.a. deze maatregelen. Schone Stad Den Haag In een steeds groter deel van de Haagse binnenstad gelden de spelregels van de Schone Stad Den Haag ; dit leidt tot efficiëntere afvalinzameling en bevoorrading. In een gedeelte van de binnenstad Den Haag en in Scheveningen vindt bundeling van levering in de horeca plaats; dit leidt tot kostenbesparing en minder milieubelasting. Den Haag werkt samen met inkooporganisatie Intres aan vrachtarrangementen in de modebranche met als doel: bundeling van zendingen via een logistieke dienstverlener. - Stedelijke distributie De Stichting Schone Stad Den Haag is een haalbaarheidsonderzoek gestart naar goederenuitgiftepunten (GUP). GUP s bevorderen een beter gebruik van de vroege vensteruren en maken nachtdistributie (mits geen overlast) mogelijk. Dit moet dan wel in vergunningenbeleid worden opgenomen. Het onderzoek wordt begin 2008 afgerond. Haaglanden is hierbij betrokken, met focus op de uitrol-mogelijkheden naar andere gemeenten. Haaglanden is proefregio voor het project "Regionale aanpak stedelijke distributie in de Randstad" van GOVERA. Onderzoek naar de mogelijkheden om de regionale samenwerking tussen gemeenten, bedrijven en distributeurs te bevorderen en de stedelijke distributie zo efficiënt en schoon mogelijk te laten verlopen, loopt. In de eerste helft van 2008 kunnen zo mogelijk in samenhang met de milieuzone onderzoeken regionale afspraken over een effectief maatregelenpakket gemaakt worden. Mogelijke maatregelen zijn: - Stroomlijnen bevoorradingsverkeer - Efficiënte logistieke ketens - Scheiden bevoorrading en winkelend publiek; afleveringen op centrum-schaal - Afstemming voertuigeisen, waaronder afmetingen (lange vrachtauto s), gewicht, milieu Financiën Voor de financiering van de weginfrastructuurprojecten voor het goederenvervoer verwijzen we naar de financiële paragraaf van het hoofdstuk autoverkeer. 38

39 Hoofdstuk 10: Verkeersveiligheid De kern van het verkeersveiligheidsbeleid is gericht op het verminderen van het aantal verkeersslachtoffers in de regio. Naast het subsidiëren van de infrastructurele maatregelen en gedragsbeïnvloedingprojecten van de wegbeheerders in de regio zet het Stadsgewest zich daarbij ook zelf actief in op de drie pijlers uit Duurzaam Veilig: mens (gedrag), voertuig (technologieën) en weg (infrastructuur). Afgeronde beleidsacties Het vierjarenprogramma verkeersveiligheid is in 2006 vastgesteld; - Het ROV Zuid-Holland is eind 2007 geëvalueerd en op basis daarvan is een nieuwe bestuursovereenkomst afgesloten. - Een structurele verkeerseducatie-aanpak voor het basisonderwijs is uitgewerkt: SCHOOL OP SEEF. Door certificering en het aanbieden van projecten kunnen scholen hieraan deelnemen. - Met de onderwijsbegeleidingsdiensten zijn in 2006 meerjarencontracten afgesloten voor begeleiding van projecten en werving van verkeersleerkrachten voor het primair onderwijs Aanscherping doelstelling verkeersslachtoffers 2010 en 2020 Het aantal verkeersslachtoffers is de afgelopen jaren substantieel gedaald. Haaglanden loopt hiermee in de pas met de landelijk dalende trend, die voorjaar 2007 aanleiding was voor de minister om de doelstelling voor het maximaal aantal verkeersdoden in 2010 aan te scherpen. De regio s volgen deze landelijke aanscherping. De aangescherpte doelstellingen voor Haaglanden voor 2010 en 2020 t.o.v. het basisjaar 2002 zijn als volgt * 2020 Doden 36-30% 25-46% 20 ziekenhuisgewonden 353-7,5% % 247 *Aangescherpte doelstelling voor het maximaal aantal verkeersdoden (2006) De aanscherping van de doelstellingen noodzaakt tot een koersbijsturing en aanvullende nieuwe risicoanalyse methoden in het verkeersveiligheidsbeleid. Hoe minder verkeersslachtoffers, hoe moeilijker het is om een goede analyse uit te voeren en de juiste maatregelen te treffen. Daardoor wordt het ook steeds moeilijker om de dalende trend voort te zetten. Vanaf januari 2008 neemt de kwaliteit van de ongevallenregistratie af; de politie registreert dan alleen nog de ernstige verkeersongevallen. VenW en de SWOV zoeken samen met de decentrale overheden naar nieuwe aanvullende methoden om verkeersveiligheidsrisico s in beeld te brengen. Momenteel lopen diverse landelijke pilots om inzicht te krijgen in ongevalsregistraties. Haaglanden volgt deze ontwikkelingen gericht op de noodzaak van het verkrijgen van beleidsinformatie, zowel voor de verkeersveiligheid als ook voor verkeersmanagement. Ook de behoefte aan inzicht in het rendement van investeringen neemt toe Het voortschrijdend vierjarenprogramma verkeersveiligheid e.v. uitvoeren In 2006 is het voortschrijdend vierjarenprogramma Verkeersveiligheid Haaglanden e.v. vastgesteld. Het programma sorteert al voor op een aangescherpte doelstelling. Het omvat infrastructuur- en gedragsbeïnvloedingsprojecten en wordt jaarlijks geactualiseerd in het kader van het IPVV Nieuwe - en doorlopende beleidsacties Naast de uitvoering van het voortschrijdend vierjarenprogramma verkeersveiligheid zet Haaglanden zich in op onderstaande beleidsacties. - Uitwerken verkeersveilige infrastructuur in projecten en maatregelen Het risico op het ontstaan van verkeersongevallen kan samenhangen met de inrichting van de weg en/of kruispunten: de wegkenmerken. Ook kennis op het gebied van ongevallen is nodig. Den Haag 39

40 is als pilot gemeente in 2007 gestart met het in kaart brengen van de verkeersveiligheidsrisico s de risicoanalyse - van de infrastructuur in samenhang met o.a. de locaties van scholen en voorzieningen. VenW, de SWOV en Haaglanden zijn hierbij betrokken. Aan de hand van de verzamelde wegkenmerken en de resultaten van de pilots in Den Haag maakt Haaglanden vanaf 2008 nadere afspraken met de wegbeheerders over onder meer de gewenste uniformiteit in de vormgeving van regionale wegen. Hierbij willen we ook de zgn. grijze wegen betrekken, zoals de 40-km weg in Delft (Ruijs de Beerenbroecklaan). Het voorkomen of tegengaan van sluipverkeer is belangrijk voor de verkeersveiligheid en daarmee voor de inrichting van de weg. - Innovatieve technologieën Gegevens over wegkenmerken en risico-analyses zijn ook belangrijk als het b.v. gaat om: Het verankeren van b.v. snelheids- en andere kenmerken van wegen in routenavigatiesystemen. Intelligente Snelheidsaanduiding (ISA) Verkeersveiligheidsregistratie in GIS Haaglanden is nauw betrokken bij de (landelijke) ontwikkeling en de implementatie van deze innovatieve technologieën. - Gedragsbeïnvloeding Naast de reguliere aandacht voor alle leeftijdscategorieën wil Haaglanden doorgaan met de succesvolle aanpak tot nu toe en extra aandacht geven aan de meest kwetsbare doelgroepen: Kinderen 0-12 jaar, via de basisscholen Jeugd, gericht op veilig fietsen en op de gevaren van alcohol en drugs in het verkeer Beginnende bestuurders, via de rijscholen in de regio Senioren: ouderen moeten zo lang mogelijk veilig mobiel kunnen blijven. Nederlandse vrouwen van allochtone afkomst, door het subsidiëren van fietslessen Financiën In het IPVV 2008 is voor het voortschrijdend vierjarenprogramma verkeersveiligheid in totaal 40 miljoen beschikbaar voor bijdragen aan programmaprojecten voor de periode t/m Heroriëntatie op subsidieregime verkeersveiligheid Binnen de huidige beschikbare subsidiebudgetten en afspraken is enige heroriëntatie nodig. Aandachtspunten zijn o.a: - de wenselijkheid om jaarlijks een klein budget (orde/grootte )af te zonderen uit het programmabudget verkeersveiligheid voor bijdragen aan innovatieve initiatieven of experimenten van Haaglanden of gemeenten - de beoogde aanpak met wegkenmerken en risico-analyses - mogelijkheid van vereenvoudiging van subsidieprocedures voor programmaprojecten verkeersveiligheid Voorjaar 2008 volgen in dit kader hiervoor voorstellen. 40

41 Hoofdstuk 11: Kwaliteit van de leefomgeving Haaglanden draagt bij aan een beter milieu en daarmee aan een betere kwaliteit van de leefomgeving. In aanvulling op de RNM, 2005 gaan we in op de extra inspanningen om de milieukwaliteit, de groenkwaliteit en de externe veiligheid te verbeteren Doelstelling 2030: - Minimaal voldoen aan de rijksnormen voor luchtkwaliteit en geluidsbelasting en zo mogelijk 10% minder woningen met maximale luchtkwaliteit - en/of geluidsbelasting. - Ontsluiten van groengebieden voor fietsers en voetgangers (stad-land-verbindingen) - Optimale inpassing van (grootschalige) infrastructuur ter verbetering van de leefkwaliteit; - Voldoen aan de regels en richtlijnen voor tunnelveiligheid en externe veiligheid Deze doelstellingen bouwen voort op het in de RNM ingezette beleid en zijn in lijn met het ontwerp RSP en het Milieubeleidsplan Haaglanden. Afgeronde beleidsacties Dec is de nota Naar een betere luchtkwaliteit in Haaglanden uitgebracht als eerste stap op weg naar een duurzame mobiliteit - In 2007 is besluit genomen om binnen 2 jaar alle bussen in Haaglanden op aardgas te laten rijden - Den Haag, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg en Rijswijk hebben besloten tot de overstap van het eigen wagenpark op aardgas; andere gemeenten overwegen dit te doen - Op wegvakken op de A12 en A13 zijn snelheidsverlagingen ingevoerd - Onderzoek naar milieuzonering loopt (zie hoofdstuk goederenvervoer); subsidiemogelijkheden voor de implementatie van maatregelen zijn aanwezig - Op enkele trajecten in Haaglanden is langzaam rijden gaat sneller ingevoerd - De landelijke actie het nieuwe rijden loopt Doorlopende en nieuwe beleidsacties Naast de versterkte inzet op het afstemmen van ruimtelijke ontwikkelingen op de beschikbare infrastructuur, veel meer verplaatsingen op de fiets en in het openbaar vervoer, bewust en slim reizen stimuleren en de landelijke invoering van Anders Betalen voor Mobiliteit zet Haaglanden zich extra in voor onderstaande activiteiten. - Bestaande luchtkwaliteitsknelpunten aanpakken Direct verbonden met het regionaal wegennet zijn de bekende luchtkwalteitsknelpunten: Beatrixlaan in Rijswijk en Haagweg/Rijswijkseweg in Rijswijk/Den Haag. Daarnaast zijn naar verwachting ook op de locale wegennetten in Haaglanden luchtkwaliteitsknelpunten. Aangezien nog onduidelijkheid is hoe de rekenmethode van het rijk moet worden toegepast, weten we op dit moment niet welke knelpunten zich waar precies voordoen en evenmin hoe groot de omvang van deze knelpunten feitelijk is. Samen met de wegbeheerders zal Haaglanden helpen de knelpunten te benoemen en maatregelen uit te werken. Aan het rijkswegennet verbonden knelpunten bestaan er bij Voorburg/A12 en bij Delft/A13. Metingen na invoering van de snelheidsverlaging over langere termijn lopen. Mogelijke oplossingen zijn inpassing / overkapping van de rijkswegen zie Nut, noodzaak, haalbaarheid en oplossend vermogen van deze maatregelen moeten nog worden aangetoond. - Ontwikkelen Regionale Verkeersmilieukaart (RVMK) Haaglanden werkt samen met de gemeenten aan een RVMK, die volgens planning in 2008 gereed is. De RVMK biedt inzicht in eventuele huidige en zo mogelijk ook toekomstige knelpuntlocaties, waar zich overschrijdingen van de lucht- en geluidnormen voordoen. Haaglanden is bereid om mee te werken aan oplossingen voor knelpunten. Ook kunnen we desgewenst de gemeenten ondersteunen bij de jaarlijkse verplichte rapportages lucht- en geluidbelasting. - Aardgastankstations en schoner autorijden stimuleren 41

42 Naast aardgasbussen stimuleert Haaglanden ook het autorijden op aardgas. In de subsidieregeling luchtkwaliteit van de sector Milieuzaken Haaglanden is 2,3 miljoen gereserveerd voor bijdragen aan aardgastankstations en aardgasauto s voor gemeenten, bedrijven en particulieren. Haaglanden zal ook nader onderzoek doen naar de mogelijkheden van andere klimaatneutrale en ook voor de luchtkwaliteit schone brandstoffen. De rijksoverheid is een campagne gestart om stille banden die minder geluid en minder fijn stof produceren en niet duurder zijn dan gewone banden, landelijk te promoten. Haaglanden ondersteunt deze actie en zal waar mogelijk dit initiatief voortzetten en uitbreiden. - duurzaam aanbesteden Overheden kunnen in programs van eisen voor aanbestedingen van infrastructuur milieueisen stellen aan het gebruik van machines, b.v. voldoen aan de Euro-4 norm. Landelijk worden hiervoor richtlijnen ontwikkeld. Haaglanden zal in afstemming met de landelijke ontwikkelingen hierop zonodig eigen beleid ontwikkelen. - Groen verbinden en ontsluiten (zie ook hoofdstuk 6 - fietsverkeer) Het ontwerp RSP legt veel nadruk op het toegankelijk maken van groen voor (dagelijkse) recreatie - stad-land verbinden. Vanuit mobiliteit zetten we in op het beter aansluiten op - en ontsluiten van groengebieden door (recreatieve) fietsroutes naar de groengebieden. Het regionaal fietsroutenetwerk gaan we hierop actualiseren, waarbij we ook de verbeteringen voor voetgangers in beeld brengen. De 2 e actualisatie start in Langere termijn beleidsacties - Verkennende studies naar grootschalige inpassing infrastructuur (zie 8.3) Haaglanden wil meewerken aan studies van wegbeheerders ten behoeve van een betere leefkwaliteit, doorstroming en mogelijke kansen voor ruimtelijke ontwikkelingen op termijn. - Verkennende studie naar verbeteren kwaliteit publieke ruimte in woonwijken Haaglanden onderzoekt samen met gemeenten in 2008 de kansen, mogelijkheden, effecten en kosten van kwaliteitsverbetering van de publieke ruimte in woonwijken. Binnenstedelijk verdichten vereist optimaal gebruik van de openbare ruimte voor o.a. extra infrastructuur of voorzieningen. Ondergronds of inpandig parkeren schept ruimte in woonwijken voor kwaliteitsverbetering. - Tunnelveiligheid en aanpak externe veiligheid: actualiseren basisnet gevaarlijke stoffen De landelijke richtlijn geeft aan waar tunnels aan moeten voldoen voor het vervoer van verschillende categorieën gevaarlijke stoffen. De Sijtwendetunnel en de Hubertustunnel voldoen aan de gestelde veiligheidseisen. Categoriekeuzes voor de A4 Delft-Schiedam (IODS) en voor het Trekvliettracé moeten aansluiten bij de routering gevaarlijke stoffen. Het basisnetwerk gevaarlijke stoffen wordt zonodig geactualiseerd aan de hand van de nieuw vast te stellen localeen regionale routes. - Bescherming vitale infrastructuur Het internationale karakter van de stad Den Haag en mogelijk ook andere locaties in de regio kunnen extra eisen stellen aan de inpassing van de infrastructuur om terrorismebestendig te zijn. Haaglanden zal waar mogelijk meewerken aan passende oplossingen Financiën In het BOR-fonds is 1 miljoen beschikbaar voor projecten, die bijdragen aan een betere luchtkwaliteit in de regio en in de periode t/m 2010 worden uitgevoerd. Primair worden milieuzone maatregelen hieruit betaald. Verkennende studies kunnen eventueel meebetaald worden uit het studiekostenbudget verkeer en vervoer Haaglanden. 42

43 Hoofdstuk 12: Effecten en Financiën 12.1 Effecten in de pas met de ambitie 2030 Uit de effectmetingen voor de RNM in 2005 bleek dat we met het pakket aan beleid, projecten, en beschikbare financiën t/m 2015 de verwachte mobiliteitsgroei van 20-30% kunnen opvangen met behoud van de doorstroomsnelheid van % meer mensen kunnen zich met de snelheid van 2005 blijven verplaatsen. Daarmee blijft de bereikbaarheid van de regio tot 2015 op peil. Daarnaast voldoen we aan de verkeersveiligheidsdoelstelling. Uit de analyses die mede in het kader van de Plan MER-RSP met behulp van het verkeersmodel en in een expertmeeting zijn gedaan, is bezien in hoeverre we met de RNM, 2005 aangevuld met de beleidsacties uit dit supplement en de projecten uit het IPVV 2008 op de goede weg gaan naar het realiseren van de ambitie 2030, zoals geformuleerd in paragraaf 3.1. Hieruit blijkt dat de groei van het autoverkeer een belangrijk punt van aandacht blijft. Actieve inzet op fiets, openbaar vervoer en ketenbenaderingsprojecten en beleidsacties zijn nodig om het autoverkeer te beheersen. Onder deze voorwaarden en met het zorgvuldig monitoren van de ontwikkelingen en zonodig bijsturen, gaan we op de goede weg in de richting van een toekomstbestendige bereikbaarheid Zes mobiliteitsprojecten voor de investeringsstrategie RSP Om bovenstaande effecten te bereiken, de ruimtelijke opgaven te kunnen accommoderen en daarmee de economische concurrentiepositie van de regio te versterken zijn zes investeringsprojecten absoluut noodzakelijk: - Optimaliseren overstap- en ketenvoorzieningen - Openbaar Vervoer naar een Hoger Plan (OVHP) - Stedenbaan, inclusief vier sporen tunnel Delft - Kwalitatief goed, geactualiseerd en knelpuntenvrij regionaal fietsroutenetwerk - Internationale Stad Den Haag, waaronder Trekvliettracé (inclusief Neherkade / aansluiting HWN) en Internationale Ring Den Haag - A4 corridor Brabant / België, inclusief A4 Delft Schiedam (IODS) Kaart 7: Mobiliteitsprojecten voor de investeringsstrategie RSP 43