Circulair aanbesteden

Transcriptie

1 Masterclasses Paola Huijding Den Haag, juli 2017

2 Inhoudsopgave Aanleiding voor circulair bouwen 3 Circulaire economie bij gebiedsontwikkeling 3 3 Projectdoel 3 Projectfocus 4 Aanpak 4 Activiteiten en resultaten 4 Locatie 6 Deelname 6 Kosten 7 Data masterclasses 7 Aanmelden 7

3 Aanleiding voor circulair bouwen In het kabinetsprogramma Nederland Circulair in 2050 is in de transitieagenda voor de bouw de volgende visie geformuleerd: In 2050 is de bouw bij ontwerp, ontwikkeling, gebruik, beheer en demontage van bouwwerken zo georganiseerd dat deze objecten duurzaam worden gebouwd, (her)gebruikt, onderhouden en ontmanteld. Bij bouwen wordt gebruik gemaakt van duurzame materialen en wordt aangesloten bij de dynamische wensen van de gebruikers. Het streven is naar een energie neutrale gebouwde omgeving in 2050 conform de Europese afspraken. Bouwwerken maken zoveel mogelijk gebruik van ecosysteemdiensten (natuurlijk kapitaal zoals het waterbergend vermogen van de ondergrond). Door het circulair te gaan ontwerpen, bouwen en gebruiken komen de betrokken partijen ook aan ambities tegemoet zoals vastgesteld zijn in de Grondstoffenagenda en de Bouwagenda. Circulaire economie bij gebiedsontwikkeling Circulair bouwen en circulaire gebiedsontwikkeling is meer dan bouwen volgens de principes van upcycling. Dit betekent in de praktijk dat het simpelweg werken met een hoogwaardig hergebruik van bouwmaterialen niet voldoende is. Circulair bouwen dient de principes van circulair economie in acht te nemen. Hier ligt een sociaalecologische en economische visie aan ten grondslag. Circulariteit draagt bij aan het tot stand brengen van een evenwicht tussen de economische ontwikkeling in de bouwindustrie en milieu- en grondstofbehoud. In dit proces dient de maatschappelijke toegevoegde waarde gewaarborgd te blijven. Belangrijke eigenschappen van de circulaire aanpak zijn het efficiënt (her)gebruik van grondstoffen, laag energieverbruik, gebruik van hernieuwbare energie bronnen, beperking van milieuvervuiling en hoge efficiëntie in het bouwproces. Alleen de verbetering van de huidige wijze van plannen, ontwerpen en bouwen is daarom niet voldoende om het beoogde resultaat te bereiken als men circulair ten doel heeft gesteld. 3 is een proces waarbij binnen een aanbesteding rekening wordt gehouden met de principes van de circulaire economie zoals hierboven genoemd zijn. En dan wel in alle fasen van de totstandkoming van een gebied en/of (woning)bouw project: ontwerpen, bouwen, gebruiken en demonteren, of herbestemmen. In het ontwerp en in het investeringsbesluit wordt rekening gehouden met materialen, energie, biodiversiteit, maatschappelijke welzijn, financieringsmodellen, onderhoudskosten, gebruikers en juridische aspecten. Vanwege het brede pallet waaraan een circulair project moet voldoen, moet per aanbesteding gekeken worden hoe en in hoeverre de bovengenoemde aspecten verwerkt worden in de uitvraag. Dit omdat de sociaalecologische aspecten afhankelijk zijn van de projectlocatie en haar directe omgeving. Projectdoel Opvolgend aan het project Naar een circulaire woningvoorraad waar woningcorporaties, vastgoedbeleggers en gemeenten inzicht in de kansen en toepassingsmogelijkheden van circulaire principes op de woningmarkt hebben gekregen, zal het volgende traject focussen op het circulair

4 aanbesteden. Aanbesteden is immers het startpunt voor de realisatie van een circulaire ontwikkeling in zowel nieuwbouw als sloopopgave. Ieder van bovengenoemde organisaties heeft een andere werkwijze, en vaak ook andere verplichtingen, ten aanzien van uitvragen en/of aanbestedingsprocedures. Om die reden heeft Platform31 dit vervolgtraject opgesteld vanuit de gemengde vraagstukken en verschillende invalshoeken. Projectfocus 1. Visie ontwikkeling circulariteit 2. Gebied specifieke ambities opstellen en vormgeven 3. Vormgeving tenderprocedure 4. Maatregelen vaststellen Aanpak De deelnemers aan dit traject zullen op basis van een concrete casus gezamenlijk werken vanuit hun verschillende, en ook overeenkomstige, vraagstukken. Gedurende het gehele proces zullen de deelnemers begeleid en geïnspireerd worden door deskundigen op het gebied van circulaire economie, stedelijke ontwikkeling en bouw en circulair aanbestedingsrecht. 4 Door het gewoon te gaan doen, komen de deelnemers alle praktische aspecten van een circulair aanbestedingsproces vanzelf tegen. De deelnemers krijgen in beeld waar en in welke mate hun huidige aanbestedingsprocedure afwijkt van een circulaire procedure. Ze worden geconfronteerd met de keuzes en de besluitvorming die bij iedere stap horen. Het doel hiervan is een concreet resultaat te behalen voor iedere organisatie. Deze aanpak bevordert de uitwisseling van vragen en ideeën tussen de verschillende organisaties die actief zijn in de woningmarkt, in samenwerking met gemeenten. Hieruit ontstaat in ieder geval meer begrip voor elkaars opgaven en misschien innovatieve oplossingen voor aanbestedingsprocedures. Nieuwe inzichten voor een efficiënt en integraal antwoord staan hier centraal. Dit kan ook niet anders omdat circulariteit niet standalone bereikt kan worden. Tijdens de workshops zullen de deelnemers begeleid en geïnspireerd worden door het projectteam: Projectteam Paola Huijding architect en stedenbouwkundig Platform31 Gerard Roemers duurzaamheidsadviseur industrieel ecoloog Metabolic Merlijn Blok duurzaamheidsadviseur milieukunde Metabolic Kees Faes duurzaamheidsadviseur bouwkundig SGS Search Fanauw Hoppe circulair aanbesteden advocaat AT Lawyers Activiteiten en resultaten Fase 1: Visie ontwikkeling circulariteit Datum: 14 september (een dagdeel)

5 Locatie: n.t.b. Doel: de eerste fase heeft als doel een overkoepelende visie rond circulaire bouw en gebiedsontwikkeling op te bouwen. Omdat effectieve circulariteit een integrale aanpak behoeft, worden de belangrijke thema s, gezamenlijk met de deelnemers, aan het begin van dit traject vastgelegd. Inhoud: in deze eerste workshop zullen Platform31, Metabolic en SGS Search de betekenis van circulaire ontwikkeling (fysiek- en maatschappelijke aspecten) en circulaire bouw toelichten aan de hand van de karakteristieken van een circulaire economie, en hiermee inspiratie bieden aan de deelnemers om hiermee aan de slag te gaan en verder uit te werken in de tender. Hieruit zullen thema s en aandachtspunten worden geselecteerd die relevant zijn voor de deelnemers. Deze zullen in teamverband werken. Resultaat: het resultaat van deze fase is een visiedocument met de belangrijkste thema s omtrent circulaire ontwikkeling en bouw. Fase 2: specifieke ambities definiëren en vaststellen Datum: 28 september (een dagdeel) Locatie: n.t.b. Doel: op basis van de gebied specifieke kenmerken en de vraagstukken die de deelnemers meenemen worden de kaders en de ambities voor de aanbesteding vastgelegd. Inhoud: tijdens de tweede workshop worden de kavel kenmerken aangeleverd, welke vervolgens aan de hand van een beslissingsboom worden vertaald naar aandachtspunten voor circulaire gebiedsontwikkeling. Samen met de visie uit fase 1 worden vervolgens de speerpunten per kavel gedefinieerd. Het koppelen van de opgave aan sloop is hier mogelijk. Dichtbij in Hoofddorp zijn voldoende locaties aanwezig met verouderd sociale woningbouw. Resultaat: het resultaat van deze workshop is een document met de circulaire speerpunten voor de locatie. 5 Fase 3 Vormgeving tenderprocedure Datum: 12 oktober (een dagdeel) Locatie: n.b.t. Doel: in fase 3 wordt de tenderprocedure vormgegeven rond de speerpunten voor de locatie en juridische richtlijnen. Inhoud: hiervoor wordt eerst een set meetbare criteria geselecteerd uit een bestaand criteria raamwerk voor circulaire bouw. Vanuit een systeem denken perspectief wordt deze criteria set waar nodig aangepast om eventuele dubbeltellingen en eenzijdige optimalisaties te voorkomen. Vervolgens wordt in een workshop met het projectteam het tenderproces verder gespecificeerd, belangrijke zaken hierin zijn het aantal fasen van de tender, de detaillering van de uitvraag (kwantitatief of kwalitatief) en de voorziene toetsing van de inschrijvingen. Daarbij wordt, door AT Lawyers, aandacht gegeven aan de juridische aspecten van circulaire aanbesteding. De keuze voor deze elementen in de specificering is van belang voor de mate waarin de markt in de concurrerende dialoog of uitvraag geprikkeld wordt tot innovatie en sturing ondervindt tot presteren op de ambities. Resultaat: het resultaat van deze fase is een criteria overzicht en procesbeschrijving voor de locatie. Fase 4 Maatregelen vaststellen Datum: 2 november & 16 november (twee keer een dagdeel)

6 Locatie: n.t.b. Doel: De laatste fase focust op het adviseren over en toetsen van mogelijke maatregelen die de inschrijvende partijen voorstellen. Het doel is te komen tot een technische programma van eisen waarin de ambitie en speerpunten op gebied- en gebouwniveau van circulariteit (resultaat fase 1 en 2) goed vertaald worden, en om vervolgens het reflecterend vermogen bij het projectteam te bouwen om de maatregelen van de aannemer(s) te evalueren tegen de opgestelde speerpunten en eisen. Inhoud: Deze fase is/wordt technisch van aard, en gaat dus niet over waarom en hoe, maar over wat. Aangezien circulariteit een relatief nieuw, maar snel ontwikkelend thema is in de bouw, en innovatie (ook) van uitvoerende partijen en leveranciers af komt, zal deze fase ook een integraal karakter hebben. Alle betrokken partijen, dus zowel de ontwerpende als de uitvoerende partijen hebben inbreng, waarbij wij als adviseur participeren. Ontwerpende partijen zullen aangestuurd moeten worden op basis van de circulaire ambitie en in sommige gevallen ook moeten omdenken (zoals ontwerpen vanuit aanbod). Het projectteam adviseert hierbij. Resultaat: het resultaat van deze fase is een technisch programma van eisen. 6 Eindresultaat Het resultaat van dit traject is bereikt wanneer de deelnemers, na afloop, in staat zijn hun eigen traject op te zetten. Dit wil zeggen dat ze in staat moeten zijn de logische stappen te kunnen bedenken voor een degelijke aanbestedingsprocedure waarin het evenwicht tussen de belangen van eigen organisatie en de doelen van het circulair bouwen gewaarborgd is. Daarbij moeten de voor- en nadelen van samenwerkingsverbanden meetbaar zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan samenwerking tussen corporaties, belleggers, ontwikkelaars, overheidsinstanties en maatschappelijke organisaties. Dit proces moet zoveel mogelijk concrete acties opleveren in de vorm van een praktische en beknopte handleiding. Locatie De locatie van de casus bevindt zich in Hoofddorp Zuid Oost, gemeente Haarlemmermeer. Haarlemmermeer is een van de acht gemeenten die deelnemen aan de City Deal Circulaire Stad. Tijdens de workshops zal gewerkt worden op de locatie Lincolnpark, onderdeel uit het gebied De Parken met een woonprogramma van circa woningen. Het gebied Lincolnpark is bedoeld voor duizend woningen, waarvan tweehonderd sociale woningen van corporatie Eigen Haard. Het Lincoln Park moet de oogappel van Haarlemmermeer worden. Uitgangspunt is circulaire gebiedsontwikkeling : een woonwijk die in principe in zijn geheel na tientallen jaren is weg te halen. De wijk moet ook energieleverend worden. Lincoln Park moet ook sociaal duurzaam worden: Het moet prettig zijn om er te gaan en te blijven wonen. En de wijk moet ook financieel duurzaam zijn. Wij zullen de markt uitdagen om tot innovatieve oplossingen in invullingen te komen. aldus wethouder Tom Hoorn. Deelname De masterclasses zijn bedoeld voor woningcorporaties, gemeenten, vastgoedbeleggers, ontwikkelaars en ontwerpers. Tijdens de masterclasses leert u hoe u gemengde vraagstukken vanuit de verschillende invalshoeken kunt oplossen.

7 Kosten Kosten voor deelname aan vijf masterclasses bedragen euro voor Platform31 en AEDES partners en euro voor niet-partners. Data masterclasses Fase 1: 14 september Fase 2: 28 september Fase 3: 12 oktober Fase 4: 2 november & 16 november Aanmelden Aanmelden voor de masterclasses kan uiterlijk tot 5 september bij Paola Huijding: paola.huijding@platform31.nl. 7