Alsmede de belangrijkste wijzigingen in met name de Woningwet en de WVG;

Transcriptie

1 De (nieuwe)wro; de belangrijkste wijzigingen. Alsmede de belangrijkste wijzigingen in met name de Woningwet en de WVG; Van WRO naar Wro per 1 juli Nieuw voor oud: Wro voor WRO; nieuwe planfiguren zijn er gekomen en vertrouwde zijn verdwenen. Nieuwe planfiguren: - exploitatieplan - provincia en rijksinpassingsdplanen - structuurvisie - algemene regelen van provincie en rijk over de ruinmtelijke ordening; de verordening; - projectprocedure Verdwenen:o.a. de anticipatieprocedure ex artikel 19 lede 1 en 2 WRO (oud) en goedkeuringrecht GS voor vastgestelde bestemmingsplannen Met het oog op de beperkte tijd voor deze lezing zal de nadruk worden gelegd op de belangrijkste meest practische wijzigingen in de Wro, Woningwet en WVG en dan vooral gericht op de bouwpraktijk, met andere woorden de bestemmingsplanprocedure, de bouwvergunningprocedure, de grondexploiutatie en de digitalisering van de plannen. 1. Bevoegdheden (Rijk en) Provincie: 1.1 Algemene regels (van Rijk en Provincie) waarmee met het oog op een voorgenomen bebouwing thans mee rekening moet worden gehouden: Tot 1 juli 2008: vooral het provinciale Streekplan en het gemeentelijke bestemmingsplan. Vanaf 1 juli 2008: A. Structuurvisie: Structuurvisies op niveau van Gemeente, Provincie en Rijk; in de Wro heeft de structuurvisie louter een indicatieve betekenis; het roept geen rechtsgevolgen in het leven, noch rechtstreks, noch langs de weg van de doorwerking in enig ander

2 2 planologisch besluit. Er zijn ook geen procedurevoorschriften voor opgenomen en is geen appellabel besluit. Ondanks de indicatieve betekenis van de structuurvisie zal het als toetsingskader dienen voor Provincie en Rijk op het moment dat de gemeente een bestemmingsplan ter visie legt; Provincie en Rijk mogen een zienswijze indienen en ook een bindende aanwijzingen geven omtrent een of meerdere bepalingen in het ontwerp bestemmingsplan (Wro 3.8) De provinciale structuurvisie is de opvolger van het Streekplan en zal dienen als toetsingskader (reactief) voor de provincie ten opzichte van de ontwerp bestemmingsplannen; immers: het goedkeuringsrecht van GS van vastgestelde bestemmingsplannen is de nieuwe Wro komen te vervallen, met daarvoor dus in de plaats de structuurvisie, de zienswijze, de aanwijzing en de hierna te bespreken verordening om regels te stellen omtrent de inhoud van bestemmingsplannen (Wro 4.1) Er is geen rechtsbescherming tegen de structuurvisie (in tegenstelling tot het oude Streekplan. B. De (nieuwe) Provinciale Verordening: Wro 4.1 (aanwijzing: Wro 4.2): Het gaat hier zowel om regels voor een gemeentelijk bestemmingsplan, een projectbesluit (waarover hierna meer),. Beheersverordeningen, waarbij altijd als eis geldt dat het met het oog op een goede ruimtelijke ordening van belang is dat een Verordening wordt voorgesteld. In tegenstelling tot de provinciale structuurvisie kan een ieder binnen ten minste 4 weken opmerkingen daarover indienen. Een door de Provincie vastgestelde Verordening en daarin opgenomen regels (incl. verboden met een evt. provinciale ontheffingsmogelijkheid) moeten binnen in beginsel 1 jaar door de gemeenteraden in hun bestemmingsplannen worden opgenomen. (lijkt op systeem van Europese Richtlijnen); Als dat niet tijdig gebeurt: rechtstreekse werking voor burgers???? (zie hieronder: C. Het (nieuwe) Besluit op de Ruimtelijke Ordening geeft ook algemene regels waaraan bij het opstellen van een bestemmingsplan moet worden voldaan, waaronder de overlegplicht met andere overheidsorganen, zoals andere

3 3 gemeenten, provincie, waterschap en evt. Rijk, voor zover hun ruimtelijke belangen worden geraakt. Ook overgangsregels en regels over het gebruik van grond en bouwwerken moet worden geregeld, alsmede de mogelijkheid voor binnenplanse ontheffingen; buitenplanse ontheffingen, zoals een projectbesluit of volgens 3.23 Wro (de oude 19 lid 3 WRO kruimelgevallen worden apart geregeld. D. Provinciaal Voorbereidingsbesluit (Wro 4.1 lid 5): de Provincie kunnen verklaren dat een verordening wordt voorbereid met de mogelijkheid van de beschermende werking van een gemeentelijk voorbereidingsbesluit. E. Toetsing aanvraag bouwvergunning aan algemene regels: Dit betreffen regels dei zich primair richten tot de grondgebruiker (in tegenstelling tot meer algemene regels zoals een algemene provinciale verordening): Een provinciale verordening kan echter ook regels bevatten (Wro 4.1 lid 3) die zich richten tot de grondgebruikers; vaak negatief geformuleerd, namelijk om regels: die noodzakelijk zijn om te voorkomen dat in de verordening begrepen gronden of bouwwerken minder geschikt worden voor de verwezenlijking van het doel van de verordening zolang geen bestemmingsplan of beheersverordening.in werking is getreden Deze bepaling is als verplichte weigeringsgrond bij een aanvraag voor een bouwvergunning, aanlegvergunning of sloopvergunning in de nieuwe Wro opgenomen. En andersom: als een provinciale verordening niet tijdig wordt omgezet of geïmplementeerd in een gemeentelijk bestemmingsplan; kan de burger daaraan dan rechtstreks een recht ontlenen: Het niet tijdig omzetten kan er toe leiden dat aan een burger zekere rechten worden onthouden (bvb. het al dan niet tijdig omzetten van een gebied in een beschermd natuurgebied); in de memorie van toelichting bij het ontwerp van de Wet Wro is uitvoerig door de wetgever betoogd dat bepalingen van een bestemmingsplan onverbindend zouden moeten worden geacht in geval van en niet tijdige of niet correcte implementatie van een hogere regel (zoals ene provinciale verordening) en zulks is nog een herhaald tijdens de behandeling in de Eerste Kamer.

4 4 Toch is dit een lastige aangelegenheid omdat ons nationale recht niet deze rechtstreekse werking kennen en het kan onder omstandigheden ook tot zeer onduidelijke en zelfs ongewenste situaties leiden, vraag is of algemene regels welke zich richten tot en gemeenteraad, zoals een provinciale verordening, wel wel lenen voor rechtstreekse toepassing in geval van een vergunningverlening; ook is er het gevaar dat er een niet goed bruikbaar (of verminkt) toetsingskader resteert indien wordt aangenomen dat bepaalde regels wel en bepaalde regels niet van toepassing worden verklaard. Indien echter uit een provinciale verordening een rechtstreekse en concrete aanspraak voor een belanghebbende grondgebruiker kan worden geconcludeerd, dan kan rechtstreekse werking worden aangenomen met alle gevolgen vandien. 1.2 Aanwijzingen (van Rijk) en Provincie: Wro 4.2 geeft een reeds ook het oude Wro bekende figuur van de zelden gebruikte pro actieve aanwijzingsbevoegdheid, welke ook, in aanvulling daarop is teruggekomen in de vorm van de reactieve aanwijzing bij een bestemmingsplan- of projectbesluitprocedure. Ook hier geldt de eis van het provinciaal belang welk het noodzakelijk maakt met het oog op een goede ruimtelijke ordening, nl om binnen een door GS (niet de Provinciale Staten!) te bepalen termijn een bestemmingsplan vast te stellen overeenkomstig daarbij gegevens voorschriften omtrent de inhoud van dat bestemmingsplan en pas na voorafgaand overleg met B&W en Provinciale Staten; een voorbereidingsbesluit kan deel uitmaken van de aanwijzing; inspraak en het indien van zienswijzen op het concept besluit is mogelijk!! Onder de oude WRO bestond de eis dat een aanwijzing moest zijn gegrond op een Streekplan of ander provinciaal besluit; het nieuwe Wro stelt slechts als eis van provinciale belangen en een goede ruimtelijke ordening; derhalve veel algemener en minder concreet. Een rechtstreeks beroep van een belanghebbende bij de ABRvS tegen een aanwijzing is slechts mogelijk (Wro 8.2 lid f) indien de aanwijzing betrekking heeft op een daarbij concreet aangegeven locatie, waarvan geen afwijking mogelijk is. Voor de overige aanwijzingen geldt dat die moeten worden aangevochten in de bestemmingsplanprocedure welke het gevolg was van de aanwijzing. Opmerking: dit kan grond geven voor verschillende uitleg, zeker gezien de consequentie van artikel Wro 8.2 (in bestemmingsplanprocedure geen gronden meer inbrengen voor 8.1 lid f aanwijzingen).

5 5 1.3 Projectbesluit van (Rijk en) Provincie Dit biedt de mogelijkheid voor een provincie om zonder de medewerking van een gemeente rechtstreeks ruimtelijk beleid te laten doorwerken. Het moet dan wel gaan om de verwezenlijking van een project van provinciaal belang Over de projectbesluit en de totstandkoming daarvan wordt hieronder nader ingegaan. Wat nog wel van belang is, is de definitie van het projectbesluit: Wro 1.1 lid 1 onder f: projectbesluit: besluit, inhoudende dat ten behoeve van de verwezenlijking van een project, dat een of meer bouwwerken, werken geen bouwwerken zijnde of werkzaamheden of het daarbij behorende gebruik kan omvatten en dat afwijkt van het geldende bestemmingsplan, dit bestemmingsplan buiten toepassing blijft. Hiermede wordt, mede gelet op het laatste deel van het citaat, het projectbesluit uiteindelijk hetzelfde resultaat bereikt als op grond van artikel 19 leden 1 en 2 WRO (oud). In het Bro ARTIKEL (Besluit op de ruimtelijke ordening nieuw) wordt het bepaalde in artikel Wro van overeenkomstige toepassing verklaard; aan een projectbesluit kunnen dezelfde voorschriften ene beperkingen worden verbonden als aan de eisen van een bestemmingsplan, dus ook eisen inzake: Sociale huur- en koopwoningen, particulier opdrachtgeverschap, branchebepalingen inzake detailhandel etc.. Een provinciaal projectbesluit moet binnen een jaar worden gevolgd door een provinciaal inpassingsplan (= een plan waarbij de gemeente voor dat gebied geen bestemmingsplan meer mag maken). 2. Bevoegdheden van gemeente. 2.1 Gemeentelijke structuurvisie: Hier zie je een gelijksoortige bepaling als in geval van een provinciale structuurvisie: Wro 2.1 e.v.

6 6 Wro 2.1 lid 1: het betreft een verplichte vaststelling door de gemeenteraad (net als voor Provincies en Rijk) en wel ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het hele grondgebied van de gemeente; er staat geen sanctie op niet naleving, anders dan bvb. een provinciale aanwijzing o.i.d. ; het betreft de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van dat gebied = algemene strictuurvisies Deze structuurvisie heeft vaak een beleidsmatig karakter, maar let op: het kan de grondslag vormen voor het leggen van een gemeentelijke WVG bescherming. Gelijk ook in het kader van een exploitatieplan ex artikel Wro 6.13 lid 7 en een grondexploitatieovereenkomst ex artikel Wro 6.24 lid 1 de verplichting bestaat voor een grondslag daarvoor in een vastgestelde structuurvisie. De structuurvisie vormt voorwaarde voor het eisen van een fondsbijdrage in het kader van de grondexploitatie (zie hieronder nader toegelicht). Er wordt in de Wro geen relatie gelegd tussen de gemeente structuurvisie en bvb de voorwaarde voor het in overeenstemming zijn met een gemeentelijk projectbesluit; of de bestuursrechter daar ook zo over zal gaan denken is vragelijk, en verband leggen in het kader van een projectbesluit kan voor de hand liggen.! Volgens het (nieuwe) Besluit ruimtelijke ordening, artikel moet bij een structuurvisie worden aangegeven op welke wijze burgers en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding daarvan betrokken zijn; hoe dan moet is niet geregeld, mar vrijblijvend is het dus ook niet. Toch bestaat tegen het vaststellen door de gemeenteraad van een structuurvisie geen bezwaar- en beroepsmogelijkheden (op negatieve lijst geplaatst) 2.2. Bestemmingsplan Het bestemmingsplan vervult in de ruimtelijk ordening niet de enige en centrale rol; de beheersverordening, het projectbesluit en algemene regels en aanwijzingen vormen even zo vele planologische instrumenten. Op gemeentelijk niveau vervult het bestemmingsplan wel een vooraanstaande betekenis. Het bestemmingsplan wordt voor in principe 10 jaar vastgesteld met de mogelijkheid van verlenging middels een raadsbesluit voor die onderdelen welke nog steeds in overeenstemming zijn met een goede ruimtelijke ordening.

7 7 Bij overschrijding van die 10 jaars termijn zonder verlengingsbesluit van de gemeenteraad vervalt de bevoegdheid tot onder meer het invorderen van bouwleges voor diensten die verband houden met het betreffende bestemmingsplan (Wro artikel 3.1 lid 4). Dit lijkt op het systeem indien een projectbesluit niet binnen een jaar wordt gevolgd door het vaststellen van een bestemmingsplan,of beheersverordening echter in dat geval wordt de betalingsverplichting opgeschort, totdat de inpassing heeft plaatsgevonden, in plaats van dat het invorderingsrecht vervalt. (zie Wro 3.13 lid 4). Nieuw is dat (volgens het Bro artikel lid 2) het bestemmingsplan eisen kan stellen met betrekking tot branches van detailhandel (en horeca) ten behoeve van een goede ruimtelijker ordening. Ook kan het bestemmingsplan nu regels bevatten m.b.t. sociale huurwoningen, sociale koopwoningen op particulier opdrachtgeverschap, zulks ten behoeve van de uitvoerbaarheid van een bestemmingsplan. (Bro artikel lid 1), in welk geval de gemeenteraad (bij sociale koopwoningen) jaarlijks de koopprijzen daarvan vast, na regionale afstemming. Inzake de totstandkoming van het bestemmingsplan is onder meer opgenomen dat gedurende 6 weken na de ter inzage legging er zienswijzen kunnen worden ingediend door een ieder. (Wro 3.8 lid d) en dat de gemeenteraad binnen 12 weken na de datum van ter inzage legging beslist omtrent het bestemmingsplan. Indien een concrete aanwijzing aan het bestemmingsplan ten grondslag heeft gelegen kan op dat punt geen zienswijze worden ingediend.!! Gedeputeerde Staten en de Inspecteur van VROM kunnen ook zienswijzen indienen en indien de gemeenteraad daaraan niet gehoor geeft, kan GS resp. de minister een aanwijzing geven inhoudende dat het onderdeel waarop door hen een zienswijze is ingesteld en niet gehonoreerd, dat onderdeel geen deel uitmaakt van het vastgestelde bestemmingsplan (+ reactieve aanwijzingsbevoegdheid GS en Minister). Het vastgestelde bestemmingsplan is vervolgens niet onderworpen aan goedkeuring door GS (vandaar ook die aanwijzingsbevoegdheid); el kan direct beroep worden ingesteld bij de ABRvS binnen 6 weken nadat het vaststellingsbesluit ter inzage is gelegd (en als zodanig ook bekend is gemaakt), maar enkel door belanghebbende (= niet een ieder). Nieuw is ook dat een belanghebbend bij de gemeenteraad en verzoek kan indienen tot herziening van een bestemmingsplan. Wijst de gemeenteraad zo een

8 8 verzoek af (binnen 8 weken na het verzoek moet daarop worden beslist) dan is bezwaar mogelijk bij de Gemeenteraad en daarna beroep bij de ABRvS. Inzake het overgangsrecht bij bestaande (ontwerp)bestemmingsplannen, welke voor 1 juli 2008 ter visie zijn gelegd wordt hier verwezen naar het toepasselijke overgangsrecht (zie Kamerstukken A, hoofdstuk IX, overgangsrecht artikelen e.v.) ; voor een gebied binnen de bebouwde kom waarvoor nog geen bestemmingsplan is vastgesteld, geldt dat binnen 5 jaar na 1 juli 2008 een bestemmingsplan of een beheersverordening moet zijn vastgesteld. 2.3 Voorbereidingsbesluit Onder de oude WRO was het voorbereidingsbesluit vooral gebruikt, niet om een bestemmingsplan op te gaan stellen, maar om een vrijstellingsprocedure ex artikel 19 lid 1 WRO mogelijk te maken (anticipatie). Dit vervalt nu omdat er gen vergelijkbare rechtsfiguur als artikel 19 lid 1 WRO in de nieuwe Wro is opgenomen. Ook werd het vaak gebruikt om een bepaalde ontwikkelingen te bevriezen, hetgeen onder de nieuwe Wro ook mogelijk en wenselijk blijft. Veelal zal de gemeenteraad verklaren dat er een bestemmingsplan in voorbereiding is (soms de provincie in het kader van en aanwijzing om een bestemmingsplan vast te stellen). Dit kan echter niet ten behoeve van het vaststellen van een beheersverordening (die bescherming is daarbij is ook niet nodig). Het voorbereidingsbesluit vervalt indien niet binnen een jaar nadat het besluit in werking is getreden, een ontwerp van een bestemmingsplan ter inzage is gelegd.(wro artikel 3.7 lid 5); in geval van een daarvoor genomen projectbesluit geldt een afwijkende termijn. Tegen een voorbereidingsbesluit bestaat geen mogelijkheid van bezwaar en beroep (= op negatieve lijst geplaatst). 2.4 Beheersverordening (in plaats van het bestemmingsplan) Dit is een nieuwe figuur in de ruimtelijke ordening en geldt als alternatief voor het bestemmingsplan. De bevoegdheid van de gemeenteraad (kan niet worden gedelegeerd aan B&W) tot het vaststellen van een beheersverordening berust op artikel Wro 3.38 e.v..en wel voor die gebiedenwaar geen ruimtelijke ontwikkelingen worden voorzien,

9 9 waardoor in dat gebied het beheer overeenkomstig het bestaande gebruik wordt geregeld. Zo geformuleerd kan en beheersverordening alleen strekken tot een bevriezing van het bestaande gebruik. Voor bestemmingsplannen welke op 1 juli 2008 vijf jaar of langer daarvoor onherroepelijk is geworden, moet binnen 5 jaar na 1 juli 2008 een bestemmingsplan vastgesteld en mag niet een beheersverordening worden vastgesteld (overgangsrecht Wro artikel lid 4). Een beheersverordening moet binnen 10 jaar worden herzien met dezelfde sanctie als boven is vermeld bij het bestemmingsplan en de herziening daarvan. Na een genomen gemeentelijk projectbesluit (zie boven) kan er en keuze worden gemaakt voor het vaststellen van ene bestemmingsplan of en beheersverordening (Wro artikel 3.13 lid 3) Er bestaan geen rechtsmiddelen om op te komen tegen een door de gemeenteraad vastgestelde beheersverordening. 2.5 Het gemeentelijk projectbesluit. Dit moet de pendant vormen van het oude artikel 19 lid 1 WRO. Zie de definitie van het projectbesluit: projectbesluit: besluit, inhoudende dat ten behoeve van de verwezenlijking van een project, dat een of meer bouwwerken, werken geen bouwwerken zijnde of werkzaamheden of het daarbij behorende gebruik kan omvatten en dat afwijkt van het geldende bestemmingsplan, dit bestemmingsplan buiten toepassing blijft. Het bestaande bestemmingsplan wordt, wat betreft het afwijkende ruimtegebruik, buiten toepassing verklaard. De eisen die in een bestemmingsplan kunnen worden opgenomen (zie boven) zoals branchering, sociale koop en huur etc. kunnen ook in het projectbesluit worden opgenomen (zie Bro artikel 5.1.2). De gemeenteraad is bevoegd (kan worden gedelegeerd aan B&W). Gebleven is het vereiste van en goede ruimtelijke onderbouwing en wat daaronder ten minste wordt verstaan bepaald artikel Bro

10 10 Vervolgens geldt de zware eis van artikel Wro 3.13 lid 1 dat binnen een jaar nadat het projectbesluit onherroepelijk is geworden, een ontwerp voor een bestemmingsplan overeenkomstig het projectbesluit ter inzage moet zijn gelegd. Artikel Wro 3.13 lid 4 regelt ook nog eens dat het o.a. incasseren van bouwleges verband houdende met het projectbesluit wordt opgeschort totdat het bestemmingsplan dan wel de beheersverordening is vastgesteld en vervalt zelfd indien niet binnen 6 maanden na een jaar na het onherroepelijk worden van het projectbesluit een bestemmingsplan of beheersverordening is vastgesteld; Volop risico s derhalve voor een gemeente!! Het projectbesluit komt tot stand op nagenoeg gelijke wijze als een bestemmingsplan, inclusief ter inzage legging va het ontwerp- projectbesluit gedurende ten minste 6 weken. Een ieder kan daarna zienswijzen indienen op de voet van artikel Wro 3.11 lid 1 sub d, waarna binnen 12 weken na de termijn van terinzagelegging de gemeenteraad of B&W beslissen omtrent vaststelling van het projectbesluit. Op het gemeentelijk projectbesluitrecht is de al eerder vermelde provinciale ( en rijks) reactieve aanwijzingsbevoegdheid van toepassing en kan GS hier dus rechtstreeks ingrijpen (zoals dat ook kon bij de aanvraag ex artikel 19 lid 1 WRO oud) Voor een belanghebbende staat beroep open bij de Sector Bestuur van de Rechtbank, mits deze een zienswijze heeft ingebracht, met de mogelijkheid van hoger beroep bij de ABRvS. Een gelijktijdig bij de Rechtbank ingediend verzoek om voorlopige voorziening heft schorsende werking tot gevolg van het projectbesluit: Wro artikel 8.4 lid 2. Betreft het een reactieve aanwijzing van GS of de Minister dan is er geen beroep bij de Rechtbank mogelijk, doch enkel in eerste en laatste instantie bij de ABRvS. De afwijzing om een aanvraag voor een projectbesluit moet worden genomen zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen 8 weken na ontvangst van de aanvraag. De aanvrager moet (omdat de AWB procedure niet van toepassing is) eerst bezwaar maken en kan daarna pas in beroep bij de Rechtbank en ABRvS.

11 Buitenplanse ontheffingen 3. Enkele nog meer relevante onderdelen 3.1 Vergoeding planschade 3.2 Grondexploitatie 3.3 Handhaving en toezicht 3.4 Overgangsrecht 4. Relevante wetgeving naast de Wro 4.1 WVG 4.2 Woningwet p.m.