Behandelvisie Forensische Verslavingskliniek Piet Roorda Kliniek

Transcriptie

1 Behandelvisie Forensische Verslavingskliniek Piet Roorda Kliniek Voorwoord In dit visiedocument wordt beschreven wat we als Forensische Verslavingskliniek doen. Deze beschrijving moet gezien worden als het product van een gezamenlijk proces waaraan verschillende disciplines van de beide locaties van onze kliniek in de afgelopen periode vanaf medio 2014 hebben gewerkt. Het jaar 2014 was bijzonder voor onze kliniek, omdat in dit jaar onze beide locaties zijn verhuisd. Deze verhuizingen brachten met zich mee dat we opnieuw na moesten denken over het hoe en waarom van onze behandeling. Niet omdat we opnieuw moesten beginnen, maar wel omdat we, met de inrichting van twee nieuwe locaties keuzes hebben gemaakt met betrekking tot wat we willen blijven doen en wat we juist beter of anders willen gaan doen. Met name het laatste; wat willen we beter of anders gaan doen?, gaf aanleiding om met elkaar aan de slag te gaan. Enerzijds om ons huidige traject te beschrijven en de kennis die we met elkaar hebben te bundelen, maar ook om opvattingen en inzichten uit het veld te betrekken en van daaruit doelen voor de komende periode te formuleren. Een andere aanleiding om met elkaar te kijken naar het hoe en waarom van ons behandelaanbod heeft betrekking op de ontwikkelingen rondom de zorgpaden binnen TACTUS. Momenteel zijn we in onze organisatie bezig met het beschrijven van een Forensisch Zorgpad waarin zowel de klinische als ambulante forensische trajecten worden beschreven. De FVK Piet Roorda kliniek is onderdeel van TACTUS Verslavingszorg en valt onder de Divisie Klinieken. In de Piet Roorda kliniek vindt een forensische verslavingsbehandeling plaats. De (klinisch) forensische expertise van TACTUS is dan ook voor een groot deel te vinden in de Piet Roorda kliniek, hoewel ook in de andere klinieken van TACTUS forensische cliënten worden behandeld. Naast het klinisch forensische aanbod heeft TACTUS ook ambulante forensische behandeling. In het forensische én het verslavingsveld zijn diverse ontwikkelingen gaande rondom het verbeteren op inhoud en positie van de forensische verslavingszorg. Tactus is actief in diverse werkgroepen en /of overlegorganen van bijvoorbeeld het EFP of DJI met als doel de ontwikkelingen in het veld te kunnen blijven volgen en hieraan mede vorm te geven. Een belangrijke ontwikkeling in de laatste tijd Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

2 is bijvoorbeeld de aselecte toewijzing van cliënten voor onze kliniek, waardoor de mogelijkheid voor het doen van een intake is komen te vervallen. In de gehele GGZ ligt steeds meer nadruk op kostenreductie, inkorten van klinische trajecten en verantwoording van behandelverrichtingen. Mede vanwege deze ontwikkelingen wordt in de huidige praktijk veerkracht en flexibiliteit verwacht naast de motivatie ons te blijven ontwikkelen. Daarbij moeten we ook realistisch en waar nodig pragmatisch zijn als het gaat om het bieden van een gedegen behandeling gericht op het voorkomen van recidive aan justitiabelen met complexe, multiple problematiek. Dit visiedocument moet dan ook gezien worden als een levend document wat in de loop der tijd zal worden bijgesteld en aangevuld. Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

3 Inleiding De uitgangspunten van onze behandelvisie worden gevormd door het doel van onze behandeling. Het doel van de behandeling is een verantwoorde terugkeer in de maatschappij door het verminderen van risico op (nieuwe) delicten en de achterliggende oorzaken die ten grondslag liggen aan het probleemgedrag weg te nemen of beheersbaar te maken. Dit wordt gedaan door het inzetten van zoveel als mogelijk evidence-based interventies en technieken, het voorkomen van een terugval in middelengebruik en door een geleidelijke resocialisatie en re-integratie in de maatschappij. Hierbij hebben wij aandacht voor de persoon als geheel en wordt een individueel behandelplan opgesteld waarin aandacht is voor alle belangrijke leefgebieden. In onze behandelvisie staat de cliënt centraal. De problematiek van onze cliënten is echter complex, moeilijk behandelbaar en de behandelpraktijk is vaak weerbarstig. Creativiteit en vasthoudendheid in de behandeling zijn nodig om uitvoering te geven aan onze behandelvisie. Binnen de Piet Roorda Kliniek kan een behandeltraject worden vormgegeven vanuit het beveiligingsniveau 3 (gesloten), naar besloten tot en met 1 (open). Aansluitend op het klinische traject is doorstroming naar forensisch beschermd wonen met ambulante behandeling mogelijk. Doorstroming binnen onze eigen instelling maakt flexibiliteit mogelijk wanneer voor kortere of langere periode behoefte is aan meer of minder beveiliging of intensiteit in de behandeling. Tevens geeft ons dit de mogelijkheid om indien gewenst te werken met interne time outs, bijvoorbeeld bij terugval in gebruik tijdens de open fase of de woon fase. Het traject is zo ingericht dat het meeste rendement mag worden verwacht van het volledig doorlopen van het traject. Echter, cliënten kunnen op indicatie, zowel het gehele forensische traject van TACTUS doorlopen als ook een deel daarvan. Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

4 De behandeling Doelgroep en setting De Piet Roorda Kliniek is een gespecialiseerde kliniek voor de behandeling van verslaafde mannen vanaf 18 jaar die in aanraking zijn gekomen met justitie. Het middelengebruik moet in direct verband staan met het delict risico en is het primaire aanknopingspunt voor de behandeling. De Piet Roorda Kliniek biedt behandeling binnen een justitieel kader. De behandeling wordt in de vorm van een gestructureerd traject aangeboden aan forensische cliënten bij wie naast hun verslaving meestal sprake is van één of meer psychiatrische stoornissen, persoonlijkheidsproblematiek of zwakbegaafdheid. De contra indicaties voor behandeling zijn: specifieke delict problematiek zeden (seksuele stoornissen als grondslag voor delict gedrag); groepsongeschiktheid; en IQ < 70 (bij IQ 70 tot 80: afhankelijk van de onderliggende scores). De Piet Roorda Kliniek biedt op basis van uitgebreide psychologische en psychiatrische diagnostiek zorg, behandeling en begeleiding op maat binnen een passend milieu gericht op de risicofactoren van de cliënt. Het behandelklimaat kenmerkt zich door een duidelijke structuur, een respectvolle bejegening en een expliciete focus op de toekomst buiten de kliniek. De aangeboden behandelonderdelen richten zich enerzijds op het vergroten van inzicht in het delict gedrag, de pathologie, het middelenmisbruik en de samenhang van deze risicofactoren, en anderzijds op het vergroten van vaardigheden en coping strategieën om terugval in delict gedrag en middelenmisbruik te voorkomen. De voortgang van de behandeling wordt maandelijks geëvalueerd in het multidisciplinaire behandelteam en eenmaal per drie maanden in het multidisciplinaire team in aanwezigheid van de verwijzer. Deze evaluatie vindt gestructureerd plaats, op basis van onder andere een aantal evidencebased ROM instrumenten. Na de beëindiging van de klinische behandeling in het kader van de justitiële maatregel, wordt per cliënt gekeken of voortzetting van de klinische behandeling in een vrijwillig kader geïndiceerd is, of dat de cliënt via een van de ketenpartners van de Piet Roorda Kliniek kan doorstromen naar een vorm van zelfstandig, begeleid of beschermd wonen. Ambulante forensisch-psychiatrische behandeling en begeleiding kan tevens gecontinueerd worden binnen Tactus. Onze kliniek bestaat uit 8 afdelingen van 8 9 cliënten. De kliniek heeft een locatie in Zutphen met 2 gesloten en 3 besloten behandelafdelingen en een locatie in Apeldoorn met 3 open behandelafdelingen. De Piet Roorda Kliniek werkt nauw samen met het forensisch intensief beschermd wonen (samenwerkingsproject van Tactus en RIWIS) in Apeldoorn. Het IBW is een passend vervolg op de klinisch forensische behandeling. Als voorwaarde voor het wonen wordt gesteld dat de cliënt zijn behandeling of begeleiding ambulant voortzet bij JusTact. Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

5 Behandelkader De behandeling in de Piet Roorda Kliniek wordt integratief en multi-methodisch vormgegeven. De onderdelen waaruit de behandeling is opgebouwd sluiten zoveel mogelijk aan bij wat bekend is over welke interventies resultaat op leveren ( what works ) en die bekend staan als best practice. In de praktijk betekent dit dat we veelal werken vanuit een cognitief gedragstherapeutisch kader. Tevens werken we steeds meer vanuit Schema Focus Therapie. De basismethodiek in de bejegening is de motiverende gespreksvoering. Binnen de diagnostiek en behandeling wordt uitgegaan van het bio-psycho-sociaal model ter verklaring van het probleemgedrag. Dit model veronderstelt dat een drietal factoren een rol speelt bij probleemgedrag of psychische klachten, namelijk biologische factoren (zoals een genetische kwetsbaarheid voor bijvoorbeeld verslaving), psychologische factoren (persoonlijkheidskenmerken, persoonlijkheidsstructuur) en sociale factoren (sociale omgeving, werk, school). De algemene reden voor opname in de Piet Roorda Kliniek is de verwevenheid tussen middelenproblematiek en delict gedrag. Er worden in brede zin drie groepen van cliënten onderscheiden binnen de Piet Roorda Kliniek. Voor de cliënten bij wie de persoonlijkheidsproblematiek op de voorgrond staat gaat de voorkeur uit naar Schema Focus Therapie. Voor de cliënten bij wie de psychiatrische problematiek voorop staat, richt de behandeling zich voornamelijk op stabilisatie van het psychiatrische toestandsbeeld, door medicamenteuze behandeling, cognitieve gedragstherapie en/of andere psychosociale interventies (o.m. stressmanagement en psycho-educatie). De derde te onderscheiden groep is de groep cliënten bij wie sprake is van zwakbegaafdheid. Bij deze groep vindt behandeling en begeleiding plaats in de vorm van gedragstherapie en gestructureerde vaardigheidstrainingen. Veiligheid, zowel van de maatschappij in het kader van onze behandelopdracht, als intern voor de individuele cliënt, de groep waarin hij verblijft en in het contact met personeel, is een belangrijk thema in onze kliniek. Er is een onderscheid te maken tussen fysieke en relationele veiligheid. Voor de gehele kliniek geldt dat de relationele veiligheid binnen de Piet Roorda Kliniek waar mogelijk gewaarborgd wordt door een gelijkwaardig contact aan te gaan met de cliënt. Er wordt gewerkt met duidelijke afspraken, waarbij het behandelteam zoveel als mogelijk betrouwbaar, voorspelbaar en transparant is. De mate van fysieke beveiliging verschilt per behandelfase. Naast de vormgeving van de relationele en fysieke veiligheid wordt voor alle cliënten op vaste momenten gedurende het traject een gestructureerde risicotaxatie uitgevoerd met behulp van evidence-based instrumenten. Ook wordt individueel gewogen wanneer cliënten kunnen starten met verlofbewegingen, welke altijd in het kader van resocialisatie gezien moeten worden. Behandelaanbod De interventies die wij in onze kliniek aanbieden worden gegeven vanuit verschillende psychotherapeutische kaders in een multidisciplinair team. De basis van de behandeling vormt de milieutherapie welke grotendeels door sociotherapie wordt vormgegeven. Alle activiteiten van de behandeling zijn integratief ondergebracht in een gestructureerd dagprogramma bestaande uit Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

6 milieutherapie, individuele- en groepstherapie en arbeid of dagbesteding. Verlof maakt een essentieel onderdeel uit van de behandeling. Aan de hand van de psychopathologie en mogelijkheden van de individuele cliënt worden aanvullend specifieke behandelinterventies uitgevoerd. Deze worden vastgelegd in het individuele zorgplan en werkplan. Dit individuele behandelplan is leidend gedurende de gehele behandeling. Interventies die kunnen worden opgenomen in het behandelplan zijn o.m.: medicamenteuze interventies, systeem therapeutische interventies, individuele en groeps- (psycho)therapie, psychomotore therapie. Daarbij krijgen cliënten verplichte urine controles en is er ondersteuning gericht op de vaardigheden van het dagelijks leven en rondom financiën. Behandelpraktijk en logistiek De behandeling in de Piet Roordakliniek kent globaal 3 fasen. Deze zijn introductie en diagnostiek, behandeling en resocialisatie. Het individuele zorgplan is binnen deze fasen voor iedere cliënt leidend. Er is, door de diversiteit in problematiek, motivatie en het aanwezige juridisch kader niet altijd sprake van een continue ontwikkeling. In ieder geval is het uitgangspunt in onze behandeling om in een zo vroeg mogelijk stadium het uitstroomdoel en einddoelen van de behandeling te formuleren waardoor een duidelijke lijn en richting in de behandeling is aan te brengen. Momenteel worden de mogelijkheden voor detoxificatie op de gesloten en besloten behandelafdelingen onderzocht, zodat in de Piet Roorda Kliniek ook detox kan worden geboden. De cliënten worden via de indicatiestelling van het NIFP doorverwezen naar onze kliniek, waarbij tevens het beveiligingsniveau wordt aangegeven. Wanneer er een indicatie ligt voor het hoogste beveiligingsniveau, er sprake is van (recent) gebruik, van een verhoogd vluchtrisico of van een gebrek aan commitment aan de behandeling, starten cliënten de behandeling binnen de Piet Roorda Kliniek op één van de gesloten afdelingen. Het doel van deze drie tot vijf maanden durende opname op deze afdeling is het komen tot commitment met betrekking tot de behandeling, het vergroten van motivatie voor vervolg behandeling en het leggen van een basis van vertrouwen om de stap naar de besloten en open afdelingen te kunnen maken. Tevens wordt op de gesloten afdeling een begin gemaakt met observatie, diagnostiek en delict analyse. Er wordt gewerkt met vroegsignalering, en het eerste zorgplan wordt opgesteld inclusief een eerste gestructureerde risicotaxatie. Na de gesloten fase stromen cliënten door naar één van de besloten afdelingen. Op deze afdeling vindt nadere observatie en diagnostiek plaats, wordt een middelen- en delict analyse opgesteld, wordt een gestructureerde risicotaxatie uitgevoerd, worden de risicofactoren vastgesteld en worden de onderlinge verbanden in kaart gebracht in de vorm van een holistische theorie. In deze fase wordt het eerste (in geval de cliënt niet op de gesloten afdeling is begonnen) of vervolg behandelplan opgesteld. Cliënten starten in deze fase met (in eerste instantie begeleid) verlof. Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

7 Na ongeveer vier - vijf maanden stromen cliënten, bij een goed verloop van de behandeling, door naar de open fase. In de open fase wordt de behandeling conform het zorgplan gecontinueerd, met als primaire doel het verder terugdringen van de invloed van de bij de cliënt aanwezige risicofactoren. Indien nodig wordt nog aanvullende diagnostiek uitgevoerd. Cliënten kunnen in deze fase steeds meer gebruik maken van verlof en ondernemen steeds meer activiteiten buiten de kliniek, waardoor de resocialisatie en re-integratie geleidelijk steeds meer vorm krijgen. Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8

8 Doelstellingen en doorontwikkeling behandelvisie en aanbod Onderhavig document is tot stand gekomen in de periode medio 2014 tot medior Met betrekking tot de doelstellingen gericht op doorontwikkeling van onze behandeling en ons behandelbeleid zijn multidisciplinair samengestelde werkgroepen gevormd rondom de volgende thema s: Diagnostiek (incl. risicotaxatie) en Holistische visie Verslavingsbehandeling en Terugvalpreventie Delict en Agressie Persoonlijkheid Milieutherapie Tevens vinden 3-4 jaarlijkse bijeenkomsten plaats tussen deze werkgroepen en met een brede vertegenwoordiging van de behandelstaf waarbinnen op gestructureerde wijze het behandelbeleid wordt geëvalueerd en bijgesteld. Hierin is ook aandacht voor onderlinge samenhang, communicatie en logistieke afstemming. Voor het jaar 2015 ligt de focus op: - Diagnostiek; optimaliseren van het diagnostiekproces - Behandellogistiek (doorstroming en aansluiting tussen de beide locaties) - Methodiek in het milieu - Schematherapie Tactus Verslavingszorg Behandelvisie Piet Roordakliniek september van 8