ideaal Ik wil mensen verliefd maken op hun eten 03 Help de bijen en maak kans op een imkerworkshop 10 Doe mee met Zon Zoekt Dak 18 Alles over honing

Transcriptie

1 ideaal Magazine voor klanten van de ASN Bank Juni Help de bijen en maak kans op een imkerworkshop 10 Doe mee met Zon Zoekt Dak 18 Alles over honing Tv-kok Pierre Wind: Ik wil mensen verliefd maken op hun eten

2 INHOUD 12 ASN Bank financiert: sportcentrum De Scheg in Deventer 16 Tien vragen over ons klimaatbeleid 18 Alles over honing 04 Nieuws & vijf vragen aan 06 Interview Pierre Wind 09 ASN Bank-klant Erik Stotijn aan het woord 10 Duurzame energie: Zon Zoekt Dak 15 Zet je handtekening tegen kernwapens 20 De brede scope van duurzaam beleggen 22 Esther Madudu: Passie houdt mij gaande 24 Winnaar en finalist over ASN Bank Wereldprijs 26 Blij met de bij 28 Samen doen: NL Greenlabel 29 Klantvoordeel: duurzame overnachtingen 30 Beleggen voor een beter milieu 32 Nieuws en cijfers ASN Beleggingsfondsen 34 Rentetarieven 35 Voor de Wereld van Morgen, tweets en colofon 23 Resultaten ASN Bank in 2014 ASN BANK INTERACTIEF De ASN Bank is actief op diverse social media. Als u ons volgt, bent u als eerste op de hoogte van het laatste nieuws en leuke acties. Ook gaan we graag met u in gesprek en beantwoorden we uw vragen over ons beleid en onze dienstverlening. U ontmoet ons online via: IDEAAL ONLINE Wilt u Ideaal Online lezen? Meldt u zich dan aan via 2 ideaal juni 2015

3 Help de bijen en maak kans op een imkerworkshop ACTIE Ze zoemen weer volop rond: honingbijen, wilde bijen en hommels op zoek naar stuifmeel. Zo bevruchten ze de bloemen van bomen, struiken en planten. Daaronder zijn veel landbouwgewassen. De bijdrage van bijen aan de economie wereldwijd loopt zo in de miljarden euro s. Voor de natuur zijn bijen van onschatbare waarde. Samen met andere insecten bestuiven ze 60 tot 90 procent van alle soorten wilde planten en bomen in de wereld. Daarmee staan ze aan de basis van de ecosystemen waar ze deel van uitmaken. Helaas hebben bijen het moeilijk door een combinatie van parasieten, ziekten en schadelijke bestrijdingsmiddelen. Veel bijenvolken sterven. Ook met wilde bijen en hommels gaat het niet goed. De Foto: Immeke bijen hebben onze hulp nodig! U kunt helpen. Als u nu of meer (bij)stort op uw nieuwe of bestaande spaarrekening bij de ASN Bank, doneren wij een bedrag aan het belangrijke werk van de Bijenstichting. En loot u mee voor een imkerworkshop: een mooie kans om kennis te maken met de activiteiten en verzorging van honingbijen. Foto: Corbis Bijenstichting De Bijenstichting zet zich op allerlei manieren in voor bijen. Zij geeft voorlichting. Ze verzamelt en verspreidt kennis over bijen. Ze volgt en beïnvloedt het landbouw- en milieubeleid van de overheid. En ze stimuleert lokale initiatieven om bijen te helpen. De ASN Bank steunt de Bijenstichting om de bijen te helpen. En omdat biodiversiteit de grote verscheidenheid van levensvormen en ecosystemen een van de pijlers van ons duurzaamheidsbeleid is. We willen aan het werk van de Bijenstichting minimaal bijdragen. Helpt u mee? ACTIEVOORWAARDEN Actieperiode: 16 mei t/m 31 juli Stort of meer op een nieuwe of bestaande ASN-spaarrekening naar keuze. Dan steunt de ASN Bank het werk van de Bijenstichting. En maakt u kans op een van de 25 imkerworkshops voor twee personen die worden verloot. Alle spaarrekeningen doen mee, behalve ASN Optimaalbeleggen en ASN Beleggen Zakelijk. Maximaal één donatie per rekeninghouder of combinatie van rekeninghouders (bij een en/of-rekening). Meer informatie over deze actie vindt u op asnbank.nl/actiepagina. Daar opent u ook gemakkelijk een nieuwe rekening. Informatie over de Bijenstichting vindt u op pagina 26 of juni 2015 ideaal 3

4 VIJF VRAGEN AAN Foto: Josje Deekens Jeroen Loots Adviseur duurzaamheidsbeleid (klimaat & biodiversiteit) Wat inspireert je? Thuis bij mijn ouders werden heftige discussies gevoerd over politiek en rechtvaardigheid. Mijn belangstelling voor de natuur heb ik ook van huis uit. Mijn opa was groenten- en fruitteler. Hij spoot, zoals toen gebruikelijk was, met pesticiden als DDT en later Parathion. Hij overleed aan astma. Dat alles leerde me om kritisch te denken. Wat deed je daarmee? Ik besloot aan sociale rechtvaardigheid te werken. Maar als medewerker van de PvdA maakte ik tijdens de Paarse kabinetten het bankroet van de sociaaldemocratie mee. Daarom koos ik voor een andere weg dan de politiek. Bij de ASN Bank kan ik werken aan rechtvaardigheid en solidariteit. Ik vind het heel bijzonder dat ik mijn idealen mee kan nemen naar mijn werk. Wat vind je bij de ASN Bank? De bank is een moderne voortzetting van de sociaaldemocratische beweging. Het oude uitgangspunt van solidariteit vertalen we naar deze tijd. Zo zijn we met onze achterban, met klanten, in gesprek. We innoveren via Voordewereldvanmorgen.nl en social media. En natuurlijk door onze klimaatambitie. Wat is dat: de klimaatambitie? Kort gezegd: we willen dat al onze financieringen en beleggingen in 2030 per saldo klimaatneutraal zijn. Het klimaat staat symbool voor de onrechtvaardigheid in de wereld. Door de klimaatveranderingen bereiken we een fysieke grens. Vooral arme mensen en toekomstige generaties gaan opdraaien voor de negatieve effecten daarvan. Geld en vakantie Als u met vakantie gaat, kan het handig zijn verschillende betaalmiddelen bij u te hebben. Zeker in verder weg gelegen landen. Naast uw bankpas kunt u bijvoorbeeld een creditcard meenemen. De ASN Bank biedt een complete, pvc-vrije Visa Card van Inter national Card Services (ICS). ICS is specialist en marktleider in creditcards. U kunt de ASN Creditcard aan uw ASN Bankrekening koppelen. Maar de ASN Creditcard is ook los verkrijgbaar, gekoppeld aan een betaalrekening van uw keuze. Bij elke betaling met uw ASN Creditcard steunt u ongemerkt de duurzame thema s waar de bank zich sterk voor maakt. Gaat u buiten Europa met vakantie? Vergeet dan niet uw ASN Wereldpas in te stellen voor gebruik buiten Europa. Dat gaat snel en eenvoudig via ASN Online Bankieren. Vlieland op weg naar 100% energieneutraal Vlieland heeft samen met de andere Waddeneilanden de duurzame lat hoog gelegd: hun ambitie is om in 2020 energieneutraal te zijn. Een belangrijke stap voor Vlieland is de forse verduurzaming van sportcomplex annex zwembad Flidunen. Op vrijdag 17 april werd het verbouwde sportcomplex officieel geopend. Het is onder meer voorzien van HR++ glas, zonnepanelen, heatpipes op het dak voor de verwarming van het zwembadwater en de cv-installatie, en zwembadafdekking om het water op temperatuur te houden. Daarmee bespaart Flidunen uiteindelijk 64% energie. In totaal is hierin ruim een kwart miljoen euro geïnvesteerd met medewerking van de Streekagenda Waddeneilanden. In het kader van haar thema duurzame energie heeft de ASN Bank via Urgenda bijgedragen aan de aanschaf van de zonnepanelen voor Flidunen. Ben je positief over de uitkomst? Ik ben ongeduldig. We kunnen het nu al oplossen, want er kan veel met technologie. Maar dagelijks proberen bedrijven en instellingen de vooruitgang naar een leefbare wereld tegen te houden. Ze hebben de illusie dat een economie die is gebaseerd op fossiele brandstoffen nog toekomst heeft. Zij zijn de utopisten, niet wij. 4 ideaal juni 2015

5 Nieuwe Scouting NIEUWS Zonnestrijd Foto: Lex Vroemen Alle scoutinggroepen over op zonnestroom met behulp van crowdfunding. Dat is in het kort de nieuwe actie Scouting Zonnestrijd van Natuur & Milieu en Scouting Nederland. Alle 1100 scoutinggroepen in Nederland kunnen zich tot 17 juli aanmelden voor een advies op maat over zonnepanelen op hun scoutinggebouw. In september en oktober brengen de groepen geld bij elkaar voor hun panelen. Natuur & Milieu ondersteunt hen daarbij en deelt vier aanmoedigingsprijzen van 400 euro uit. Iedere deelnemende scoutinggroep die een rekening ASN Sparen Zakelijk opent voor deze crowdfundingactie, ontvangt van de ASN Bank een startbedrag van 100 euro in het kader van haar thema duurzame energie. Kijk voor meer informatie op Holland op z n mooist 25% klantvoordeel Vergeet u niet met 25 procent korting naar Holland op z n mooist in het Haagse Gemeentemuseum te gaan? Deze schitterende tentoonstelling over de Haagse School duurt nog tot en met 30 augustus a.s. In het vorige nummer van Ideaal vond u twee kortingsbonnen, elk voor vier personen (of kijk op voor de bonnen). Niet alleen voor het Haagse Gemeentemuseum, maar ook voor zeven andere musea die werken van de Haagse School tonen. De bonnen zijn geldig tot en met 6 september Maar let op: niet alle tentoonstellingen lopen tot die datum. Plan dus snel uw museumbezoek! juni 2015 ideaal 5

6 Tv-kok Pierre Wind: Ik wil mensen verliefd maken op hun eten Hij bedacht de spruitjesburger en dropsoep, maakte televisieprogramma s over de voedingsindustrie en ijvert al jaren voor verplichte smaaklessen op scholen. Aan zijn lange cv kan Pierre Wind nu ook de titel Kok des Vaderlands toevoegen. Met actuele recepten wil de tv-kok inspireren tot no-nonsense koken : vers, gezond en duurzaam. Natuur & Milieu vroeg je als Kok des Vaderlands. Wat probeer je in die rol voor elkaar te krijgen? Het idee is dat ik gebeurtenissen uit de actualiteit vertaal naar een recept. Dus als je alle recepten straks naast elkaar legt, ontstaat een beeld van het hele jaar. Neem Koningsdag: dan maak ik een oranje tompouce, maar gevuld met groenten in plaats van room. Want het idee is natuurlijk wel om gezond, duurzaam eten te promoten. Door verse seizoensgroenten te gebruiken, niet te veel vlees en vis. En vooral ook te laten zien dat gezond, duurzaam koken Maak een feestje van je maaltijd. Iedereen kan het makkelijk én leuk is. Want het moet niet drammerig zijn. Ik geloof niet in het opgeheven vingertje, dat werkt niet. Je moet mensen verliefd maken op dat heerlijke voedsel. Dat is mijn aanpak. Gezond en verantwoord eten is vaak lang niet makkelijk. Met alle tegenstrijdige adviezen, de voedselschandalen Daarom pleit ik al heel lang voor een culinair paspoort voor vlees, groenten en fruit. Daarop kun je in één oogopslag zien waar het product vandaan komt, hoeveel kilometer het is vervoerd en of dat per vrachtwagen, schip of vliegtuig was of de dieren antibiotica hebben gekregen, of de geiten nog hoorntjes hebben, of de groenten genetisch zijn gemanipuleerd, enzovoort. Ingewikkeld hoeft het niet te zijn, want al die gegevens staan sowieso in computersystemen. Dan heb je als consument tenminste een duidelijke keus. Want als je niks weet, kun je ook niet kiezen. Daarnaast moet er ook echt meer geld naar de Voedsel- en Warenautoriteit. Er moeten meer inspecteurs komen. Die zijn grotendeels wegbezuinigd. Voedselkwaliteit heeft geen prioriteit voor dit kabinet. Niet voor niks hebben we ook geen minister van Landbouw meer. Die moet gewoon weer terug. Want van die vleesschandalen krijg ik echt nachtmerries. Kies je zelf ook altijd voor lokaal en biologisch? Als het kan, kies ik voor lokaal. Omdat ik het goed vind om boeren in de omgeving te ondersteunen, maar zeker ook vanwege het vervoer: hoe minder kilometers, hoe minder vervuiling. Of ik biologisch kies, hangt een beetje af van het product. Vlees wel, vanwege het dierenleed. Komkommers ook, omdat die gewoon beter smaken. Maar bij peentjes proef ik geen verschil, dus koop ik ook wel eens gewone. Je moet het ook niet té ingewikkeld maken hoor. Hebben we eigenlijk gewoon niet te veel keuzes op voedselgebied? Ergens wel. Dat we nu ook voor biologische producten kunnen kiezen, is geweldig. Maar er wordt ook veel onzin verkocht. Al die powerfoods bijvoorbeeld, > 6 ideaal juni 2015

7 INTERVIEW Foto s: Josje Deekens, met dank aan Paagman Den Haag juni 2015 ideaal 7

8 vetarme producten, suikervervangers. Allemaal niet aan beginnen. Een patatje op zijn tijd is prima, als je het maar niet elke dag eet. Wat dat betreft geldt nog altijd grootmoeders advies: zorg voor een gevarieerd menu met veel verse groenten, probeer op vaste tijdstippen te eten, en alles met mate. Als je je aan die basisregels houdt, kun je bijna niet de fout ingaan. En laat die kant-en-klaarmaaltijden lekker in het schap liggen. Met wat simpele trucs kun je razendsnel zelf een maaltijd in elkaar draaien. Lekkerder én gezonder! Noem eens zo n truc? Neem aardappels: die kun je met schil en al koken, en dus ook opeten. Wil je er puree van maken? Na tien minuten koken duw je de aardappel zo uit zijn jasje. WIE IS PIERRE WIND? Pierre Wind (1965) is bij het grote publiek vooral bekend van zijn televisieseries Grazend Nederland en De Eetfabriek. Daarin onderzocht hij voeding en de voedingsindustrie in al zijn facetten. Maar de tv-kok die het vak leerde bij verschillende Michelinsterrenrestaurants is ook actief als schrijver, kookdocent en culinair entertainer. Hij ijvert al heel lang voor verplichte smaaklessen op school; om zijn pleidooi kracht bij te zetten gaf hij in 2006 een smaakles in de Tweede Kamer. Sinds 2014 is Wind als executive chef-kok verbonden aan de Haagse Hoftrammm, een rijdend restaurant waar hij zelf regelmatig in de keuken staat. Dan weer tien minuten terug in de pan om ze gaar te laten worden. Van tofu kun je met een beetje bloem en ketjap in een handomdraai een heerlijke vleesvervanger maken. Waar ik mensen in al mijn optredens, kookboeken en programma s van probeer te doordringen, is: maak een feestje van je maaltijd. Iedereen kan het. Wat kunnen we verder nog doen om duurzamer te eten? Sowieso is het goed om minder vlees te eten, vanwege het dierenleed en de druk op het milieu. Ook kunnen we veel energiezuiniger koken: koken tot het kookpunt noem ik mijn techniek. Het werkt zo. Als je bijvoorbeeld pasta of rijst kookt, breng je het water aan de kook. Daarna zet je het gas uit en wacht gewoon. Ook al kookt het water niet meer, de pasta of rijst wordt gewoon gaar. Kan ook met eieren, aardappels, zelfs met een stoofpotje. Bij dat laatste moet je het vocht gewoon tussentijds weer even aan de kook brengen. Moet je je voorstellen dat we dat met zijn allen doen. Dat zou echt een verschil maken. Je ijvert al heel lang voor verplichte voedingslessen op school. Waarom? Omdat mensen veel te weinig kennis van voeding hebben. Wie kan een gemiddeld voedingsetiket lezen met alle e-nummers? Wie weet wat een emulgator is? Noem maar op. Keuzes maken begint met kennis. Je kunt voedsellessen heel goed integreren in bestaande lessen. Bij wiskunde kun je sommetjes maken met calorieën, bij aardrijkskunde over waar de aardappel groeit. Het kost bijna niks, maar de winst is enorm. Wie meer van voeding weet, gaat bewuster eten. We blijven gezonder, waardoor de kosten van de gezondheidszorg teruglopen. We zijn een heel eind. Met het Voedingscentrum en Wageningen University & Research hebben we voor elkaar gekregen dat op 2500 basisscholen smaaklessen worden geven. Maar als je het een structurele basis wilt geven, moet je het opnemen in het lespakket. Ik zou het wel weten als ik de minister van Onderwijs was Als ze me bellen, zeg ik geen nee. Speciaal voor Natuur & Milieu heeft Pierre Wind heerlijke recepten ontwikkeld met kant-en-klare vleesvervangers. Deze recepten, plus tips voor de flexitarische keuken, vindt u in het e-kookboek van Pierre Wind. U kunt het gratis downloaden via 8 ideaal juni 2015

9 KLANT MET IDEAAL Uit de kunst ASN Bank-klant Erik Stotijn is directeur van het eind vorig jaar geopende Noord-Veluws Museum in Nunspeet. De oude kunstenaarskolonie rondom Nunspeet is in de vergetelheid geraakt. Ten onrechte. Foto: Josje Deekens ik eerlijk antwoorden? Vooruit dan. Nee, ik kende de Nunspeetse School niet. Ik kom Moet uit Den Haag, deed projecten met jonge kunstenaars, zat in het bestuur van de Haagse Kunstkring. Deze baan kwam via-via op mijn pad; ik heb geen seconde getwijfeld. Het museum is gefinancierd door Herman van Ree. Deze mecenas kwam in Nunspeet wonen en ontdekte dat er van ongeveer 1880 tot 1950 een levendige kunstenaarskolonie actief was. Al gauw was zijn huis te klein voor zijn privécollectie. In samenwerking met de Vrije Academie, de kunstacademie van Nunspeet, is toen het Noord-Veluws Museum ontstaan. Daar krijgt deze vergeten kunststroming eindelijk het podium dat ze verdient. Tot groot genoegen van Herman en alle enthousiaste bezoekers. Mijn taak is de organisatie van het museum: de zestig vrijwilligers aansturen, publiciteit genereren, lezingen en workshops organiseren. We mikken op vijftienduizend bezoekers in het eerste jaar. Dat aantal willen we langzaam uitbouwen. Had ik al verteld over de expositie van schapenschilders die vanaf eind juni in het museum te zien is? Een aanrader! Bekijk ook het filmpje met Erik Stotijn in de online-editie van Ideaal: Meer informatie over het museum: juni 2015 ideaal 9

10 DUURZAME THEMA S Doe mee met Zon Zoekt Dak De zon en de daken zijn er al, nu nog meer panelen Zonne-energie is de populairste bron van energie bij Nederlanders. Toch liggen pas bij huishoudens zonnepanelen op het dak. Daar willen Natuur & Milieu, Eneco en de ASN Bank verandering in brengen. at zijn de voordelen van Wzonne-energie? Olof van der Gaag, directeur Campagnes van Natuur & Milieu: Zonne-energie is milieuvriendelijk. De zon geeft in één minuut meer energie dan de hele mensheid nodig heeft in vier jaar. Je kunt er geld mee besparen. Met de hoogrendementzonnepanelen van Zon Zoekt Dak bespaar je al snel jaarlijks honderden euro s, bij een terugverdientijd van circa 7 jaar. En zonnepanelen gaan ongeveer 25 jaar mee. De afgelopen twaalf jaar zijn zonnepanelen bovendien twee keer zo efficiënt geworden. Zonnepanelen zijn onderhoudsarm. En je hebt minder last van eventuele prijsstijgingen van energie. Kijk, de zon is er al, de daken liggen er al, nu alleen nog meer panelen. Wat zijn de voordelen van de Zon Zoekt Dak-actie? Er zijn veel verschillende zonnepanelen en leveranciers op de markt. Wij hebben een selectie gemaakt op basis van kwaliteit, garanties en service van de leverancier. Zo kwamen we bij Eneco uit. Ook hebben de ASN Bank en wij gecontroleerd of de panelen en alle bijbehorende apparatuur duurzaam zijn geproduceerd. Dat er bij de productie geen sprake is van bijvoorbeeld slechte arbeidsomstandigheden en milieu vervuiling. En een heel groot voordeel: het is voordeliger om met veel mensen tegelijk panelen aan te schaffen. Via Zon Zoekt Dak wordt bovendien alles voor u geregeld: van gratis offerte op maat tot een vakkundige 10 ideaal juni 2015

11 Foto: Simon Muncher BLAUWE* ZONNEPANELEN SUNTECH 285WP MONO aantal panelen systeemvermogen Prijs ( ) incl. btw * Zwarte zonnepanelen SUNTECH 280 Wp mono: + 30 per paneel DE ZON ZOEKT DAK-ACTIE Zon Zoekt Dak is een actie van Natuur & Milieu, dat zich inzet voor een duurzame, gezonde wereld. De ASN Bank steunt de actie in het kader van haar thema duurzame energie. Met Zon Zoekt Dak helpt Natuur & Milieu mensen bij de aanschaf van zonnepanelen. Door collectieve inkoop en installatie blijven de kosten beperkt. Ook wordt de mensen een hoop regelwerk uit handen genomen. Kijk voor meer informatie op installatie en after salesservice. Klanten zijn beschermd door strenge serviceafspraken, onafhankelijke inspecties en uitgebreide garanties. Heb je een moeilijk dak, kun je dan nu ook panelen aanschaffen? We vinden het heel belangrijk dat mensen maatwerk krijgen. Maar voor sommige groepen met een schoorsteen, dakkapel of boom die schaduw veroorzaakt hadden we eerder geen oplossing. Nu wel: door optimizers te gebruiken kunnen we ervoor zorgen dat het systeem er geen last meer van heeft als een paneel gedeeltelijk in de schaduw ligt. Dat was eerder niet zo. Een grote vooruitgang. Bovendien heb je nu de keuze uit blauwe en zwarte panelen, met een hoog rendement van respectievelijk 285 en 280 Wattpiek per paneel. REKENVOORBEELD De eenmalige investering voor een pakket van tien zonnepanelen inclusief omvormer, bekabeling en installatie is Omdat u de btw op de panelen en de installatie kunt terugvragen bij de Belastingdienst (dit kan ook via Zon Zoekt Dak), betaalt u netto 3.717,36 voor dit pakket. Doet u mee? HOE WERKT HET PRECIES? Natuur & Milieu levert via Eneco Zonnepanelen Zonder Zorgen. 1. U vraagt vrijblijvend en kosteloos een offerte aan door online het aanmeld formulier in te vullen op 2. Eneco belt om uw wensen en de mogelijkheden van uw woning te bespreken. 3. Met behulp van een geavanceerd programma wordt uw dak op afstand bekeken; er wordt een maatwerkontwerp voor uw zonnepanelen gemaakt. 4. U ontvangt een persoonlijk aanbod; in een telefonisch adviesgesprek neemt u de offerte door. 5. Nadat u de offerte getekend heeft geretourneerd, wordt een afspraak gemaakt voor installatie van het systeem. 6. Op de afgesproken dag installeert een ervaren monteur het volledige systeem. Hij doet ook de eindcontrole. 7. U wekt direct uw eigen zonne-energie op! juni 2015 ideaal 11

12 ASN BANK FINANCIERT Bewegen, beleven, besparen Foto s: Josje Deekens 12 ideaal juni 2015

13 Het dak van het Deventer sportcentrum De Scheg vol zonnepanelen: dat levert toch een flinke besparing op? Kinderspel, oordeelde Energiefonds Overijssel. Het werd dus een grootschalige verbouwing, gefinancierd door dit fonds en het ASN Groenprojectenfonds. En dat scheelt op jaarbasis kubieke meter gas, vergelijkbaar met het jaarverbruik van 500 gezinnen. de zonnecollectoren die verbonden zijn aan deze meter bespaarden al 1332 euro Kijk, sinds eind vorig jaar. Loek Prins, controller van Sportbedrijf Deventer, tikt op het schermpje van de vierkante kast. Er hangen nog 23 kasten, elk verbonden aan een deel van de 1574 zonnecollectoren op het dak van Sport- en Belevingscentrum De Scheg. Tel uit je winst, glimlacht Loek. Het dak vol zetten met zonnecollectoren. Dat was het eerste dat Aschwin Lankwarden, directeur van Sportbedrijf Deventer, in 2013 bedacht toen Deventer zich de ambitie stelde in 2030 energie-neutraal te zijn. Hij vertelt erover tijdens een rondleiding door het sportcentrum, die voert langs de kunstijsbaan, het IJslands zwemparadijs met kleinschalige wellness-faciliteiten en negen sporthallen. Maar we kwamen van een koude kermis thuis. Energiefonds Overijssel nam onze aanvraag voor een half miljoen euro aan zonnepanelen niet eens in behandeling. Hoe ambitieus wij het ook vonden, het fonds zag veel meer mogelijkheden tot besparing. Grootverbruiker De Scheg, met al zijn voorzieningen en jaarlijks ruim één miljoen bezoekers, is een toonaangevende accommodatie in Oost-Nederland én grootverbruiker van energie. Bijna een miljoen kuub Aschwin Lankwarden en Loek Prins PROJECT: verduurzamen van Sport- en Belevings centrum De Scheg in Deventer > FINANCIERINGSBEDRAG: : de helft door het ASN Groenprojectenfonds, de helft door Energiefonds Overijssel. Dit fonds levert een financiële bijdrage aan ondernemingen, woningcorporaties en projecten in Overijssel die energie besparen of energie opwekken uit hernieuwbare bronnen, en wordt beheerd door de ASN Bank. WAAROM? Sonja van der Eijk van de ASN Bank: Een verduurzamingsproject voor een gebouw met een maatschappelijke functie past precies bij ons. Zeker wanneer de naadloze samenwerking tussen alle partijen ontvanger, financiers en uitvoerende bedrijven zulke mooie, creatieve en rendabele oplossingen oplevert. > juni 2015 ideaal 13

14 tuur te brengen. Deze simpele isolatie beperkt dat temperatuurverlies, dus dat is winst voor ons. Oogsten Maar dat levert geen winst op van kuub gas, waar het sportbedrijf op mikt met deze investeringen. Loek en Aschwin laten graag zien waar die winst wel vandaan komt. De machinekamer. Een belangrijke ruimte, vertelt Aschwin. Met deze machines koelen we de ijsbaan. Daarbij komt heel veel warmte vrij en die gebruiken we om het zwembad te verwarmen. Het maakt de cirkel rond, want wat voor het complex geldt, telt ook voor de bezoekers: Ze raken hier hun energie kwijt, maar sporten geeft ze ook weer energie. Of het hiermee lukt om in 2030 inderdaad energieneutraal te zijn? Daarover durft Aschwin geen harde uitspraken te doen: We besparen vijftig procent. Wie weet wat er over vijftien jaar mogelijk is? Wat ik belangrijker vind, is dat de gemeente haar eigen ambitie onderstreept door ons hierbij te steunen. Ondertussen blijft ons motto Beleving in Beweging. Daar komt besparing als aantrekkelijke verantwoordelijkheid bij. gas en ruim 3,1 miljoen kilowattuur elektriciteit per jaar, evenveel als ruim 750 gezinnen. Er moest dus een beter plan komen, vertelt Aschwin: Maar wat weten wij daarvan? We zijn dus om de tafel gaan zitten met mensen die er wél alles van weten. Partijen aan beide zijden: uitvoerders én financiers. Aannemers van bouwgroep WDW, schilders, installateurs, maar ook de gemeente Deventer, Energiefonds Overijssel en de ASN Bank. Met open vizier: hoe kunnen we samen tot de beste, duurzaamste oplossing komen? Dat is volgens mij uniek, samen zo n project aanvliegen en daarbij zoveel vertrouwen geven aan buitenstaanders. Bekijk ook het filmpje over Sport- en Belevingscentrum De Scheg in Deventer in de online-editie van Ideaal: U vindt deze financiering ook op asnbank.nl/waardeopdekaart. Deze wereldkaart toont vele voorbeelden van hoe wij werken aan onze missie: de wereld rechtvaardiger en duurzamer maken. Astronomisch Het leverde de gewenste bredere scope op. Flink breder, aldus Aschwin. We kwamen tot een pakket van maatregelen met een uiteindelijke investering van 2,4 miljoen. Astronomisch, inderdaad. Na goedkeuring van het nieuwe voorstel werd in 2014 begonnen met de eerste aanpassingen. Inmiddels is de verbouwing in de eindfase beland. Het doel: het energieverbruik met vijftig procent naar beneden. Daarmee is de investering in tien jaar terugverdiend, vertelt Loek, terwijl hij wijst naar de glijbaan van het zwemparadijs: De onderste helft is zwart, zie je dat? Dat is isolatiemateriaal. Het water door de glijbaan koelde telkens een paar graden af. We waren extra energie kwijt om het zwembadwater weer op tempera- 14 ideaal juni 2015

15 PARTNER AAN HET WOORD Zet je handtekening tegen kernwapens Vredesorganisatie PAX verzamelt handtekeningen voor een verbod op kernwapens. effect van een massavernietigingswapen is een nachtmerrie, zegt PAX-campagneleider Krista van Velzen. Ik sprak ooit Het een Japanse vrouw die als dertienjarige scholiere de kernaanval op Hiroshima meemaakte. Zij schetste gruwelijkheden die mij diep in het hart raakten en die je echt niemand toewenst. In Nederland liggen nog twintig kernwapens. Waarom moeten wij een wapen hebben dat een hele bevolking kan uitroeien? De Verenigde Staten gaan deze wapens op korte termijn moderniseren. Er komen dan nieuwe, beter inzetbare kernwapens naar Nederland. Dat moeten we tegengaan. Kernaanval Daarom wil PAX juist nu het onderwerp op de politieke agenda krijgen door middel van een burgerinitiatief. Wanneer veertigduizend mensen een burgerinitiatief ondertekenen, is de Tweede Kamer verplicht het te behandelen. Inmiddels is de teller de ruim gepasseerd. Zou het niet mooi zijn als zeventig jaar na de kernaanval op Hiroshima de Tweede Kamer ons voorstel omarmt om kernwapens te verbieden? Zelf bankiert Krista ook bij de ASN Bank. Zo weet ik zeker dat mijn geld niet in wapens wordt geïnvesteerd. Alle mede-rekeninghouders die er hetzelfde over denken, roept ze dan ook op een handtekening te zetten op: OOK ASN-DIRECTEUR JEROEN JANSEN ZETTE ZIJN HAND- TEKENING Wij steunen de campagne van PAX omdat die aansluit bij ons standpunt over wapens. Wapens veroorzaken veel menselijk leed, zowel door geweld als door de armoede die gepaard gaat met gewapende conflicten. Wapens zijn gemakkelijk beschikbaar. Dat draagt sterk bij aan het ontstaan en voortbestaan van conflicten, oorlogen en onderdrukking. Wij steken daarom geen geld van klanten in ondernemingen die zijn betrokken op wat voor manier dan ook bij de commerciële productie van, handel in en distributie van wapens. juni 2015 ideaal 15

16 DUURZAAM BELEID We dagen andere banken uit In april 2014 introduceerden we in Ideaal de klimaatdoelstelling van de ASN Bank. Wat houdt die ook alweer in? En welke vorderingen zijn er sindsdien gemaakt? Tien vragen aan Piet Sprengers, hoofd Duurzaamheidsbeleid & -Onderzoek van de ASN Bank. 1Leg nog eens kort de klimaatambitie uit Als bank zijn we verantwoordelijk voor de CO 2 -lasten van de ondernemingen waarin we beleggen en van de projecten die we financieren. Maar we steken ook geld in projecten en ondernemingen die CO 2 -uitstoot vermijden. Ons doel is dat de som van de uitstoot en de vermijding van uitstoot in 2030 op nul uitkomt. Dat betekent dat alle financieringen en beleggingen van de ASN Bank netto geen effect op het klimaat hebben. We zijn dan klimaatneutraal. 2Hoe pakken jullie dat aan? Een belangrijke stap was de ontwikkeling van een methodiek. Dat hebben we in 2014 gedaan met hulp van Ecofys, een adviesbedrijf dat wereldwijd bezig is met duurzame energie en energiebesparing. Het resultaat van die methodiek is een soort winst-en-verliesrekening van onze CO 2 -uitstoot. 3Hoever is de ASN Bank op weg om de doelstelling te halen? We berekenen sinds 2011 in hoeverre we CO 2 -neutraal zijn. Toen zaten we op 25 procent, omdat we niet beleggen in fossiele energie. Eind 2014 zaten we op 45 procent. Deels dankzij het ASN Groenprojectenfonds, want dat financiert projecten die duurzame energie opwekken. Maar we halen ook winst door CO 2 -uitstoot te verminderen. Onze aandelenfondsen bijvoorbeeld beleggen meer in bedrijven die minder CO 2 uitstoten. In 2030 moeten we op 100 procent zitten. Het is niet te voorzien welke mee- en tegenvallers we gaan tegenkomen. Ik verwacht dat het echt aanpoten wordt om de laatste 25 procent te realiseren. 4Helpt de ASN Bank hiermee echt het klimaat? Niet als je kijkt naar de omvang van onze financieringen en beleggingen, want we zijn geen grote bank. Maar we dagen andere financiële instellingen uit om werk te maken van het klimaat. Een belangrijke sleutel van de bestrijding van de klimaatverandering ligt bij de financiële markten. Het klimaatprobleem wordt een halt toegeroepen als er niet meer wordt geïnvesteerd in fossiele energie, en wel in duurzame energie en energiebesparing. We zijn blij dat SNS Bank N.V., onze aandeelhouder, ook heeft besloten haar balans klimaatneutraal te maken. Daar gaan wij als voorlopers aan werken, samen met onze SNS-collega s. 5Hoe inspireer je anderen? Toen we hadden besloten klimaatneutraal te worden, moesten we uitzoeken hoe we dat gingen aanpakken. Bij die zoektocht komen we voor dilemma s te staan. We moeten keuzes maken. We doen ervaring op. Dat brengen we allemaal naar buiten. We zijn transparant over de technieken die we gebruiken. Er staat inmiddels een Engelstalig rapport over op onze website. Iedereen kan daar zijn voordeel mee doen. Commentaar is welkom, want nog lang niet alles is uitgekristalliseerd. 16 ideaal juni 2015

17 werk te maken van het klimaat 6Komt er commentaar? Ja, we krijgen inhoudelijke kritiek. Maar dat vinden we geen excuus om het niet te doen. De wereld zit in een vicieuze cirkel van afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Die moet doorbroken worden. We hebben onszelf bewust in de rol van aanjager gebracht. Dan moet je niet bang zijn om te falen. Als het ons niet lukt, moeten we uitzoeken hoe dat komt en het vervolgens beter doen. 7Wat doe je nog meer om andere banken mee te krijgen? We maken onze klimaatambitie zoveel mogelijk wereldkundig. Bijvoorbeeld tijdens de jaarvergadering van het United Nations Environment Programme Finance Initiative (UNEP FI) in Ook organisaties als Amerikaanse NGO s en Urgenda zijn op de hoogte. Zij vinden dat de hele financiële sector wereldwijd deze klimaatdoelstelling over moet nemen. Het klimaatprobleem is wereldwijd, dus er moeten internationale standaarden komen. We brengen onze ervaringen en methodiek in op de platforms die zich daarmee bezighouden. 8Ga je in december naar Parijs? Bij de klimaattop in december in Parijs is de hele klimaatwereld bij elkaar. Samen met Jeroen Loots, de klimaatspecialist van onze afdeling, ga ik de klimaatboodschap van de ASN Bank verkondigen tijdens side events. En met zoveel mogelijk mensen praten, bijvoorbeeld collega s van andere financiële instellingen. Wij willen aan de wereld laten zien hoe financiële instellingen kunnen bijdragen. 9Wat kunnen onze klanten hiermee? Onze klanten helpen ons de klimaatdoelstelling te halen door bij de ASN Bank te sparen en beleggen. En dat geldt extra voor beleggers in het ASN Groenprojectenfonds. Andersom kunnen klanten hun geld bij de ASN Bank voor 45 procent op de goede kant van hun eigen CO 2 -balans zetten. Naast bijvoorbeeld hun groene energie en de isolatie van hun huis. de klimaatdoelstelling eigenlijk haalbaar? Dat weten we niet zeker. We zijn uitgegaan van de 10Is vraag wat nodig is, niet wat haalbaar is. Volgens ons is het nodig dat alle financiële instellingen in 2050 klimaatneutraal zijn. Wij willen daar maximaal aan bijdragen. Daarom willen wij al in 2030 klimaatneutraal zijn. Of dat lukt? Ik weet het niet, maar wat heb je aan een doelstelling als je zeker weet dat je die haalt? Nu komen er veel meer inspiratie en creativiteit los. We hebben de ruimte om echt iets nieuws te ontwikkelen. Kijk voor meer informatie over onze klimaatdoelstelling op asnbank.nl > Wat doen wij > Waar kiezen we voor > Duurzaamheidsbeleid > Klimaat. juni 2015 ideaal 17

18 Voedsel van de goden De oude Egyptenaren beschouwden honing als voedsel van de goden. Zoetekauwen kunnen zich daar ongetwijfeld in vinden. Maar niet alleen de smaak van honing is bijzonder. De oorsprong: wintervoedsel voor de bijen Waarom maken bijen honing? Simpel: zodat ze een voedselvoorraad hebben in de wintermaanden als er nauwelijks nectar te vinden is. Deze suikerrijke vloeistof die bloemen en planten produceren, vormt dé energiebron van het noeste bijenvolk. Om nectar houdbaar te maken, zetten ze deze om in honing. Die bewaren ze in een met was verzegelde honingraat. Bijen smullen daar niet alleen van insecten, vogels en andere dieren snoepen graag mee. Daarom produceren bijen altijd meer dan ze nodig hebben. De imker doet daar zijn voordeel mee: als hij de honingraten leeghaalt, laat hij genoeg honing over om zijn bijenvolk de winter door te helpen. Dat maakt honing tot een uiterst diervriendelijk product. De productie: van nectar tot honingpot Bijen verzamelen de nectar in een honingzak. Om die vol te krijgen, bezoeken ze wel 150 tot 1500 bloemen. In de honingzak worden enzymen toegevoegd. Die zetten de meervoudige nectarsuikers om in beter verteerbare, enkelvoudige suikers. Er ontstaat een chemische structuur waarop bacteriën en schimmels geen vat hebben. Zodra de honing voldoende is ingedikt onder andere dankzij het vleugelgeklapper van de bijen sluiten ze de raat af met een propje was. Nu komt de imker in het spel. Hij haalt de raten uit de bijenkast, snijdt de waslaag weg en oogst de honing met behulp van een soort centrifuge. Een zeef filtert de laatste restjes bijenwas goed voor kaarsen en andere producten uit de honing. Die is nu klaar om in potjes te worden verkocht. De samenstelling: van suikers tot vitaminen en mineralen Honing bestaat voor ongeveer tachtig procent uit suikers, vooral vruchtensuiker (fructose) en druivensuiker (glucose of dextrose). Het overige deel bestaat uit water, maar ook vitaminen, mineralen, enzymen en vezels. In zeer zeldzame gevallen bevat honing clostridium botulinum, een bacterie die botulisme kan veroorzaken, een ernstige vorm van voedselvergiftiging. Dit is vooral gevaarlijk voor zuigelingen; vandaar het advies om kinderen pas na hun eerste verjaardag honing te laten eten. De smaak van de honing wordt voor een belangrijk deel bepaald door de plant waarvan de stuifmeelkorrels zijn gewonnen. Is de honing voor een bepaald percentage afkomstig van dezelfde plantensoorten, dan mag hij daarnaar worden vernoemd. Bekende soorten zijn klaver-, linde- en acaciahoning. In het algemeen geldt: hoe donkerder de honing, hoe sterker de smaak. De structuur: van vloeibaar tot crème Alle honing kristalliseert op den duur. Hoe komt dat? In de honing zitten microscopisch kleine deeltjes, zoals stuifmeelkorrels en stofdeeltjes, die fungeren als kristallisatiekiemen : hieraan hechten zich nieuwe kristallen, zodat steeds grotere structuren ontstaan. Het gevolg: de honing wordt op den duur hard. Door de honing regelmatig te roeren, ontstaan minder grote kristallen en blijft de honing smeuïg. Deze koop je in de winkel als crèmehoning. Hard geworden honing weer smeerbaar maken? De kristallen vallen uit elkaar zodra je de honing opwarmt. Maar doe dat niet in de magnetron, want bij hogere temperaturen gaan enzymen, aromastoffen en andere bestanddelen kapot. Hoe wel? In een pannetje met water van maximaal 40 graden Celcius. Het aanbod: pas op loze productclaims Wie in de supermarkt honing koopt, kan kiezen uit potten met de prachtigste opschriften. Manukabloesemhoning, wilde veldbloemen of lichtzoete voorjaarshoning. Maar wees gewaarschuwd: het gros van deze etiketten raakt kant noch wal, bleek uit een onderzoek van de Consumentenbond in Veel supermarkthoning is van overal ter wereld afkomstig en wordt in grote vaten vermengd. Deze honing is niet per se slecht van smaak of ongezond, maar netjes is het zeker niet. Wil je precies weten wat je eet, ga dan naar een Nederlandse imker. Of volg een imkercursus en houd je eigen bijenvolk. Een imker met hart voor zijn bijen zorgt ervoor dat ze ook in de wintermaanden genoeg honing hebben, zodat ze niet bijgevoerd hoeven te worden met suikerwater 18 ideaal juni 2015

19 HONING IN CIJFERS In de zomer bestaat een bijenvolk al snel uit bijen. Zij produceren in één week zo n 10 à 15 kilogram honing. Daarvoor moeten ze het drievoudige aan nectar verzamelen. Anders gezegd: voor een halve kilogram honing zijn 1000 bijen nodig. Eén bij maakt gedurende haar leven ongeveer 1/12de theelepel honing. Nederland produceert maar 5% van de honing die Nederlanders consumeren; het leeuwendeel wordt dus geïmporteerd. (waardoor de honing slechter van kwaliteit wordt). Wilt u biologische honing, dan moet u uitwijken naar een buitenlands product. Voor het biologische keurmerk moet de honing gewonnen zijn in een gebied waar binnen een straal van vijf tot zeven kilometer geen industrie, nietbiologische landbouw en snelwegen voorkomen. Dat criterium is in het dichtbebouwde Nederland moeilijk haalbaar. De gezondheidsclaims: honing als medicijn Vroeger werd honing vaak ingezet als medicijn vanwege zijn bacterie- en schimmelremmende werking. Daar hebben we tegenwoordig effectievere medicijnen voor. Toch wordt honing nog altijd geprezen vanwege zijn vele gezondheidsbevorderende eigenschappen. Zo zou honing beschermen tegen ziekte omdat het boordevol flavonoïden en antioxidanten zit. Ook zou het goed zijn voor de darmflora, omdat het vele vriendelijke bacteriën bevat. Maar de wetenschappelijke onderbouwing van al deze claims is vaak mager en aanvechtbaar. Daarom keurde de Europese voedsel autoriteit EFSA het gebruik van een gezondheidsclaim op het etiket van honing af. Wie honing eet, kan dat het beste doen vanwege de heerlijke, zoete smaak. juni 2015 ideaal 19

20 De brede scope van Foto s: Walter Sietinga duurzaam beleggen Donderdag 30 april was de Effectenbeurszaal van de Beurs van Berlage tot de laatste stoel bezet. Maar liefst 1500 beleggers konden we verwelkomen bij de jaarlijkse vergaderingen van de ASN Beleggingsfondsen. In de loop van de dag kwamen onderwerpen van over de hele wereld aan de orde. Diane Griffioen, directeur ASN Beleggingsfondsen, vertelde over een Peruaanse boerin die dankzij het ASN-Novib Microkredietfonds een microkrediet voor elf koeien had gekregen. Ze was ziek geworden en had acht koeien moeten verkopen om haar ziektekosten te betalen. Toen bedacht ze een slimme oplossing: ze ging cavia s fokken. Dat kost bijna niets en brengt genoeg op om haar lening steeds op tijd af te lossen. Diane Griffioen De financieringen van het ASN Groenprojectenfonds zijn niet alleen goed voor het klimaat, maar hebben soms ook een sociale kant. Dat illustreerde Diane met de verduurzaming van het onderkomen van Stichting Zienn in Leeuwarden, die zich inzet voor daklozen. Tijdens de vergadering van participanten van het ASN Groenprojectenfonds schetste gastspreker Marit van Lieshout van CE Delft de ommekeer van traditionele naar nieuwe energievoorziening. Daarin spelen wind- en zonne-energie een grote rol zij kunnen in Nederland nog met een Marit van Lieshout 20 ideaal juni 2015