RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK. Rijswijks Lyceum

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK Rijswijks Lyceum Plaats : Rijswijk Zh BRIN nummer : 20CQ 00 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 14 april 2015 Datum vaststelling : 7 juli 2015

2 Pagina 2 van 13

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING BEVINDINGEN Kwaliteitsprofiel Beoordeling TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 april 2015 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op de afdeling vwo van het Rijswijks Lyceum naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 7 november 2012 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten. Het onderwijsproces en de kwaliteitszorg werden weliswaar als voldoende beoordeeld maar op enkele indicatoren van deze twee domeinen was het oordeel onvoldoende. Deze indicatoren zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 21 januari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan of de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Toezichthistorie Voorafgaand aan het kwaliteitsonderzoek in 2012 bezocht de inspectie de school meerdere malen. In 2011 vond een onderzoek plaats naar taalachterstanden. Daarvoor bezocht de inspectie de school met het oog op haar zwakke resultaten in het vwo. Vanaf het moment dat de school in 2013 onder intensief toezicht kwam te staan, zijn de volgende toezichtactiviteiten uitgevoerd: - een voortgangsgesprek in september een tussentijds kwaliteitsonderzoek op 8 mei een voortgangsgesprek in oktober Tijdens het eerdere voortgangsgesprek en het tussentijds kwaliteitsonderzoek van mei 2014 leek het verbeterproces voorspoedig te verlopen. De inspectie ontving informatieve plan- en evaluatiedocumenten en de opbrengsten gingen vooruit. Najaar 2014 zou eigenlijk conform het toezichtplan een Onderzoek naar Kwaliteitsverbetering plaats vinden, maar vanwege tegenvallende opbrengsten, is dit onderzoek omgezet in een voortgangsgesprek. De inspectie heeft de verbeterafspraken daarna verder aangescherpt (bijstelling toezichtplan). De aangescherpte verbeterafspraken betroffen zowel procesmatige afspraken (aanlevering aangescherpt plan van aanpak, analyse rendement onderbouw en bovenbouw, extra verbetermaatregelen gericht op rendementsverbetering, opstellen taalnotitie) als concrete prestatieafspraken over de opbrengsten. De vraag of de prestatie-afspraken over de Pagina 5 van 13

6 opbrengsten zijn gerealiseerd, kan met dit tussentijds onderzoek niet beantwoord worden. De gegevens hiervoor zijn nog niet beschikbaar. Die vraag komt bij het eerstvolgende onderzoek naar kwaliteitsverbetering aan de orde. De leerlingenpopulatie van het Rijswijks Lyceum neemt toe, ook voor de vwoafdeling. Dit heeft consequenties voor het personeelsbestand. Dit jaar zijn er voor de gehele school 25 nieuwe docenten aangenomen. Zes jaar geleden is het Rijswijks Lyceum gestart met onderwijs op vwo-niveau voor hoogbegaafden. De eerste lichting leerlingen doet dit jaar (2014/2015) eindexamen. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het bijgestelde toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie een aantal lessen heeft bijgewoond en gesprekken heeft gevoerd met de directie en leraren. Een eindgesprek met de directie na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Het betreft de volgende indicatoren: 1.1. De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht 1.2. De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo 1.3. De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht 1.4. Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau 5.12 Het taalgebruik van de leraren past bij de taalbehoefte van de leerlingen 5.13 De leerlingen reflecteren op hun eigen leerproces 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces Pagina 6 van 13

7 De opbrengsten worden standaard opnieuw beoordeeld tijdens onderzoeken. De overige indicatoren die we in dit tussentijds kwaliteitsonderzoek hebben beoordeeld, betreffen indicatoren die in eerdere onderzoeken als onvoldoende zijn beoordeeld. Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van diverse kwaliteitszorgdocumenten die de school heeft ingestuurd. De school heeft zich hierbij gehouden aan de afspraken die hierover tijdens het voortgangsgesprek in oktober 2014 zijn gemaakt. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo Dit document is te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 7 van 13

8 BEVINDINGEN Kwaliteitsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteit efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken Het taalgebruik van de leraar past bij de taalbehoefte van de leerlingen De leerlingen reflecteren op hun eigen leerproces. Pagina 8 van 13

9 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking en onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. De school zorgt systematisch voor behoud of verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Beoordeling Algemeen beeld Er is tot nu toe veel gedaan aan kwaliteitszorg op macroniveau (evaluaties van beleid, plannen van aanpak, analyses van resultaten, lesbezoek, verbeterplannen per sectie). Verbetering van examenresultaten stond hierbij centraal. De verbetering van de opbrengsten in het examenjaar 2013 bleek echter van tijdelijke aard. De resulaten in het examenjaar 2014 vielen tegen. Dit schooljaar heeft de schoolleiding de focus daarom gericht op een meer integrale verbetering van de gehele onderwijskwaliteit. Het functioneren van individuele docenten van zogenoemde 'signaalvakken' staat hierbij centraal. Daar waar nodig is intensieve coaching aangeboden door een externe organisatie en zijn concrete verbeterafspraken gemaakt. Als er geen verbetering optreedt, is het mogelijk dat er personele maatregelen worden genomen. De borging van de kwaliteit die bij eerdere onderzoeken nog onvoldoende was, hebben we nu als voldoende beoordeeld. We hebben ook een aantal indicatoren over de leskwaliteit opnieuw beoordeeld. Leraren besteden voldoende aandacht aan taalbeleid in de lessen. De aandacht voor leerstrategieën en differentatie is nog onvoldoende. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten Het driejaarsoordeel over de opbrengsten is onvoldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de opbrengstenkaarten van 2012, 2013 en Drie van de vier opbrengstindicatoren zijn onvoldoende (rendement bovenbouw, gemiddeld cijfer Pagina 9 van 13

10 voor het eindexamen en het verschil tussen het cijfer voor het centraal examen en het schoolexamen). Over drie jaar bezien, vallen met name de resultaten in de bovenbouw tegen. Het driejaarlijks oordeel over het rendement in de onderbouw is voldoende. We zien wel langzaam een verschuiving. In het verleden konden leerlingen in de onderbouw vrij gemakkelijk doorstromen en opstromen (ver doorgevoerd kansenbeleid). Dit resulteerde in een hoog rendement in de onderbouw. Toepassing van meer realistische doorstroomeisen, leidde daarna tot een gemiddeld rendement in de onderbouw. Daar waar in het verleden leerlingen in het vwo relatief lage adviezen hadden, is het adviespatroon van leerlingen in drie vwo nu vergelijkbaar met dat van andere scholen. Op de opbrengstenkaart 2014 krijgt het rendement onderbouw voor het eerst sinds jaren een onvoldoende beoordeling. De voorlopige gegevens over het schooljaar 2013/2014 laten zien dat deze trend zich verder doorzet. De school heeft op grond van eigen analyses aangetoond dat het lage rendement van de onderbouw de laatste twee jaren met name wordt veroorzaakt door de afdelingen vmbo basisberoepsgerichte en kaderberoepsgerichte afdeling. De school heeft inmiddels een nieuw in-, door- en uitstroombeleid opgesteld dat er op gericht is om te voorkomen dat leerlingen onnodig afstromen richting de beroepsgerichte leerwegen in het vmbo. Het rendement bovenbouw wordt beter: leerlingen blijven minder zitten en stromen minder af. Ook deze trend lijkt zich door te zetten. Op de opbrengstenkaart 2015 zal het oordeel over het bovenbouwrendement waarschijnlijk voldoende zijn. De school heeft steeds meer grip op het verschil tussen het cijfer voor het eindexamen en het schoolexamen. In het verleden was dit verschil veel hoger dan de norm die de inspectie hanteert, vandaar het oordeel onvoldoende voor deze indicator bezien over drie jaren. In het examenjaar 2012/2013 en 2013/2014 is sprake van een forse verbetering. Het driejaarsoordeel over deze indicator zal in 2015 naar alle waarschijnlijkheid voldoende zijn. Het grote knelpunt betreft het gemiddelde eindexamencijfer. Wat dit onderdeel betreft behoort de school al jaren tot de tien procent slechtst scorende scholen in Nederland, het examenjaar 2012/2013 uitgezonderd. Bij meerdere vakken zijn de resultaten jaren achter elkaar onvoldoende. Leraren van deze zogenaamde signaalvakken krijgen momenteel extra begeleiding. Er zijn daarentegen ook enkele vakken die jaren achter elkaar wel voldoende scoren. Leraren geven aan dat ze tevreden zijn over de schoolexamencijfers die de leerlingen tot nu toe in het examenjaar 2014/2015 hebben gehaald. Pagina 10 van 13

11 Onderwijsproces We hebben tijdens dit tussentijds onderzoek ook lessen bezocht en een viertal indicatoren onderzocht die we eerder als onvoldoende hadden beoordeeld. Een van de zaken waar we naar hebben gekeken is of leraren in hun lessen voldoende aandacht besteden aan taalbeleid. Zeker gezien de leerlingenpopulatie (veel leerlingen met wortels in de niet-westerse samenleving) is dit van groot belang. We vinden dat leraren zich hiervan voldoende bewust zijn en voldoende aandacht besteden aan woordenschat en verzorgd taalgebruik. Toepassing van taalbeleid komt ook expliciet terug in de lesobservatieformulieren die de school hanteert. We vinden dat de mate waarin leraren aandacht besteden aan reflectie op leerstrategieën nog onvoldoende is. De leerstof wordt wel goed gestructureerd aangeboden en er is ook zeker sprake van inhoudelijke feedback maar er is er nog te weinig ruimte voor reflectie op het leerproces. Ook rekening houden met verschillen tussen leerlingen is nog een ontwikkelpunt. Zeker gezien de heterogene groep leerlingen, met name in de bovenbouw is dit wel van belang. In de bovenbouw zitten in één klas bijvoorbeeld hoogbegaafde leerlingen en sommige leerlingen met relatief lage adviezen (vloeit nog voort uit het ver doorgevoerde kansenbeleid uit het verleden). Tot nu toe heeft het accent in het verbetertraject vooral gelegen op 'eerst de basis op orde'. Bij enkele vakken, onder meer wiskunde B, is differentiatie juist een sterk punt. Voor individuele leerlingen met tekorten en/of gedragsmatige problemen heeft de schoolleiding individuele plannen gemaakt. Het accent ligt hierbij op leerlingen in de examenklassen. Deze plannen kunnen helpen bij het vergroten van de differentiatie in de lessen. De plannen zijn nog niet altijd concreet genoeg om een goede leidraad voor differentiatie te kunnen vormen. De schoolleiding gaat de toepassing van individuele plannen van aanpak ook in eerdere leerjaren inzetten. Kwaliteitszorg De borging van de kwaliteit is voldoende. De school heeft een nieuw schoolplan vastgesteld waarin veel van de verbetermaatregelen zoals die in het verbetertraject zijn toegepast, nu een structurele plaats hebben gekregen. Er werden al regelmatig lesbezoeken uitgevoerd aan de hand van een kijkwijzer. Verschil met nu is dat de resulaten van deze evaluaties nu ook worden gebruikt bij de verdere professionalisering van individuele docenten. Als de resultaten hiertoe aanleiding geven, worden de leraren gecoacht. Op bepaalde thema's vinden ook onaangekondigd zogenoemde 'flitsbezoeken' plaats. Functionerings- Pagina 11 van 13

12 en beoordelingsgesprekken vinden plaats volgens een regelmatige cyclus. Toetsen worden over het algemeen in gezamenlijkheid gemaakt waarbij aandacht is voor een evenwichtige verdeling tussen kennis- toepassings- en inzichtvragen. Bij een enkel vak is dat niet het geval. Dan vindt correctie achteraf plaats. Het is van belang dat bij alle vakken pro-actief onderlinge afstemming plaats vindt. Pagina 12 van 13

13 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is deels wel en deels niet verbeterd. Van de vier opnieuw beoordeelde indicatoren in het onderwijsproces is er één als voldoende beoordeeld. Het betreffen overigens geen normindicatoren. De opnieuw onderzochte indicator van de kwaliteitszorg is wel als voldoende beoordeeld. De nieuwste voorlopige oordelen over de opbrengsten laten een wisselend beeld zien. De verdere ontwikkeling van de opbrengsten (met name de examenresultaten in het examenjaar 2015, zowel het gemiddelde cijfer voor het centraal examen als het verschil tussen het cijfer voor het centraal examen en het schoolexamen) zal bepalend zijn voor het vervolg van het toezicht. Mochten de examenresultaten in het examenjaar 2015 onvoldoende zijn, dan volgt een onderzoek naar kwaliteitsverbetering waarbij, afhankelijk van de bevindingen, het toezichtarrangement omgezet kan worden naar zeer zwak. Pagina 13 van 13