Ten Haaf & Bakker Scholeksterstraat HM Groet

Transcriptie

1

2 Opdrachtgever: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Samenstelling: Cor ten Haaf januari 2014 Ten Haaf & Bakker Scholeksterstraat HM Groet

3 Inhoud 1. INVENTARISATIE Inleiding Bodem Huidige natuurwaarden 3 2. ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN 5 3. INRICHTING EN BEHEER Inrichting Beheer 10 Bijlage 1: Dwarsprofielen Bijlage 2: Principe tekening damwand Bijlage 3: Inrichtingsmaatregelen en kosten

4 Figuur 1. Ligging en indeling Boezemland Molen de Havik Noord Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 1

5 1. INVENTARISATIE 1.1. Inleiding Het plangebied bestaat uit een langwerpig stuk rietland langs de Schermerringvaart, in het noordelijk deel van de Eilandspolder, tussen de dorpen Grootschermer en Schermerhorn. Het rietland heeft een oppervlakte van 0,35 ha. is circa 200 meter lang en een grootste breedte van circa 25 meter. Het Het rietland wordt periodiek in de winter gemaaid. In heeft geen beheer plaats gevonden. Zowel aan de oost als aan de westzijde van het rietland vinden we langs de vaart een 3 tot 5 meter brede rietkraag. Langs de zuidzijde wordt het rietland begrensd door de Eilandspolderdijk, wat hier een laag grasdijkje is. Dit grasdijkje loopt van de molen De Havik in de richting van Schermerhorn Bodem In november 2013 zijn in het kader van dit onderzoek 8 grondboringen verricht tot een diepte van 1 meter. De profielen zijn weergegeven in figuur 2. Boring 1 t/m 4 zijn in raai 1 genomen, boring 5 t/m 8 in raai 3. De raaien lopen van het dijkje naar de ringvaart. Binnen de (4 raaien) zijn tevens hoogten opgenomen m.b.v. een dgps (zie figuur 3) De bodem van de dijkvoet is geheel opgebouwd uit klei. Verder het rietland in bestaat de bodem vooral uit veen, slap veen en kleiig veen. Opvallend is dat de kragge op de meeste plaatsen ontbreekt. De grondwaterdiepten in het rietland varieerden tussen 5 en 20 cm. Figuur 2. Boorprofielen Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 2

6 Waterkruiskruid, Zompvergeet mij nietje en Moerasmelkdistel. Het is waarschijnlijk dat deze soorten ook nu nog voorkomen. In de NDFF worden voor dit rietlandje geen plantensoorten aangegeven. Figuur 3. Terreinhoogten 1.3. Huidige natuurwaarden Flora en vegetatie Er is geen gelegenheid geweest om in het terrein in het vegetatieseizoen te inventariseren. Om toch een beeld te krijgen is het archief van de Provinciale Natuur Informatie (PNI) geraadpleegd en is gebruik gemaakt van de Nationale Databank Flora & Fauna (NDFF). Het rietland is relatief nat en vrij soortenarm. Riet is de dominerende soort, terwijl op de overgang naar het dijkje ook Oeverzegge een hoge bedekking heeft. In deze zone groeit ook veen Penningkruid en Puntmos. Volgens gegeven uit het PNI archief uit de jaren 1979, 1989 en 2000 zijn in het rietland ook soorten gevonden als Grote watereppe, Poelruit, Penningkruid Zoogdieren In de omgeving van het plangebied zijn de beschermde soorten Waterspitsmuis en Noords woelmuis aangetroffen (NDFF,2009 en 2011). Beide soorten die in dit soort terreinen kunnen voorkomen en/of foerageren. Noordse woelmuis is een soort die in de Eilandspolder vrij algemeen voorkomt. In het plangebied zijn tijdens het veldwerk geen sporen van deze soort aangetroffen. De Waterspitsmuis werd in 2009 oostelijk van het plangebied aangetroffen. Niet in de boezem, maar aan de Eilandspolderzijde. Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 3

7 Vogels Van het terrein zijn geen broedvogelinventarisaties beschikbaar. Gezien de aard van het terrein zijn broedgevallen van soorten als Kleine karekiet, Rietzanger en/of Rietgors niet uitgesloten. Amfibieën Mogelijk komen in het terrein, of in de omgeving daarvan soorten voor als Groene kikker (complex), Bruine kikker, Kleine watersalamander en/of Gewone pad voor. Voor de zwaar beschermde Rugstreeppad is het aanwezige milieu ongeschikt. Vissen Nabij de molen De Havik werd in 2012 de beschermde soort Bittervoorn gevangen (NDFF, 2012). De soort werd zowel aan de boezemzijde, als aan de Eilandspolderzijde gevangen. Rietgors Bittervoorn Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 4

8 2. ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN Het plangebied heeft momenteel al een zekere natuurwaarde, die echter door een zorgvuldige inrichting en beheer, belangrijk vergroot kan worden. Samenvattend zullen de maatregelen gericht zijn op: Ontwikkeling van natuurvriendelijke oevers (zowel onder als boven water). Ontwikkeling van een gevarieerd watermilieu met ondergedoken waterplanten en waterdieren. Positieve ontwikkeling van de waterkwaliteit binnen het te creëren watermilieu, met uitstraling naar de boezem. Verbetering van de ecologische kwaliteit van het rietland Op de grens van de dijkvoet en het rietland kan een waterpartij met natuurvriendelijke oever worden aangelegd. Boven water loopt de oever vanaf de dijkvoet af over een breedte van 1 à 1,5 meter en een helling van 1 : 3 tot 1 : 5. De waterpartij krijgt een breedte van 5 tot 10 meter en een diepte die varieert tussen 0.00 en Zowel aan de dijkzijde als aan de rietlandzijde loopt de oever geleidelijk af. De waterpartij loopt aan de westzijde dood en heeft aan de oostzijde verbinding met de boezem. Op de overgang wordt een houten damwand geplaatst met een opening die 0.20 meter onder het boezempeil ligt. Hierdoor is er wel een verbinding, maar vindt uitwisseling niet snel, maar geleidelijk plaats. Binnen de relatief ondiepe waterpartij kunnen zich ondergedoken waterplanten vestigen als Grof hoornblad, Smalle waterpest, Tenger fonteinkruid, Schedefonteinkruid, Aarvederkruid en Stijve waterranonkel. Deze planten hebben een positief effect op de waterkwaliteit en vormen een geschikt vestigingsmilieu voor allerlei waterdieren. Daarbij kan gedacht worden aan een grote variatie aan macrofauna, waaronder verschillende soorten waterwantsen, waterkevers, watermijten en schaaldieren. Voor amfibieën als Groene kikker(complex), Bruine kikker en Kleine watersalamander is het water geschikt als leefgebied en voortplantingsplaats. Voor een aantal kleinere vissoorten als Drie en Tiendoornige stekelbaars, Kleine modderkruiper en Bittervoorn kan het water een geschikt leefgebied vormen. Grotere soorten als Karper en Snoek kunnen het als paaiplaats gebruiken. De oever boven water langs de dijkvoet vormt een overgang van droog naar nat en tevens van klei naar venige bodem. Op deze overgang kan een gevarieerde plantengroei tot ontwikkeling komen, met soorten uit het Dotterbloemgrasland, waaronder Echte koekoeksbloem, Moerasrolklaver, Gevleugeld hertshooi, Tweerijige zegge en Rietorchis. Dit is een zeer aantrekkelijk vegetatietype, dat goed zichtbaar zal zijn vanaf de wandelroute, die over het dijkje loopt. Voorwaarde voor deze ontwikkeling is dat het beheer wordt aangepast. De oeverzone moet jaarlijks in juli worden gemaaid, waarbij het maaisel wordt afgevoerd. De ecologische kwaliteit van het rietland zal in verschillende opzichten verbeteren. Door de aanleg van de waterpartij is het gebied meer geïsoleerd, waardoor het een betere vestigingsplaats wordt voor verstoringsgevoelige water en rietvogels. Het dierenleven in de waterpartij is een nieuwe voedselbron voor riet en watervogels. Het beheer kan verder geoptimaliseerd worden. Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 5

9 Baardman Rietorchis Bij de inrichting van de waterpartij komen venig/kleiige grond en kraggen vrij, die benut kunnen worden voor de ontwikkeling van nieuwe natuurvriendelijke oevers ten westen en ten oosten van het bestaande rietland. Bodem en kraggen worden hier verwerkt in aansluiting op de bestaande smalle rietkraag. Hierdoor ontstaat een gekartelde natuurvriendelijke oever. De beschutte ondiepe inhammen in deze oever bieden ruimte voor de ontwikkeling van waterplanten en krijgen een functie als paaiplaats voor vissen en broedplaats voor watervogels. De rietoever zelf biedt broedgelegenheid aan rietvogels als Kleine karekiet, Baardman en Rietzanger. Kleine karekiet Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 6

10 figuur 4. Ontwerp. 1:1.500 doeltype Natuurvriendelijke oevermilieu achter beschoeiing Natuurvriendelijke oevermilieu in rietland Overjarig rietland Bloemrijk rietland beschoeiing

11 3. INRICHTING EN BEHEER 3.1. Inrichting Figuur 5 geeft de inrichting van het gebied weer. Bij het uitgraven van de waterpartij komt circa 500m3 grond en kragge vrij. De grond kan verwerkt worden in nieuw aan te leggen natuurvriendelijke oevers ten westen en oosten van het huidige rietland. Deze oevers worden ontwikkeld binnen een nieuw aan te leggen wiepenbeschoeiing Er zullen naar verhouding maar weinig vaste kraggen vrijkomen. Wat er vrij komt kan ook worden verwerkt achter de beschoeiing. In bijlage 1 worden dwarsprofielen van de inrichting weergegeven. Een andere mogelijkheid is dat het materiaal wordt afgevoerd en elders wordt hergebruikt. Deze optie kan kostenbesparend werken, maar is sterk afhankelijk van de vraag naar grond en kraggen in de omgeving. De waterpartij wordt uitgegraven m.b.v. een hydraulische (mobiele) kraan, die voorzien is van een kantelbak. De vrijkomende bodem en kraggen worden tot nieuwe natuurvriendelijke oever verwerkt. De kraggen worden m.b.v. de kraan tegen de kant verwerkt. damwand Op de overgang van de waterpartij naar de boezem wordt een houten damwand geplaatst, die dient te voldoen aan de volgende voorwaarden: De doorstroombreedte is 1.00 meter. De doorstroomopening wordt gelegd op NAP 0.70 meter (20 cm onder het boezempeil). De kruinhoogte van de delen die boven water uitsteken ligt op NAP 0.20 meter. Damplanken: breedte 200 mm, dikte 50 of 80 mm voorzien van messing en groef, Europees hardhout, duurzaamheidsklasse 1, FSC hout, gemiddelde lengte 4 meter. Dubbele gording: breedte 200 mm, dikte minimaal 80 mm, liplassen niet recht tegenover elkaar (verspringend), totale lengte is afhankelijk van specifieke watergang, bevestiging middels slotbouten M16. Verticale gording: breedte 200 mm, dikte minimaal 80 mm, lengte afhankelijk van hoogte drempel. Ter voorkoming van achterloopsheid wordt de damwand minimaal 1.5 meter doorgezet in het aanliggende maaiveld. De gording mag niet doorsteken in het maaiveld en het talud. Ter voorkoming van onderloopsheid loopt de damwand voldoende door in de vaste bodem van de waterloop. Een principe profiel van de damwand is weergegeven in bijlage 2. beschoeiing natuurvriendelijke oevers Een deel van de natuurvriendelijke oevers komen binnen een beschoeiing te liggen. Deze wiepenbeschoeiing voldoet aan de volgende voorwaarden: Leverantie: Vuren palen, niet geschild, 3 m lang, diameter 12 cm Takkenbossen diameter 18 cm, lengte 3,5 m, takken minimaal 3,5 cm dik Spandraad diameter 3,4 mm gegalvaniseerd Krammen ter bevestiging spandraad, gegalvaniseerd, 3 mm dik, 3,5 mm lang Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 8

12 figuur 5. Inrichting. 1: Inrichting bestaand rietland inham/natuurvriendelijke oever uitgraven grond en kraggen verwerken t.b.v. natuurvriendelijke oever wiepenbeschoeiing aanbrengen houten damwand aanbrengen dwarsprofiel

13 Benodigde hoeveelheid: Vuren palen = 2 stuks per m1, onderlinge afstand max 18 cm, palen drukken tot max 20 cm boven waterlijn Spandraad = 60 cm per keer, 1x per m1, Draad ca. 10 cm vanaf de bovenkant paal naar beneden bevestigen Krammen = 4 krammen per paal, 1 op de kop en 3 op zijkant 8 tot 12 takkenbossen per 3,5 meter Aan de uiteinden wordt tussen de beschoeiing en de oever een opening van 1 meter uitgespaard om de uitwisseling van vissen en macrofauna mogelijk te maken. Een overzicht van inrichtingsmaatregelen en kosten is weergegeven in bijlage 3. De kosten voor de inrichting zijn geraamd op 25100, als het materiaal ter plaatse verwerkt wordt. Bij afvoer komen de kosten op 16400,. Voorwaarde daarbij is dat de kraggen elders verwerkt kunnen worden in NVO s. Als het materiaal gestort moet worden zijn de kosten belangrijk hoger Beheer Door het rietland gefaseerd eens per twee jaar (jaarlijks 1/2 deel) in de winter te maaien is er elk jaar zowel overjarig riet, als bladriet aanwezig, waarmee de vestigingsmogelijkheden voor rietvogels vergroot worden. De meeste soorten hebben voor het bouwen van het nest overjarige rietstengels nodig. Door het tweejaarlijkse maaien, waarbij het maaisel wordt afgevoerd, zal de variatie aan plantensoorten van bloemrijke rietruigte gehandhaafd blijven of zich verder ontwikkelen. De overgang van het rietland naar de aangrenzende berm dient eind juli gemaaid te worden, waarbij het maaisel wordt afgevoerd. Op die wijze kan zich hier een strook bloemrijk rietland ontwikkelen. De natuurvriendelijke oever achter de wiepenbeschoeiing kan eveneens eens per twee jaar gefaseerd in de winter gemaaid worden, waarbij het maaisel wordt afgevoerd. Het waterplantenrijke water wordt jaarlijks in de periode septemberoktober geschoond, waarbij steeds 10%, op wisselende plekken, ongeschoond blijft. Het beheer is weergegeven in figuur 6. Boezemland Molen de Havik Noord Ontwerp 10

14 . figuur 6. Beheer 1:1.500 beheer eens per 2 jaar in de winter maaien (gefaseerd, jaarlijks 50% jaarlijks eind juli maaien en afvoeren jaarlijks in september-oktober schonen, 10% over laten staan beschoeiing indien nodig vervangen

15 Raai 1 NAP Raai 2 NAP NAP uit te graven kraggen en bodem huidig maaiveld water Bijlage 1a. dwarsprofielen 1 : 100

16 Raai 3 NAP Raai 4 NAP NAP uit te graven kraggen en bodem huidig maaiveld water Bijlage 1b. dwarsprofielen 1 : 100

17 huidig maaiveld te verwerken bodem en kragge aan te brengen wiepenbeschoeiing water huidige rietkragge Bijlage 1c dwarsprofielen 1 : 100

18 NAP (grond)waterpeil planken 4.00 m lang Bijlage 2. Principe tekening damwand Schaal 1 : 50

19 Bijlage 3. Inrichtingsmaatregelen en kosten Boezemland Molen de Havik Noord maatregel eenheid kosten per eenheid hoeveel - heid kosten BIJ VERWERKEN KRAGGEN bodem en kraggen uitgraven volgens profiel m2 9, bodem kragge verwerken in nieuwe nvo's m2 5, plaatsen fsc houten damwand, volgens tekening stuks plaatsen wiepenbeschoeing (waterdiepte ca 1.50 m.) m 50, onderzoek, vergunningen, aanbesteding (stelpost) totaal incl. btw prijspeil BIJ AFVOEREN KRAGGEN kragge en onderliggende bodem uitgraven volgens profiel m2 9, Kraggen niet verwerken, maar afvoeren m2 8, plaatsen fsc houten damwand, volgens tekening stuks onderzoek, vergunningen, aanbesteding (stelpost) totaal incl. btw prijspeil