Dragers van geneesmiddelen naar tumoren

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Dragers van geneesmiddelen naar tumoren"

Silke van de Veen
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Nanogeneesmiddelen - kansen en risico's Dr Margriet Park Inhoud 1. Wat is nanotechnologie 2. Voordelen van nanogeneesmiddelen 3. Bijwerkingen en mogelijke risico s 4. RIVM en nano Nanogeneesmiddelen - kansen en risico's 21 november 2013 Nanogeneesmiddelen - kansen en risico's 21 nov 2013 Wat is nanotechnologie? Nanotechnology: het maken en manipuleren van materialen op een schaal van 0, m Toepassingen van nanotechnologie 3 4 Ontwikkeling van medische toepassingen Biologische wetenschappen Cognitieve wetenschappen Nanotechnologie Tissue Engineered Products Gene Therapy Drug/device combinations Smart materials Minimally invasive surgery Computer-assisted surgery systems Active medical devices Artificial organs Telemedicine Medical Imaging Diagnostics (lab on a chip) Materiaalwetenschappen Informatietechnologie Nanogeneesmiddelen Nanocrystals Liposomes Micelles Polymers Proteins Cyclic peptides Dendrimers Carbon nanomaterials Nanoshells Quantum dots 5 6 1

Nanotechnology: het maken en manipuleren van materialen op een schaal van 0,000 000 001 m Toepassingen van nanotechnologie 3 4 Ontwikkeling van medische toepassingen Biologische wetenschappen

Dragers van geneesmiddelen naar tumoren Factoren die accumulatie van antikanker middelen in tumoren beperken Strategieën voor transport naar tumoren Nanogeneesmiddelen kunnen enkele van deze

2 PEGylated Liposomal Doxorubicin ( t½ = 50-80 hours ) Free Doxorubicin ( t½ = 5-10 min ) 0.1 0 4 8 12 16 20 24 Time (hours after i.v. injection) Ook distributie naar andere weefsels!

2 Dragers van geneesmiddelen naar tumoren Factoren die accumulatie van antikanker middelen in tumoren beperken Strategieën voor transport naar tumoren Nanogeneesmiddelen kunnen enkele van deze barrieres (gedeeltelijk) wegnemen Lammers, Adv Drug Deliv Rev (2010) Examples of clinically used formulations Dragers van geneesmiddelen Kinetiekverschillen Doxorubicin (µg/ml) PEGylated Liposomal Doxorubicin ( t½ = hours ) Free Doxorubicin ( t½ = 5-10 min ) Time (hours after i.v. injection) Ook distributie naar andere weefsels!! Thermotherapie Photothermale ablatie met goud-gecoate silica nanoschelpen Technologie licentie: Nanospectra Biosciences Inc, USA Clinical investigation Magnetisch veld-geïnduceerde thermotherapie met superparamagnetische ijzer oxide nanodeeltjes MagForce, MagForce Nanotechnologies AG, Germany CE Mark June 2010, available in Germany Toekomstige toepassingen Targeting Imaging Therapie Monitoring Multi-functional Nanoparticles Contrast agent Drug delivery (X-ray, MRI) indicator Cell death sensor Cancer cell targeting Therapeutic Jim Baker, University of Michigan

3 Personalized nanomedicine Patiënt pre-selectie Monitoren van behandelingseffectiviteit Personaliseren van de chemotherapie Kennis over bijwerkingen nanogeneesmiddelen Beoordeling van veiligheid en bijwerkingen gebeurt op basis van het gehele product Voor dragers van geneesmiddelen zoals liposomen geldt dat nano gerelateerde bijwerkingen moeilijk te onderscheiden zijn van bijwerkingen van de actieve stof Veiligheidsdata voor de nano-component alleen nauwelijks beschikbaar Lammers et al, Clin Cancer Res (2012) 14 Bijwerkingen nanogeneesmiddelen Bekende bijwerking van liposomen Complement activation-related pseudoallergy (CARPA) Hypersensitivity reactie van het non-specifieke immuunsysteem. In extreme gevallen: fatale anafylactische reactie Reactie vaak binnen minuten, maar soms later Wordt vaak niet opgepikt in standaard preklinische immunotox studies Micellen en andere op vet gebaseerde dragers kunnen CARPA induceren, maar ook koolstof nanobuisjes Goed te beheersen door te starten met lage dosering en paraat hebben van cortico s Diameters van liposomen in zelfde orde-grootte als virussen ( nm) Szebeni et al., Adv Drug Del Rev 63:12 (2011) 16 Andere mogelijke risico s? Nature Nanometres Nanotechnology water molecule DNA nanopore, dendrimer, nanoshell, fullerene, nanotube, nanowire, nanocrystalls virus AO3 erythrocyte cantilevers, microneedles lab-on-a-chip apple Nanomaterialenhebben afmetingen die vergelijkbaar zijn met structuren op subcellulair niveau en kunnen hier mogelijk mee interfereren Algemene kennis risico s van nanomaterialen Sommige nanomaterialen worden al decennia lang gebruikt voor andere toepassingen (silica, titanium dioxide, zink oxide,...), hier: Andere toepassingen (bv. Blootstelling) dan nanogeneesmiddelen Andere (simpelere) samenstelling dan nanogeneesmiddelen Interactie met het immuunsysteem vooral macrofagen Van sommige nanomaterialen is bekend dat ze na inademing ontstekingsreacties veroorzaken, waarschijnlijk door verhoogde productie van radicalen (want: groter oppervlak) Sommige nanomaterialen stapelen in het lichaam Lange termijn effecten onduidelijk Kinetiek en effecten van nanomaterialen in dierstudies afhankelijk van o.a. grootte en eigenschappen van het oppervlak (lading, structuur, coating, etc.)

actieve stof Veiligheidsdata voor de nano-component alleen nauwelijks beschikbaar Lammers et al, Clin Cancer Res (2012) 14 Bijwerkingen nanogeneesmiddelen Bekende bijwerking van liposomen Complement

4 Slide 17 AO3 Ook: - veel nanomaterialen hebben neiging tot accumulatie en dus kans op lange termijn effecten. - omdat kinetiek (biobeschikbaarheid, weefseldistributie) anders kan zijn voor net andere materialen (grootte, opp eigenschappen) is kwaliteit erg belangrijk. Dus geen batch-tot-batch variatie in deze nanoeigenschappen. Anders kans op anders kinetiek en andere risico's dan in dossier. Agnes Oomen;

- omdat kinetiek (biobeschikbaarheid, weefseldistributie) anders kan zijn voor net andere materialen

5 Issue nanofibres/nanotubes - CNT versus asbest Kinetiekverschillen: Voorbeeld weefseldistributie van goudbolletjes nm 50 nm 100 nm 250 nm concentration gold (ng/gram organ) Vooral in lever en milt 10 nm deeltjes meer wijdverspreid Blood Liver Spleen Lungs Kidneys Repr. Thymus Heart Brain Organs Donaldson et al., Particle and Fibre Toxicology, 2010 De Jong et al., Biomaterials, Regulering van nanogeneesmiddelen Net als gewone geneesmiddelen er is geen specifieke nanogeneesmiddelen wetgeving EMA heeft een aantal reflectiedocumenten met overwegingen van toepassing op nanogeneesmiddelen Aandacht voor het immuunsysteem gevraagd, maar zonder specifieke richtlijn of teststrategie Wat doet het RIVM? Naast vele projecten over veiligheid van nanomaterialen in het algemeen, nieuw project Nanomedicine: benefits and risks, in opdracht van gezamelijke partijen geneesmiddelenketen Horizon Scan van bestaande en toekomstige (horizon 10 jaar) nanogeneesmiddelen Kansen en risico s, bekend en onbekend kennishiaten Discussie omtrent nanosimilars wanneer zijn twee complexe nanogeneesmiddelen gelijk? Kinetiek- en effecten afhankelijk van deeltjeseigenschappen: hoe omgaan met batch-variaties? Invullen belangrijke kennishiaten Input voor oplossen grote beleidsvraagstukken zorg Wat doet het RIVM? Ondersteuning bij beoordeling geneesmiddeldossiers en scientific advise (preklinische kinetiek), waaronder ook nano-gerelateerde issues. Organisatie van het jaarlijkse National Platform Nanomedicine Binnenkort LinkedIn group! Bedankt voor uw aandacht!

, Particle and Fibre Toxicology, 2010 De Jong et al.

Vergelijkbare documenten

Nanotechnologie Een workshop De technologie van de 21e eeuw Nanotechno logie of het asbestprobleem van de 21e eeuw?

Nanotechnologie Een workshop De technologie van de 21e eeuw Nanotechno logie of het asbestprobleem van de 21e eeuw? Nanotechnologie Een workshop van Vereniging Leefmilieu met medewerking van Nanolab Nijmegen