Cognitieve revalidatie in de geheugenkliniek
|
|
- Lander Michiels
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Cognitieve revalidatie in de geheugenkliniek Elise Cornelis Arteveldehogeschool UZ Brussel Cognitieve revalidatie bij personen met dementie AANSPREKEN VAN LEERVERMOGEN Van fouten kan je leren Leren doe je met vallen en opstaan Door schade en schande wijs worden Leergeld betalen Men is nooit te oud om bij te leren 1
2 Leerbaarheidbijdementie? Cognitieve stoornissen bij dementie Leren = moeilijk en beperkt maar KAN!! Hulpbijhet leren(= faciliteren) Geheugenstoornissen De werkingvan het geheugen: WERKGEHEUGEN LANGETERMIJNGEHEUGEN Opnemen Opslaan Ophalen De ziektevan Alzheimer Vasculaire dementie Geheugensystemen IMPLICIET GEHEUGEN Onbewustgeheugen Weten hoe Motorischevaardigheden, automatischereacties, associaties EXPLICIET GEHEUGEN Bewustgeheugen Wetendat Kennisvan feitenen gebeurtenissen Geenherinneringvan het leerproces Herinnering van het leerproces 2
3 Expliciet geheugen Episodisch geheugen Gebeurtenissen Autobiografisch materiaal, tijd- en plaatsgebonden Semantische geheugen Feitenkennis Impliciet geheugen Procedureel geheugen Procedures en vaardigheden voor automatische uitvoeringvan dagelijksetaken Training van het geheugen Expliciete training Alle handelingen uit het hoofd proberen leren Implicietetraining Alle handelingen stap-voor-stap herhalen en nadoen van de trainer Van Tillborg, I., Kessels, R., Hulstijn, W. (2011). How should we teach everyday skills in dementia? A study comparing implicit and explicit training methods. Clinical Rehabilitation, 25,
4 Optimaliseren van leren: associatie Uitlokken van een automatische reactie Stimuluscontrole Op een vaste manier reageren op specifieke informatie Toosten = Drinken Draaischijf = Telefoneren Belonen Optimaliseren van leren: emotie Gebeurtenissen worden aan emoties gekoppeld Positieve en negatieve ervaringen worden beter onthouden dan neutrale 4
5 Optimaliseren van leren: foutloos Lerenzondereenfouttemaken Fouten die tijdens het leren optreden worden opgeslagen correctie Nietbijpersonenmet dementie! Niet van fouten leren Fouten voorkomen OPDRACHT 1 Bespreek bij welke verschillende doelgroepen het lerend vermogen volgens jou aangesproken kan worden. Motiveerje antwoord. Cognitieve revalidatie bij personen met dementie FOUTLOOS LEREN 5
6 Foutloos leren Een methode waarbij alle inspanningen erop gericht zijn de cliënt een activiteit aan te leren zonderdaterfoutenoptreden. Wataanleren? Methode om geheugenproblemen teverminderen? Methode om nieuwe informatie aan te leren? Review Clare & Jones (2008) -woordenlijsten, namen-gezichten, route, ICT-gebruik, persoonlijke informatie Review Li & Lui (2012) - namen-gezichten, persoonlijke info Review De Werdet al. (2013) -apparaten, namen-gezichten, oriëntatie, persoonlijke informatie, betekenisvolle activiteiten Van Heughten, 2013 Wataanleren? Methode om geheugenproblemen teverminderen? Methode om nieuwe informatie aan te leren? Review Clare & Jones (2008) -woordenlijsten, namen-gezichten, route, ICT-gebruik, persoonlijke informatie Betekenisvolle, dagelijkseactiviteiten! Review Li & Lui (2012) - namen-gezichten, persoonlijke info De Werd, et al. (2013) Review De Werdet al. (2013) -apparaten, namen-gezichten, oriëntatie, persoonlijke informatie. Van Heughten,
7 Principe 1: Opdelen in stappen De taak wordt opgedeeld in stappen. Deze worden stapsgewijsaangeleerd. Erwordtalleenovergegaantot lerenvan een volgende stap indien de vorige stap zonder fouten of aarzelinguitgevoerdkanworden. Hou het aantal stappen beperkt en overzichtelijk. Principe 2: Modeling De therapeuttoontelkehandelingvoor. De cliënt doet de handeling onmiddellijk na. Principe 3: Verbale instructie De therapeutzegtstaphardopvoorstapwatde cliëntmoetdoen. 7
8 Principe 4: Visuele instructie Geschrevenstappenplan, plaatjes, stickers met eenaanduiding, Principe 5: Herhaling De reeks van stappen wordt meerdere keren geoefenden daarmeeingeslepen. Tot wanneereencliëntde taakmet hulp meerdere malen foutloos en vloeiend kan uitvoeren. Principe 6: Beloning Elke prestatie(hoe klein ook) belonen Persoonlijkeaandacht, succeservaringen complimenten bekrachtigen Leerprestaties vergroten 8
9 Principe 7: Fading Aanwijzingen en hulp geleidelijk afbouwen Vb. Niet meer voortonen, enkel nog hardop zeggen Niet plots maar over meerdere trainingsessies Zonder fouten, aarzeling of irritaties Onmiddelijk ingrijpen(modeling, verbale instructies) Principe 8: Niet laten gokken Fouten en gokken voorkomen Niet naar feiten of oplossingen vragen Watzouu nu kunnendoen? Watis de volgendestap? Weetu noghoe u het gisterendeed? Anticipeer op fouten Voorbeeld STAPPEN INSTRUCTIES Behandelaar Cliënt Modeling Verbale instructies STAP 1 STAP 1 X X STAP 2 STAP 2 X X STAP 3 STAP 3 (fout) X X STAP 3 (herhaal) STAP 3 X X STAP STAP X X STAP 4 STAP 4 X X STAP 5 STAP 5 X X 9
10 OPDRACHT 2 Lees en bespreekde casus. Bedenk een training voor dezecliënt. Hanteerde principes van foutloos leren. Schrijfuiten formuleer2 aandachtspunten. OPDRACHT 3 Welke kennis, vaardigheden en attitudes behoeft een therapeut om de principes van foutloos leren toe te passen? Formuleer een tweetal aandachtspunten. OPDRACHT 4 Formuleer een drietal kritischebedenkingenten aanzien van de methodiek van foutloosleren. Schrijfuitop de post-its. 10
11 Cognitieve revalidatie bij personen met dementie SPACED RETRIEVAL Algemeen Variant foutloos leren Feitelijkekennismet toepassingop ADL Vb. Aanlerenvan namenvan personen, aanlerenvan gebruik kalender Informatieinprentenmet foutlooslerenmaar opdiepenmet hulpvan spaced retrieval = tijdsinterval Voorbeeld: kalender 11
12 Cognitieve revalidatie bij personen met dementie GEHEUGENHULPMIDDELEN Algemene uitgangspunten Hulp bieden in het dagelijkse leven Pas wanneer daadwerkelijk nodig Stigma, weerstand Recht doen aan zelfstandigheid Acceptatie Algemene uitgangspunten Communicatie Gemoedelijke sfeer; Wees consequent; Geefcomplimenten; Verleidomnieuwedingenuitteproberen; Neemfaalangsten onzekerhedenweg; Zorgvooreenveiligeomgeving; Het moetleukblijven. 12
13 Hulpmiddelen categorieën Geheugen en oriëntatie Bewegen Activiteiten Communicatie Veiligheid Dirkse& Vermeer, 2013 OPDRACHT 5 Bekijkde hulpmiddelenvan naderbij. Plaatselk hulpmiddelin één van de categorieën. Bespreekhet gebruikvan het hulpmiddelen formuleer voor- en nadelen. MEER INFORMATIE? 13
14 LEREND VERMOGEN FOUTLOOS LEREN Boeken (Op)nieuwgeleerd, oudgedaan. Dirkse, et al Kosmos uitgevers. Foutloosleren bijdementie. De Werd, et al Boom Lemma uitgevers. Websites Artikels Ziebijlagereader HULPMIDDELEN Boeken Handigbijdementie. Dirkseen Vermeer, Kosmos uitgevers. Websites TOT SLOT 14
15 Revalideren = leren Herleren van oude vaardigheden Aanleren van nieuwe vaardigheden Leren omgaan met blijvende tekorten Leren aanpassen aan een veranderend leven Een veranderend leven leren accepteren Iedereen die ophoudt met leren is oud, of hij nu twintig of tachtig is Henry Ford 15
Ilse van Tilborg Klinisch neuropsycholoog. met dank voor bijdrage dia s van prof. Roy Kessels
Ilse van Tilborg Klinisch neuropsycholoog met dank voor bijdrage dia s van prof. Roy Kessels Geheugen en leren Vormen van geheugen en leren Training opzetten Casus Vragen Dementie Leren? Leren = Het opnemen,
Nadere informatie! Nienke Nijhof! Onderzoeker Universiteit Twente! Projectleider Focus Cura. ! Geheugen en leren. ! Procedureel leren. ! Onderzoek bij patiënten
! Ilse van Tilborg! Klinisch neuropsycholoog, ZGT Almelo! Buitenpromovendus, Radboud Universiteit Nijmegen Ilse van Tilborg Klinisch neuropsycholoog Nienke Nijhof Onderzoeker Universiteit Twente Projectleider
Nadere informatieHet lerend vermogen van mensen met een dementie. Mevrouw Jansen: LEERBAARHEID
Mevrouw Jansen: Het lerend vermogen van mensen met een dementie prof. dr. Roy Kessels klinisch neuropsycholoog Afdeling Medische Psychologie & AlzheimerCentrum Nijmegen, UMC St Radboud Neuro- & Revalidatiepsychologie,
Nadere informatieHet lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen
Het lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen UMC St Radboud, Medische Psychologie Revalidatiecentrum St. Maartenskliniek Mevrouw Jansen: 83 jaar, sinds 1 jaar ziekte van Alzheimer
Nadere informatieVan fouten kun je leren, of toch niet?? efficacy Foutloos leren tot nu toe: Van laboratorium tot interventie. effectiveness.
Van fouten kun je leren.. Van fouten kun je leren, of toch niet?? Prof.dr. Caroline van Heugten Van fouten kun je leren Met vallen en opstaan moet je leren Door schade en schande wijs worden Leergeld betalen
Nadere informatiePrincipes van cognitieve en functionele revalidatie bij dementie. Elise Cornelis
Principes van cognitieve en functionele revalidatie bij dementie Elise Cornelis GEHEUGENSYSTEMEN EXPLICIET OF BEWUST IMPLICIET OF ONBEWUST Seman.sch geheugen Episodisch geheugen Procedureel geheugen Emo.oneel
Nadere informatieNetwerkbijeenkomst Revalideren met een cognitieve beperking
Netwerkbijeenkomst Revalideren met een cognitieve beperking 29 maart 2018 Welkom op deze netwerkbijeenkomst! Ga je mee verdwalen? Linksom of rechtsom? Programma Revalideren met een cognitieve beperking
Nadere informatieBeperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog
Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog Leren en leervermogen Voor leren is nodig. Gezonde hersenen? Meest belemmerend voor het leren bij hersenaandoening: Geheugen-
Nadere informatieHet lerend vermogen bij personen met dementie. Kathleen Vandenbroucke
Het lerend vermogen bij personen met dementie. Kathleen Vandenbroucke Wat is leren? Leren = veranderingen in de hersenen Het opnemen, opslaan en opdiepen van kennis (geheugen) Soorten leren Bewust leren
Nadere informatieLectoraat Psychogeriatrie.
Lectoraat Psychogeriatrie www.dehaagsehogeschool.nl/lectoraatpg 1 Een benadering die de kwaliteit van leven van zorgvragers en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening verbetert,
Nadere informatieHet lerend vermogen van mensen met een dementie
Het lerend vermogen van mensen met een dementie drs. Maartje de Werd Neuropsycholoog/Onderzoeker Afdeling Medische Psychologie & Radboud Alzheimer Centrum, Radboud UMC Afdeling Medische Psychologie, Viecuri
Nadere informatieNeuropsychologie: geheugen. Neuropsychologie: executieve functies. Foutloos leren: rationale en evidentie. Foutloos leren: praktijk
Geheugenmodel (Squire, 1998) programma C3 Foutloos leren bij hersenletsel en bij dementie Dr. D. Boelen Neuropsychologie: geheugen Neuropsychologie: executieve functies Foutloos leren: rationale en evidentie
Nadere informatie29-11-2011. Techniek, ICT en domotica Toepassing binnen de zorg voor mensen met dementie. Mevrouw Jansen: LEERBAARHEID
Techniek, ICT en domotica Toepassing binnen de zorg voor mensen met dementie prof. dr. Roy Kessels klinisch neuropsycholoog Afdeling Medische Psychologie & AlzheimerCentrum Nijmegen, UMC St Radboud Neuro-
Nadere informatieHet lerend vermogen bij dementie: Nieuwe wetenschappelijke inzichten. Kunnen mensen met dementie nog nieuwe dingen leren?
Kunnen mensen met dementie nog nieuwe dingen leren? Het lerend vermogen bij dementie: Nieuwe wetenschappelijke inzichten prof. dr. Roy Kessels, klinisch neuropsycholoog Mijn vrouw had de laatste tijd moeite
Nadere informatieErgotherapie. Patiënteninformatie. Geheugenstoornissen. Veroorzaakt door een CVA. Slingeland Ziekenhuis
Ergotherapie Geheugenstoornissen i Patiënteninformatie Veroorzaakt door een CVA Slingeland Ziekenhuis Inleiding Deze folder gaat over geheugenstoornissen die zijn veroorzaakt door een CVA (Cerebro Vasculair
Nadere informatieCognitieve revalidatie bij mensen met een beperkt leervermogen: dementie en ernstig NAH. Daniëlle Boelen
Cognitieve revalidatie bij mensen met een beperkt leervermogen: dementie en ernstig NAH Daniëlle Boelen Radboud UMC Nijmegen Afd. Medische Psychologie & Geriatrie danielle.boelen@radboudumc.nl RMC Groot
Nadere informatieDe geheugensystemen. Het zintuiglijke geheugen (sensorische registers) < seconde
UMC St Radboud Het lerend vermogen van patiënten met een dementie Liesbeth Joosten, Klinisch psycholoog, Afdelingen Medische Psychologie & Geriatrie, UMC St Radboud l.joosten@mps.umcn.nl Inleiding De geheugensystemen
Nadere informatieGeheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT)
Geheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT) Informatie voor patiënten en hun naaste(n) Samenvatting van de informatie in de folder Patiënten die een electroconvulsieve therapie
Nadere informatieDe Kleine Prins Expertisecentrum
De Kleine Prins Expertisecentrum Femke Rienstra f.rienstra@dekleineprins.nl 31/10/16 2 Executieve Functies Kennis m.b.t. Executieve Functies (EF), de ontwikkeling ervan en het kunnen herkennen van de EF
Nadere informatieOntdekken van cognitieve. vaardigheden. (bij dementie) Rolinka Schim van der Loeff Ouderenpsycholoog ZZG zorggroep
Ontdekken van cognitieve vaardigheden (bij dementie) Rolinka Schim van der Loeff Ouderenpsycholoog ZZG zorggroep Programma 1. Welbevinden: niet ondervragen, niet overvragen 2. Verwachtingen kwaliteitskader
Nadere informatieFoutloos leren. 29 januari 2013, Altrecht Hersenletselteam Utrecht
Foutloos leren 29 januari 2013, Altrecht Hersenletselteam Utrecht Roos van Oort Klinisch Neuropsycholoog/Gedragstherapeut VGCt GGZ Centraal, loc. JulianaOord r.vanoort@ggzcentraal.nl, loc. Juliana-Oord,
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieOmgaan met aandacht- en geheugenproblemen. Café Brein, Uden en Oss, September 2014
Omgaan met aandacht- en geheugenproblemen Café Brein, Uden en Oss, September 2014 Hersenletsel.. En dan? Helaas is er nog te weinig bekendheid rondom niet-aangeboren hersenletsel (NAH) Filmpje SWZ Wat
Nadere informatie28-11-12. Leren en hulpmiddelen. Roy Kessels. Mariëlle Hammer-Schilderman. Mevrouw Wesseling
Mevrouw Wesseling Leren en hulpmiddelen Roy Kessels Hooglereaar neuropsychologie Radboud Alzheimer Centrum & RU Nijmegen Mariëlle Hammer-Schilderman Ergotherapeut, Zorggroep Sint Maarten Wat is leren?
Nadere informatieLEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD.
MS en COGNITIE LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD. WOENSDAG 12 OKTOBER 2011, DIACONESSENHUIS, LEIDEN. Mw. drs. M.W. Pleket Gz-/neuropsycholoog
Nadere informatieHet geheugen en dementie. Presentatie gemaakt door M.J. te Hennepe-van Vulpen MSc. ing. Preventiefunctionaris/psycholoog GGNet Preventie
Het geheugen en dementie Presentatie gemaakt door M.J. te Hennepe-van Vulpen MSc. ing. Preventiefunctionaris/psycholoog GGNet Preventie Lezing over Geheugen en Dementie Programma: Hoe zit het geheugen
Nadere informatieWorkshops en cursussen H E R S E N W E R K. Scholing en advies op het gebied van hersenletsel
Workshops en cursussen H E R S E N W E R K Scholing en advies op het gebied van hersenletsel 2016 Hersenwerk Hersenwerk is een organisatie die kennis en wetenschap verzamelt en verspreidt op het gebied
Nadere informatieIndividuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 2 2-1
Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 2 2-1 Wat stond in dagdeel 1 centraal? Introductie en protocol Motiveren tot gedragsverandering: Inventarisatie nadelen gebruik
Nadere informatiehet lerende puberbrein
het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften
Nadere informatiehet neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP
het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP 15-03-2013 Inhoud Het neuropsychologisch denkkader De schoolsetting Ter ondersteuning bij het kind met
Nadere informatieWerkgeheugen bij kinderen met SLI. Indeling presentatie. 1. Inleiding. Brigitte Vugs, 19 maart 2009. 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond
Werkgeheugen bij kinderen met SLI Brigitte Vugs, 19 maart 2009 Indeling presentatie 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond SLI, Geheugen, Werkgeheugen 3. Ontwikkeling werkgeheugen 4. Relatie werkgeheugen
Nadere informatiePRAKTIJK VERHALEN In het voorafgaande deel van dit boek lag de nadruk op uitleg
2In het voorafgaande deel van dit boek lag de nadruk op uitleg hoe de hersenen werken, wat dementie met de hersenen doet en hoe het lerend vermogen bij iemand met dementie werkt en hoe u daar als familielid
Nadere informatieLeidraad introductie en gebruik technische hulpmiddelen voor mensen met dementie en geheugenproblemen
Leidraad introductie en gebruik technische hulpmiddelen voor mensen met dementie en geheugenproblemen JANUARI 2018 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Stappenplan... 3 2.1 Cognitieve problemen in de thuissituatie...
Nadere informatieErgotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING
Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Observatie Beperkingen komen vaak voor bij volgende motorische activiteiten: Transfers Houding Reiken en grijpen Balans Stappen
Nadere informatieLeerbaarheid. Le ren. Overzicht. HersenletselCongres 2015 4-11-2015. A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht
Disclosure belangen sprekers (Potentiële) belangenverstrengeling Geen A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht Dr. Hileen Boosman De betrokken relaties bij dit project zijn: Financiering: Projectgroep:
Nadere informatieIndividuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 4 4-1
Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 4 4-1 Wat stond in dagdeel 3 centraal? Terugval en noodmaatregelen Aanvullingen functie-analyse Omgaan met trek 4-2 Programma
Nadere informatie31 januari Symposium Vilans: Zoek het uit!
31 januari 2019 Symposium Vilans: Zoek het uit! e slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere
Nadere informatieweken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen Het is aangetoond dat compensatietraining (het aanleren van
Richtlijn Cognitieve revalidatie Niveau A (1) Het is aangetoond dat.. Aandacht Het is aangetoond dat aandachtstraining gedurende de eerste 6 weken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen
Nadere informatieGeheugenkliniek: Behandeling
Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden
Nadere informatieSTOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad
STOP 4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad STOP 4-7 PROGRAMMA Samen sterker Terug Op Pad Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad) Een vroeg interventie- of preventieprogramma: kindtraining
Nadere informatieJaarcongres Ergotherapie
Jaarcongres Ergotherapie 22 maart 2019 Suzanne Van den Broek Heidi Lemmens met grote dank aan Bie Op de Beeck keuze is afhankelijk van: de aard van de cognitieve problemen de ernst van de cognitieve problemen
Nadere informatieOp weg naar stage en werk
Op weg naar stage en werk Lian Schuyt Inhoud Arbeid Arbeid en autisme Op weg naar stage en werk Uitvoering van het programma Aandachtspunten Waarom stagelopen/werken? zingeving status en eigenwaarde inkomen
Nadere informatieFoutloos leren bij Goal Management Training
A8 Foutloos leren bij Goal Management Training Kan het opnieuw aanleren van alledaagse taken na hersenletsel beter? Dirk Bertens 1 Dirk Bertens, MSc Prof. Luciano Fasotti Prof. Roy Kessels Dr. Danielle
Nadere informatieRECHTS TEMPORALE variant FTD
COMMON PRACTICE Patroon? EN ANDERE MIMICS VAN ALZHEIMER Patiënt Gebaseerd op waargebeurde verwijzingen/patiënten E.G.B. Vijverberg, neuroloog, AUMC/BRC Casus 1 Casus 1 Patroon? Patiënt (65Y, M) Geheugenproblemen
Nadere informatieHelpende gedachten. (Deel 2)
Helpende gedachten. (Deel 2) Executieve functies Helpende gedachten zijn probleem overstijgende gedachten. Een kind in de klas met leer- of gedragsproblemen? Zwakke executieve functies zijn hier vaak een
Nadere informatieVerzamellijst onderwijsbehoeften
Pedagogische studiedag HGW 20 november 2013 Verzamellijst onderwijsbehoeften Een onderwijsbehoeften bestaat uit twee delen: 1. Welke doelen streef je samen met een kind na? 2. Wat heeft dit kind extra
Nadere informatieBreinsleutels Jonge kind
Breinsleutels Jonge kind Hoe werkt het brein van het jonge kind? Presentatie door: Ruth Heuvelman, MSc Wat zijn Breinsleutels? Een vergelijking. De deuren De bovenkamer Vijf deuren: 1. Lange-termijngeheugen
Nadere informatieONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN
ONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN HULPZINNEN VOOR HET BENOEMEN VAN ONDERWIJSBEHOEFTEN VAN LEERLINGEN Deze leerling heeft een instructie
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN. Feedback = een concrete uitspraak over het gedrag van een ander, met een specifiek doel voor ogen
FEEDBACK GEVEN Feedback geven is een van de meest directe manieren om gedrag te sturen. Zeker op de korte termijn, maar zeker ook op de langere termijn is feedback heel krachtig. Maar effectief feedback
Nadere informatieFoutloos leren? Leren van je fouten bij het syndroom van Korsakov
Foutloos leren? Leren van je fouten bij het syndroom van Korsakov Prof. dr. Roy Kessels GGZNML, Korsakovkliniek Radboud Universiteit Nijmegen, Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour UMC St
Nadere informatieLuisteren, hoe leren kinderen dat?
Leren luisteren Luisteren, hoe leren kinderen dat? Kinderen hebben grenzen en regels nodig. Ze zorgen voor duidelijkheid en veiligheid en ze leren hen omgaan met anderen. Verwacht niet van kinderen dat
Nadere informatieAfdeling neurologie. Geheugenstoornissen na een CVA
Afdeling neurologie Geheugenstoornissen na een CVA Inleiding Deze brochure is bestemd voor mensen die getroffen zijn door een CVA (een Cerebro Vasculair Accident ofwel een beroerte) en voor hun familie
Nadere informatieCOGNITIEVE REVALIDATIE THERAPIE VOOR KINDEREN, ADOLESCENTEN EN VOLWASSENEN
VOOR KINDEREN, ADOLESCENTEN EN VOLWASSENEN CURSUS VOOR ERGOTHERAPEUTEN OPLEIDING TOT CPCRT-GECERTIFICEERD THERAPEUT De cursus richt zich op de ergotherapeutische diagnostiek, benadering en behandeling
Nadere informatieInformatie over het werkgeheugen
Informatie over het werkgeheugen Wat is het Werkgeheugen? De mogelijkheid om informatie van verschillende aard vast te houden en deze informatie te gebruiken in een denkproces waarbij nieuwe en reeds aanwezige
Nadere informatieLerend vermogen in betekenisvolle dagelijkse activiteiten.
Lerend vermogen in betekenisvolle dagelijkse activiteiten. Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers aan huis Dr. Maud Graff (ergotherapeut & gezondheidswetenschapper, senior onderzoeker
Nadere informatieDuo Dagen 13 april 2015
WORKSHOP niet aan gedacht Duo Dagen 13 april 2015 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater A. Stuurman, casemanager dementie Laurens Casus Hr. A. Hr A. 84 jaar. Getrouwd en zelfstandig wonend. Thuiszorg voor
Nadere informatieDE ROL VAN TRAINER EN COACH BIJ MOTORISCH LEREN
DE ROL VAN TRAINER EN COACH BIJ MOTORISCH LEREN Een relatief duurzame verandering in perceptueel-motorische vaardigheden als gevolg van oefening. (Beek, 2010) 3 FEBRUARI 2016 SJOERD HOEK 333203, SIMONE
Nadere informatieOnderbouw je ergotherapie-praktijk met gevalideerde meetinstrumenten
DRIEDAAGSE VORMINGSREEKS Onderbouw je ergotherapie-praktijk met gevalideerde meetinstrumenten STUDIEDAG E Het nut van ADL- evaluatie in de diagnostiek van dementie en andere cognitieve aandoeningen In
Nadere informatieWelkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie
Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen
Nadere informatieWerk in/ aan uitvoering
Wat ga je vanmiddag leren? Werk in/ aan uitvoering Liz Dolfin - Selma Huitema adviseurs passend onderwijs Expertisecentrum Orion Wat zijn executieve functies? Hoe verloopt de ontwikkeling van executieve
Nadere informatieDoe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012
Doe workshop ABA Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 1 Inhoud Historie ABA Instituut Wat is ABA? Versterken van gewenst gedrag Uitdoven van ongewenst gedrag Gewenst gedrag opwekken door omgeving aan te passen
Nadere informatieOnderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS
Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen
Nadere informatieLes cinq mots (5W) Meetinstrument Les cinq mots Afkorting. Beoordeling van de cognitieve functies
Les cinq mots (5W) Dubois, B., Touchon, J., Portet, F., Ousset, P. J., Vellas, B., and Michel, B. 9-11- (2002) "["The 5 Words": a Simple and Sensitive Test for the Diagnosis of Alzheimer's Disease]." Meetinstrument
Nadere informatieVERGEETACHTIGHEID > WAT IS VERGEETACHTIGHEID HERSENZ SPECIAL > WAT IS VERGEETACHTIGHEID
HERSENZ SPECIAL VERGEETACHTIGHEID > WAT IS VERGEETACHTIGHEID > HET GEHEUGEN IN DE HERSENEN > VERSCHILLENDE GEHEUGENS > DE VERGEETACHTIGHEID VAN LIESBETH > TILLY JANSSEN, BEHANDELAAR BIJ HERSENZ > T IPS:
Nadere informatie> tilly janssen, behandelaar bij herzens > TIPs: zoek met aandacht/ train het volhouden van aandacht/ vaste plekken
hersenz special vergeetachtigheid > WAT IS vergeetachtigheid > het geheugen in de hersenen > verschillende geheugens > DE depressie VAN Liesbeth > tilly janssen, behandelaar bij herzens > TIPs: zoek met
Nadere informatieWorkshop: Aandacht voor de mantelzorger
Workshop: Aandacht voor de mantelzorger Dr. Maud Graff, Radboudumc afdeling revalidatie & IQ healthcare, Senioronderzoeker & docent EDOMAH Gera Lambrechts, docent EDOMAH en praktijkhouder 1 e lijns praktijk
Nadere informatieOnderwijs op Lariks - Dyslexie. M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog
Onderwijs op Lariks - Dyslexie M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog Definitie dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat
Nadere informatieAccelerative Integrated methodiek een doe -methode van elkaar leren
AIM staat voor Accelerative Integrated Method. Deze methodiek is in de jaren negentig in Canada ontwikkeld door Wendy Maxwell als antwoord op de neerwaartse spiraal waarin het onderwijs in de Franse taal
Nadere informatieHoogbegaafdheid en prikkelverwerking
Hoogbegaafdheid en prikkelverwerking dr. M.C. Coppens Inhoud Vaststellen van het begrip (hoog)begaafdheid. Informatieverwerking Sensorische prikkelverwerking Leerbehoeften van hoogbegaafde kinderen en
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieDrs. Dirma Terlouw, BSc.
Drs. Dirma Terlouw, BSc. Orthopedagoog Gezondheidszorgpsycholoog Kinder- en jeugdpsycholoog Onderwijskundige Praktijk in Nieuwegein Doel van de avond Beter begrijpen van pubers/adolescenten - Ingevulde
Nadere informatie10/10/2014 ZIEKTE VAN PARKINSON. Ziekte van Parkinson. Inhoud. De ziekte van Parkinson. Ergotherapeutische behandeling van Parkinsonpatiënten
ZIEKTE VAN PARKINSON ERGOTHERAPIE BIJ DE ZIEKTE VAN PARKINSON 1 Inhoud De ziekte van Parkinson van Parkinsonpatiënten Algemene behandeling Concrete voorbeelden 2 Ziekte van Parkinson 3 1 Ziekte van Parkinson
Nadere informatieWIJZER OVER GEHEUGEN. Over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM
WIJZER OVER GEHEUGEN Over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM Wijzer over geheugen GEORGIE DOM WIJZER OVER GEHEUGEN 3 e, herziene druk, april 2015 2015 Consumentenbond en Alzheimer Nederland Auteursrechten
Nadere informatieCognitieve revalidatie na niet-aangeboren hersenletsel voor patiënten met milde cognitieve problemen
HersenletselCongres 2013 5 november A7 Niet Rennen maar Plannen Cognitieve revalidatie na niet-aangeboren hersenletsel voor patiënten met milde cognitieve problemen Chantal Geusgens Consortium cognitieve
Nadere informatieDiensten- en begeleidingscentrum Openluchtopvoeding vzw OLO
Diensten- en begeleidingscentrum Openluchtopvoeding vzw Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening Onthaal, pedagogisch adviseren en outreach Doelgroep: Algemene opvoedingsondersteuning (Opvoedingswinkel)
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieBrein Centraal leren. geheugentraining - bewegingsstrategieën
Brein Centraal leren geheugentraining - bewegingsstrategieën Onze hersenen Opgebouwd uit zenuwcellen/neuronen (100mld) Neuronen verbinden via transmitters Meer onderlinge activiteit => sterkere verbindingen
Nadere informatieKarin Nijman & Inge Verstraete. CNV onderwijsthemadag Masterclass leerstrategieën
Karin Nijman & Inge Verstraete CNV onderwijsthemadag Masterclass leerstrategieën masterclass Deel I/ theorie De basis van leren (leren is-zintuigenkennishaakjes-wg-zelfregulatie & metacognitie) Regie
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieDynamisch testen. Bruikbaar voor het inschatten van leerbaarheid? Hileen Boosman, Anne Visser-Meily, Caroline van Heugten
Dynamisch testen. Bruikbaar voor het inschatten van leerbaarheid? Hileen Boosman, Anne Visser-Meily, Caroline van Heugten Leerbaarheid Leerbaarheid is de mate waarin iemand profijt heeft van leerervaringen.
Nadere informatieSYNDROOM VAN KORSAKOV
SYNDROOM VAN KORSAKOV INHOUD Cognitieve problemen door alcohol Werking van het geheugen Syndroom van Korsakov Bijkomende problemen COGNITIEVE PROBLEMEN DOOR ALCOHOL COGNITIEVE PROBLEMEN TGV ALCOHOL Het
Nadere informatieProtocol 1: Ergotherapie voor mensen met dementie en hun mantelzorgers aan huis (EDOMAH)
VitaDem-studie: vitaal blijven en meedoen, ondersteuning op maat voor mensen met dementie en hun naasten VitaDem interventies Protocol 1: Ergotherapie voor mensen met dementie en hun mantelzorgers aan
Nadere informatieLeeratelier: Het geheugen
Leeratelier: Het geheugen We denken dat sommige mensen intelligent zijn, terwijl ze alleen maar een goed geheugen hebben. Frédéric Dard 1. Werking geheugen 1.1 Wat is geheugen? 1.2 Drie soorten geheugen
Nadere informatieHET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN
HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN Sara Van der Paelt Onderzoeksgroep ontwikkelingsstoornissen Universiteit Gent
Nadere informatieCognitieve revalidatie
Cognitieve revalidatie Caroline van Heugten Symposium MS 2 dec. 2013, Ede Dept P&N, MHeNS, FHML Dept NP&PP, FPN Cognitieve gevolgen van MS Cognitieve gevolgen: * geheugenstoornissen * verminderde mentale
Nadere informatieWorkshop Acute NAH. 14 januari 2015 Dr. S.Rasquin
Workshop Acute NAH 14 januari 2015 Dr. S.Rasquin s.rasquin@adelante-zorggroep.nl Doel 1) Leren signaleren 2) Eerste Hulp Bij Onzichtbare gevolgen NAH Cognitie Signaleren WCN-Lijst CLCE-24 EHBOnzichtbare-gevolgen-NAH
Nadere informatieProbleemgedrag en het biopsychosociaal model. Een vertroebelde blik? Dr. Sandra Zwijsen, neuropsycholoog/onderzoeker IGJ - VUmc
Probleemgedrag en het biopsychosociaal model. Een vertroebelde blik? Dr. Sandra Zwijsen, neuropsycholoog/onderzoeker IGJ - VUmc Meneer D. Geagiteerd en agressief Uiteindelijk bijna 24/7 op zijn kamer Steeds
Nadere informatieKlik, voor meer info, op een onderwerp in de pedagogische cirkel.
Klik, voor meer info, op een onderwerp in de pedagogische cirkel. stimu stimu aanbieden en Lees meer in ons beleid Hygiëne en voeding stimu stimu aanbieden en Reageer op de emotie van het kind, benoem
Nadere informatieCognitieve problemen
hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten en familie Cognitieve problemen na een verworven hersenletsel UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Cognitieve problemen na een verworven hersenletsel
Nadere informatieIndividuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 1 1-1
Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 1 1-1 Voorstellen Naam Kennis en kunde in Cognitieve gedragstherapie Eventuele specifieke leerwensen Maximaal 2 minuten 1-2
Nadere informatieCASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel
CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel Beleidsdoel: 1a Keuze doelgroep 1b Huidig gedrag Wie is de doelgroep? Wat weten we over huidig gedrag? (feiten en cijfers) Is deze groep onder
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking
Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Doelgroep s Heeren Loo, Almere: Alle leeftijden: kinderen, jongeren & volwassenen (0 100 jaar) Alle niveaus van verstandelijke
Nadere informatieVan Leefstijltraining naar Cognitieve gedragstherapie bij middelengebruik en gokken. Maarten Merkx
Van Leefstijltraining naar Cognitieve gedragstherapie bij middelengebruik en gokken Maarten Merkx Inhoud Toelichting op de veranderingen Naamsveranderingen Geen leefstijltraining maar cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieWat is niet aangeboren hersenletsel?
Wat is niet aangeboren hersenletsel? Als hersenen beschadigd raken op latere leeftijd spreken we van (NAH) Niet aangeboren hersenletsel Niet-aangeboren hersenletsel is blijvende schade aan de hersenen
Nadere informatieaandacht, informatieverwerking, geheugen, sturingsvaardigheden zelfvertrouwen, stemming, reacties door frustraties wisselwerking tussen emoties en factoren uit de omgeving drive hebben, nodige energie
Nadere informatieWaarom Online Schuldhulpverlening?
De kracht van Online Schuldhulpverlening Kerckebosch 10 December 2015 Waarom Online Schuldhulpverlening? Huidige schuldhulpverlening Face-to-Face Niet alle mensen willen of kunnen hier bij aansluiten Zeker
Nadere informatieStappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging
Info@piresearch.nl www.piresearch.nl Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging Een beloningskaart helpt ouders gericht aandacht te besteden aan gewenst gedrag van hun
Nadere informatieGeestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep
Geestig 2017 Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep basisprincipes van het scheppen van een positief klimaat, het bieden van structuur en herstelgericht reageren op ongewenst gedrag YES I
Nadere informatieHet impliciet geheugen en de effectiviteit van foutloos leren bij dementie
Gedragstherapie 2008, 41 91-103 91 Het impliciet geheugen en de effectiviteit van foutloos leren bij dementie Roy P.C. Kessels 1,2,3 en Liesbeth Joosten-Weyn Banningh 1,2 samenvatting Foutloos leren, waarbij
Nadere informatie