GEISOLEERDE SPOUWMUREN MET GEVELMETSELWERK

Transcriptie

1 BUtgb Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw vzw Lid van EOTA en UEAtc Tel. + (0) Fax + (0) 7 1 info@butgb.be Lombardstraat B-1000 Brussel Informatieblad 011/1 vervangt 0/1 en 0/1 GEISOLEERDE SPOUWMUREN MET GEVELMETSELWERK BUtgb levert ATG s af voor spouwmuurisolatie die de gebruiksgeschiktheid van het fabrieksmatig vervaardigd isolatiemateriaal voor toepassing in spouwmuren aangeven. Samen met de gedeclareerde producteigenschappen, vermeld in de ATG/H productgoedkeuring, worden de product- en systeemeigenschappen gecertificeerd (zie figuur 1). De ATG-technische goedkeuring bevestigt de gebruiksgeschiktheid van het isolatiemateriaal voor toepassing in de spouwmuur tezamen met de plaatsingsvoorschriften. De ATG/H-productgoedkeuring beperkt zich tot de declaratie van de producteigenschappen. BUtgb Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw vzw Lombardstraat B-1000 Brussel Technische Goedkeuring ATG met Certificatie Lid van EOTA en UEAtc Tel. + (0) Fax + (0) 7 1 info@butgb.be Goedkeurings- en Certificatie-operator BUtgb Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw vzw Lombardstraat B-1000 Brussel Lid van EOTA en UEAtc Tel. + (0) Fax + (0) 7 1 info@butgb.be UBAtc Union belge pour l Agrément technique de la construction A.S.B.L. Rue du Lombard B-1000 Bruxelles membre de l EOTA et UEAtc Tél. + (0) Fax + (0) 7 1 info@ubatc.be ATG xx/xxxx Systeem van XXXXXXXXX XXXXXX xxxx xxxx Geldig van /1/010 tot /1/01 Belgian Construction Certification Association Aarlenstraat Brussel - info@bcca.be Technische Productgoedkeuring ATG met Certificatie Agrément Technique de produit ATG avec Certification GEËXPANDEERD POLYSTYREEN XXXXXXXX(EPS) XXXXXXXX POLYSTYRENE EXPANSE Goedkeurings- en Certificatie-operator Opérateur d agrément et de certification Goedkeuringshouder: xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx Tel.: xxxxxxxxxx Fax.: xxxxxxxxxx Website: xxxxxxxxxx 1 Doel en draagwijdte van de technische goedkeuring Een technische goedkeuring van een systeem betreft een gunstige beoordeling door een onafhankelijke goedkeuringsoperator aangeduid door de vzw BUtgb van een systeem voor een bepaalde beoogde toepassing. Het resultaat van deze beoordeling wordt in een goedkeuringstekst vastgelegd. In deze tekst worden de in het systeem toegelaten componenten geïdentificeerd en worden de te verwachten prestaties bepaald van de producten die vervaardigd worden met de toegelaten componenten van het systeem, gesteld dat deze producten vervaardigd, geplaatst, gebruikt en onderhouden worden volgens de methodes eigen aan het systeem en volgens de beginselen uiteengezet in deze goedkeuringstekst. De technische goedkeuring gaat gepaard met een regelmatige opvolging en een aanpassing aan de stand van de techniek wanneer deze wijzigingen pertinent zijn. Een driejaarlijkse revisie wordt opgelegd. De instandhouding van de technische goedkeuring van een systeem vereist dat de componenten van het systeem voldoen aan de in deze tekst beschreven kenmerken en dat de goedkeuringshouder te allen tijde kan bewijzen dat hij het nodige doet om de verwerkers van het systeem te begeleiden, zodat de in de goedkeuring beschreven prestaties kunnen bereikt worden. De opvolging hiervan is essentieel voor het vertrouwen in de overeenkomstigheid met de technische goedkeuring. Deze opvolging wordt toevertrouwd aan een door de BUtgb aangeduide certificatieoperator. Voorwerp De technische goedkeuring van een systeem van roestvrij stalen persfittingen voor roestvrij stalen leidingen voor de verdeling van sanitair koud en warm water, verwarmings- en koelwater geeft de technische beschrijving van een leidingsysteem, dat bestaat uit de in paragraaf vermelde componenten en waarvan de met dit systeem geconstrueerde leidingnetten geacht worden te kunnen voldoen aan de prestatieniveaus aangehaald in paragraaf 6, voor de opgegeven types en afmetingen, voor zover ze volgens de voorschriften van paragraaf worden geplaatst. De aangehaalde prestatieniveaus worden bepaald conform de criteria opgenomen in de goedkeuringsleidraad voor persfittingen voor metalen leidingen van de BUtgb, op basis van een aantal representatieve proeven. Voor leidingnetten met bijkomende prestatie-eisen of voor leidingnetten met andere toepassingen, dienen bijkomende proeven te worden uitgevoerd volgens de criteria vermeld in bovenstaande referentiedocumenten. De goedkeuringshouder mag enkel verwijzen naar deze goedkeuring voor deze varianten van het leidingsysteem waarvoor daadwerkelijk kan worden aangetoond dat de beschrijving geheel conform is aan de in de goedkeuring vooropgestelde catalogisering. Individuele leidingnetten kunnen het ATG-merk niet dragen, daar er geen certificatieschema bestaat waarin de plaatser betrokken is voor de fabricage van aan de goedkeuring conforme leidingnetten. ATG xx/hxxx xxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx Tel. : xxxxxx Fax : xxxxx xxxxx Geldig van / Valable du xxxx Tot / au xxxx Belgian Construction Certification Association Aarlenstraat Brussel Rue d Arlon Bruxelles - info@bcca.be 1. Doel en draagwijdte van de technische 1. But et portée de l agrément technique productgoedkeuring de produit Deze technische productgoedkeuring betreft de onafhankelijke Cet agrément technique de produit concerne la détermination prestatiebepaling voor een aantal kenmerken van het product indépendante de performances pour un nombre de in functie van een aantal niet nader geïdentificeerde caractéristiques du produit en fonction d un nombre toepassingen. d applications non identifiées. De prestatiebepaling wordt uitgevoerd door een door de BUtgb La détermination des performances est réalisée par un vzw aangeduide onafhankelijke goedkeuringsoperator, BCCA. opérateur d agrément indépendant, BCCA, désigné par De technische productgoedkeuring wordt regelmatig l UBAtc asbl. opgevolgd, wanneer relevant aan de stand der techniek L agrément technique de produit est régulièrement suivi, aangepast en onderworpen aan een vijfjaarlijkse herziening. adapté si nécessaire à l état de la technique et soumis à une Opdat de technische productgoedkeuring in stand gehouden révision quinquennal. kan worden, moet de ATG-houder doorlopend bewijzen dat hij Afin que l agrément technique de produit puisse être maintenu, al het nodige blijft doen opdat de in de productgoedkeuring le titulaire de l ATG doit en permanence prouver que le beschreven prestaties bereikt worden. Deze opvolging is nécessaire est fait pour que les prestations mentionnées dans essentieel voor het vertrouwen in de overeenkomstigheid van l agrément soient atteintes. Ce suivi est essentiel pour la het product met deze technische productgoedkeuring, en confiance en la conformité du produit avec cet agrément wordt toevertrouwd aan de door de BUtgb aangeduide technique de produit, et est confié à un opérateur de certificatie-operator, BCCA. certification, BCCA, désigné par l UBAtc asbl. Door het doorlopend karakter van de controles en de Par le caractère continu des contrôles et l interprétation statistische interpretatie van de controleresultaten wordt door de statistique des résultats des contrôles, un niveau de confiance bijbehorende certificatie een hoog betrouwbaarheids-niveau élevé est atteint par la certification associée. bereikt. L agrément et la certification de la conformité à l agrément ne De productgoedkeuring en de certificatie van de sont pas liés aux travaux effectués individuellement. overeenstemming met de productgoedkeuring staan los van L entrepreneur et l architecte restent entièrement responsables individueel uitgevoerde werken. De aannemer en architect de la conformité de la mise en œuvre avec les spécifications blijven onverminderd verantwoordelijk voor de du cahier des charges. overeenstemming van de uitvoering met de bepalingen van het bestek. ATG 10/9-1/9 ATG 10/H67-1/6 Fig. 1 : Voorbeelden van ATG-documenten Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 1

2 Dit BUtgb-informatieblad geeft een overzicht van de algemeen geldende bouwkundige voorschriften voor spouwmuren waarin de ATGgoedgekeurde isolatiematerialen worden aangewend. De bijzondere toepassingsregels voor elk individueel product worden vermeld in de desbetreffende ATG s. De hierna vermelde algemene regels mogen niet worden toegepast voor een bepaald product zonder kennisname van de desbetreffende ATG. De lijst van de ATG s kan worden geraadpleegd op de website Naast de ATG s voor geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk zijn ook ATG s beschikbaar voor andere isolatietoepassingen (hier niet besproken) met betrekking tot : daken muren vloerisolatie isolerende beglazing bouwsystemen buisisolatie 1. UITGANGSPUNTEN Vanaf de jaren 0 heeft in België de spouwmuur (zie figuur ) de traditionele massieve gevel steeds meer verdrongen. Aanvankelijk werden ze niet geïsoleerd. Sinds de oliecrisis in de jaren 70, de Kyoto afspraken en de introductie van wettelijke isolatievoorschriften worden de spouwmuren meer en meer geïsoleerd. Het thermisch isoleren nam in de laatste decennia een enorme vlucht onder meer onder impuls van de strikte reglementaire thermische eisen, van kracht in de gewesten (zie tabel 1). Samen met deze eisen, zijn er voor deze constructies ook eisen naar regendichtheid, stabiliteit, hygrisch en thermisch gedrag. Tabel 1: Gewestelijke websites voor het opzoeken van de thermische vereisten Voor gebouwen met een hoge vochtproductie (binnenklimaatklasse IV, bv zwembaden), een sterk wisselend vochtgehalte (bv dancings) of gebouwen in overdruk moet een hygrothermische berekening worden uitgevoerd (cfr NBN EN ISO 1788) teneinde het optreden van condensatie na te gaan. Hieruit kan volgen dat er een geschikt lucht- dampscherm moet voorzien worden aan de warme zijde van de isolatielaag.. OPBOUW EN SAMENSTELLING VAN DE GEÏSO- LEERDE SPOUWMUUR De geïsoleerde spouwmuren worden als volgt opgebouwd : binnenspouwblad in dragend metselwerk of in gewapend beton, al dan niet verder voorzien van pleisterlagen e.a., of op een andere manier luchtdicht afgewerkt spouw, deels of volledig voorzien van een isolatielaag buitenspouwblad in metselwerk; al dan niet afgewerkt met buitenpleister of verflagen. Het binnenspouwblad is luchtdicht of wordt luchtdicht afgewerkt zodat het luchtdrukverschil tussen spouw en binnenruimte geen aanleiding geeft tot vochtdoorslag en ervoor zorgt dat de regendoorslag afloopt aan de spouwzijde van het buitenspouwblad. Fig. : Spouwmuurconstructie : luchtdichte afwerking binnenspouwblad Luchtdichte afwerkingslaag Voor de thermische eisen in de verschillende Gewesten wordt verwezen naar de desbetreffende websites : Vlaanderen : Wallonië : Brussel : Geschikte materialen en een verzorgde uitvoering vormen de basis van een correct functionerende geïsoleerde spouwmuur (zie figuur A en B). In dit informatieblad wordt dieper ingegaan op de spouwmuren voorzien van gevelmetselwerk van gebouwen met een binnenklimaatklasse I, II en III voor wat betreft de vochtproductie (definitie binnenklimaatklassen zie TV 1). fig-.vwx Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

3 1 Bij zowel deelvulling als volledige vulling moet de isolatie correct aansluiten tegen het binnenspouwblad. De verschillende opties geven aanleiding tot specifieke ontwerpregels en uitvoeringsvoorwaarden afhankelijk van het type isolatiemateriaal. Elke ATG spouwmuur verwijst hiernaar.. BOUWKUNDIGE ONTWERPREGELS EN UITVOE- RINGSVOORWAARDEN 1 Fig. A : Deelgevulde spouwmuur (voorbeeld) 1. Buitenspouwblad (90 mm). Luchtspouw (0 mm). Isolatiemateriaal (00 mm). Binnenspouwblad (10 mm). Binnenbepleistering (luchtdicht) (10 mm).1 Algemeen Bij het ontwerpen van de spouwmuur moet rekening gehouden worden met : de thermische vereisten (zie tabel 1). De berekening van de U-waarde van de geïsoleerde spouwmuur wordt gegeven in bijlage 1 de blootstelling van de gevel aan wind en regen de detaillering van de gevel : geveloppervlakte, aandeel gevelopeningen en plaats van de ramen, aanwezigheid van een dakoversteek, dorpels, (druip)lijsten,... de gevelopbouw, de integratie en de aansluiting met de andere structuurelementen (funderingen, vloeren, dak, ) de keuze van de materialen in relatie tot de productkenmerken, het ontwerp en de plaatsingsmethode. 1. Buitenspouwblad (90 mm). Luchtspouw (0 mm). Isolatiemateriaal (00 mm). Binnenspouwblad (10 mm). Binnenbepleistering (luchtdicht) (10 mm) Fig. B : Volledig gevulde spouwmuur (voorbeeld) De al dan niet aanwezige luchtspouw maakt het onderscheid tussen een deelgevulde fig-b.vwx en een volledig gevulde geïsoleerde spouwmuur. Breedte van de luchtspouw : bij deelvulling, in het geval van gevelmetselwerk met traditionele mortel : luchtspouw 0 mm op plan zodat rekening houdend met de uitvoeringstoleranties er een vrije en continue luchtspouw aan de gevelzijde aanwezig is bij deelvulling, in het geval van gevelmetselwerk met lijmmortel : luchtspouw 0 mm op plan zodat rekening houdend met de uitvoeringstoleranties er een vrije en continue luchtspouw aan de gevelzijde aanwezig is bij volledige vulling : een luchtspouw van 0 mm op plan. Naast deze ontwerpregels zijn de volgende randvoorwaarden van zeer groot belang en zullen dan ook opgenomen worden in het uitvoeringsdossier : een geïsoleerde spouwmuur vereist een nauwgezette uitvoering met een doorgedreven kwaliteitscontrole. In overeenstemming met NBN B-01 Uitvoering van metselwerk wordt ten stelligste aangeraden eerst het binnenspouwblad op te trekken zodat mortelresten of baarden kunnen verwijderd worden. Zo wordt een vlakke ondergrond voor het isolatiemateriaal gerealiseerd, kan het isolatiemateriaal met zorg worden geplaatst en wordt ongecontroleerd lucht- en watertransport vermeden om het afstromende water naar buiten te evacueren zal onderaan de spouw en boven elke fig-a.vwx gevelonderbreking een waterdicht membraan met verkleefde of gelaste voegen geplaatst worden open stootvoegen (minstens 1 per lopende meter) worden voorzien boven elke waterkerende laag. De openingen moeten vrij zijn om toe te laten water af te voeren koudebruggen (zie NBN B6-00) moeten worden vermeden door een correcte thermische oplossing van de details. Hierbij wordt de isolatielaag consequent doorgetrokken over de volledige geveloppervlakte. Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

4 het binnenspouwblad moet voldoende luchtdicht zijn. Dit kan gerealiseerd worden door één van de volgende mogelijkheden : - ofwel een luchtdichte bepleistering, of aan de binnenzijde, of aan de spouwzijde van het binnenspouwblad. Dit laatste is een oplossing indien men het binnenoppervlak als zichtmetselwerk wil behouden. In dat geval komen enkel vochtbestendige pleisters in aanmerking (bv cementering) - ofwel een luchtdicht binnenspouwblad, zoals bv in het geval van prefab of in situ gerealiseerde betonwanden Zonder deze luchtdichtheid leidt luchtinfiltratie tot verhoogde warmteverliezen en is de kans op regendoorslag reëel. De luchtdichtheid moet eveneens verzekerd zijn ter plaatse van de aansluitingen met het schrijnwerk en andere gevelonderdelen vermijden van langs- en rotatieluchtstromingen tussen en rond de spouwisolatie. Zo moeten de voegen tussen de isolatieplaten onderling goed aansluiten en moeten de isolatieplaten goed sluitend tegen het binnenspouwblad worden aangebracht. tijdens de duur van de werken moeten de in opbouw zijnde muren beschermd worden tegen weersinvloeden. Bij regenweer en tijdens werkonderbrekingen (aan het einde van de dag of de week, tijdens de verlofperiode,...) moeten de muren bovenaan afgedekt en beschermd worden tegen regen Bij grotere spouwbreedten kan het isolatiepakket worden opgebouwd uit twee isolatielagen. Voor specifieke voorschriften zie ATG het respecteren van de uitvoeringsdetails zoals aangegeven in hoofdstuk.. Bijzondere ontwerp- en uitvoeringsregels bij deel- en volledige vulling Naargelang de optie, deelvulling of volledige vulling, moet er op een verschillende wijze geredeneerd worden. Deelgevulde spouwmuren en volledig gevulde spouwmuren kunnen toegepast worden met inachtneming van de verder aangegeven voorwaarden. Hierna worden een aantal elementaire beschouwingen gegeven die verder in de ATG van het gebruikte materiaal verduidelijkt worden...1 Deelgevulde spouwmuren Men gaat ervan uit dat : het neerslagwater aan beide zijden van het gevelmetselwerk kan aflopen luchtstromingen in de spouw kunnen voorkomen. Om tot een goed functionerende spouwmuur van dit type te komen moeten naast de in.1 vermelde regels de volgende bijzondere voorwaarden minstens gerespecteerd worden : het binnenspouwblad eerst en volledig optrekken het binnenspouwblad luchtdicht afwerken de isolatiematerialen zo plaatsen en bevestigen dat een volledig aaneensluitende isolatielaag wordt gerealiseerd : - bij minerale wol wordt dit gerealiseerd doorhet ineengrijpen van de vezels - bij kunststofschuim wordt dit gerealiseerd door een vierzijdige randafwerking (tand en groef of sponning) die moet toelaten rondom de plaat een gesloten voeg te realiseren. Bijkomend kunnen de plaatvoegen met voegbanden afgekleefd worden. Eveneens zal erop toegezien worden dat het ingedrongen water naar buiten wordt afgevoerd. - bij cellenglas wordt dit gerealiseerd door het gebruik van voegdichtingsmateriaal. Voor deze en andere materialen zullen de voorschriften in de desbetreffende ATG gerespecteerd worden het risico op indringing van water via de spouwankers kan beperkt worden door de spouwankers niet naar binnen te laten hellen als gevolg van de hogere vochtbelasting in het gevelmetselwerk moeten de gevelstenen aan de klasse zeer vorstbestand voldoen (zie PTV -00 Gevelbakstenen; PTV Betonmetselstenen; ) ook geglazuurde gevelstenen moeten aan de klasse zeer vorstbestand voldoen wordt het gevelmetselwerk geverfd dan enkel waterdampdoorlatende verf (Klasse V 1 ) gebruiken (zie bijlage : waterdampdoorlaatbaarheid van verfsystemen). Daarenboven zal ook het volgende voorkomen worden : valspecie en mortelresten in de restspouw bij het optrekken van het gevelmetselwerk luchtstromingen tussen de isolatielaag en het binnenspouwblad... Volledig gevulde spouwmuren Bij volledig gevulde spouwmuren gaat men ervan uit dat : het neerslagwater langs de buitenzijde van het gevelmetselwerk vrij kan aflopen er geen luchtstromingen aanwezig zijn. Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

5 Om tot een goed functionerende spouwmuur van dit type te komen zal de ontwerper de graad van regenblootstelling in zijn ontwerp beoordelen en wordt bij de uitvoering aan de volgende voorwaarden voldaan : het binnenspouwblad eerst en volledig optrekken het binnenspouwblad luchtdicht afwerken de isolatie zo plaatsen dat een volledig aaneensluitende isolatielaag wordt gerealiseerd. Bij minerale wol wordt dit gerealiseerd door het ineengrijpen van de vezels. Voor andere isolatiematerialen zullen de voorschriften in de desbetreffende ATG gerespecteerd worden het risico op indringing van water via de spouwankers kan beperkt worden door de spouwankers niet naar binnen te laten hellen als gevolg van de hogere vochtbelasting in het gevelmetselwerk moeten de gevelstenen aan de klasse zeer vorstbestand voldoen (zie PTV -00 Gevelbakstenen; PTV Betonmetselstenen; ) ook geglazuurde gevelstenen moeten aan de klasse zeer vorstbestand voldoen wordt het gevelmetselwerk geverfd dan enkel waterdampdoorlatende verf (Klasse V 1 ) gebruiken (zie bijlage : waterdampdoorlaatbaarheid van verfsystemen). De volledige spouwvulling wordt afgeraden bij sterk aan wind en regen blootgestelde gevels van gebouwen zoals : de gevels van gebouwen in steden of op het platteland die hoger zijn dan meter de gevels van gebouwen in de kuststreek die hoger zijn dan 8 meter alle gevels van gebouwen gelegen langs het strand. Bij lagere gebouwhoogtes zal de aanwezigheid van oversteken een gunstig effect hebben op de blootstelling. Met oversteken wordt bedoeld balkons, kroonlijsten, dakgoten,... waarvan de breedte (L) minstens 1/ van de onderliggende te beschermen gevelhoogte (H) bedraagt (zie figuur ). H fig- L Fig.. Overzicht van de kenmerken van het isolatiemateriaal In tabel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste eigenschappen en de minimum eisen gesteld aan isolatiematerialen voor spouwmuurisolatie (conform leidraad versie : Summary of the characteristics-criteria in the framework of ATG-applications ) : fig- fig-17 fig-18 fig-19 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

6 Tabel : Overzicht van de belangrijkste eigenschappen en de minimum eisen gesteld aan isolatiematerialen voor spouwmuurisolatie. Voor de vermelde materialen heeft de BUtgb procedures uitgewerkt rekening houdende met de geharmoniseerde productnormen (NBN EN 116 tot NBN EN 1167). Voor de niet vermelde materialen zullen in voorkomende gevallen soortgelijke procedures worden uitgewerkt. Minerale wol (MW) Kunststofschuimen Cellenglas glaswol (MWG) en rotswol (MWR) Geëxpandeerd polystyreen Geëxtrudeerd polystyreen Polyurethaan Polyisocyanuraat EPS XPS PUR/PIR PF Fenol CG Randafwerking voorzien van rechte boorden Toleranties op de : lengte (l) (NBN EN 8) ± % L1 ± 8 mm (l < 1000 mm) Voorzien van tand en groef of sponning met bijhorende toleranties voorzien van rechte ± 10 mm (l 1000 mm) breedte (b) (NBN EN 8) ± 1, % W1 ± 8 mm (b < 1000 mm) ± mm (l < 1000 mm) ± 7, mm (l 000 mm) ± 10 mm (l 000 mm) ± 1 mm (l > 000 mm) ± mm (b < 1000 mm) ± mm (l < 10 mm) ± 7, mm (l 000 mm) ± 10 mm (l 000 mm) ± 1 mm (l > 000 mm) ± mm (b < 10 mm) boorden ± mm - onbekleed ± mm - bekleed ± 10 mm (b 1000 mm) ± 7, mm (b 000 mm) ± 7, mm (b 000 mm) dikte (d) (NBN EN 8) T T1 T1 T T1 ± mm Haaksheid (NBN EN 8) mm/m S1 mm/m 6 mm/m 6 mm/m 6 mm/m (boards and slabs) Vlakheid (NBN EN 8) 6 mm Warmtegeleidingscoëfficiënt λ D in W/m.K (NBN EN 1667) + Annex A van de productnorm + eventueel Annex C van de productnorm Rekenwaarde R isol in m².k/w R isol (zie ATG) (boards and slabs) P / mm ( 7 dm²) //7 mm (> 7 dm²) mm ( 7 dm²) 10 mm (> 7 dm²) mm 10 mm (d < 0) 7, mm (0 d 100) ± mm mm (d > 100) 0,00 0,0 0,0 0,00 0,09 0,00 0,0 0,00 0,01 0,00 0,08 0,00 R isol (zie ATG) R isol (zie ATG) R isol (zie ATG) R isol (zie ATG) mm mm R isol (zie ATG) Vochtopname (NBN EN 1609) 1 kg/m² , kg/m² Dimensionale stabiliteit na 8 h C 90 % RV 8 h 70 C 90 % RV 8 h C 90 % RV 8 h 70 C 90 % RV 8 h C 90 % RV 8 h C 90 % RV blootstelling aan warmte en vocht (NBN EN 160) Waterdampdoorlaatbaarheid (NBN EN 1086) 1 % grootte orde cfr. NBN EN ISO 106 DS(70/90)1 1 % tabelwaarden NBN EN 116 % 8 h 70 C 90 % RV % grootte orde cfr. NBN EN ISO 106 DS(TH)1 grootte orde cfr. NBN EN ISO 106 ± 1, % / ± 0, % 8h 70 C ± % / ± 1, % 8 h 70 C 90 % RV ± 1, % grootte orde cfr. NBN EN ISO % / 0, % 8h 70 C 1 % / 0, % 8 h 70 C 90 % RV 1 % / 0, % grootte orde cfr. NBN EN ISO 106 Druksterkte (NBN EN 86) - - CS(10\Y)100 CS(10\Y)100 CS(Y)100 CS(Y)00 Brandreactie (NBN EN 101-1) A1-F A1-F A1-F A1-F A1-F A1-F 6 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

7 . UITVOERINGSDETAILS en TEKENINGEN In aanvulling met de bouwkundige ontwerp- en uitvoeringsprincipes (zie ) worden bij de opbouw van de spouwmuur de volgende uitvoeringsdetails gerespecteerd :.1 Aansluiting met de fundering De fundering zal een breedte hebben die even breed is als de totale spouwmuurbreedte. In tabel worden de courante spouwmuurbreedten vermeld die vlot overgedragen kunnen worden op het funderingsmetselwerk of funderingszolen in beton. Tabel : spouwmuurbreedten Totale Breedte spouwmuur (mm) Breedte buitenspouwblad (mm) (mm) Breedte Totale spouwbreedte binnenspouwblad (mm) Bij gebruik van een bredere spouw en/of een breder binnenspouwblad zal één en ander constructief moeten onderzocht worden. De nodige aandacht moet gaan naar de thermische detaillering van de aansluitingen van de verschillende gebouwelementen of bouwcomponenten. fig- Indien het buitenspouwblad een structureel dragende functie heeft dan zal de spouwmuur dusdanig berekend en uitgevoerd worden. Deze techniek komt in België enkel voor bij relatief hoge gebouwen met gevels opgebouwd uit dragend fig-6 gewapend metselwerk of betonwanden. fig Gevelopeningen Bij gevelopeningen zal erop toegezien worden dat : het voetlood of het horizontaal geplaatste en ingeplooide afdichtingsmembraan het infiltrerende regenwater naar buiten afvoert de thermische snede ook gerespecteerd is ter hoogte van lateien, dorpels, rolluikkasten, Beglazing. Raam. Dragend metselwerk. Bepleistering Fig. 6 : Voorbeeld uitvoeringsdetail horizontale snede raam fig Voegdichting 6. Spouwisolatie 7. Buitenspouwblad 8. Deur- of raamkader fig-7 fig fig- 1. Beglazing. Raam. Latei. Spouwisolatie. Binnenspouwblad 6. Bepleistering 7. Voegdichting 8. Metalen hoekprofiel 9. Open stootvoeg 10. Buitenspouwblad 11. Waterkerende laag 1. Deur- of vensterkader 1. Dorpel 1. Spouwanker 1. Vensterbank fig-9 fig- 1. Vloerisolatie. Isolerend bouwblok. Spouwisolatie. Open stootvoeg. Waterkerende laag fig Luchtspouw Fig. : Voorbeeld uitvoeringsdetail funderingsaanzet Fig. 7 : Voorbeeld uitvoeringsdetail verticale snede raam fig-0 fig-9 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 7 fig-0 fig

8 6 1 fig Open stootvoeg. Opgeplooide randen van de waterkerende laag. Gevelmetselwerk Fig. 8 : Voorbeeld uitvoeringsdetail waterkerende laag ter hoogte van een lateibalk fig-6. Vloer-, balkon- en dakaansluitingen Naast de voorzorgen ten aanzien van de waterafvoer en de koudebruggen fig-9 zoals bij de gevelopeningen zullen daarenboven de oplegbreedten van deze vloer-, balkon- en dakdelen moeten worden gerespecteerd. fig-0 Fig. 10 fig-10.vwx : Voorbeeld uitvoeringsdetail opleg tussenvloer fig-7 fig Spouwisolatie. Dekvloer. Vloerplaat. Dragend metselwerk. Bepleistering 6. Buitenspouwblad f 6 fig-1 1 fig-7 fig-1 7 fig-10 fig-9 1. Spouwisolatie. Dakisolatie. Afdichting. Spouwafdekking. Randprofiel 6. Isolerend metselwerk 7. Dakvloer Fig. 9 : Voorbeeld uitvoeringsdetail aansluiting plat dak fig-0 fig-10 1 fig-11 Fig. 11 : Voorbeeld uitvoeringsdetail aansluiting hellend dak met de dakisolatie boven op de draagstructuur Spouwisolatie. Dakisolatie. Keper of spant bevestigd op de muurplaat. Hanggoot. Muurplaat 6. Spouwanker 7. Bepleistering 8 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

9 fig-11 fig-10 0 cm fig-6 0 cm 7 cm fig-1 Fig. 1 : Per m² minstens spouwankers Fig. 1 : Voorbeeld uitvoeringsdetail aansluiting hellend dak met de dakisolatie tussen de draagstructuur. Spouwankers 1. Spouwisolatie 6 fig-7. Dakisolatie 1 7. Spant. Vloerplaat. Dakgoot 6. fig-1spouwanker 7. Bepleistering Spouwankers worden gebruikt in spouwmuren om het buitenspouwblad te verbinden aan het binnenspouwblad. Tevens wordt het spouwanker gebruikt om het isolatiemateriaal vast te zetten tegen het binnenspouwblad met behulp van pluggen of clips. 6 fig Funderingsmetselwerk. Waterkerende laag. Isolatiemateriaal. Spouwanker met clip of plug. Binnenspouwblad 6. Buitenspouwblad Fig. 1 : Bevestigingsschema van spouwankers fig-9 De hogere isolatieeisen leiden tot bredere spouwmuren en dit heeft gevolgen voor het aantal, het type en de doorsnede (ivm knikgevaar) van het spouwanker. fig-0 Spouwankers moeten corrosiebestendig zijn (zoals roestvast staal, kunststof, ). Aan spouwankers worden volgende eisen gesteld : Fig. 1 : Prikspouwanker met clip fig-1.vwx Fig. 16 : Slagspouwanker met plug fig-1 ter bevestiging van het buitenmetselwerk is het nodig om per m² min. spouwankers te plaatsen in het binnenspouwblad de maximale afstand tussen spouwankers mag volgens NBN B-01 Uitvoering van metselwerk niet meer bedragen dan 70 mm in horizontale richting en 00 mm in verticale richting. Plaatsing in een zigzag patroon wordt aanbevolen (zie figuur 1 en 1). fig-1.vwx voor spouwbreedtes tot en met 10 mm wordt met een diameter van mm gewerkt, voor grotere spouwbreedtes mm de afstand van de spouwankers tot de rand van de isolatie, loodrecht op de rand gemeten bedraagt ongeveer 100 mm. fig-1 fig-16.vwx Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 9

10 fig- fig- de isolatie wordt op haar plaats gehouden door klemschijven op de spouwankers te voorzien, of door speciale kunststof afstandhouders (pluggen). een waterdrup wordt gevormd door een vouw in de spouwankers of door een afvoervoorziening op de klemschijven of afstandhouders. Er bestaan verschillende typen spouwankers voor geïsoleerde spouwmuren. Of er gewerkt wordt met prikspouwankers, L-spouwankers, boorspouwankers, slagspouwankers of andere, hangt af van het type buitenspouwblad (gemetselde of gelijmde beton of baksteen) en van het type binnenspouwblad (betonsteen of baksteenmetselwerk, houtskeletbouw, gelijmde cellenbeton, gelijmde of gemetselde fig- kalkzandsteen, prefab of gestort beton). fig-18 fig-19 Fig. 17 : Type prikspouwanker voor toepassing in gelijmde muurconstructies fig-17 Fig. 18 : Type L-spouwanker of metselspouw- anker voor toepassing in gemetseldemuurconstructies Fig. 19 : Type boorspouwanker of schroefspouwanker fig-9 fig-17 fig-0 Fig. 0 : Type slagspouwanker met slagdraad fig-18 fig-19 Fig. 1 : Clips en pluggen fig-1 10 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

11 BIJLAGE 1: BEREKENING U-WAARDE GEÏSOLEERDE SPOUWMUUR De warmtedoorgangscoëfficiënt U wordt berekend volgens NBN B 6-00 (hoofdstuk 7) 008 : op de warmtedoorgangscoëfficiënt U van de spouwmuur wordt een correctiefactor toegepast voor maat en plaatsingstoleranties bij de uitvoering : or op de warmtedoorgangscoëfficiënt U worden toeslagfactoren toegepast conform NBN EN ISO 696, voor spleten in de isolatielaag ( U g ) en mechanische bevestigingen doorheen de isolatielaag ( U f ). Concreet gebeurt de bepaling van de U-waarde als volgt : U = 1 / R T R T = R si + R spouwmuur + R se R spouwmuur = R 1 + R R isol R n or = 1/(R T R cor ) 1/R T = U + Δor + U g + U f Waarbij : U : warmtedoorgangscoëfficiënt (W/m².K) van de spouwmuur R T : de totale warmteweerstand van de spouwmuur (m².k/w) R spouwmuur : thermische weerstand (m².k/w) van de spouwmuur, als som van de thermische weerstanden (rekenwaarden) van de diverse samenstellende lagen (binnenspouwblad met al dan niet een luchtdichte laag, isolatielaag, restspouw in geval van deelvulling, buitenspouwblad) R si : de warmteovergangsweerstand aan het binnenoppervlak. Voor de spouwmuur is R si = 0,1 m².k/w R isol : voor een homogene isolatielaag is dit de gedeclareerde thermische weerstand van het isolatieproduct voor de betreffende dikte. R isol R se : de warmteovergangsweerstand aan het buitenoppervlak. Voor de spouwmuur is R se = 0,0 m².k/w : gecorrigeerde warmtedoorgangscoëfficiënt (W/m².K) voor de spouwmuur or : correctieterm (W/m².K) op de U-waarde voor maat- en plaatsingstoleranties bij de uitvoering R cor : 0,10 m².k/w ΔU g : toeslag op de U-waarde voor spleten in de isolatielaag. Voor uitvoering conform de ATG wordt ΔU g = 0 ΔU f : toeslag op de U-waarde voor bevestigingen door de isolatielaag. De berekening van ΔU f verloopt als volgt: ΔU f = α. λ f. A f. n f. (1/d l ). (R isol /R T )² Waarbij : α : coëfficiënt (α = 0,8 indien de bevestiging de isolatielaag volledig doorboort) A f : oppervlakte van de doorsnede van de bevestiger (A f voor Ømm = 1, m² A f voor Ømm = 1, m²) λ f : thermische geleidbaarheid van de bevestiger (b.v. λ f = 0 W/m.K voor staal) n f : aantal bevestigers per m² (b.v. n f = ) d l : lengte van de bevestiger die de isolatie doorboort, meestal is d l = d isol (isolatiedikte). Bij spouwankers met verzonken kop kan dit minder zijn dan de dikte van de isolatie R isol : voor een homogene isolatielaag is dit de gedeclareerde thermische weerstand van het isolatieproduct voor de betreffende dikte R isol R T : de totale warmteweerstand van de spouwmuur (m².k/w). Opmerking : er wordt geen correctie (ΔU f ) toegepast bij : spouwankers in een niet geïsoleerde spouw indien λ van het spouwanker < 1 W/m.K. Thermische weerstand van de al dan niet geventileerde restspouw : A. Niet verluchte restspouw (per lopende meter gevelmetselwerk maximum 00 mm² openingen, voor ventilatie, waterevacuatie of andere redenen) Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 11

12 restspouw op plan 0 mm (gevelmetselwerk met traditionele mortel) : R = 0,180 m².k/w restspouw op plan 0 mm (gevelmetselwerk met lijmmortel) : R = 0,170 m².k/w. B. Zwak verluchte restspouw (per lopende meter gevelmetselwerk meer dan 00 mm² en maximum 100 mm² openingen, voor ventilatie, waterevacuatie of andere redenen) restspouw op plan 0 mm (gevelmetselwerk met traditionele mortel) : R = 0,090 m².k/w restspouw op plan 0 mm (gevelmetselwerk met lijmmortel) : R = 0,08 m².k/w. C. Sterk verluchte restspouw (per lopende meter gevelmetselwerk meer dan 100 mm² openingen, voor ventilatie, waterevacuatie of andere redenen) de thermische weerstand van restspouw en buitenspouwblad wordt verwaarloosd als overgangsweerstand aan het buitenoppervlak wordt in dit geval dezelfde waarde aangehouden als voor de overgangsweerstand aan het binnenoppervlak (R se = R si = 0,1 m².k/w). Rekenvoorbeeld voor spouwmuren De aangenomen λ waarden en dikten zijn afhankelijk van de keuze van de materialen en gelden enkel als voorbeeld. Er wordt dan ook verwezen naar NBN B 6-00 (008) voor de bepaling van de in werkelijkheid toe te passen waarden. Wat betreft de verliezen ten gevolge van de spouwankers wordt uitgegaan van metalen ankers (λ f = 0 W/(m.K)), per m² (n f = ), diameter mm (A f = 1, m²) voor spouwbreedtes tot en met 10 mm of diameter mm (A f = 1, m²) voor grotere spouwbreedtes. Verder gaat men ervan uit dat de plaatsing van de isolatielaag conform ATG is waardoor er geen toeslag is voor spleten in de isolatielaag of ΔU g = 0 De gecorrigeerde -waarde van de spouwmuur wordt dan als volgt berekend: = U + or + U g + U f of = 1/(R T 0,1) + (R isol /R T )².α.(λ f.a f.n f )/d isol Voor meer gedetailleerde gegevens zie NBN B6-00: 008 artikel... 1 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

13 Geval 1 : Deelgevulde geïsoleerde spouwmuur 1. Buitenspouwblad (9 cm volle baksteen met productspecificatie 1600 kg/m³ < ρ 1700 kg/m³ mm x 88 mm voeg cementmortel 1 mm). Luchtspouw ( cm zwak geventileerd). Thermische isolatie (1 cm λ = 0,06 W/m.K toeslag plaatsingstoleranties or wordt toegepast toeslag voor spleten U g niet toegepast (plaatsing : niveau 0, conform ATG) toeslag voor spouwhaken U f toegepast). Binnenspouwblad (1 cm- snelbouw met productcertificatie 1100 kg/m³ < ρ 100 kg/m³ - 88 mm x 18 mm voeg cementmortel 1mm). Binnenbepleistering (1 cm gipspleister) 1 Bouwlagen Materiaal Voegen Laag Dikte Correcties op Uwaarde U R=d/λU U=1/R c =U+ ( U) T λ U,mat f joint λ joint λ U d U m².k/w W/m².K cor U g U f W/m.K (-) W/m.K W/m.K m W/m².K W/m².K W/m².K W/m².K Buitenoppervlak 0,00 1 Buitenspouwblad 1,080 0,17 1, 1,161 0,09 0,078 Luchtspouw 0,0 0,090 Thermische isolatie 0,06 0,06 0,1,611 Binnenspouwblad 0,0 0,117 1,00 0,6 0,1 0,9 Binnenbepleistering 0,70 0,70 0,01 0,018 Binnenoppervlak 0,10 R T =,96 0, 0,006 0,000 0,01 0,6 In de onderstaande tabellen worden de -waarde gegeven afhankelijk van de dikte en de λ D -waarde van de isolatie. -waarde deelvulling met mm isolatie (totale spouw mm), spouwankers Ø mm Dikte isolatie (mm) λ D -waarde isolatie (W/m.K) 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0 0, 0, 0,8 0,1 0, 0, 0,7 0,60 0,6 0,6 0,66 0,68 0,70 0,7 0,7 0,7 0 0,6 0,8 0,1 0, 0, 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0,7 0,9 0,61 0,6 0,6 0,6 60 0,1 0, 0, 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0,7 0,9 0,0 0, 0, 0, 0,7 0,8 70 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0,7 0,8 0,0 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,9 0,1 0, 80 0, 0,6 0,8 0,0 0,1 0, 0, 0,6 0,8 0,9 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 90 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,0 0,1 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,0 0,1 0, 0, 100 0,0 0,1 0, 0, 0,6 0,7 0,9 0,0 0, 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,9 0,0 -waarde deelvulling met mm isolatie (totale spouw 10-0 mm), spouwankers Ø mm Dikte isolatie (mm) λ D -waarde isolatie (W/m.K) 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0, ,19 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,8 0,9 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 10 0,18 0,19 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 10 0,17 0,18 0,19 0,0 0, 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0, 0, 10 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0,1 10 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0, ,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,6 0,7 0, ,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,6 0,7 0, ,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0,1 0, 0, 0, 0, 0, ,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 00 0,11 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 1

14 Geval : Volledig gevulde geïsoleerde spouwmuur 1 1. Buitenspouwblad (9 cm volle baksteen met productspecificatie 1600 kg/m³ < ρ 1700 kg/m³ - 188mm x 88mm voeg cementmortel 1 mm). Luchtspouw (0 cm geen luchtspouw). Thermische isolatie (16 cm λ = 0,06 W/m.K toeslag plaatsingstoleranties or wordt toegepast toeslag voor spleten U g niet toegepast (plaatsing: niveau 0, conform ATG) toeslag voor spouwhaken U f toegepast). Binnenspouwblad (1 cm- snelbouw met productcertificatie 1100 kg/m³ < ρ 100 kg/m³ - 88mm x 18mm voeg cementmortel 1 mm). Binnenbepleistering (1 cm gipspleister) Materiaal R=d/λU U=1/R Voegen Laag Dikte Correcties op U-waarde Bouwlagen T λ U,mat f joint λ joint λ U d m².k/w W/m².K or U g U f =U+ ( U) W/m.K (-) W/m.K W/m.K m W/m².K W/m².K W/m².K W/m².K Buitenoppervlak 0,00 1 Buitenspouwblad 1,080 0,17 1, 1,161 0,09 0,078 Luchtspouw 0,00 0,000 Thermische isolatie 0,06 0,06 0,16, Binnenspouwblad 0,0 0,117 1,00 0,6 0,1 0,9 Binnenbepleistering 0,70 0,70 0,01 0,018 Binnenoppervlak 0,10 R T =,09 0,198 0,00 0,000 0,019 0, In de onderstaande tabellen worden de -waarde gegeven afhankelijk van de dikte en de λ D -waarde van de isolatie. -waarde volledige vulling met 0-10 mm isolatie (totale spouw 0-10 mm), spouwankers Ø mm Dikte isolatie (mm) λ D -waarde isolatie (W/m.K) 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0 0, 0,7 0,0 0, 0,6 0,8 0,61 0,6 0,6 0,68 0,70 0,7 0,7 0,76 0,78 0,80 0 0,7 0,0 0, 0, 0,7 0,9 0, 0, 0,6 0,8 0,60 0,6 0,6 0,66 0,68 0, , 0, 0,6 0,9 0,1 0, 0, 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0,6 0,8 0,60 0, ,8 0,0 0, 0, 0,6 0,8 0,0 0, 0, 0, 0,7 0,9 0,0 0, 0, 0, 80 0, 0,7 0,9 0,0 0, 0, 0,6 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,0 90 0, 0, 0,6 0,7 0,9 0,1 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,0 0,1 0, 0, 0, 100 0,0 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,9 0,1 0, 110 0,19 0,0 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,9 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,9 10 0,17 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 10 0,16 0,17 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0, 0, 0, -waarde volledige vulling met 10-0 mm isolatie (totale spouw 10-0 mm), spouwankers Ø mm λ D -waarde isolatie (W/m.K) 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0,00 0,0 0,0 0,06 0,08 0, ,16 0,17 0,18 0,19 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0,1 0, 10 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 0,0 0, ,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,7 0,8 0,9 Dikte isolatie (mm) 170 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0,6 0,7 0, ,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0, 0, ,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,16 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0, 00 0,11 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0,1 0, 0, 0, 10 0,11 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,17 0,18 0,19 0,0 0,1 0,1 0, 0, 0 0,10 0,11 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,17 0,18 0,19 0,0 0,0 0,1 0, 0 0,10 0,11 0,11 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,16 0,17 0,17 0,18 0,19 0,0 0,0 0,1 1 Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk

15 BIJLAGE : WATERDAMPDOORLAADBAARHEID VAN VERFSYSTEMEN Classificatie van verfsystemen naargelang de waterdampdoorlaatbaarheid volgens EN 10 (bepaald volgens EN ISO en EN ISO 778-) : Klasse V 1 (High) : S d < 0,1 m (waterdamp doorlaatbaar) Klasse V (Medium) : 0,1 m < S d < 1, m (niet waterdampdicht en niet waterdamp doorlaatbaar) Klasse V (Low) : S d > 1, m (waterdampdicht) Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk 1