Leukemie bij kinderen in de buurt van de kerncentrale in

Transcriptie

1 . I t Br b nt-eu idooe t Leukemie bij kinderen in de buurt van de kerncentrale in Mol-Dessel Aanleiding Recent verscheen een artikel in The European Journal of Cancer Prevention over de relatie tussen acute leukemie bij kinderen en het wonen in de buurt van kerncentrales in België1. In het artikel wordt beschreven dat kinderen die in de buurt van de kerncentrale van Mol-Dessel wonen een verhoogde kans hebben op het vóórkomen van acute leukemie. Naar aanleiding van het artikel zijn vragen gesteld aan de GGD over het risico op leukemie bij kinderen in een aantal Nederlandse Kempengemeenten die in de buurt van Mol-Dessel liggen. Inhoud van het wetenschappelijke artikel Het onderzoek naar leukemie bij kinderen die in de buuft van kerncentrales in België wonen, heeft betrekking op kinderen van 0-14 jaar, die in de periode acute leukemie hebben gekregen. Het gaat hierbij om het aantal nieuwe gevallen van leukemie, ook wel de incidentie van leukemie (in de periode ) genoemd. Het onderzoek is in 2072 afgerond en in juni 2016 gepubliceerd. In het onderzoek is gekeken naar leukemie in de omgeving van vier Belgische en één Franse kerncentrales. Bij de kerncentrales van Doel, Tihange en Fleurus kwam leukemie niet vaker voor dan gemiddeld in België. Rondom de Franse centrale in Chooz (tegen de Belgische grens aan) is geen leukemie gevonden. Bij de centrale van Mol-Dessel werd wel een verhoogde incidentie van leukemie gevonden. Er is in het onderzoek gekeken of de kans op acute leukemie hoger is naarmate kinderen dichter bij de kerncentrale wonen. De statistische methode waarmee in het onderzoek is gewerkt heeft relatieve risico's berekend. Een relatief risico is de kans dat leukemie voorkomt in een bepaald gebied ten opzichte van de kans dat leukemie voorkomt bij mensen die niet in dat gebied wonen. Een relatief risico van 2 wil zeggen dat die kans 2 keer zo groot s en een relatief risico van 1 wil zeggen dat de kans op leukemie binnen het betreffende gebied net zo groot is als buiten het gebied. Tabel 1 geeft de gegevens uit het onderzoek met betrekking tot Mol-Dessel weer. In de tabel is af te lezen dat in zeven jaar (de periode van O08) vijf kinderen die binnen een straal van vijf kilometervan de centrale wonen leukemie hebben gekregen. Datis2,7 keerzo veel als gemiddeld in België. De onderzoekers hebben het relatief risico van 2,7 berekend door te corrigeren voor leeftijd, 1 Bollaerts K, Simons K, Van Bladel L, De Smedt T, Sonck M, Fierens S, Poffijn A, Geraets D, Gosselin P, Van Oyen H, Francart J, Van Nieuwenhuyse A. Childhood leukaemia near nuclear sites in Belgium, Eur J Cancer Prev Jul 2.

2 t t Breb nt-iuldoost geslacht en sociaal economische status. Met andere woorden; het gevonden verschil kan niet worden verklaard doordat in het gebied rondom Mol-Dessel de leeftijdsopbouw, geslachtsverdeling of sociaal economische status anders is dan gemiddeld in België. Het relatief risico dat is berekend is een schatting die een bepaalde mate van nauwkeurigheid kent. In de vierde kolom is het 9Solo-betrouwbaarheidsinterval weergegeven. Dit interval geeft aan dat met een betrouwbaarheid van 95% het relatief risico tussen de 1,15 en 6,33 ligt. Omdat de waarde 1 (geen verschil tussen de kans op leukemie binnen en buiten het betreffende gebied) niet in dit betrouwbaarheidsinterval ligt is het gevonden relatieve risico van 2,7 statistisch significant. Tabel 1, Aantal gevallen van acute leukemie, het relatief risico op leukemie en het 9So/o-betrouwbaarheidsinterval in de periode 2OO2-2OO8, b j O-14 jar gen die in een straal van O-5' O-1O, O-15 en O-2O kilometer van de centrale van Mol-Dessel wonen (overgenomen uit Bollaerts et al, 2016). 0-5 km 5 2,7 1,15-6,33 la 0-10 km 11 2,82 r,o2-3,25 la 0-15 km 15 L,96 L,Lg - 3,22 la 0-20 km 2t 7,09 o,7r - r,6l Nee Uit de tabel is af te lezen dat ook bij kinderen die in een straal van 0-10 kilometer en in een straal van 0-15 kilometer van Mol-Dessel wonen er een verhoogd risico op leukemie is gevonden, Binnen een straal van 0-20 kilometervan Mol-Dessel zijn in de periode in totaal 21 gevallen van acute leukemie gevonden. Het gevonden relatieve risico van 1,09 is niet statistisch significant. Met andere woorden: binnen een straal van 0-20 kilometer van Mol-Dessel is in de periode OOg niet meer acute leukemie gevonden dan gemiddeld in België. Ðe resultaten van het onderzoek in perspect ef Het feit dat er een correlatie is gevonden tussen wonen in de buurt van de kerncentrale van Mol-Dessel wil niet zeggen dat er sprake is van een causaal verband tussen wonen in de buurt van de kerncentrale en acute leukemie. Met andere woorden: het wil niet zeggen dat de leukemie wordt veroorzaakt door de kerncentrale. In het voorafgaande is al aangegeven dat van de vijf onderzochte kerncentrales er in de periode bij vier centrales geen relatie is gevonden tussen het wonen in de omgeving van de kerncentrale en acute leukemie bij kinderen van 0-14 jaar, En ook als alle gegevens op één hoop worden gegooid wordt geen relatie gevonden. 2

3 Brebant-Zu id roft Daarnaast heeft het agentschap dat het onderzoek heeft uitgevoerd, vergelijkbaar onderzoek gedaan voor andere steden, zonder nucleaire industrie. Ook in dat onderzoek werden steden/gebieden gevonden waarin meer leukemie voorkwam dan gemiddeld in België. Het gegeven dat leukemie relatief vaker voorkomt kan dus ook door andere (of een combinatie van) oorzaken komen. Ook ander onderzoek naar de relatie tussen leukemie en wonen in de buurt van een kerncentrale zijn niet eenduidig in de resultaten2. Een verdere nuancering betreft het relatief kleine aantal gevallen van acute leukemie. In de periode OOB zijn binnen een straal van vijf kilometer van Mol-Dessel vijf gevallen van acute leukemie gevonden. In een straal van 20 kilometer gaat het om 21 gevallen. Met andere woorden om gemiddeld drie gevallen van leukemie per jaar. Eén of twee'toevallige'gevallen extra resulteert onmiddellijk in relatief grote verschillen in incidentie. Bij ziektebeelden die relatief weinig voorkomen wordt daarom vaak over een langere tijdsperiode gekeken om deze toevallige uitschieters minder van invloed te laten zijn op de resultaten. Ligging Zuidoost-Brabantse gemeenten ten opzichte van Mol-Dessel Mol-Dessel ligt dicht bij de Nederlandse grens. De drie Kempengemeenten: Bergeijk, Bladel en Reusel- De Mierden liggen het dichtst bij de centrale. In figuur 1 en 2 geven is te zien welk deel van Nederland binnen een straal van respectievelijk 15 en 20 kilometer van Mol-Dessel ligt. Hooqev 'd I I I 0ladrl øt E 8c.q.i l Ie Lille 8údelooipl* -, trñ' Hh,6r..h'< r nl + Go gle Mol xèr9s,. iræl 3..8.trr0Ê10x0i 2@!1.6oó9b (fur.r6.w& É..i*rdr øtu + Figuur 1. Straal van 15 km rondom centrale Mol-Dessel 2 Dekkers SAJ, Slaper H, Tanzi CP. Kinderkanker in de omgeving van kerncentrales: Resultaten van een Duitse studie in perspectief, RIVM rapport , t L f

4 ú û Errb nt-iuldon t rn locotin tjrtlplâ. '*cdt Figuur 2. Straalvan 20 km rondom centrale Mol-Dessel 0$pôt u dd * b cñtu hd ffi Slechts een gering deel van de gemeenten Bergeijk, Bladel en Reusel-De Mierden ligt binnen de straal van 15 kilometer van de centrale van Mol-Dessel. Een groter deel van deze gemeenten ligt binnen een straal van 20 kilometer. Dit is echter de afstand tot de centrale van Mol-Dessel waarin geen significante verhoging van het aantal gevallen van leukemie is gevonden. Leukemie bij O-14 jarigen in Zuidoost-Brabant De GGD heeft bij het Integraal Kankercentrum Nederland gegevens opgevraagd uit de Nationale Kankerregistratie. De aanvraag betrof alle gevallen van acute leukemie (lymfoblastaire leukemie en acute myeloïde leukemie) bij 0-14 jarigen voor de 21 gemeenten in de regio Zuidoost-Brabant. De gegevens zijn opgevraagd over drie perioden vant jaar, te weten: , , De periode komt overeen met de periode waarover in het artikel van Bollaerts wordt gerapporteerd. Daarnaast zijn gegevens opgevraagd per postcodegebied (4-cijfers). Deze gegevens zijn alleen beschikbaar over de totale periode van 21 jaar. In tabel 2 is per gemeente het aantal jongeren waarbij leukemie is vastgesteld weergegeven voor de drie genoemde 7-jaarsperioden. In de laatste kolom is het totaal aantal gevallen van leukemie opgenomen in de totale periode

5 Brehent-Iu idoost Tabel 2: Incidentie acute leukemie bij O-14 jarigen per gemeente per 7-jaarsperiode Asten Berqeiik 1 o 1 2 Best Bladel Cranendonck Deurne Eersel 0 o? 2 Eindhoven Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel I Heeze-Leende 0 o 2 2 Helmond ) Laarbeek Nuenen Gerwen en Nederwetten Oirschot Reusel-De Mierden 1 2 o 3 Someren Son en Breuqel Valkenswaard Veldhoven o Waalre Brabant-Zuidoost 3fl rest van Nederland 802 a ),179 Totaal l In de tabel is te lezen dat in de periode in heel Zuidoost-Brabant 109 gevallen van leukemie bij 0-14 jarigen zijn geconstateerd. In de drie grensgemeenten Bergeijk, Bladel en Reusel-De Mierden is dat respectievelijk 2,2 en 3 gevallen in 21jaar. Daarnaast is af te lezen dat er, ondanks het clusteren in 7-jaarsperioden, nog veel variatie is tussen de perioden. Om gemeentes met elkaar te kunnen vergelijken wordt in tabel 3 het aantal gevallen van kinderleukemie per gemeente gerelateerd aan het aantal jongeren dat op dat moment in die gemeente woonden. De cijfers worden weergegeven per kinderen. Met andere woorden; stel dat er in een gemeente kinderen van 0-14 zouden wonen, dan zou gemiddeld per jaar het in de tabel vermeldde aantal gevallen van leukemie geconstateerd zijn.in heel Zuidoost-Brabant betekent dat in de totale periode gemiddeld 4 gevallen van leukemie per inwoners van 0-14 jaar per jaar. Dat is hetzelfde als voor heel Nederland. 5

6 Ereh nt-f uldoo t Tabel 3: Gemiddelde nc dent e acute leukemie bij O-14 jarigen per gemeente per jaar per 7-jaars periode en voor de totale periode per IOO.OOO inwoners (berekend ten opzichte van het aantal jongeren van O-14 jaar per gemeente in respectievelijk 1998, 2OO5 en 2O12) Asten Beroeiik 4-2 o.o 4,5 ).R Best Bladel 7-A o,o o_o 2,6 Cranendonck _1 Deurne g_o 2, Eersel 0.o o_o 9-7 )-a Eindhoven 2, Geldroo-Mierlo 4-2 ).o 1).9 6_3 Gemert-Bakel L Heeze-Leende 0-0 o_o ,4 Helmond 2.O Laarbeek 3,4 0,0 7,4 3.5 Nuenen Gerwen en Nederwetten Oirschot 8.O 11,9 0,0 6.9 Reusel-De Mierden o 6_1 Someren 3_ O Son en Breuqel o 3-3 Valkenswaard 2, Veldhoven 0.o 7,3 4.O 1.7 Waalre Brabant-Zuidoost _s -o rest van Nederland O Totaal û-t ß 4.O In de drie grensgemeenten Bergeijk, Bladel en Reusel-De Mierden is dat respectievelijk: 2,8, 2,6 en 6,1 gevallen per kinderen per jaar. Voorgeen van de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabantgeldt dat ze significant afwijken van het landelijk gemiddelde. Ook de gemiddeld 12,9 gevallen van leukemie in Reusel-De Mierden per kinderen in is niet significant hoger dan gemiddeld in Nederland. Het is goed om deze cijfers in perspectief te plaatsen. Het gaat in 2OO2-2OO8 om 2 kinderen in 7 jaar van de gemiddeld 2223 jongeren van 0-14 jaar die in die periode in Reusel-De Mierden woonden. Pas als bij 7 kinderen in Reusel-De Mierden leukemie was geconstateerd was het verschil significant geweest. Leukemie bij O-14 jarigen per postcodegebied in de Kempen De gegevens over leukemie bij kinderen in Zuidoost-Brabant zijn ook op 4-positie postcodeniveau beschikbaar. In figuur 3 worden de postcode-indeling in de Kempen weergegeven. 6

7 Br.ab nt-iu idoost fl V!!.:tìl,.ir',r,vlt?r<tr,'!-ioct:f lotn 5511 trsr:l 5ü8r 5ã &.rlt1{kirìk 5ö41 Rr:1tt{al 553 l l Siat:k i 5t2t li r:;ril 55õ 1l i ir 1. i,.rlri.r!! Sgdl Ârerdonk V lkgl þul", rr ffi R {iå l? Pt Ê Acttel De55{li Ð 5sel lvltn l-ûiîffel lsû ry! l Neeqælt i\ çdrlx,il -i)tr1,1lfl Figuur 3. Indeling 4-positie postcodegebieden in de Kempen De vier postcodegebieden die het dichtst bij de centrale van Mol-Dessel liggen zijn: 5541 (Reusel), 5531 (Bladel), 5571 (Bergeijk) en 5575 (Luyksgestel). Ook de postcodegebieden: 5095 (Hooge Mierde), 5096 (Hulsel).5527 (Hapert) en 5521 (Eersel) liggen in de grensregio richting Mol-Dessel. Tabel 4 geeft het aantal gevallen van leukemie bij kinderen per postcodegebied voor de acht postcodes uit de grensregio. In deze tabel zijn de aantallen in de 21-jaarsperiode opgenomen voor drie leeftijdscategorieën en het totaal aantal voor de 0-14 jarigen. In vijf van de acht postcodegebieden uit de grensregio is in deze 2L jaar geen leukemie gevonden bij kinderen. In Bergeijk (5571), Bladel (5531) en Reusel (5541) werd bij respectievelijk 1, 2 en 3 kinderen leukemie geconstateerd. Voor Reusel (5541) zou significant meer leukemie voorkomen als in deze periode 6 gevallen van Leukemie zouden zijn geconstateerd. In de gemeente Bergeijk zijn twee gevallen van leukemie bij kinderen gevonden (zie tabel 1). Eén van deze gevallen had betrekking op postcodegebied 5563 (Westerhoven). Dit postcodegebied is in deze berekening niet bij de grensregio gerekend. 7

8 Ersbent-Zu idosst Tabel 4: Incidentie acute leukemie per leeftijdscategorie en voor O-14 jarigen totaal per postcodegebied in de periode Beroeiik o o 1 1 Beroeiik lluvksoestel 5575) 0 0 o 0 Bladel (5531) Reusel-De Mierden freusel 5541) I 1 I 3 Bladel (Haoert 5527) Eersel 15521) o o o o Reusel-De Mierden (Hooqe Mierde 5095) Reusel-De Mierden lhulsel o o o o Totaal qrensreoio Rest Zuidoost-Brabant \) 7\ )6 103 Brabant-Zuidoost s4 27 2A 109 Ook per postcodegebied is, om gebieden met elkaar te kunnen vergelijken, gekeken naar het aantal gevallen van leukemie per inwoners (zie tabel 5). Ook per postcodegebied geldt dat bij de 0-14 jarigen geen significante verhoging van leukemie wordt gevonden ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Tabel 5: Gemiddelde incidentie acute leukemie per jaar per leeftijdscategorie en voor O-14 jarigen totaal per postcodegebied in de periode (berekend ten opzichte van het aantal jongeren per leeftijdscategorie per gemeente in 2OO5) Beroeiik (5571) Beroeiik lluvksoestel 5575'l o.o o.o o_o o.o Bladel 15531) Reusel-De Mierden (Reusel 5541) 11,1 10,8 9,0 L0.2 Bladel lhaoert 5527) _0 Eersel (5521) Reusel-De Mierden lhoooe Mierde o.o o.o Reusel-De Mierden (Hulsel 5096) Totaãl orensreoio 3-S 3_ ,1 Rest Zuidoost-Brabant O Brabant-Zuidoost 6-l,-9 3_O 4.O B

9 Br brnt-zu idoort Conclusie De cijfers over het vóórkomen van leukemie bij kinderen in de Kempen geven geen aanleiding om te veronderstellen dat leukemie in de grensregio vaker voorkomt dan gemiddeld in Nederland. In het artikel van Bollaerts wordt een verhoogd risico op kinderleukemie gevonden rondom de centrale van Mol-Dessel. Eerder werd al aangegeven dat dit niet betekent dat er een causale relatie is tussen de centrale en het voorkomen van leukemie. Het gegeven dat leukemie relatief vaker voorkomt komt vermoedelijk door andere oorzaken of een combinatie van oorzaken. Kenniscentrum Onderzoek Auteur: Peter van Nierop Informatieverzoek van: Marit van Dooren, gemeente Reusel-De Mierden Datum: 19 december 2016 Bronnen - Integraal Kankercentrum Nederland (cijfersoverkanker.nl) - Nederlandse Kankerregistratie beheerd door IKNL - CBS Statline ( - Bollaefts K, Simons K, Van Bladel L, De Smedt T, Sonck M, Fierens S, Poffijn A, Geraets D, Gosselin P, Van Oyen H, Francart J, Van Nieuwenhuyse A. Childhood leukaemia near nuclear sites in Belgium, Eur J Cancer Prev Jul 2. - Dekkers SAJ, Slaper H, Tanzi CP. Kinderkanker in de omgeving van kerncentrales: Resultaten van een Duitse studie in perspectief, RIVM rapport ,