De inkoop gezamenlijk met de 23 Groninger gemeenten uit te voeren.

Transcriptie

1 Aan de raad Raadsvergadering: 19 september 2017 Agendapunt: 10 Onderwerp: voorstel solidariteit Jeugdhulpmiddelen Status: besluitvorming, enkelvoudige behandeling Grootegast, 8 september 2017 In 2013 hebben de 23 Groninger gemeenten tezamen een Regionaal Transitie Arrangement (RTA) vastgesteld waarin voor drie jaar (2015, 2016 en 2017) afspraken zijn gemaakt over een verregaande samenwerking in de jeugdhulp. De belangrijkste redenen hiervoor waren dat we te maken hadden met het overgangsrecht in 2015, maar ook een (morele) verplichting hadden richting hulpontvangers en leveranciers om het hulplandschap zoals dat bestond, in stand te willen houden. De inkoop van de jeugdhulp voor het jaar 2015 bestond voornamelijk uit de inkoop van het aanbod voor jeugdigen die onder het overgangsrecht vallen. De RIGG (Regionale Inkooporganisatie Groninger Gemeenten) heeft namens de 23 gemeenten contracten gesloten met aanbieders die in 2014 zorg leverden. Hierbij is aangesloten bij de kwaliteitseisen van vorige financiers. Voor 2016 en 2017 is een Europese aanbesteding gedaan. Deze methode van inkoop past bij enerzijds het geven van gewenste transformatie impulsen en anderzijds biedt het de individuele gemeente de ruimte om invulling te geven aan specifieke lokale wensen. Wellicht ten overvloede willen we graag nog benadrukken dat we door deze wijze van aanbesteden vrij zijn in het kiezen van een aanbieder en alleen de hulp betalen die daadwerkelijk ingezet wordt. Tot en met 2017 op basis van financiele solidariteit, de rekening werd verdeeld over de 23 Groninger gemeenten. Na 2017 loopt het RTA af. In de afgelopen maanden hebben de colleges van de vier Westerkwartiergemeenten een aantal besluiten genomen over hoe we vanaf 2018 verder willen met de inkoop jeugdhulp, de solidariteit daarin en de samenwerking met de 19 andere Groninger gemeenten. Aanleiding In het najaar van 2016 hebben de vier colleges een aantal besluiten genomen met betrekking tot jeugdhulp in de periode welke verderop in deze notitie uitgebreid besproken zullen worden. De besluiten betroffen de samenwerking in de gezamenlijke ambitie tot transformatie, de rol en het mandaat van het DB PG&Z, de gezamenlijke inkoop door de RIGG en het voortbestaan van deze uitvoeringsorganisatie voor deze periode. Alle gemeenten hebben besloten te willen blijven samenwerken en de jeugdhulpproducten via de RIGG te willen inkopen. Tevens hebben de colleges van het Westerkwartier besloten in principe financieel solidair te willen blijven. In datzelfde voorstel is ook aangekondigd dat definitieve besluitvorming over de financiële solidariteit en overige besluiten over de financiering van de jeugdhulp in het voorjaar van 2017 opnieuw aan de colleges worden voorgelegd zodat vervolgens door de gemeenteraden een definitief besluit genomen kan worden. Begin april hebben alle vier colleges een besluit genomen over de percentages rondom het jeugdhulpbudget, welk deel van het budget reserveren we voor de specifieke onderdelen. Reden hiervoor was dat de bepaling van het PGB-budget, de hoogte van het uitvoeringsbudget, de eigen bestedingsruimte en de gezamenlijke financiering van de instandhouding van voorzieningen mede bepalend zijn voor de hoogte van het aan te besteden ZIN-budget. Dit aanbesteedbare bedrag ZIN moest in het inkoopdocument voor de inkoop Jeugdhulp worden opgenomen. Dit document is op 1 mei 2017 gepubliceerd. Het besluit wat nog genomen dient te worden is het definitieve besluit of de Westerkwartiergemeenten financieel solidair willen blijven op het inkoopbudget ZIN en PGB gedurende de periode

2 Besluitvorming in andere gemeenten De gemeenteraad van Groningen heeft al kenbaar gemaakt niet financieel solidair te willen zijn in de periode Hoofdreden hiervoor is dat de gemeente Groningen meer vrijheid wil bij het besteden van de middelen en daarmee de inrichting van de voorkant van de jeugdhulpketen. De colleges van Bellingwedde en Vlagtwedde hebben een voorlopig besluit genomen om niet meer solidair te zijn, dit voornamelijk om financiële redenen. Het definitieve besluit moet in die gemeenten echter nog door de gemeenteraden genomen worden. Reeds genomen besluiten ten aanzien van de inkoop Jeugdhulp Zoals aangegeven lopen de gemaakte afspraken tot 1 januari Voor het eventueel gezamenlijk inkopen van jeugdhulp na 2018 was minimaal een jaar nodig om het proces te kunnen doorlopen. In november 2016 heeft het college daarom de eerste besluiten genomen om het proces te kunnen starten. Hieronder de meest essentiele. Belangrijk daarbij is om goed het onderscheid tussen samenwerking op onderdelen als inkoop, monitoring, etc en solidariteit op financien duidelijk voor ogen te houden. In het voorstel werd daarin ook duidelijk onderscheid gemaakt. Besloten is: Om gezamenlijk met de andere Groninger gemeenten na 2017 nog tenminste 3 jaar door te gaan met de transformatie, inkoop en monitoring van de jeugdhulp en daartoe: 1. Het DB van de GR PG&Z voor de periode van 2018 tot en met 2020 te mandateren voor de uitvoering van de inkooprol in de jeugdhulp, als basis voor de samenwerking in de jeugdhulp; 2. De Regionale Inkoop Organisatie Groninger Gemeenten (RIGG) van in stand te houden voor de uitvoering van de inkoop en monitoring en de advisering op inhoud, toegang, berichtenverkeer en financiën; 3. Het DB van de GR PG&Z te machtigen om een concept mandaat- en machtigingsregeling op te stellen voor de inkoop van de jeugdhulp (ZIN) voor de periode ; 4. Daarin de directeur van de RIGG te mandateren/machtigen om de inkoop voor de Jeugdhulp (ZIN) voor die periode uit te voeren; 5. Samen met de aanbieders van jeugdhulp een nieuw Regionaal Transformatie Arrangement (RTA) op te stellen voor de jaren ; 6. Gezamenlijk de verantwoordelijkheid te nemen voor eventuele frictiekosten van de RIGG na 2020 (betreft maximaal 6 à 7 fte); De inkoop gezamenlijk met de 23 Groninger gemeenten uit te voeren. Ten aanzien van de financiele solidariteit zijn de volgende besluiten genomen: 1. Financieel solidair te zijn met alle Groninger gemeenten op de zeer specialistische, bovenregionaal en landelijk ingekochte jeugdhulp én de gesloten jeugdhulp (waarvoor een rechterlijke machtiging nodig is); 2. Dat onze gemeente, op basis van onderbouwde voorstellen vanuit de RIGG, naast de inkoop middels de aanbesteding, haar aandeel in de gezamenlijke uitgaven zal blijven betalen voor: de gesubsidieerde voorzieningen zoals cliëntenparticipatie, bereikbaarheidsdiensten en Veilig Thuis; de verplichte inkoop van de uitvoering van JB en JR maatregelen van de Gecertificeerde Instellingen; de uitvoeringskosten van de RIGG; en indien nodig een instandhoudingsbijdrage voor verblijfsvoorzieningen die het bestuur noodzakelijk acht in onze regio, maar die door onderbezetting in hun voortbestaan worden bedreigd. 3. Dat onze gemeente in beginsel na 2017 de financiële solidariteit voor alle Zorg in Natura en PGB met de andere gemeenten wil voortzetten; en spreekt daarbij de voorkeur uit om dit samen te doen met alle (individuele) gemeenten die voor financiële solidariteit kiezen. 4. Om uiterlijk in het voorjaar van 2017 door de individuele gemeenteraden een definitief besluit te nemen over de financiële solidariteit.

3 Tot slot is in april 2017 een nader besluit genomen over de bepaling van het PGB-budget, de hoogte van het uitvoeringsbudget, de eigen bestedingsruimte en de gezamenlijke financiering van de instandhouding van voorzieningen (nadere uitwerking van besluitpunten uit de tekst hierboven). De RIGG heeft de colleges verzocht een besluit te nemen over de percentages rondom het jeugdhulpbudget omdat ze mede bepalend zijn voor de hoogte van het aan te besteden ZIN-budget. Dit aanbesteedbare bedrag ZIN moest in het inkoopdocument voor de inkoop Jeugdhulp worden opgenomen. Dit document is op 1 mei 2017 gepubliceerd. Over welk deel van het budget gaat de discussie over financiele solidariteit? Zoals aangegeven zijn er al een aantal besluiten genomen die samenhangen met het besluit over financiële solidariteit. Zo is er besloten om solidair te blijven op de financiering van voorzieningen en instandhoudingskosten verblijf en gecertificeerde instellingen omdat sommige voorzieningen wettelijk verplicht zijn en/of beschikbaar dienen te zijn. Om die reden worden zij financieel gegarandeerd. Deze voorzieningen moeten dus ook in de toekomst gezamenlijk worden gefinancierd. De gezamenlijk te financieren voorzieningen zijn de volgende voorzieningen: Landelijke inkoop van specialistische voorzieningen Bovenregionale inkoop van Jeugdhulp Plus (JH+) Zeer specialistische voorzieningen Regionale voorzieningen zoals de bereikbaarheidsdienst, Veilig Thuis, cliëntorganisaties en de regionale coördinatietaken voor een aantal voorzieningen. Met de financiering van deze voorzieningen is een percentage van 10,9% van het jeugdhulpbudget gemoeid. Naast de gezamenlijk te financieren voorzieningen behouden de gemeenten zelf ook een deel van de middelen voor: Uitvoeringskosten PGB (2,5%) Uitvoeringskosten ZIN (2,5%) Versterking van de voorkant (8%) Decentralisatie toegang GGD/oud BJZ medewerkers (2,3%) Hiermee is een percentage van 15,3% (van het totaalbudget jeugdhulp) gemoeid. De discussie over wel of niet solidair zijn betreft het inkoopbudget ZIN en PGB, waarmee een percentage van 73,8% (van het totaalbudget jeugdhulp) gemoeid is. Financiële solidariteit Er zijn verschillende redenen op grond waarvan kan worden besloten om wel of niet solidair te zijn. Wij trachten een zo volledig mogelijk beeld te schetsen. Wij gaan uit van het principe dat alle jeugdigen in de provincie Groningen dezelfde jeugdhulp zou moeten krijgen. Met deze insteek hebben de 23 gemeenten in 2013 besloten solidair met elkaar te zijn gedurende de periode Zo waren we als gemeenten nooit zover gekomen en geweest als we in 2014 niet hadden besloten om gezamenlijk op te trekken en het jeugdhulplandschap vorm te geven. Het heeft ons veel goede dingen gebracht, jeugdigen kregen de ondersteuning die ze nodig hadden en we hebben een hoogwaardige samenwerking met onze aanbieders tot stand kunnen laten komen. We leren nog steeds veel van elkaar. We zijn nog volop in ontwikkeling. Landelijk gezien wordt vaak gekeken naar hoe een en ander in Groningen geregeld is. In het proces daarna is gebleken dat gemeenten verschillende (politieke) keuzes hebben gemaakt die er voor zorgden dat er verschillen in tempo en ontwikkeling (bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de basisteams) zijn ontstaan. Deze keuzes hebben ook financiële gevolgen. Een basisteam dat minder goed gefaciliteerd wordt zal eerder doorverwijzen naar zwaardere hulp dan een goed werkend basisteam. In het

4 Westerkwartier is er flink geïnvesteerd in de basisteams. Het blijkt in de praktijk dat gemeenten elkaar bestuurlijk niet aanspreken op het niet functioneren van de lokale teams. Afspraken hierover zijn ook onvoldoende gemaakt. Sturing is dus niet mogelijk. We blijven daarbij afhankelijk van de (politieke) keuzes die andere gemeenten maken. Onlangs is de concept afrekening jeugdhulp over 2016 van de RIGG ontvangen. Daaruit bleek (uit de eerste berekeningen) dat de gemeenten in het Westerkwartier binnen de grenzen van het eigen jeugdhulpbudget zijn gebleven. Vanwege fikse tekorten bij de andere gemeenten (met name Groningen, Oldambt, Veendam, Hoogezand en Stadskanaal) moeten de Westerkwartiergemeenten, omdat we solidair zijn, echter een fiks bedrag bij betalen. Wij willen hierbij opmerken dat gemeenten sinds de invoering van de Jeugdwet al met 15% zijn gekort op de jeugdhulpbudgetten. Daarnaast is vanuit de beschikbare middelen ook de transformatie in gang gezet. Transformeren vergt investeringen welke zich op een later moment weer terug zullen verdienen. Dat er een tekort op de budgetten is ontstaan was voorzien en niet te voorkomen. Over 2017 moet ook uitgegaan worden van een tekort op het totaalbudget. Het is echter lastig in te schatten hoe de situatie na 2018 zal zijn. Duidelijk is wel dat de lasten voorlopig niet zullen dalen. Op basis van de meicirculaire 2017 blijkt dat de budgetten met name in de provincie Groningen de komende jaren zullen stijgen. De meeste gemeenten in Groningen ontvangen in 2018 ten opzichte van 2017 een hogere Rijksbijdrage. Voor de gemeenten in het Westerkwartier gaat het om Grootegast + 9%, Leek + 13%, Marum + 6% en Zuidhorn + 9%. Een klein aantal gemeenten gaat er echter zeer beperkt of niet op vooruit. Hierbij ook gemeenten die te kampen hebben met een fors tekort op de huidige beschikbare middelen. Er zal provinciaal gezien dus een tekort blijven bestaan waar de gemeenten in het Westerkwartier aan mee blijven betalen als er besloten wordt solidair te blijven. Hoe groot dit tekort is valt op dit moment nog niet aan te geven. Wij benadrukken nogmaals dat het op dit moment niet mogelijk is om een betrouwbaar financieel overzicht te bieden. Er zijn nog teveel onduidelijkheden en we beschikken alleen over cijfers (gebruik jeugdhulp) van De vraag is hoe betrouwbaar deze zijn. We zullen daarnaast ook de septembercirculaire af moeten wachten om een betrouwbaar beeld te kunnen geven. Gesteld kan worden dat het van belang is om solidair te zijn op het inkoopbudget ZIN en PGB, omdat we op de zwaardere en duurdere vormen van jeugdhulp solidair zijn. Zodoende zouden we solidair zijn op het geheel en niet op alleen de achterkant. Daarvoor is het nodig dat gemeenten elkaar aan moeten spreken op het organiseren en functioneren van de voorkant (de basisteams) en de wijze waarop en wanneer jeugdigen naar niet vrij toegankelijke jeugdhulp worden verwezen. Dit blijkt, zoals eerder al geconstateerd, in de praktijk niet te gebeuren. Gemeenten spreken elkaar niet aan op de keuzes die zij maken bij het inrichten van de lokale teams. Hiermee komt een reden om financieel solidair te blijven te vervallen. Tot slot kent het voorliggende besluit een beperkte periode, namelijk 3 jaar. In 2019 zal opnieuw moeten worden besloten hoe we verder gaan met de samenwerking. Er is dan ook sprake van een nieuwe situatie omdat we dan nog beter op orde zijn, de herindeling plaats heeft gevonden en we wellicht de eerste vruchten kunnen plukken van de investering op de transformatie. Conclusie en advies Tot nu toe hebben we steeds in gezamenlijke discussies geconcludeerd dat we op basis van principiële argumenten solidair willen blijven. We staan inhoudelijk gezien nog steeds achter deze argumenten. Echter realiseren we ons dat we door solidair te blijven we de (politieke) keuzes van de individuele gemeenten financieren. Er is onvoldoende sturing en grip mogelijk op deze keuzes van de andere gemeenten. De Westerkwartier gemeenten hebben goed geïnvesteerd (niet alleen financieel) in het CJG en daarmee een goed werkend basisteam neergezet. Dit is niet in iedere gemeente hetzelfde.

5 Daarnaast spelen ook financiële overwegingen een rol bij een te nemen besluit. De financiële prognose voor de komende jaren is zodanig negatief, dat wij hierin een kantelpunt hebben bereikt waarop wij toch adviseren om niet financieel solidair te zijn met de andere Groninger gemeenten. De voorlopige cijfers zijn ondanks hun onbetrouwbaarheid zodanig dat we met solidariteit op het jeugdhulpbudget ZIN en PGB budget steeds meer bij zullen moeten dragen, waarbij wij geen grens kunnen aangeven tot in welke mate dit zal zijn. Omdat we als 23 Groninger gemeenten hoe dan ook wel solidair blijven op een deel van de hulp (de eerder genoemde 10,9%), zullen we alsnog een cultuur moeten creëren waarin we elkaar aanspreken op het gebruik hiervan. Voorstel Wij stellen u voor in te stemmen met het besluit om voor de periode niet financieel solidair te zijn met de andere Groninger gemeenten op het inkoopbudget ZIN en PGB, met uitzondering van de Westerkwartiergemeenten. Het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Grootegast, E. Paré, secretaris A. van der Tuuk, burgemeester