Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 27 september 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 7 november 2012

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij Kindcentrum Mozaïek Plaats : Helmond BRIN-nummer : 10FM Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 27 september 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 7 november 2012 DEFINITIEF

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 27 september 2012 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op basisschool Kindcentrum Mozaïek naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 15 december 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten, en het onderwijsleerproces op de school. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 22 februari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie een aantal lessen heeft bijgewoond en gesprekken heeft gevoerd met de directie en de intern begeleiders en leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 5 van 11

6

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen pagina 7 van 11

8 Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De school heeft de afgelopen periode sinds het vorige kwaliteitsonderzoek hard gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Daarbij stonden vooral de verbetering van de resultaten en de verdere ontwikkeling van de afstemming van het onderwijs op de verschillen tussen de leerlingen centraal. Deze investeringen hebben ertoe geleid dat er nu bij diverse onderdelen van de afstemming een behoorljjke verbetering zichtbaar is. Ook de resultaten aan het einde van de basisschool waren, na een reeks van jaren waarin dit niet het geval was, in 2012 weer voldoende. De koers die de school heeft gekozen en de inspanningen die daarbij door het team zijn geleverd om tot verbetering te komen, hebben hun eerste vruchten afgeworpen. Dit verdient waardering. Toch is er nog alle reden om deze inspanningen niet alleen met volle kracht voort te zetten, maar zelfs nog te intensiveren. Het perspectief voor de aankomende groepen schoolverlaters is op grond van de beschikbare resultaten namelijk niet gunstig. En de resultaten gedurende de schoolperiode zijn op dit moment nog onvoldoende. Daar komt bij dat de inspectie tijdens het tussentijdse kwaliteitsonderzoek een aantal duidelijke aanvullende verbeterpunten in het onderwijsleerproces heeft vastgesteld. Deze liggen op het vlak van de betrokkenheid van de leerlingen, maar ook op het gebied van de afstemming van het aanbod. Hoewel er in het kader van dit onderzoek geen elementen van het aanbod zijn beoordeeld, heeft het onderzoek er wel toe geleid dat zwakke plekken in het aanbod aan het licht zijn gekomen. Een ander punt is dat de aansturing en aanpak van de onderwijsontwikkeling op dit moment om meer precisie in de uitwerking vraagt. Het team staat voor de opgave om omvangrijke en ingrijpende aanpassingen in het onderwijsleerproces in praktijk te gaan brengen. Dit vraagt een duidelijk uitgewerkte planning van na te streven tussendoelen. Dit alles kan zijn beslag krijgen binnen een groeiende opbrengstgerichte cultuur. Voor deze cultuur is inmiddels een belangrijke basis gelegd, er zijn bijvoorbeeld al duidelijke initiatieven genomen om trendanalyses op te stellen van de bereikte toetsresultaten. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De resultaten aan het einde van de basisschool gemeten met de Eindtoets van Cito waren in 2010 en 2011 onvoldoende. Het resultaat van 2012 is echter voldoende. Dit betekent dat de resultaten aan het einde van de basisschool volgens de geldende beslisregels als voldoende kunnen worden beoordeeld. Toch is er nog alle reden om wat dit onderdeel betreft bezorgd te zijn over de toekomst. De resultaten van de aankomende groepen schoolverlaters (huidige groep 7 en 8) zijn op dit moment nog duidelijk risicovol. De school zal er dus alles aan moeten doen om op korte termijn tot verbetering van de resultaten te komen. Dezelfde zorg geldt voor de tussentijdse resultaten (indicator 1.2), deze zijn namelijk onvoldoende. De resultaten op de toetsen voor rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 en die van begrijpend lezen in groep 6 zijn onvoldoende. pagina 8 van 11

9 Didactische handelen De kwaliteit van de instructie is voldoende. De leraren slagen erin om heldere uitleg te geven, in kleine stapjes met een duidelijke opbouw. Deze basale instructiekwaliteit vormt uiteraard een gunstig uitgangspunt voor de verdere verbetering van het onderwijs. Hoewel het beeld op schoolniveau zonder meer positief is, bestaan er op dit gebied overigens wel enige verschillen tussen de leraren. De inspectie vraagt in dit kader nog aandacht voor een aantal elementen van de instructie: de leerlingen richten op het doel van de instructie, nagaan of de leerlingen de uitleg begrijpen en terugblik aan het einde van de les. Hoewel de leraren erop gericht zijn om een taakgerichte werksfeer te realiseren, is de actieve betrokkenheid van de leerlingen op dit moment niet voldoende. Tijdens de lesobservaties bleek dat in verschillende groepen leerlingen niet goed met hun taak bezig zijn en soms ook niet actief meedoen tijdens de instructie. Dit is een belangrijk punt, omdat het mede voorwaardelijk is om goede resultaten te kunnen bereiken. Afstemming en zorg en begeleiding Op het gebied van afstemming heeft het team een erg goede ontwikkeling doorgemaakt, er zijn op diverse fronten duidelijke verbeteringen gerealiseerd. De afstemming is nu op alle onderzochte punten voldoende. De leraren benutten de afstemmingsmogelijkheden van methodes om de verwerking af te stemmen op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Er wordt gewerkt met herhalings- en verrijkingsstof en leraren bieden leerlingen die de basisstof beheersen ook extra leersof aan. Ze laten leerlingen ook gebruik maken van extra oefenprogramma's op de computer. Ook de afstemming van de instructie is voldoende. Leraren geven, soms na een korte basisinstructie, verlengde instructie aan subgroepjes. Dit alles is vooral gebaseerd op de analyses van methodegebonden toetsen. In de school is hier nu een eenduidige aanpak zichtbaar. Een positief punt hierbij is ook dat de differentiatie in de dag- en weekplanningen van de leraren is opgenomen. De analyses van toetsen vormen belangrijke input om groepsplannen op te stellen. De leraren maken hiervoor ook gebruik van analyses van methodeonafhankelijke toetsen. Via analyseformulieren brengen de leraren goed in beeld hoe de ontwikkeling van de leerlingen verloopt. De school is nu zover dat voor verschillende vakken al groepsplannen zijn opgesteld. Hoewel er nog verschillen in kwaliteit zichtbaar zijn, kunnen de plannen de uitvoering van differentiatie goed ondersteunen. De volgende stap is om de doelen (in termen van te bereiken toetsresultaten en inhoudelijke doelen) te concretiseren. Dat geldt in ieder geval ook voor de doelen die nagestreefd worden voor de zorgleerlingen. Het is begrijpelijk dat de school de hulp aan individuele zorgleerlingen wil clusteren, toch is nadere analyse van de hulpvraag van deze leerlingen noodzakelijk om tot een meer gerichte clustering van de hulp te kunnen komen. Hiermee kan de hulp nog effectiever en doelmatiger plaatsvinden. Kwaliteitszorg De school heeft een goede start gemaakt met het evalueren van de opbrengsten. Er zijn trendanalyses opgesteld voor de toetsen uit het leerlingvolgsysteem. Deze overzichten worden op groepsniveau met de leraren besproken om te bezien of er voor de betreffende groep specifieke interventies nodig zijn. Deze gesprekken vinden plaats in het kader van de opzet van de groepsplannen. Daarnaast spelen de analyses van toetsresultaten op schoolniveau een rol om het schoolbeleid verder te richten. Deze analyses moeten echter verder tot ontwikkeling worden gebracht. Bij het zoeken naar verklaringen voor bepaalde trends zou de school allerlei aspecten moeten betrekken (leerstofaanbod, didactisch handelen, onderwijstijd, zorg, verwachtingen van leraren etc.), dit kan de keuze voor bepaalde interventies beter onderbouwen. pagina 9 van 11

10 De aanpak van de onderwijsontwikkeling is op dit moment niet planmatig genoeg. De school is met verschillende verbeterthema's bezig en heeft hiervoor ook plannen gemaakt. De uitwerking van de plannen is echter niet concreet genoeg. De verbeterthema's zijn dermate ingrijpend en vereisen vaak ook dusdanig andere of nieuwe leerkrachtvaardigheden, dat het noodzakelijk is om de doelen die op langere termijn worden nagestreefd 'smart' uit te werken in concrete tussendoelen (op het niveau van leerkrachtgedrag). Dit maakt het makkelijker om tussentijds te evalueren of de onderwijsontwikkeling bevredigend verloopt en het biedt het team nog beter zicht op de koers van de school. Overige bevindingen In het kader van dit tussentijdse kwaliteitsonderzoek zijn geen indicatoren op het gebied van leerstofaanbod beoordeeld. Tijdens de lesobservaties en de gesprekken, is dit onderwerp echter wel aan de orde geweest vanwege de relevantie ervan voor de verbetering van de resultaten. De inspectie beschrijft hierna de bevindingen op dit gebied. * Afstemming taalaanbod Een groot deel van de leerlingenpopulatie bestaat uit anderstalige of taalzwakke leerlingen. Hoewel de leraren binnen de taalmethode aandacht besteden aan woordenschat en hoewel er gewerkt wordt met een taalklas voor kleuters, is dit niet voldoende om de taalontwikkeling (met name woordenschat) van al deze leerlingen op een voldoende niveau te brengen. Daar komt bij dat de resultaten van veel leerlingen bij begrijpend lezen sterk afhankelijk zijn van de mate waarin de woordenschat is ontwikkeld. De school zal naast de aanpak van woordenschat binnen de taalmethode een duidelijke lijn moeten opzetten om ook bij andere vakken (wereldoriëntatie) op structurele wijze te werken aan de taalontwikkeling. Daarnaast verdient de inrichting van de leslokalen aandacht, de leeromgeving zou meer dan nu het geval is taalontwikkeling moeten stimuleren. En een laatste punt is dat de taalontwikkeling van de leerlingen ook een impuls krijgt door meer gelegenheid te bieden voor mondelinge communicatie (interactie). Om de voortgang van de leerlingen op het gebied van woordenschat in beeld te brengen zal de school hiervoor een methode-onafhankelijke toets in gebruik moeten nemen. * Onderwijs aan het jonge kind De vormgeving van het onderwijs aan het jonge kind is één van de punten waar de school zich meer mee wil gaan beziggehouden. De inspectie ondersteunt dit voornemen. Het aanbod in de kleutergroepen zou meer dan nu het geval is gebaseerd moeten zijn op tussendoelen en leerlijnen. De leerinhouden worden in de context van thema's aangeboden. Binnen deze aanpak is duidelijk zichtbaar dat de school breedte in het aanbod realiseert. De praktijk laat zien dat er in de afzonderlijke groepen aandacht wordt besteed aan activiteiten op het gebied van taalontwikkeling en wiskundige oriëntatie. Het is echter niet helder traceerbaar hoe de keuze van de activiteiten zich verhoudt tot leerlijnen en tussendoelen. Hierdoor is het niet zeker of aan alle relevante aspecten van de taalontwikkeling en wiskundige oriëntatie op evenwichtige en systematische wijze aandacht wordt besteed. Binnen de school bestaan plannen om in de kleutergroepen te gaan werken met een bepaald programma. Een dergelijke aanpak kan ertoe leiden dat er meer sprake is van een beredeneerd aanbod. De implementatie van dit programma zal echter goed moeten worden ondersteund. pagina 10 van 11

11 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is op onderdelen verbeterd, maar vertoont nog belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak blijft gehandhaafd. pagina 11 van 11