Gelijkwaardigheid equivalente daglichttoetreding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gelijkwaardigheid equivalente daglichttoetreding"

Transcriptie

1 Bouwfysica Gelijkwaardigheid equivalente daglichttoetreding Op verzoek van het hoofdbestuur van de NVBV heeft de Werkgroep Gelijkwaardigheid na afloop van de jaarvergadering van de NVBV op 10 april j.l. een toelichting gegeven over de toepassing van een gelijkwaardige oplossing voor het berekenen van de equivalente daglichtoppervlakte. Dit naar aanleiding van de publicatie van twee casussen van de Werkgroep [1]. Dit zijn: 4. Onjuiste bepaling van benodigde daglichtoppervlakte (gepubliceerd op 0 mei 003) en.8 Zijdelingse daglichttoetreding van een verticaal raam (gepubliceerd op 6 juni 007). In dit artikel is de gelijkwaardige oplossing verder uitgewerkt. Werkgroep Gelijkwaardigheid Relatie met de uitgangspunten van het Bouwbesluit Daglichttoetreding heeft direct of indirect een relatie met alle vijf de uitgangspunten (ook wel pijlers genoemd) van Bouwbesluit 003. Veiligheid Bij veiligheid kan daglicht een rol spelen om vallen te voorkomen en voor mensen in een vreemde omgeving voor oriëntatie bij het vluchten. Omdat deze veiligheidsaspecten beter kunnen worden gewaarborgd door kunstlicht, zijn er in het hoofdstuk veiligheid van Bouwbesluit 003 geen directe daglichteisen opgenomen. Indirect is het voorschrift dat in een besloten rookvrije vluchtroute noodverlichting aanwezig moet zijn, gebaseerd op het feit dat in dergelijke ruimten bij het uitvallen van kunstlicht, vooral s nachts al gauw te weinig licht zal zijn om veilig te kunnen vluchten. Gezondheid In de periode (1986 tot en met 1991) dat voorschriften voor daglichttoetreding voor het Bouwbesluit werden ontwikkeld, was het niet duidelijk waarom daglichttoetreding uit een oogpunt van gezondheid van belang was. Wel was bekend dat daglicht op patiënten in patiëntenkamers een positieve uitwerking heeft. Eveneens was bekend dat het kunnen volgen van het dag- en nachtritme van belang is. Om goede voorschriften te kunnen geven was een betere kennis omtrent de relatie tussen gezondheid en voor te schrijven raamafmetingen van belang. Om die reden is dan ook in opdracht van het Ministerie van VROM daar in 1988 een literatuurstudie naar gedaan []. In het rapport van deze studie is te lezen: De vraag van de opdrachtgever welke minimum raamafmetingen uit het oogpunt van gezondheid nog acceptabel zijn kon aan de hand van de bestudeerde literatuur niet worden beantwoord. Het raam in de woning is alleen vanwege de psychische beleving ten aanzien van dagverlichting, bezonning en contact met buiten van belang. Ook wanneer deze psychische beleving als aspect van gezondheid wordt beschouwd, is de vraag niet te beantwoorden. Pas wanneer in 00 een derde fotoreceptor [3] wordt ontdekt die niet via de visuele cortex, zoals de bekende kegeltjes en staafjes, functioneert maar via suprachiasmatiosche kern (SCN), wordt duidelijk waarom de vraag niet beantwoord kon worden. Deze SCN krijgt zijn informatie evenals de staafjes en kegeltjes via het netvlies, doch niet uit waarnemingen door staafjes en kegeltjes, maar uit speciale cellen in de ganglionlaag. Hiervoor is vooral de kwantiteit van het licht van belang. Dit blijkt van belang te zijn voor de lichaamstemperatuur, de alertheid en voor de aanmaak van de hormonen cortisol en melatonine. Goed functioneren van de SCN is van belang om goed te kunnen slapen, depressies te beperken en cognitief te functioneren. Kortom deze niet-visuele waarnemingen blijken via een ander deel van de hersenen dan waar de visuele waarnemingen worden verwerkt, van grote invloed te zijn op de gezondheid. De hoeveelheid licht die nodig is voor het functioneren van de SCN, kan niet gemakkelijk door middel van kunstlicht worden verkregen. Bruikbaarheid Vanuit het oogpunt van bruikbaarheid is licht vooral van belang voor het kunnen verrichten van visuele taken en het leveren van voldoende productie. Hiervoor is kunstlicht uitstekend geschikt en zelfs de enige oplossing op donkere dagen en na zonsondergang. Energiezuinigheid Bij energiezuinigheid is het van belang om het gebruik van kunstlicht te beperken, teneinde elektrische energie te besparen. Deze besparing kan vooral bereikt worden als ramen zodanig worden ontworpen dat visuele taken bij daglicht kunnen worden uitgevoerd. Ter voldoening aan de op grond van Bouwbesluit 003 voorgeschreven grenswaarde voor de energieprestatie-eis is in de van toepassing zijnde norm [4] bepaald dat voor het in rekening brengen van energie voor verlichting een lagere waarde in

2 wet- en regelgeving Bouwfysica een zogenaamde daglichtsector mag worden aangehouden als gebruik gemaakt wordt van een daglichtschakeling of -regeling, of als een vertrekschakeling aanwezig is met de mogelijkheid om een gevelzone afzonderlijk aan of uit te schakelen. Voor de daglichtsector is ervan uitgegaan dat de daglichtfactor op een bureau ongeveer 3% is [5]. Milieu Aan hoofdstuk 6 van Bouwbesluit 003 is nog geen invulling gegeven. Naar verwachting zal een milieuprestatie worden ingevoerd die is gebaseerd op een bepalingsmethode [6], waarbij uitgegaan wordt van een levenscyclusanalyse (LCA). Hierbij zal daglichttoetreding slechts een indirecte rol spelen waar het gaat om het aanbrengen van ramen en via de invloed van ramen op de energieprestatie. Onderzoek dat ten grondslag ligt aan voorschriften voor daglichttoetreding De voorschriften voor daglichttoetreding zijn, overeenkomstig de basisfilosofie die ten grondslag ligt aan het Bouwbesluit, gegeven in de vorm van een prestatie-eis, die bestaat uit een bepalingsmethode en grenswaarden. Bepalingsmethode Voor het bepalen van de equivalente daglichtoppervlakte verwijst Bouwbesluit 003 naar een bepalingsmethode die is opgenomen in NEN 057 [7]. Deze NEN is een vereenvoudigde methode voor de berekening van de equivalente daglichtoppervlakte. Aanvankelijk had het NEN beoogd om de volledige methode te publiceren. Omdat deze voor de dagelijkse praktijk van het bouwtoezicht te uitgebreid kon zijn, werd besloten om eerst een vereenvoudigde versie [8] daarvan uit te geven, waarbij onder andere geen rekening werd gehouden met zijdelingse belemmeringen. Het voortrekken van de vereenvoudigde methode was noodzakelijk om de bepalingsmethode tijdig, dat wil zeggen voor de inwerkingtreding van het Bouwbesluit in 199 gereed te hebben. Beoogd werd om nadien NEN 056 uit te geven, waarmee dan een verfijnde berekening kon worden gemaakt. Het ontwerp van NEN 056 was toen al wel beschikbaar [9]. Aan het ontwerp van NEN 056 en daarmee indirect ook aan NEN 057 ligt een onderzoek ten grondslag [10]. Aan dit onderzoek ligt veldonderzoek ten grondslag en aanvullend modelonderzoek. Aanvullend onderzoek werd nodig gevonden, omdat in het veldonderzoek slechts beperkte externe lichtbelemmeringen voorkwamen. In dit onderzoeksrapport is het volgende te lezen: Analyse van de resultaten leert dat kwantitatief gelijk gewaardeerde situaties zich niet eenvoudig laten verklaren uit een daglichtniveau in één of enkele punten in een vertrek. Dit is te verklaren uit het feit dat de lichtverdeling - in een lineaire grootheid gemeten (daglichtfactor, hemelcomponent) - plaatselijk grote verschillen kan vertonen tussen de vergeleken situaties. Ook een oppervlakte-grootheid, welke het deel van de vertrekoppervlak weergeeft dat een zeker lichtniveau onder- of overschrijdt blijkt om dezelfde reden geen goede verklarende variabele te zijn. Hetzelfde geldt voor de gemiddelde verlichtingssterkte op een horizontaal vlak (equivalent met de flux op dat vlak). In het hetzelfde rapport is op basis hiervan de volgende conclusie te lezen: Gegeven het feit dat de gangbare en bij de uitwerking van het veldonderzoek ontwikkelde lichttechnische grootheden om de genoemde redenen niet of minder geschikt zijn om er belemmerde situaties mee te beschrijven is naar een andere grootheid gezocht, waarin de invloed van verschillende soorten van belemmering eenduidig tot uitdrukking kan worden gebracht. Deze is gevonden in de gemiddelde verlichtingssterkte op het raam. Alleen al op grond hiervan moet geconcludeerd worden, zoals de Werkgroep in casus 4. heeft aangegeven, dat er geen sprake kan zijn van een gelijkwaardige bepalingsmethode als: wordt uitgegaan van een gemiddelde verlichtingssterkte op een horizontaal vlak; of interne reflectie in rekening wordt gebracht. Bepalingsmethode voor complexere situaties In het ontwerp van NEN 056 is voor complexe belemmeringen bij een verticaal raam een grafische methode opgenomen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een door de vakgroep Bouwfysica, faculteit Civiele techniek van de TU-Delft, gemaakt daglichtdiagram voor verticale vlakken en CIE-hemelkoepel (zie figuur ) waarin bij onbelemmerde hemel 800 stippen (100 vakjes van 8 stippen) onbedekt zijn en een verlichtingssterkte geeft van 39,6% ten opzichte van de verlichtingssterkte in het vrije veld. Als referentie is echter uitgegaan van een situatie dat sprake is van een tegenovergelegen belemmering van 15 (665 stippen onbedekt). Verder is hierbij aangenomen dat de reflectie 4% van de verlichtingssterkte in het vrije veld is. De referentieverlichtingssterkte is: ,6%+4%36,9% 800 ten opzichte van het vrije veld. Op basis van het aantal onbelemmerde stippen kan in een belemmerde situatie een ontvangfactor, f tot worden bepaald. aantal stippen 36,9+4 Hierbij is f tot ,9 aantal stippen 0, % 36,9 Omdat uit onderzoek is gebleken dat de hoeveelheid daglicht niet rechtevenredig is met f tot, is een correctiefactor op de doorlaat toegepast. Dit betekent dat aan de hand van f tot, de bijbehorende Cb in tabel 1 (die is overgenomen uit [10]) moet worden afgelezen.

3 Bouwfysica Met deze methode kunnen ook de uitkomsten gecontroleerd worden die tot stand zijn gekomen door middel van een computerprogramma. Wordt met een computerprotabel 1: Belemmeringsfactor ( ) afhankelijk van de totale ontvangfactor (f tot ) f tot f tot f tot f tot f tot f tot f tot f tot f tot 1,00 1,00 0,90 0,90 0,80 0,80 0,70 0,71 0,60 0,65 0,50 0,60 0,40 0,56 0,30 0,5 0,0 0,7 0,99 0,99 0,89 0,89 0,79 0,79 0,69 0,71 0,59 0,65 0,49 0,60 0,39 0,55 0,9 0,49 0,19 0,5 0,98 0,98 0,88 0,88 0,78 0,78 0,68 0,70 0,58 0,64 0,48 0,59 0,38 0,55 0,8 0,47 0,18 0, 0,97 0,97 0,87 0,87 0,77 0,77 0,67 0,69 0,57 0,64 0,47 0,59 0,37 0,54 0,7 0,44 0,17 0,0 0,96 0,96 0,86 0,86 0,76 0,76 0,66 0,69 0,56 0,64 0,46 0,58 0,36 0,54 0,6 0,4 0,16 0,17 0,95 0,95 0,85 0,85 0,75 0,75 0,65 0,68 0,55 0,64 0,45 0,58 0,35 0,54 0,5 0,39 0,15 0,15 0,94 0,94 0,84 0,84 0,74 0,74 0,64 0,68 0,54 0,6 0,44 0,57 0,34 0,53 0,4 0,37 0,93 0,93 0,83 0,83 0,73 0,74 0,63 0,67 0,53 0,61 0,43 0,57 0,33 0,53 0,3 0,35 0,9 0,9 0,8 0,8 0,7 0,73 0,6 0,66 0,5 0,61 0,4 0,56 0,3 0,5 0, 0,3 0,91 0,91 0,81 0,81 0,71 0,7 0,61 0,66 0,51 0,61 0,41 0,56 0,31 0,5 0,1 0,30 Deze uitkomst is beduidend lager dan wat volgens de nu geldende bepalingsmethode mag worden aangehouden. Dit betekent dat de huidige bepalingsmethode niet conservatief is ten opzichte van de verfijnde bepalingsmethode. Dit heeft tot gevolg dat het publiceren van de verfijnde methode zoals in de ontwerp NEN 056 beschreven weinig zinvol is. Immers, vrijwel altijd zal met de vereenvoudigde methode een beter of eenzelfde resultaat worden berekend. Inmiddels bestaat kennelijk het voornemen om de hoek waarbinnen de belemmeringen in aanmerking moet worden genomen in de volgende versie van NEN 057 in plaats van op 30 op 50 te stellen [11]. 1 Zijdelingse belemmering Omdat bij het opstellen van de vereenvoudigde methode ervan uit is gegaan dat de kans op een zijdelingse belemmering in de praktijk voldoende klein is, kon de methodiek sterk vereenvoudigd worden. Dit had wel tot gevolg dat de zijdelingse belemmering, zoals getekend in figuur 1, de maximale belemmering is, die niet als belemmering in rekening hoeft te worden gebracht. Zou figuur 1, in de uitgebreide methodiek worden beschouwd, dan zou het aantal onbedekte stippen in het daglichtdiagram (figuur ) nog slechts 47 zijn (in figuur is het halve diagram getekend, waarin 13,5 stip bedekt zijn). Hieruit volgt: f tot 47 0, ,44 Cb 0,57 36,9 Grenswaarden Voor de grenswaarden is voor een woonfunctie uitgegaan van de eisen voor daglichttoetreding die golden voor de inwerkingtreding van het Bouwbesluit. Voor een beperkt deel van de utiliteitsbouw zijn grenswaarden opgenomen die zijn afgeleid van de gangbare bouwwijze. Het resultaat was daardoor en is nog steeds dat er een set grenswaarden geldt waarvan de onderlinge verschillen niet verklaarbaar zijn uit een oogpunt van gezondheid. Mede in het licht van de nieuwste inzichten kan het zinvol zijn om de gegeven grenswaarden opnieuw te bezien. Zo zal het de vraag zijn of het wel nodig is om voor een keuken in een woning of voor een hotelkamer daglicht voor te schrijven. Bij een hotelkamer moet dan wel gelijktijdig de vraag gesteld worden of wanneer geen ramen worden aangebracht noodverlichting nodig is. Ook kan hierbij de vraag gesteld worden of het voor de gezondheid niet belangrijker is dat een goed bruikbaar balkon aanwezig is, in plaats van het voldoen aan de grenswaarde van de ruimte die grenst aan het balkon (zie ook [1]). Gelijkwaardige oplossing Hoewel de verfijnde methode in zijn algemeenheid weinig zinvol is om te gebruiken, is deze wel zinvol als NEN 057 als gevolg van niet bedoelde effecten, niet goed toepasbaar is. Een dergelijke situatie doet zich met name voor als zijdelingse daglichttoetreding maatgevend is. Met casus.8 Zijdelingse daglichttoetreding van een verticaal raam heeft de Werkgroep Gelijkwaardigheid voor dergelijke situaties een aanvullende redelijk eenvoudige methodiek gepubliceerd waarmee evenals met ontwerp NEN 056 de zijdelingse daglichttoetreding in rekening kan worden gebracht.

4 wet- en regelgeving Bouwfysica 008 Daglichtdiagram voor verticale vlakken en CIE-hemel (voor de helft getekend) gramma de verlichtingssterkte in het raamvlak bepaald dan zullen de uitkomsten van dit programma (mits correct ingevoerd, en het programma ook correct werkt) relatief weinig verschillen geven met de handmatige berekening. Hierbij dient voor de reflectiefactor van de bodem uit te worden gegaan van 0,15 en voor de bebouwing van 0,0 (dit zijn de waarden die ten grondslag liggen aan ontwerp NEN 056). Methodiek Bij de gelijkwaardige oplossing is ervan uitgegaan dat het daglicht niet over een hoek van 60 wordt aangestraald, maar over een hoek van 180, verdeeld in segmenten van 10. Dit heeft tot gevolg dat er dan in plaats van zes segmenten (volgens NEN 057) uitgegaan wordt van 18 segmenten (zie figuur 3). Hierdoor wordt ook de zijdelingse bijdrage meegenomen. Duidelijk is dat het verschil in bijdragen van de verschillende segmenten niet meer verwaarloosbaar is. Dit betekent dat rekening moest worden gehouden met: de invloed van de hoek van inval; de reflectie en absorptie van glas; en de externe reflectie. Dit betekent ook dat niet meer van een gemiddelde belemmering α kan worden uitgegaan. Daarom is in de ge- 3 Verdeling in segmenten over 180 lijkwaardige oplossing gekozen voor het bepalen van de belemmeringsfactor per segment. Invloed van de hoek van inval Bij een verdeling over 180 dient de bijdrage per segment te worden vermenigvuldigd met sin(n) - sin(n-1) 19

5 0 008 Bouwfysica tabel : f glas A B 4 Invloed van reflectie en absorptie bij dubbelglas Op basis hiervan geldt bijvoorbeeld voor de segmenten 7 en 1: sin(30º) - sin(0º) ΔA e A d ;n A d ;n 0,079. In tabel is onder het kopje f sin de waarde voor sin(30º) - sin(0º), voor alle segmenten gegeven. Op basis van de totale bijdrage van alle segmenten geldt voor de doorlaat: A e A d ;n 16 n1 sin(n hoog) - sin(n laag) Invloed van de reflectie en de absorptie van glas Bij lichtinval onder grotere hoeken moet ook re ke ning worden gehouden met een grotere re flec tie en absorptie van het glas. In figuur 4 is voor dubbelglas de af name te zien van de licht bijdra ge bij dubbelglas door re flectie en absorptie als gevolg van de hoek waaronder het licht op het vlak valt. In tabel is onder het kopje f abs/ref het aandeel van het doorgelaten licht per segment weergegeven. Combinatie van de effecten van de hoek van inval, reflectie en absorptie Door de effecten van de hoek van inval (f sin ) en de reflectie en absorptie ( f abs/ref ) te combineren is een factor vastgesteld voor de bijdrage per sector als gevolg van de hoek van inval, de absorptie van het glas en de reflectie van het glas. Deze factor is verder f glas genoemd. Per sector n geldt f glas;n f sin;n f sinabs/ref;n. 18 f sin;n f sinabs/ref;n Deze factor is voor elke sector in tabel aangegeven. n1 Externe reflectie Naast reflectie van het glas zelf treedt ook reflectie op van de tegenoverliggende bebouwing. NEN 057 gaat er impliciet vanuit dat de verlichtingssterkte op een doorlaat van een 18 daglichtopening voor het leeuwendeel direct hemellicht h1 is en een beperkt deel als gevolg van externe reflectie tot stand komt. In een situatie dat volgens NEN 057 geldt dat 0 wordt het aandeel van de externe reflectie als het ware verwaarloosd.. segment f sin f abs/ref A x B f glas 1 0,007 0,01 0,000 0,000 0,0 0,4 0,005 0, ,037 0,5 0,019 0,06 4 0,050 0,68 0,034 0, ,061 0,76 0,047 0, ,071 0,79 0,006 0, ,079 0,81 0,18 0, ,084 0,81 0,136 0, ,089 0,81 0,141 0, ,089 0,81 0,141 0, ,084 0,81 0,136 0, ,079 0,81 0,18 0, ,071 0,79 0,113 0, ,061 0,76 0,094 0, ,050 0,68 0,068 0, ,037 0,5 0,038 0, ,0 0,4 0,011 0, ,007 0,01 0,000 0,000 Σ 1,000 0,79 1,00 Zoals eerder in dat artikel aangegeven is in ontwerp NEN 056 als reflectie ervan uitgegaan dat dit 4% is van de verlichtingssterkte in het vrije veld en dat inclusief deze reflectie de referentieverlichtingssterkte 36,9% is. Hiervan uitgaande is de belemmeringsfactor door reflectie 4% 36,9% 0,1. In de gelijkwaardige oplossing is, in een situatie dat reflectie mogelijk is, ervan uitgegaan dat ten minste een 0,1 aanwezig is. Belemmeringsfactor De invloed van een tegenovergelegen belemmering α en een belemmering vanwege een overstek β is in rekening gebracht door per segment van 10 deze α n en β n te bepalen en op basis hiervan in NEN 057 de bijbehorende waarde voor ;n af te lezen, waarbij bij een belemmering die hemellicht via reflectie kan ontvangen ;n > 0,1 kan worden aangehouden. De gelijkwaardige belemmeringsfactor is dan: 18 (f glas C ). b;n n1 Vergelijking met NEN 057 en met de verfijnde methode De uitkomsten van een viertal eenvoudige situaties bij toepassing van de gelijkwaardige oplossing is vergeleken met de uitkomsten met de verfijnde methode en met NEN 057. Dit zijn: een onbelemmerde situatie (alleen de verplichte belemmering α 5 ); een belemmering met een overstek over de volle breedte (β 40 );

6 wet- en regelgeving Bouwfysica tabel 3: Vergelijking van gelijkwaardige oplossing met ontwerp NEN 056 en NEN 057 α β belemmerde sectoren Gelijkwaardige oplossing ontw. NEN 057 onbedekte punten NEN 057 f tot onbelemmerd 5 0-0,86 x 1 0, ,86 0,86 0,86 overstek ,61 x 1 0, ,61 0,66 0,61 zijdelings belemmerd t/m t/m 18 0,86 x 0,44 + 0,1 x 0,558 0, ,44 0,57 0,86 zijdelings onbelemmerd t/m 1 0,86 x 0, ,1 x 0,44 0, ,5 0,61 0 de in figuur 1 getekende zijdelingse belemmering (met oneindig hoge bebouwing); en een oneindig hoge belemmering in het midden over zes sectoren van 10. In tabel 3 zijn de uitkomsten weergegeven. 18 De gelijkwaardige oplossing is wel conservatief ten opzichte van ontwerp NEN 056, maar niet conservatief ten n1 opzichte van NEN 057. Om deze reden heeft de Werkgroep dan ook het volgende aandachtspunt opgenomen: Wordt de gelijkwaardige bepalingsmethode toegepast voor een doorlaat van een woonfunctie dan mag niet gelijktijdig voor een andere doorlaat van dezelfde woonfunctie de methode volgens NEN 057 worden toegepast. Dit is niet van toepassing voor een doorlaat waarbij geen belemmeringen zijn of alleen belemmeringen evenwijdig aan de doorlaat (dus in elke sector dezelfde α en β). Rekenvoorbeeld Twee woongebouwen worden op een parkeergarage gebouwd. In figuur 6 is een klein deel van deze woongebouwen weergegeven. In dit deel worden een aantal verblijfsgebieden met een vloeroppervlakte van 35 m², op een zodanige wijze belemmerd dat de lichttoetreding hoofdzakelijk van de zijkanten komt. De oppervlakte van de doorlaat A d 5 m 1,8 m 9 m². Voor het verblijfsgebied op de bouwlaag direct boven de garage geldt dat de belemmeringshoek 4 67º + 5º α De belemmeringshoek β 36. Op basis van de beide belemmeringshoeken kan in NEN 057 in tabel 1, worden afgelezen dat de belemmeringsfactor van de doorlaat 0,. Berekend volgens NEN 057 is de equivalente daglichtoppervlakte dan A e A d 9 m² 0, 1,98 m². Op grond van artikel 3.134, eerste lid, van Bouwbesluit 003 moet de A e van dit verblijfsgebied ten minste 10% 35 m² 3,5 m² zijn. Dit betekent dat de gekozen oplossing afwijkt van dit voorschrift. In tabel 4 is de gelijkwaardige berekening per segment uitgevoerd. Hieruit volgt dat de gelijkwaardige belemmeringsfactor 44,04% 0,44 en de gelijkwaardige equivalente daglichtoppervlakte A e A d 9 0,44 3,96 m² (> 3.5 m²). Dit betekent dat de oplossing op 5 Twee woongebouwen op parkeergarage basis van de gelijkwaardige bepalingsmethode voldoet. Slotbeschouwing In dit artikel is op de eerste plaats nagegaan wat de relatie is tussen daglichttoetreding in een gebouw tot de vijf peilers van Bouwbesluit 003. Essentieel is dat de equivalente daglichtoppervlakte uitsluitend uit een oogpunt van gezondheid is voorgeschreven, waarvoor als maatstaf de verlichtingssterkte in het glasvlak is genomen (dus beslist niet op een horizontaal referentievlak, zoals sommige deskundigen nog graag beweren). Waarom deze keuze zo is gedaan, is te vinden in onderzoek dat aan de

Daglicht en gezond verstand

Daglicht en gezond verstand Daglicht en gezond verstand in theorie 1 Rien van Overveld 2 Werkgroep gelijkwaardigheid Samenstelling BNA COB IWB LNB ONRI SBR VBWTN VNG VROM VSN Publicatie van: gelijkwaardige oplossingen (32) pragmatische

Nadere informatie

Berekening Daglichttoetreding

Berekening Daglichttoetreding Berekening Daglichttoetreding Werk : Interne verbouwing 3 studio's Doelensteeg 6 te Leiden Opdrachtgever : G.A. Vrind Doezastraat 2-A 2311 HB Leiden W2161 3 september 2012 Berekening daglichttoetreding

Nadere informatie

Project "Stadsvilla" te Rotterdam. Daglichtberekeningen. Datum 19 juli 2013 Referentie

Project Stadsvilla te Rotterdam. Daglichtberekeningen. Datum 19 juli 2013 Referentie Project "Stadsvilla" te Rotterdam. Daglichtberekeningen. Datum 19 juli 2013 Referentie 20122055-02 Referentie 20122055-02 Rapporttitel Project "Stadsvilla" te Rotterdam. Daglichtberekeningen. Datum 19

Nadere informatie

Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden BV

Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden BV Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden BV. 101330-15393 ALGEMENE PROJECTGEGEVENS werk SLS Wonen, Leiden nummer 1002 fase bouwaanvraag betreft daglichtberekening bijlage, kozijnoverzicht

Nadere informatie

Rapport. Aanvraag omgevingsvergunning "bouwen" First te Rotterdam: daglichttoetreding

Rapport. Aanvraag omgevingsvergunning bouwen First te Rotterdam: daglichttoetreding Rapport Lid NLingenieurs ISO-9001 gecertificeerd Aanvraag omgevingsvergunning "bouwen" First te Rotterdam: daglichttoetreding Rapportnummer G 16598-17-RA d.d. 30 november 2011 Peutz bv Paletsingel 2, Postbus

Nadere informatie

Project Gegevens: Project: Nieuwbouw woningen Grevelingen 2 Lisse

Project Gegevens: Project: Nieuwbouw woningen Grevelingen 2 Lisse Rapport Project : 5162_00 Nieuwbouw woningen Grevelingen 2 Lisse Document : Datum : 26-7-2018 Betreft : Patiowoningen bnr 10, 11, 12, 13 Gemeente Lis Behoort bij van beslu burgemeester en wethouders van

Nadere informatie

: daglicht berekening

: daglicht berekening Project: : Nieuwbouw woning Ruigendijk 8 de Koog Werknummer : 2015006 Onderdeel : daglicht berekening Gewijzigd: : 10-09-2015 Van der Veen Advisering 1 / 10 10/09/15 INHOUD: 1. Inleiding Blz. 3 2. Uitgangspunten

Nadere informatie

Danzigerkade Amsterdam

Danzigerkade Amsterdam Danzigerkade 14-15 Amsterdam Daglichttoetsing aan Bouwbesluit Documentnummer: B.2016.1006.01.P001 (CRO/VB SECR) Datum: 25 oktober 2016 Contactpersoon: ing. G. (Gertjan) Verbaan - T 088 34 67 650 vb@dgmr.nl

Nadere informatie

Hierbij de gevraagde info betreffende zaak , Breistroeken 50 Nw. Balinge.

Hierbij de gevraagde info betreffende zaak , Breistroeken 50 Nw. Balinge. From: "Boer" ; Sent: ma, 01 mei 2017 15:06:27 +02:00 To: "olo-middendrenthe.nl" ; Subject: zaaknr.826635 aanvullende info. Attachments: Uitbreiding hoofdgebouw

Nadere informatie

Rapport Bouwbesluit. (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening

Rapport Bouwbesluit. (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening Rapport Bouwbesluit (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening Interne verbouw van het perceel Bovenstraat 4 en 6 te Bronkhorst BouwBureau

Nadere informatie

Rapport Bouwbesluit. (Bouwbesluit 2012) - Ventilatie berekening - Spui berekening - Daglicht berekening

Rapport Bouwbesluit. (Bouwbesluit 2012) - Ventilatie berekening - Spui berekening - Daglicht berekening Rapport Bouwbesluit (Bouwbesluit 2012) - Ventilatie berekening - Spui berekening - Daglicht berekening Interne uitbreiding kinderopvang Mr. J.B. Kanweg 8 A, 9439 TG Witteveen Revisie: 0 Datum: 01-12-2017

Nadere informatie

Rapport Bouwbesluit. (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening

Rapport Bouwbesluit. (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening Rapport Bouwbesluit (Bouwfysische berekeningen) - Oppervlakte berekening - Daglicht berekening - Ventilatie & spui berekening Verbouw woonhuis Covikseweg 10 te Steenderen BouwBureau Borghstee Eursingerstraat

Nadere informatie

Projectgegevens. Openbaar Belang Binnengasthuisstraat NH, Zwolle T. (038) E. Projectteam PROJECT

Projectgegevens. Openbaar Belang Binnengasthuisstraat NH, Zwolle T. (038) E. Projectteam PROJECT Daglicht Projectgegevens PROJECT De groene verbinding Nieuwbouw 15 duurzame woningen Pallandtmarke te Zwolle OPDRACHTGEVER Openbaar Belang Binnengasthuisstraat 1 8022 NH, Zwolle T. (038) 45 67 222 E. info@openbaarbelang.nl

Nadere informatie

Berekening Bouwbesluit

Berekening Bouwbesluit Berekening Bouwbesluit 1. Gebruiksoppervlak / Verblijfsgebied 2. Daglichttoetreding 3. Luchtverversing 4. Spuivoorziening 1 2 3 6 Project : Oprichten woning aan de Heilaardreef ong. 4814 NM Breda Bijlage

Nadere informatie

Notitie. 1 Inleiding. 2 Uitgangspunten

Notitie. 1 Inleiding. 2 Uitgangspunten Notitie Datum: 1 november 2014 Project: MTI-1582 Fenix Lofts te Katendrecht Uw kenmerk: - Locatie: Rotterdam Ons kenmerk: V045665aa.00004.st Betreft: Omgevingsvergunning bouwen Versie: 03_001 aspect daglicht

Nadere informatie

Renovatie en verbouwing Brouwhuis Ceresstraat te Breda '8 woningen noord en westgevel'

Renovatie en verbouwing Brouwhuis Ceresstraat te Breda '8 woningen noord en westgevel' 2633 - Renovatie en verbouwing Brouwhuis Ceresstraat te Breda '8 woningen noord en westgevel' Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding 2633 - Renovatie en verbouwing

Nadere informatie

Nieuwbouw torens en renovatie het Atrium te Amsterdam

Nieuwbouw torens en renovatie het Atrium te Amsterdam Nieuwbouw torens en renovatie het Atrium te Amsterdam Beoordeling Bouwbesluit 2012: daglichttoetreding Opdrachtgever G&S Vastgoed BV Contactpersoon de heer ir. R.A. Schenk Kenmerk R032529af.00010.cs Versie

Nadere informatie

RAPPORT. Uitbreiding & verbouw Refugium - Sommelsdijk. Uitbreiding & verbouw Refugium - Sommelsdijk

RAPPORT. Uitbreiding & verbouw Refugium - Sommelsdijk. Uitbreiding & verbouw Refugium - Sommelsdijk RAPPORT - Sommelsdijk Gebruiksoppervlakte, Verblijfsgebied en Verblijfsruimte Daglicht Luchtverversing Betreft Kenmerk Status Opdrachtgever Uitgevoerd door - Sommelsdijk R012887.001.01 Definitief Architectenbureau

Nadere informatie

DA AD. Nieuwbouw woonhuis Galama-Sevinga te Veenhuizen. rapportage bouwbesluitberekeningen. Werknummer: Datum: Particuliere woning

DA AD. Nieuwbouw woonhuis Galama-Sevinga te Veenhuizen. rapportage bouwbesluitberekeningen. Werknummer: Datum: Particuliere woning DA AD Nieuwbouw woonhuis Galama-Sevinga te Veenhuizen Werknummer: 15.36 Datum: 14-06-2017 rapportage bouwbesluitberekeningen Particuliere woning DAAD Architecten BV tel +31 (0)593 582450 fax +31 (0)593

Nadere informatie

Toetsing bouwbesluit. Onderwerp: Verbouw en uitbreiding van een kantoor aan de Broekstraat 24 te Aalten

Toetsing bouwbesluit. Onderwerp: Verbouw en uitbreiding van een kantoor aan de Broekstraat 24 te Aalten Toetsing bouwbesluit Onderwerp: Verbouw en uitbreiding van een kantoor aan de Broekstraat 24 te Aalten Opdrachtgever: Rots Bouw B.V. Broekstraat 24 7122LC Aalten werknr: 16-2740 datum: 16-1-2017 TOETSING

Nadere informatie

Uitbreiding bedrijfsgebouw Houtbeekweg te Stroe; bouwbesluittoets. Datum 9 januari 2015 Referentie

Uitbreiding bedrijfsgebouw Houtbeekweg te Stroe; bouwbesluittoets. Datum 9 januari 2015 Referentie Wilhelm Röntgenstraat 4 8013 NE ZWOLLE Postbus 1590 8001 BN ZWOLLE T +31 (0)38-4221411 F +31 (0)38-4223197 E Zwolle@chri.nl www.chri.nl K.v.K 58792562 IBAN NL71 RABO 0112 075584 Uitbreiding bedrijfsgebouw

Nadere informatie

Presentatie en gebruik van productgegevens. Suskasten en het bouwbesluit

Presentatie en gebruik van productgegevens. Suskasten en het bouwbesluit Presentatie en gebruik van productgegevens Suskasten en het bouwbesluit In Nederland wordt tot nu toe de akoestische prestatie van geluidgedempte ventilatievoorzieningen (suskasten) gegeven door de geluidisolatie

Nadere informatie

Verbouw schuur Vlietweg 13 te Leiden. Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding

Verbouw schuur Vlietweg 13 te Leiden. Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding Verbouw schuur Vlietweg 13 te Leiden Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding Verbouw schuur Vlietweg 13 te Leiden Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing

Nadere informatie

Bouwfysica. Verlichting. Onderwerpen. hoofdstuk 4 Bouwfysica. Begrippen. Kunstlicht. Daglicht. Straatverlichting. Cauberg-Huygen BV 1

Bouwfysica. Verlichting. Onderwerpen. hoofdstuk 4 Bouwfysica. Begrippen. Kunstlicht. Daglicht. Straatverlichting. Cauberg-Huygen BV 1 Bouwfysica Verlichting hoofdstuk 4 Bouwfysica 1 Onderwerpen Begrippen Kunstlicht Daglicht Straatverlichting Cauberg-Huygen BV 1 Begrippen zonlicht / daglicht 3 Begrippen kleuren zichtbaar licht 4 Cauberg-Huygen

Nadere informatie

Bouwbesluit rapportage

Bouwbesluit rapportage Bouwbesluit rapportage Project: aanpassen bijgebouw met sauna voorziening Dossier: 16.043 Opdrachtgever: Dhr. A. Jonkers Loon 51 5757 AA Deurne Architect: J.A.W. van Extel buro voor Bouwadvies Ontwerp

Nadere informatie

Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda

Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda Bouwbesluitberekening Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda Bijlage 13 bij besluit 2015/2573-V1 V&V Datum: 04-02-2016/10-03-2016/21-03-2016 Colofon Titel: Opdrachtgever: Bouwbesluitberekening (boerderijgedeelte)

Nadere informatie

Beschrijving. Daglicht uit smalle steeg. Advies Definitief

Beschrijving. Daglicht uit smalle steeg. Advies Definitief Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, woning, gelijkwaardigheid, rechtens verkregen niveau, bestaande bouw, verbouw, daglicht, burenrecht, Burgerlijk wetboek Datum: 30 november 2018 Status: Definitief Beschrijving

Nadere informatie

RAPPORT. Recreatiewoning Bosweg 45 Zoutelande. Recreatiewoning

RAPPORT. Recreatiewoning Bosweg 45 Zoutelande. Recreatiewoning RAPPORT Recreatiewoning Bosweg 45 Zoutelande Gebruiksoppervlakte, Verblijfsgebied en Verblijfsruimte Daglicht Luchtverversing & Spuivoorziening Betreft Kenmerk Status Opdrachtgever Uitgevoerd door Recreatiewoning

Nadere informatie

Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda

Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda Bijlage 14 bij besluit 2015/2573-V1 V&V Bouwbesluitberekening Boerderij aan de Sprundelsebaan 60 te Breda Datum: 05-01-2016/10-03-2016/21-03-2016 Colofon Titel: Opdrachtgever: Bouwbesluitberekening Boerderij

Nadere informatie

Bouwbesluit toets. Bouwgenoot bv. Toetsingniveau : Verbouw (gedeeltelijk) met rechtens verkregen niveau/bestaande bouw

Bouwbesluit toets. Bouwgenoot bv. Toetsingniveau : Verbouw (gedeeltelijk) met rechtens verkregen niveau/bestaande bouw Bouwbesluit toets Toetsingniveau : Verbouw (gedeeltelijk) met rechtens verkregen niveau/bestaande bouw Rapporteur: : wbk Bouwgenoot bv Bouwkundig Ontwerp- en Adviesbureau Kolkweg 43 7413 ZE Deventer Telefoon

Nadere informatie

TRANSFORMATIE KANTOOR BREDA. Bepaling Equivalent daglichtoppervlakte. Ventilatieberekening

TRANSFORMATIE KANTOOR BREDA. Bepaling Equivalent daglichtoppervlakte. Ventilatieberekening TRANSFORMATIE KANTOOR BREDA Bepaling Equivalent daglichtoppervlakte Ventilatieberekening Arlan Architecten bv Juli 2013 Inhoud Inleiding Projectgegevens Overzicht gegevens 1.0 Bepaling Equivalent daglichtoppervlakte

Nadere informatie

ROCKWOOL BRANDOVERSLAG REKENTOOL

ROCKWOOL BRANDOVERSLAG REKENTOOL ROCKWOOL BRANDOVERSLAG REKENTOOL Om snel een inschatting te maken van het risico op brandoverslag bij industriële hallen kunt u de ROCKWOOL brandoverslag Rekentool gebruiken. Hiermee kan de benodigde brandwerendheid

Nadere informatie

Initiatiefnemer: Wooncorporatie ProWonen Revitalisatie en renovatie 18 woningen te Zelhem. Datum: 19 02 2106 Rapportage bouwbesluit INHOUD

Initiatiefnemer: Wooncorporatie ProWonen Revitalisatie en renovatie 18 woningen te Zelhem. Datum: 19 02 2106 Rapportage bouwbesluit INHOUD Initiatiefnemer: Wooncorporatie ProWonen Project: Revitalisatie en renovatie 18 woningen te Zelhem Locatie: Magnoliaweg 9 43 te Zelhem Datum: 19 02 2106 Betreft: Rapportage bouwbesluit INHOUD Gebruiksoppervlakte

Nadere informatie

Architecten HMV Burg. Guljelaan 6 4848 CZ Breda Tel. 076 514 46 44 www.info@architecten-hmv-nl

Architecten HMV Burg. Guljelaan 6 4848 CZ Breda Tel. 076 514 46 44 www.info@architecten-hmv-nl Architecten HMV Burg. Guljelaan 6 4848 CZ Breda Tel. 076 514 46 44 www.info@architecten-hmv-nl Rapportnummer: 2444_B_01 Datum: 03 dec. 2013 wijz. A: 20 jan. 2014 verbouwing/uitbreiding bavelselaan 250

Nadere informatie

Bezonningsonderzoek Pand Z, Rotterdam. Rapportage bezonningsonderzoek Pand Z. Versie 003 B R001 Datum 1 november 2016

Bezonningsonderzoek Pand Z, Rotterdam. Rapportage bezonningsonderzoek Pand Z. Versie 003 B R001 Datum 1 november 2016 Rapportage bezonningsonderzoek Pand Z Status definitief Versie 003 Rapport B.2015.0134.51.R001 Datum 1 november 2016 Colofon Opdrachtgever Contactpersoon Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling,307543HZV-Kunstenpand

Nadere informatie

Daglichtberekening. Ventilatieberekening

Daglichtberekening. Ventilatieberekening Daglichtberekening Ventilatieberekening Inzake de verbouw en uitbreiding van een woonhuis tot gezinshuis op een terrein gelegen aan de Veluweweg 81 te Kootwijkerbroek i.o.v. Top Activa BV (rapport 14-04-bf)

Nadere informatie

Beschouwde afdelingen van het Bouwbesluit afdeling artikel; leden

Beschouwde afdelingen van het Bouwbesluit afdeling artikel; leden ELEKTRISCHE INSTALLATIES (procescertificaat) BRL 6000 Ontwerpen, installeren en beheren van installatie Deel 00 Algemeen deel (2005-11) Deel 01 Ontwerpen en installeren van elektriciteits-installaties

Nadere informatie

Woning Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland. Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Daglichttoetreding

Woning Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland. Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Daglichttoetreding Woning Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Daglichttoetreding Woning Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Daglichttoetreding

Nadere informatie

Bijlage omgevingsvergunning

Bijlage omgevingsvergunning Opdrachtgever: Onderwerp: HC Den Bosch Oosterplasweg 35 's-hertogenbosch Uitbreiding clubgebouw Nummer: DO.900 Datum: Gew: Inhoudsopgave: Bijlage omgevingsvergunning Inleiding 1. Oppervlakten 2. Daglichttoetreding

Nadere informatie

Rapport Bouwbesluiteisen

Rapport Bouwbesluiteisen BOUWADVIESBUREAU RAATJES HEIN LEEMHUISSTRAAT 5 9744 DR GRONINGEN TELEFOON: 050-5 25 37 51 E-MAIL: INFO@RAATJES.NL INTERNET : WWW.RAATJES.NL BANKNR : NL84INGB0009395868 KVK GRONINGEN : 02078129 Rapport

Nadere informatie

bouwbesluitberekeningen uitbreiding woonhuis

bouwbesluitberekeningen uitbreiding woonhuis bouwbesluitberekeningen Project: Adres: Opdrachtgever: uitbreiding woonhuis Unastraat 24 te Valkenswaard De heer Nelissen Unastraat 24 5554 BC Valkenswaard datum: 20 april 2015 wijziging: printdatum: 21

Nadere informatie

Schaduw: Hinder? door. Ruud Groeneweg Rieko Schuur

Schaduw: Hinder? door. Ruud Groeneweg Rieko Schuur Schaduw: Hinder? door Ruud Groeneweg Rieko Schuur Daglichttoetreding Ruud Groeneweg Daglicht: licht van de zon dat direct of indirect via bewolking (diffuus) op de aarde valt (de periode tussen zonsopkomst

Nadere informatie

BOUWBESLUIT TOETSING Restauratie boerderij Hekendorpse Buurt 67 te Hekendorp i.o.v. Dhr. J. Vervloet Datum: 22 juli 2016

BOUWBESLUIT TOETSING Restauratie boerderij Hekendorpse Buurt 67 te Hekendorp i.o.v. Dhr. J. Vervloet Datum: 22 juli 2016 BOUWBESLUIT TOETSING 14033 Restauratie boerderij Hekendorpse Buurt 67 te Hekendorp i.o.v. Dhr. J. Vervloet Datum: 22 juli 2016 INHOUDSOPGAVE 1. Berekening daglichttoetreding: 1.1 Daglichtberekening 1.2

Nadere informatie

Het renovatiedeel omvat voornamelijk winkelfuncties (retail), kantoorfuncties en bijeenkomstfuncties.

Het renovatiedeel omvat voornamelijk winkelfuncties (retail), kantoorfuncties en bijeenkomstfuncties. Rapport Lid NLingenieurs ISO 9001 gecertificeerd Betreft: Rapportnummer: Forum Coolsingel Rotterdam Bepaling equivalente daglichtoppervlakte GB 16081-5-RA Datum: 10 november 2011 Ref.: PW/DS/CJ/GB 16081-5-RA

Nadere informatie

Project "Richterslaan" te Nieuwegein. Bezonningsonderzoek. Datum 5 mei 2011 Referentie

Project Richterslaan te Nieuwegein. Bezonningsonderzoek. Datum 5 mei 2011 Referentie Project "Richterslaan" te Nieuwegein. Bezonningsonderzoek. Datum 5 mei 2011 Referentie 20100392-24 Referentie 20100392-24 Rapporttitel Project "Richterslaan" te Nieuwegein. Bezonningsonderzoek. Datum 5

Nadere informatie

Datum: 14 november 2016 Ons kenmerk: MW15457 Project: Verbouwing schuur Wiersserbroekweg 12 te Vorden Betreft: Bouwbesluitberekeningen

Datum: 14 november 2016 Ons kenmerk: MW15457 Project: Verbouwing schuur Wiersserbroekweg 12 te Vorden Betreft: Bouwbesluitberekeningen Adviseurs voor milieu, geluid, trillingen, brand en bouwfysica Alcedo bv Keizersweg 26 Postbus 140, 7450 AC Holten NOTITIE T: (0548) 63 64 20 F: (0548) 63 64 30 E: info@alcedo.nl I: www.alcedo.nl KvK 08108022

Nadere informatie

Bouwbesluit 2012, industriefunctie, gelijkwaardigheid, nieuwbouw, thermische isolatie Datum: 15 juni 2019 Status: magazijn.

Bouwbesluit 2012, industriefunctie, gelijkwaardigheid, nieuwbouw, thermische isolatie Datum: 15 juni 2019 Status: magazijn. Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, industriefunctie, gelijkwaardigheid, nieuwbouw, thermische isolatie Datum: 15 juni 2019 Status: Definitief Dit advies is opgesteld voor deze specifieke casus en is niet algemeen

Nadere informatie

BEREKENINGEN T.B.V. AANVRAAG OM OMGEVINGSVERGUNNING RENOVATIE SCHUUR TOT WONING AAN DE VELDWEG 24 TE DREMPT

BEREKENINGEN T.B.V. AANVRAAG OM OMGEVINGSVERGUNNING RENOVATIE SCHUUR TOT WONING AAN DE VELDWEG 24 TE DREMPT Statenlaan 8 6828 WE Arnhem T: 06 51520556 E: info@rolf-joosten.nl W: www.rolf-joosten.nl BEREKENINGEN T.B.V. AANVRAAG OM OMGEVINGSVERGUNNING RENOVATIE SCHUUR TOT WONING AAN DE VELDWEG 24 TE DREMPT 1624

Nadere informatie

Inhoud. Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving

Inhoud. Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving ir. H.IJ. (Hester) Hellinga Faculteit Bouwkunde, Leerstoel Bouwfysica 17-04-2008 NVvA Symposium, Zeist Inhoud 02 1. Onderwerp van het onderzoek

Nadere informatie

Berekeningen en Bouwkundige gegevens

Berekeningen en Bouwkundige gegevens Berekeningen en Bouwkundige gegevens 16.4653 Nieuwbouw 18 appartementen te Buitenkaag Katwijkse Ontwikkelings Maatschappij Adres Vliet Zuid Zijde 5 K. v. K. Rijnland 28079998 Postcode/plaats 2231 GH Rijnsburg

Nadere informatie

Bouwbesluit. Wettelijke regelingen

Bouwbesluit. Wettelijke regelingen Bouwbesluit Wettelijke regelingen Woningwet Bouwbesluit Ministeriële regeling bouwbesluit Nederlandse normen: NEN s Nederlandse praktijkrichtlijnen: NPR Kwaliteitsverklaringen Cauberg-Huygen 2 Bouwbesluit:

Nadere informatie

Van Ostadestraat 233 Amsterdam. Bezonningsstudie en daglichtonderzoek

Van Ostadestraat 233 Amsterdam. Bezonningsstudie en daglichtonderzoek Van Ostadestraat 233 Amsterdam Bezonningsstudie en daglichtonderzoek Rapportnummer O 15441-1-RA-002 d.d. 22 november 2013 Van Ostadestraat 233 Amsterdam Bezonningsstudie en daglichtonderzoek opdrachtgever

Nadere informatie

Ventilatievoorzieningen voor een meterruimte in een woning

Ventilatievoorzieningen voor een meterruimte in een woning Ventilatievoorzieningen voor een meterruimte in een woning Probleem Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen welke eisen er gelden voor de ventilatiecapaciteit die is vereist voor een meterruimte in

Nadere informatie

Inleiding. Eisen. Bomenbuurt, Den Haag. Projectnummer aa Dienst Stedelijke Ontwikkeling. - ir. R.N. Beekman

Inleiding. Eisen. Bomenbuurt, Den Haag. Projectnummer aa Dienst Stedelijke Ontwikkeling. - ir. R.N. Beekman Project Bezonningsstudie bestemmingsplan Bomenbuurt, Den Haag Onderwerp Erratum R810129aaA2 Projectnummer Datum 810129aa 13.12.2012 Opdrachtgever Gemeente Den Haag, Dienst Stedelijke Ontwikkeling Opbergcode

Nadere informatie

Rapport inzake: Berekeningen toetsing Bouwbesluit 2012 t.b.v.: Nieuwbouw 16 appartementen te Kootwijkerbroek

Rapport inzake: Berekeningen toetsing Bouwbesluit 2012 t.b.v.: Nieuwbouw 16 appartementen te Kootwijkerbroek Rapport inzake: Berekeningen toetsing Bouwbesluit 2012 t.b.v.: Nieuwbouw 16 appartementen te Kootwijkerbroek Projectnummer: 16.557 (BATT) Inhoud: Projectgegevens Bepaling gebruiksoppervlak, verblijfsgebieden

Nadere informatie

1591 Transformatie pand Stationsstraat 16 / 16a te Weert: toelichting bij aanvraag omgevingsvergunning

1591 Transformatie pand Stationsstraat 16 / 16a te Weert: toelichting bij aanvraag omgevingsvergunning pagina 1 1. Inleidend Bij de transformatie van het oorspronkelijke pand van drukkerij Smeets (1953-1956) aan de Stationstraat 16/16a te Weert tot woongebouw met behoud van commerciële plint, wordt de oorspronkelijke

Nadere informatie

Verbouw Abdij Koningsoord te Berkel-Enschot. - Werkplaats - Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding

Verbouw Abdij Koningsoord te Berkel-Enschot. - Werkplaats - Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding Verbouw Abdij Koningsoord te Berkel-Enschot - Werkplaats - Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglichttoetreding Verbouw Abdij Koninsgoord te Berkel-Enschot - Werkplaats - Toetsing

Nadere informatie

Herbestemming Oceaanhuis aan de Westzeedijk te Rotterdam. Daglichtberekeningen

Herbestemming Oceaanhuis aan de Westzeedijk te Rotterdam. Daglichtberekeningen Herbestemming Oceaanhuis aan de Westzeedijk te Rotterdam Daglichtberekeningen Rapportnummer H 5932-2-RA-001 d.d. 12 oktober 2017 Herbestemming Oceaanhuis aan de Westzeedijk te Rotterdam Daglichtberekeningen

Nadere informatie

Nederlandse norm. NEN 2057 (nl) Daglichtopeningen van gebouwen - Bepaling van de equivalente daglichtoppervlakte van een ruimte

Nederlandse norm. NEN 2057 (nl) Daglichtopeningen van gebouwen - Bepaling van de equivalente daglichtoppervlakte van een ruimte Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This

Nadere informatie

Psi-waarden ( ) in de EPC-berekening. Het bepalen van de -waarden (spreek uit: psi-waarden) en het invoeren daarvan in de EPC-berekening.

Psi-waarden ( ) in de EPC-berekening. Het bepalen van de -waarden (spreek uit: psi-waarden) en het invoeren daarvan in de EPC-berekening. Psi-waarden ( ) in de EPC-berekening Probleem Het bepalen van de -waarden (spreek uit: psi-waarden) en het invoeren daarvan in de EPC-berekening. Oplossingsrichtingen Oplossingsrichtingen Om de?-waarden

Nadere informatie

Nieuwbouw woning Kremboong te Tiendeveen. Toetsing Bouwbesluit t.b.v. S 809

Nieuwbouw woning Kremboong te Tiendeveen. Toetsing Bouwbesluit t.b.v. S 809 2016-P001 DATUM 05-07-16 project Nieuwbouw woning Kremboong te Tiendeveen betreft Toetsing Bouwbesluit t.b.v. S 809 projectnummer 2016-P001 datum 05-07-16 2016-P001 DATUM 05-07-16 projectgegevens Nieuwbouw

Nadere informatie

Project: Verbouw van tot een kinderdagverblijf Kinderdagverblijf Dolfijn te Voorthuizen Adviesrapport brandpreventie

Project: Verbouw van tot een kinderdagverblijf Kinderdagverblijf Dolfijn te Voorthuizen Adviesrapport brandpreventie Project: Verbouw van tot een kinderdagverblijf Kinderdagverblijf Dolfijn te Voorthuizen Adviesrapport brandpreventie Project 20130202: Verbouw tot een kinderdagverblijf Kinderdagverblijf Dolfijn te Voorthuizen

Nadere informatie

groot brandcompartiment, handhaving, spiegelsymmetrie, WBDBO

groot brandcompartiment, handhaving, spiegelsymmetrie, WBDBO ADVIES Registratienummer: 1103 Betreft: Trefwoorden: WBDBO bedrijfspand Vastgesteld d.d.: 31 januari 2011 Status: groot brandcompartiment, handhaving, spiegelsymmetrie, WBDBO Definitief Postbus 30941 2500

Nadere informatie

Sterkte-eisen aan een vloerafscheiding

Sterkte-eisen aan een vloerafscheiding Sterkte-eisen aan een vloerafscheiding Probleem Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen aan welke sterkte-eisen een vloerafscheiding moet voldoen en op welke wijze deze sterkte wordt bepaald. Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

BENG. Update

BENG. Update BENG Update 21-12-2018 Congres EPG 2.0 d.d. 20 november 2018 Tijdens het NEN-congres op dinsdag 20 november 2018 maakte het ministerie van BZK de nieuwe concept geadviseerde BENG-eisen bekend. Ook werd

Nadere informatie

Verlichtingskunde 2009 Verlichtingskunde 2009 7S630

Verlichtingskunde 2009 Verlichtingskunde 2009 7S630 7S630 Laurens Zonneveldt Mariëlle Aarts Doel van het college Gereedschap bieden om via een doordacht PvE tot het gewenste doel te komen Opzet Hoe kom je tot eisen, wat speelt een rol Zoeken naar oplossingen

Nadere informatie

BEM1403270. Omschrijving : Toetsing bebouwing t.b.v. het houden van een Agrarische Kinderopvang aan De Zeeweg 4 te Nieuw-Vossemeer (Gem. Steenbergen).

BEM1403270. Omschrijving : Toetsing bebouwing t.b.v. het houden van een Agrarische Kinderopvang aan De Zeeweg 4 te Nieuw-Vossemeer (Gem. Steenbergen). BEM1403270 gemeente Steenbergen Stoofweg 3 4681 RK Nieuw-Vossemeer Telefoon 0167 56 05 09 Telefax 0167 56 09 10 e-mail info@kraakbv.nl Projectnummer : 14056 Onderdeel : Eisen brandveiligheid, daglicht,

Nadere informatie

Energiebesparing door reductie van het geïnstalleerde vermogen kan bijvoorbeeld door:

Energiebesparing door reductie van het geïnstalleerde vermogen kan bijvoorbeeld door: Verlichting Verlichtingssystemen en lichtregelsystemen Het energiegebruik voor verlichting wordt bepaald door het geïnstalleerde vermogen en het aantal branduren van de lampen inclusief voorschakelapparatuur.

Nadere informatie

Verbouw Reigerstraat 8-10, Breda Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglicht toetreding Doorspuibaarheid

Verbouw Reigerstraat 8-10, Breda Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten Luchtverversing Daglicht toetreding Doorspuibaarheid b o u w b e s l u i t t o e t s p r o j e c t : V e r b o u w R e i g e r s t r a a t 8 0 B r e d a d a t u m : 0 6 0 7 208 k e n m e r k : 7 0 004rapport b o u w b e s l u i t t o e t s. d o c r a p p

Nadere informatie

F~IMMEMEM. Bestaande Woning-Café. Dorpstraat BC te Vorden. Opdrachtgever: Han Eskes. Opsteller: Frans de Jong

F~IMMEMEM. Bestaande Woning-Café. Dorpstraat BC te Vorden. Opdrachtgever: Han Eskes. Opsteller: Frans de Jong BRAND www.brandpreventletwente.nl F~IMMEMEM Bestaande Woning-Café Dorpstraat 42 7251 BC te Vorden. Opdrachtgever: Han Eskes Opsteller: Frans de Jong Datum: 07-02-2017 Ot BRAND www.hrandpreveritkhvente.rtl

Nadere informatie

Moet iedere trap aan het Bouwbesluit voldoen?

Moet iedere trap aan het Bouwbesluit voldoen? Moet iedere trap aan het Bouwbesluit voldoen? Probleem Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen of de afmetingen van iedere trap moet voldoen aan de eisen die Bouwbesluit 2003 stelt aan een trap. Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

nieuwbouw Woonhuis A Prinsenbeek bouwbesluitberekeningen 1401-bouwbesluitberekening

nieuwbouw Woonhuis A Prinsenbeek bouwbesluitberekeningen 1401-bouwbesluitberekening G R O S F E L D V A N D E R V E L D E A R C H I T E C T E N kenmerk: bouwbesluitberekeningen 1401-bouwbesluitberekening-160729 29-07-2016 Toetsing verblijfsgebieden, verblijfsruimten en overige ruimten

Nadere informatie

Veiligheidsregio HAAGLANDEN. Handhaving van bestaande kooiladders

Veiligheidsregio HAAGLANDEN. Handhaving van bestaande kooiladders Veiligheidsregio HAAGLANDEN Handhaving van bestaande kooiladders Jan Brekelmans 3 maart 2010 1 INHOUD 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 4 3. Regelgeving... 4 4. Kwaliteit en bruikbaarheid van een kooiladder...

Nadere informatie

Transformatie en verblijfsgebieden

Transformatie en verblijfsgebieden Transformatie en verblijfsgebieden Hoe moet een wijziging van verblijfsgebieden bij transformatie worden beoordeeld? Foto: ABB Bouwgroep. 16 www.nbd-online.nl en www.omgevingindepraktijk.nl Transformatie

Nadere informatie

DAKOPBOUW tussen 0 en 75 graden

DAKOPBOUW tussen 0 en 75 graden Bouwbesluit berekeningen RC berekeningen Gemeente Hilvarenbeek Ingekomen: 30-12-2016 BEGANEGROND met kruipruimte Rsi (interieur) 0,17 Isolatie ribcasettevloer 118 0,118 0,025 4,72 Betonelement (bv ribcasettevloer)

Nadere informatie

Samenvallende rookvrije vluchtroutes in een woongebouw

Samenvallende rookvrije vluchtroutes in een woongebouw Samenvallende rookvrije vluchtroutes in een woongebouw Probleem Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen welke eisen gelden voor samenvallende rookvrije vluchtroutes in een woongebouw. Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Workshop. Best practices gelijkwaardige oplossingen

Workshop. Best practices gelijkwaardige oplossingen Workshop Best practices gelijkwaardige oplossingen Ronald van Brakel, EFPC te Bilthoven, namens de ONRI Henk van Zeeland, Van Zeeland Architecten te Soest, namens de BNA Rien van Overveld, secretaris Werkgroep

Nadere informatie

Appartementen aan de BERGSTRAAT te MONTFOORT i.o.v. DE KAMPER PROJECTEN BV BOUWBESLUIT TOETSING APPARTEMENT D DATUM:

Appartementen aan de BERGSTRAAT te MONTFOORT i.o.v. DE KAMPER PROJECTEN BV BOUWBESLUIT TOETSING APPARTEMENT D DATUM: 11049 4 Appartementen aan de BERGSTRAAT te MONTFOORT i.o.v. DE KAMPER PROJECTEN BV BOUWBESLUIT TOETSING APPARTEMENT D DATUM: 2-1-2012 INHOUDSOPGAVE 1. Berekening daglichttoetreding vlgs NEN 2057: Daglichtberekening

Nadere informatie

1 Inleiding Algemeen Doel Uitgangspunten Computermodel 5 2 NEN

1 Inleiding Algemeen Doel Uitgangspunten Computermodel 5 2 NEN Rapport nr. 3091-01-01A 11 maart 2014 Zorgwoningen Jacob Catssingel, Breda Inhoud Pagina 1 Inleiding 4 1.1 Algemeen 4 1.2 Doel 4 1.3 Uitgangspunten 5 1.4 Computermodel 5 2 NEN 6068 6 2.1 Toepassingsgebied

Nadere informatie

Notitie Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten

Notitie Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten Notitie 20091526-03 Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten Datum Referentie Behandeld door 9 november 2009 20091526-03 P. van der Horst-Entius./ATr 1 Inleiding

Nadere informatie

Beschrijving. Daglicht en burenrecht. Advies Definitief

Beschrijving. Daglicht en burenrecht. Advies Definitief Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, monument, kantoorfunctie, gelijkwaardigheid, bestaande bouw, verbouw, daglicht, burenrecht, Burgerlijk Wetboek Datum: 14 april 2017 Status: Definitief Beschrijving Een monumentaal

Nadere informatie

Wettelijke regelingen

Wettelijke regelingen Bouwbesluit Wettelijke regelingen Woningwet Bouwbesluit Ministeriële regeling bouwbesluit Nederlandse normen: NEN s Nederlandse praktijkrichtlijnen: NPR Kwaliteitsverklaringen Cauberg-Huygen 2 Bouwbesluit:

Nadere informatie

Beschrijving. Wel of geen brandmeldinstallatie in stallingsgarage. Advies Definitief

Beschrijving. Wel of geen brandmeldinstallatie in stallingsgarage. Advies Definitief Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, overige gebruiksfunctie, gelijkwaardigheid, nieuwbouw, compartimentering, brandmeldinstallatie (BMI), parkeren Datum: 26 maart 2019 Status: Definitief Dit advies is opgesteld

Nadere informatie

Beter licht met minder energie

Beter licht met minder energie Beter licht met minder energie Toelichting bij de scan voor bedrijfshallen Doe de slim licht scan! 1 Toelichting bij de slim licht scan voor bedrijfshallen De Slim Licht Scan is een instrument waarmee

Nadere informatie

Bouwbesluit 2012. Brandveiligheid en gebouwontwerp

Bouwbesluit 2012. Brandveiligheid en gebouwontwerp Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid en gebouwontwerp Programma Waartoe leidt het Bouwbesluit 2012? Wijzigingen Bouwbesluit 2012 Doormelding Certificering Vluchten Conclusie: Brandveiligheid is een keuze (wetgeving

Nadere informatie

16085 Verbouw Rabobank Monnickendam. Bijlage aanvraag omgevingsvergunning. Project: Opdrachtgever: Gemeente. Datum:

16085 Verbouw Rabobank Monnickendam. Bijlage aanvraag omgevingsvergunning. Project: Opdrachtgever: Gemeente. Datum: Wagengouw 12 1151 EG Broek in Waterland Telefoon 020 403 13 91 Fax 020 403 37 79 E-mail w3@wadman.nl Rabobank 31.07.03.999 KvK Hoorn 36044882 H.S. Wadman directeur ing. H. Wadman ontwerper ing. R. Wadman

Nadere informatie

Daglicht berekening Appartement 1 Volgens afdeling 3,11 bouwbesluit 2012 en NEN 2057

Daglicht berekening Appartement 1 Volgens afdeling 3,11 bouwbesluit 2012 en NEN 2057 Daglicht berekening Appartement 1 Volgens afdeling 3,11 bouwbesluit 2012 en NEN 2057 Ruimte/verbl. gebied overstek e/o belemmering 0 hoek belemmering α 0 hoek overstek β C b belemmeringsfactor C:lta lichtdoorlatendh

Nadere informatie

EFFECTEN VAN LICHT OP DE GEZONDHEID

EFFECTEN VAN LICHT OP DE GEZONDHEID EFFECTEN VAN LICHT OP DE GEZONDHEID Prof. Ir. Wout van Bommel Lighting Consultant www.woutvanbommel.eu De ontdekking in 2002 van een nieuwe type lichtgevoelige cel in het oog maakt het makkelijker te begrijpen

Nadere informatie

GEMEENTE HILVARENBEEK. Bezonningsstudie Hart voor Diessen

GEMEENTE HILVARENBEEK. Bezonningsstudie Hart voor Diessen GEMEENTE HILVARENBEEK Bezonningsstudie Hart voor Diessen 1 Compositie 5 stedenbouw bv Boschstraat 35-37 4811 GB BREDA telefoon: 076-5225262 fax: 076-5213812 internet: email: www.c5s.nl info@c5s.nl Projectnummer:

Nadere informatie

Begrip Gelijkwaardigheid. (Bouwbesluit 2003)

Begrip Gelijkwaardigheid. (Bouwbesluit 2003) Begrip Gelijkwaardigheid (Bouwbesluit 2003) Met dank aan Dhr M. de Ronde (Stichting Het Klaverblad Zeeland) en Dhr F. Schuurman (Zorg Gebruikers Bundeling Flevoland) Begrip Gelijkwaardigheid (Bouwbesluit

Nadere informatie

Renovatie balkons. Molukkenstraat , Nijmegen

Renovatie balkons. Molukkenstraat , Nijmegen Renovatie balkons Molukkenstraat 60-146, Nijmegen 02-04-2012 0Molukkenstraat Nijmegen april 2012 Molukkenstraat Nijmegen april 2012 Partijen Opdrachtgever: VvE Molukkenstraat 60-146, Nijmegen Aannemer:

Nadere informatie

Welke eisen gelden voor een trap? Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen welke eisen gelden voor een trap.

Welke eisen gelden voor een trap? Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen welke eisen gelden voor een trap. Welke eisen gelden voor een trap? Probleem Aan de hand van het Bouwbesluit vaststellen welke eisen gelden voor een trap. Oplossingsrichtingen 7 stappen in twee fasen Om dit probleem t.a.v. nieuwbouw op

Nadere informatie

RAPPORTAGE BOUWBESLUIT; 16 bestaande woningen te Vorden.

RAPPORTAGE BOUWBESLUIT; 16 bestaande woningen te Vorden. Wooncorporatie ProWonen vraagt een omgevingsvergunning aan voor de Revitalisatie-renovatie van 16 bestaande woningen aan de Hoetinkhof, Zutphenseweg te Vorden. RAPPORTAGE BOUWBESLUIT; 16 bestaande woningen

Nadere informatie

Oppervlakte, daglicht en ventilatieberekening woning familie van Lin

Oppervlakte, daglicht en ventilatieberekening woning familie van Lin 17-165-SW-1 GEWIJZIGDE OPPERVLAKTE, VENTILATIE EN DAGLICHT-BEREKENING BEHORENDE BIJ: PLAN VOOR HET BOUWEN VAN EEN WONING AAN DE GENOOIERWEG TE VELDEN VOOR DE FAM. VAN LIN ALDAAR. Berekening : Pagina 1

Nadere informatie

Berekeningen bouwbesluit

Berekeningen bouwbesluit Berekeningen bouwbesluit Project: Opdrachtgever: Datum: Gewijzigd onderwerp: Nieuwbouw bedrijfspand te Zelhem PCU-bv concept Bedrijfsgebouw Verblijfsgebied en Verblijfsruimte Project: Opdrachtgever: Datum:

Nadere informatie

WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 *

WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 * WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 * Wijzigingsdatum: 1 augustus 2017 Vastgesteld door: SBK Deze wijziging betreft: Aanwijzing welke constructies en installaties er in beschouwing moeten worden

Nadere informatie

Condens niet binnen maar buiten

Condens niet binnen maar buiten Condens niet binnen maar buiten Condensatie op de buitenzijde van isolerende beglazing Artikel voor De BouwAdviseur 4 juni 1999 Condens op de ruit van een auto is een normaal verschijnsel. Condens op de

Nadere informatie

De Integrale nota van toelichting Bouwbesluit 2012 zegt hierover:

De Integrale nota van toelichting Bouwbesluit 2012 zegt hierover: Rijksvastgoedbedrijf Directie Transacties en Projecten Projectmanagement renovatie Binnenhof Datum 3 november 2016 1. Inleiding In het kader van het project renovatie Binnenhof is gevraagd de gevolgen

Nadere informatie