Amber Fleur & Isabel van Rees Mevrouw Klijn (KLM)

Transcriptie

1 Amber Fleur & Isabel van Rees Mevrouw Klijn (KLM) 1

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding bladzijde 3 Hoofdstuk 1 Geschiedenis windmolens bladzijde 4 Hoofdstuk 2 Tijdlijn Windmolenpark Hazeldonk bladzijde 6 Hoofdstuk 3 Onderdelen van een windmolen op de grond (Hazeldonk) bladzijde 9 Hoofdstuk 4 Onderdelen van een windmolen in de zee (Noordoostpolder) bladzijde 13 Hoofdstuk 5 Hoe efficient is een windmolen? bladzijde 15 Hoofdstuk 6 Invloed van de overheid bladzijde 18 Hoofdstuk 7 Initiatief vanuit de burgers vs. Initiatief vanuit de overheid bladzijde 19 Hoofdstuk 8 Investeringen in windmolenpark Hazeldonk bladzijde 20 Hoofdstuk 9 Kosten van windmolenpark Hazeldonk bladzijde 20 Hoofdstuk 10 Inkomsten van windmolenpark Hazeldonk bladzijde 21 Hoofdstuk 11 Omzet van windmolenpark Hazeldonk bladzijde 23 Hoofdstuk 12 Nieuwe windturbines in Hazeldonk bladzijde 24 Hoofdstuk 13 Milieu en omwonenden bladzijde 25 Interview Noordoostpolder bladzijde 26 Krantenartikelen bladzijde 27 Foto s bij informatieavond Hazeldonk bladzijde 34 Conclusie bladzijde 39 Bronnen bladzijde 40 Logboek bladzijde 43 2

3 Inleiding Iedereen heeft ze wel zien staan, of het nou langs de snelweg is of in de zee. Het is algemeen bekend dat windmolens elektriciteit opwekken. Maar hoe dat hele proces in zijn werk gaat, dat is vaak onbekend. Ook voor ons was dit een raadsel. Toen mevrouw Klijn het idee voorlegde aan ons om ons profielwerkstuk over windmolens te doen waren wij gelijk geinteresseerd in dit onderwerp. Ook sprak dit onderwerp ons erg aan, omdat het een heel actueel onderwerp is. Het komt vaak voor in het nieuws en windmolens vind je vaak in je omgeving. We willen in dit profielwerkstuk de economische kant van windmolenparken en alle factoren, die bij het opzetten van een windmolenpark komen kijken, verwerken. Onze hoofdvraag is dan ook; Wat komt er allemaal kijken bij het opzetten van een windmolenpark?. In de loop van het proces kwamen wij er achter dat het begrip windmolenpark veel breder is dan men vaak denkt. We kwamen erachter dat er veel meer bij het opzetten van een windmolenpark komt kijken dan alleen het opwekken van elektriciteit. Om deze rede hebben wij er ook voor gekozen om ons vooral te richten op één windmolenpark, namelijk windmolenpark Hazeldonk. We gaan het hebben over het ontstaan van windmolens en over het ontstaan van windmolenpark Hazeldonk. Vervolgens gaan we uitleggen waar een windmolen nou eigenlijk uit bestaat. Er zijn verschillen tussen windmolens op land en op water, dus daar maken wij ook onderscheid tussen. Er zijn enorm veel verschillende types en soorten windmolens. Als we ze stuk voor stuk zouden uitleggen zouden we oneindig lang bezig zijn, maar ook zou het allemaal op hetzelfde neerkomen. Wij gaan ons dus focussen op het type windmolen die te vinden is in windpark Hazeldonk. In Hazeldonk staan natuurlijk geen windmolens in water, want dit zijn hele andere types als windmolens die op het land staan. Tijdens het verzamelen van informatie zijn we ook naar Emmeloord afgereisd. Om daar windpark Noordoostpolder te bezoeken. Dit is het grootste windpark van Nederland, met zowel windmolens op land als op water. De onderdelen van de windmolens die daar in het water staan hebben wij uitgewerkt. Vervolgen bespreken we hoe efficient ze eigenlijk zijn. Of ze eigenlijk wel goed zijn voor het mileu en hoeveel energie ze nou eigenlijk produceren. Natuurlijk komen er ook veel kosten bij windmolenparken kijken, die hebben we ook uitgewerkt. Wat een windmolenpark overlevert is evenzeer een interessant onderzoek. Het levert in ieder geval genoeg op, want er zijn plannen voor 30 à 40 nieuwe windmolens langs de A16 van Zundert tot Moerdijk. Hoe deze tot stand zijn gekomen en hoe het proces voor deze drie nieuwe windmolens in gang is gegaan. Uiteindelijk hopen we op een conclusie uit te komen waarbij we kunnen zeggen of windmolenparken de oplossing zijn voor groene energie. Het is overegens een feit dat de brandstoffen waar de meeste energie mee opgewekt wordt opraken en er moet een andere oplossing komen voordat de aarde uitgeput raakt. 3

4 Geschiedenis molens De eerste windturbine is rond 1000 voor Christus ontstaan in China. Dit heet een Panemoon. Deze had een verticale as met rieten zeilen er omheen. Dit werd gebruikt als een waterpomp om zo de landbouw gemakkelijker te maken. In 944 wordt voor het eerst beschreven hoe windmolens werden gebruikt bij het malen van graan. Deze uitvinding stroomde vanuit China door naar het toenmalige Perzië en zo verder naar Europa. Rond 1000 na Christus werden de eerste windmolens beschreven in Spanje en Frankrijk. Even later ook in Nederland. De windmolens die hier werden aangetroffen waren windmolens met een horizontale as. Hierbij waren de wieken van de molens horizontaal en lag ook de water-as horizontaal. Het is niet zeker waarom er destijds gekozen is voor een horizontale windmolen. In 1390 werd in Nederland de horizontale windmolen verbeterd. Zo ontstond de Torenmolen. De Nederlanders zorgden voor verschillende verdiepingen in de molen. Elke verdieping had zo zijn eigen functie. De verdiepingen werden gebruikt om het graan te malen, de schillen van het graan te verwijderen en het graan op te slaan. Ook zorgde de Nederlanders ervoor dat de kop van de windmolen kon draaien. Door deze innovatie kon de molen altijd met zijn kop in de wind gezet worden. Molens werden niet alleen gebruikt voor het malen van graan, maar ook om water te verplaatsen en om hout te zagen. In Europa nam de vraag van windmolens af na de uitvinding van de stoommachine in Maar in Amerika bleven ze de horizontale windmolen gebruiken. Deze was ook veel goedkoper dan een stoommachine. Het eerste model in Amerika heette de Halladay, gemaakt in Dit was een rat met een uitstekende staart in de wind die ervoor zorgde dat water omhoog werd gepompt. In de winter van 1888 en 1889 werd de Picket-fence gebouwd door Charles Brush. Dit is de eerste echte windturbine. Deze werd namelijk gebruikt voor het opwekken van elektriciteit, zoals we hem nu kennen. Deze werd toen gezien als gigantisch. Hij was 18 meter hoog, 17 meter breed en had 144 wieken. Hij wekte 24 jaar lang de energie van de batterijen op die in het herenhuis werden gebruikt, vooral voor licht. Super veel energie wekte die alleen niet op. Omdat de windmolen erg langzaam draaide, produceerde hij maar 12 kw. Paul la Court was een Deense wetenschapper. Hij ontdekte rond 1890 dat snel draaiende windmolens met weinig rotorbladen veel efficiënter zijn dan langzaam draaiende windmolens met heel veel rotorbladen. Op basis van deze kennis bouwde hij windmolens met maar vier rotorbladen om zo elektriciteit te verwerken voor zijn experimenten en ook om voor licht te kunnen zorgen. In 1900 stonden er al ongeveer 2500 van dit soort windmolens verspreid in Denenmarken. Samen hadden deze een capaciteit van 30 MW. De molen was 24 meter hoog, en de rotor bestond uit 4 wieken en had een doorsnede van 23 meter. In de jaren 30 werden in Amerika windmolens aangelegd waar nog geen elektriciteitsnet was, bijvoorbeeld op boerderijen. Het werkte alleen niet helemaal efficiënt. De opgewekte energie kon namelijk niet meer afgevoerd worden. Eind jaren 30 waren bijna alle woningen wel aangesloten bij het elektriciteitsnet en dus waren de windmolens niet meer nodig. In Australië werd tot in de jaren 70 nog wel gebruik gemaakt van windmolens om elektriciteit te produceren. In Baklava in Rusland werd ook een nieuw type windmolen ontworpen. Dit was de WIME-3D. Deze windmolen had 3 rotorbladen, zoals we hem nu kennen. Hij was gebouwd op een mast van 30 meter hoog. Het vermogen van deze windmolen was 100kW. De eerste windmolen met een echt groot vermogen stond in Amerika. Deze windmolen stond in Vermont, Amerika en had een vermogen van 1,25MW. Dit vermogen was zo groot, omdat de windturbine was aangesloten op een elektriciteitsnet. Hij draaide 1100 uur, maar toen brak de windmolen op een zwak punt. Dit punt kon niet versterkt worden omdat er vanwege WOII een te kort was aan materiaal. Het heeft 40 jaar geduurd voordat er weer een windmolen werd gebouwd met hetzelfde vermogen. 4

5 Windturbines speelden in de Tweede Wereldoorlog een grote rol. Ze werden onder anderen gebruikt voor het opladen van accu s voor onderzeeërs en tanks. Ook werden ze gebruikt voor de lichtvoorziening bij vuurtorens. Windturbines bespaarde veel geld en brandstof tijdens de oorlogsperiode. Toen in 1973 een oliecrisis begon, kregen windturbines weer een belangrijke rol. Het werd weer belangrijk om energie te verkrijgen via een goedkope en onafhankelijke energiebron. In de jaren 70 kwamen menden erachter dat ze afhankelijk waren van hun energieleverancier. Vandaar dat ze opzoek gingen maar onafhankelijke energiebronnen, zoals windturbines. De overheid van Amerika begon onder leiding van NASA een project om energiebronnen te verbeteren. Hier kwamen ontwikkelingen uit voort die tegenwoordig nog steeds gebruikt worden bij de opbouw van windmolens. Zo werden stalen torens nu als mast gebruikt. Dit zorgde voor meer stevigheid. De generators van de windturbines kregen nu variabele snelheden. Zo kunnen ze bij verschillende windkrachten nog steeds energie opleveren. Er werd nu ook composietmateriaal gebruikt voor de rotor. Dit houdt in dat er verschillende stoffen samen worden gebracht om zo tot een sterker materiaal te komen. Ook werden er gewerkt aan de geluidsoverlast van de windturbines. Door deze geluiddempende verbeteringen konden er meer windmolens geplaatst worden bij bewoonde gebieden zonder dat mensen er veel last van zouden hebben. In 1987 werd de grootste windmolen tot dan toe ontwikkeld. Deze windturbine, de Mod-5B, had 2 rotorbladen van samen 100 meter en een vermogen van 3,2MW. Deze windturbine was 60 meter hoog. Doordat deze windturbine allerlei verbeteringen had, kon hij voor wel 95% van de tijd worden ingezet. Dit was destijds ongekend. Dit project heeft natuurlijk wel veel geld gekost. Deze kosten werden gedekt door de National Science Foundation en het United States Department of Energy. In de jaren 90 kreeg de windturbine nog wat veranderingen. Zo werd er een trap aangelegd, zodat onderhoud van binnenuit kon gebeuren. Ook werd er gekeken naar de vormgeving. Er werden wat dingetjes aangepast zodat het mooier zou zijn om naar te kijken. Tegenwoordig is brandstof redelijk goedkoop, maar nog steeds is er veel vraag en interesse in windenergie. Mensen vinden het namelijk fijn om onafhankelijk te zijn en ook houden mensen rekening met de toekomst. Er komt natuurlijk een tijd wanneer fossielen brandstoffen opraken. Ook warmt de aarde steeds meer op. Dit komt onder anderen ook door de uitstoot van CO2. Dit moet minder worden, maar mensen hebben geen behoefte aan grote veranderingen in hun leven. Energie opwekken door middel van windmolens, om zo bijvoorbeeld die energie voor je auto te gebruiken, is een milieuvriendelijke oplossing. In een onderzoek uit 2009 van studenten van Harvard University werd geconstateerd dat windenergie vijf keer de energiebehoefte van heel de wereld kan voorzien. Dit onderzoek was gebaseerd op kleine windturbines met een vermogen tot 2MW. Ook werd er tijdens het onderzoek ervan uitgegaan dat maar 20% van de capaciteit kan worden benut. De windturbines van tegenwoordig hebben een capaciteit van 50%. Dit houdt in dat 50% van de opgewekte windenergie in daadwerkelijke elektriciteit omgezet kan worden. Er wordt verwacht dat dit zelfs naar 75% kan gaan. Dit is een hoger percentage dan iedere andere energiebron. Tegenwoordig staan er nu ongeveer windmolens verspreid over heel de wereld. 5

6 IN DE NABIJE OMGEVING: WINDMOLENPARK HAZELDONK Windmolenpark Hazeldonk is een windmolenpark langs de A16 bij de Nederlandse grens met België. Hier staan drie windmolens van Lagerwey. De windmolens draaien sinds november TIJDLIJN Voor het eerst in 2002 worden in de gemeente Breda klimaatdoelen geformuleerd. Dit houdt in dat er in de toekomst doelen zijn voor het klimaat. In 2008 is het huidige energiedoel aangenomen door de raad. Turbines spelen hierin een hoofdrol. Een grote stap is het besluit tot realisatie van het windturbinepark Hazeldonk. Hier wordt samen met partners in de stad hard aan gewerkt. In de Klimaatnota Steek positieve energie in het klimaat uit 2008 is de ambitie vastgelegd om in 2044 een CO2 neutrale stad te zijn. Dit wil zeggen dat het doel is om te zorgen dat gemeente Breda in 2044 niet mee werkt aan de klimaatverandering. Een blijvende inzet van de gemeente Breda is nodig om doelen te halen en de transitie te versnellen. Via een 70-tal projecten verdeeld over zes klimaatthema s wordt concreet invulling gegeven aan het overkoepelende klimaatdoel. Zo wordt ernaar gestreefd om woonen bedrijfslasten te verlagen en nieuwe duurzame bedrijvigheid te genereren. Er worden nieuwe samenwerkingsvormen ontwikkeld. Ook wordt duurzame werkgelegenheid bevorderd en wordt op stedelijk niveau naar een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving toegewerkt. Sinds 21 juli 2011 kan binnen het bestemmingsplan voor Hazeldonk een windpark gerealiseerd worden. De gemeente werkte 3 jaar aan de bestemmingen. Burgemeester en wethouders van Breda maken bekend dat de raad op 21 april 2011 het bestemmingsplan Hazeldonk heeft vastgesteld. Het bestemmingsplan lag ten inzage vanaf 9 juni tot en met 20 juli bij de gemeente. Op 8 mei 2013 is het project vergund. Er werd geen bezwaar tegen gemaakt, dus alle plannen konden doorgezet worden. Op 13 september 2013 ontvangt de gemeente Breda de subsidiebeschikking. Om marktpartijen te stimuleren om windparken te bouwen geeft het rijk subsidies. De Stimulering Duurzame Energie (SDE) lijkt op een garantieregeling. De SDE subsidieert de productie van duurzame elektriciteit, daaronder valt dus windmolenparken. Het subsidieert dus niet de investering of de kostenposten. In begin 2014 werd bekend gemaakt dat de gemeente Breda ervoor heeft gekozen om niet zelf te investeren in 2014 in windpark Hazeldonk. Er is toen gezocht naar een exploitant. Dit wil zeggen dat er gezocht werd naar een bedrijf dat de taken van de gemeente Breda voor dit project overnam. Op 17 maart 2014 werd DunoAir en Green Trust uitgeroepen tot exploitanten. DunoAir is een windenergie bedrijf gevestigd in Nederland en Duitsland. Ze investeren in veel windprojecten en zijn altijd opzoek naar de nieuwste projecten en ontwikkelingen om wind om te zetten in energie. Green Trust Consultancy is een specialist in windenergieprojecten in Nederland en in het buitenland. Het team van Green Trust kan inspringen in elke fase van een windenergieproject. Ze werken samen met de klant zelf. Op 6 juni 2014 wordt Windpark Breda Hazeldonk BV gevormd door Green Trust Consultancy en Izzy Projects. Izzy Projects is een BV gevestigd in Nijmegen die zich bezig houdt met meerdere windprojecten. De vennootschap is opgericht met als doel het financieren, aanschaffen, beheren en in stand houden van de drie windturbines van het project. 6

7 Izzy gebruikt haar kennis en kunde in windparkontwikkeling zoveel mogelijk om samen met de onderstroom uit de omgeving een windpark te realiseren ten goede van die omgeving. Dat kan in vormen van een coöperatie, stichting, belangenvereniging, soms samen met een lokaal georganiseerde federatie. Ze kunnen mede-eigenaar van turbines worden, het windpark exploiteren en de groene stroom in eigen huis nemen. Zo kunnen mensen kiezen of ze meewerken aan de toekomst. Op 19 december 2014 worden alle papieren ondertekend om het officieel te maken. Natuurlijk moet er ook een type windmolen gekozen worden. In windpark Hazeldonk is gekozen voor het type L van het bedrijf Lagerwey. In augustus 2014 tekenen Windpark Hazeldonk en BRES de samenwerkingsovereenkomst om via een campagne 1 miljoen euro aan obligaties uit te geven. Om mee te doen aan deze obligatie emissie kon je je inschrijven. Inschrijven kon vanaf 3 oktober 2014 tot 30 november Deelnemers moesten dan 500 inleggen voor 1 obligatie. Inschrijvers kregen vervolgens een bevestiging toegestuurd via de mail. Binnen 14 dagen na ontvangst van de moest de inschrijver betalen. Inschrijven ging steeds per 1 obligatie, maar je kon wel aangeven of je meer dan 1 obligatie wilde. Het maximaal reserveerbare aantal obligaties was 10. Na de inschrijfperiode, vanaf 1 december, werden de overgebleven obligaties verdeeld over de mensen die meer dan 1 obligatie hadden gereserveerd. Nadat de aanbetaling was ontvangen krijgt de obligatiehouder een obligatie op naam toegestuurd. Op 27 december waren alle 2000 obligaties, ter waarde van 500, verkocht. In oktober 2014 sluiten Hezelear Energy en Windpark Hazeldonk een overeenkomst over de afname en distributie van energie. Hezelaer Energy BV is de afnemer van de in het windpark opgewekte elektriciteit. Windpark Breda-Hazeldonk en Hezelaer Energy hebben een langjarige afspraak die is vastgelegd in een afnamecontract. Voor participanten die elektriciteit uit het windpark willen afnemen faciliteert BRES de verkoop van elektriciteit uit het project. Op 23 februari 2015 is de financiering voor het project eindelijk rond. Windpark Hazeldonk wordt nu ook gesteund door Energiefonds Brabant en Rabobank Breda. Rabobank Breda is de verstrekker van het hoofdkrediet voor het project. Via de hoofdlening stelt ze circa 82% van de benodigde middelen ter beschikking. Daarnaast beheert de Rabobank de rekeningen van het project. Energiefonds Brabant heeft geïnvesteerd in het project. Op 29 mei 2015 is het dan eindelijk zover. De bouw van de drie windmolens is officieel gestart. De eerste heipaal is de grond ingeslagen door Jurgen Roovers, het hoofd van de projecten van Gemeente Breda. Op 26 augustus nodigde Windpark Hazeldonk iedereen uit om een kijkje te nemen bij het project. De eerste windmolen was klaar. Hij draaide alleen nog niet. Hartje zomer is de eerste turbine is gereed. Hij draait nog niet, maar staat er! En hij is van dichtbij te bewonderen. Op 26 augustus is de werf toegankelijk voor iedereen die de eerste turbine wil zien staan, en nog eens een wiek van dichtbij wil bewonderen, voordat hij draait. De onderdelen van de turbines liggen al klaar, zoals de gondel, de mastdelen en de vleugels. De wieken zijn indrukwekkend als je er naast staat. 50 meter in lengte en dan te beseffen dat deze op 100 meter hoogte door de lucht gaan zwiepen. Je bent vast terug van vakantie, dus zet 26 augustus in je agenda als je nieuwsgierig bent en het eens met eigen ogen van dichtbij wilt komen bewonderen. Aankondiging van de Open Werfdag op de site van windpark Hazeldonk. 7

8 Enexis verzorgde de netaansluiting. Ze legde een kabelgleuf aan tussen Hazeldonk en het onderstation in Etten-Leur. Nadat de kabel was doorgetrokken onder de snelweg en HSL kon hij in de loop van september precies op tijd onder spanning worden gezet. Vanaf dat moment konden we gebruik maken van een werkende verbinding met het elektriciteitsnetwerk. Hier hebben we tijdens de test periode vanaf oktober 2015 ook gebruik van gemaakt. Op 8 oktober 2015 werden de windturbines voor het eerst getest. De weersomstandigheden waren niet optimaal. Er stond namelijk geen wind, maar ondanks dat werkten de windturbines. Sinds 8 oktober 2015 draaien de windmolens en zullen ze elektriciteit opwekken. Dit zullen ze 20 jaar lang doen. Er wordt verwacht dat ze in totaal elk jaar 18 miljoen kwh gaan produceren. Dit is gelijk aan de elektriciteit van ongeveer 6000 Bredase huishoudens. Vanaf 1 januari 2016 wordt de opgewekte elektriciteit via het net op de markt gebracht. De bouw is officieel afgerond. Op 29 januari 2016 is het zover. Windpark Hazeldonk-Breda is officieel geopend. 8

9 H3 Onderdelen van een windmolen op de grond (Hazeldonk) Algemeen In Hazeldonk bevinden zich op dit moment 3 windtubines van Lagerwey type L100. Lagerwey is een Nederlands bedrijf dat tot nu toe zeven typen windturbines heeft. Lagerwey heeft een ruige geschiedenis achter de rug met meerdere faillissementen, gelukkig ziet de toekomst er voorspoedig uit. Het bedrijf heeft namelijk in 2013 de Finse markt betreden en in 2014 een nieuwe investeringsovereenkomst gesloten. Ook heeft het bedrijf tot nu toe turbines verkocht in Nederland, India, Turkije en Finland. Terug naar de drie windturbines op Hazeldonk, deze staan aan de A16 en zorgen ervoor dat jaarlijks 7500 huishoudens energie hebben, dit betekent dat één turbine voor de energie van 2500 huishoudens zorgt. De turbines worden gemaakt in de hallen van Lagerwey. De onderdelen worden door het bedrijf zelf geproduceerd om kosten te besparen. De inkoop en het productieproces kost 8 maanden. Wanneer de onderdelen klaar zijn worden ze afzonderlijk vervoert naar de plek van bestemming. De installatie van de windturbine zal 15 dagen duren. De onderdelen bestaan uit de gondel, mastdelen en bladen. Op de plek van bestemming worden deze onderdelen op de fundering geplaatst. De fundering bestaat uit palen die voor 27 meter de grond in zitten. Het bovenste deel van de fundatie bestaat uit een betonblok van circa 1,5 meter. Hier bevindt zich een ring wat de verbinding is tussen de fundatie en de turbine. De fundatie en de turbine zijn met bouten aan elkaar verbonden. Dieper in op de onderdelen Voor het grootste deel bestaat de windturbine uit 5 grote onderdelen: De fundering De toren De Nacelle De generator De hub & hoofdlager De rotoren In de onderstaande afbeelding is de windturbine Type L100 te zien, de fundering zit onderaan de windturbine en is hierop niet te zien. afbeelding1 Wind Sensor Hoofd controller Generator Takel Smeer-systeem Kruimotoren 9

10 Pitch motoren Hub controller ^afbeelding 2 Controle systeem Generator Hub & hoofdlager Toren ^afbeelding 3 De fundering De fundering van windturbine type L100 is betrekkelijk klein door de grote torendiameter en de resulterende en eenvoudige krachtenverdeling. De fundering is alleen gemaakt van skelet van dunne stalen buizen, beton, bouten en schroeven. Afbeelding 4 afbeelding 5 10

11 De toren De toren is buisvormig en gemaakt van staal. Het materiaal staal is zeer gebruikelijk in de huidige windmarkt. Wanneer de stalen platen geproduceerd zijn in de Lagerwey fabriek worden ze vervoerd op standaard vrachtwagens. Op plaats van bestemming zullen de stalen platen aan elkaar worden gemonteerd met bouten, deze bouten zijn van hoge kwaliteit en zorgen voor een levenslange verbinding. Lagerwey heeft gekozen voor stalen platen, omdat ze zorgen voor een glad mastontwerp en de transportkosten zijn zeer klein vergeleken met het transport van betonnen mastoplossingen. De laatste reden waarom er met stalen mastonderdelen worden gewerkt is dat de windturbine veel langer kan worden gemaakt en daarom meer wind zal vangen. Op dit moment wordt er een langere windturbine ontwikkeld van 160 meter lang met een stalen toren en waarbij infrastructuur niet aangepast hoeft te worden. afbeelding 6 afbeelding 7 Op de linker afbeelding is te zien hoe het eerste mastonderdeel al op de fundering staat en het tweede mastonderdeel met een kraan op het eerste mastonderdeel wordt geplaatst. Op de rechterafbeelding is een mastonderdeel te zien dat vervoerd wordt via een vrachtwagen naar de locatie. De Nacelle De nacelle ook wel gondel genoemd is een behuizing om de belangrijkste apparaten van de windturbine. De nacelle kan zeer compact gehouden worden door het ontwerp van de direct aangegeven generator. In de nacelle liggen de hoofd controller, smeringssysteem, yaw motors en takel. De hoofd controller ligt in het midden van de nacelle, zodat het onderhoudsteam makkelijk de toegang heeft tot alla data betreffende de turbine. Het smeringssysteem is automatisch en zorgt ervoor dat dat de windturbine optimaal werkt en schoon blijft. In totaal zijn er 6 yaw motors in de nacelle. Deze 6 motoren zorgen ervoor dat de windturbine draait naar de windrichting en voor de aandrijving van de wieken. Wanneer er turbulente wind ontstaat vangen de 6 yaw motors dit op, deze turbulente wind is zeer krachtig. De takel is bedoeld voor het onderhoudsteam. Het is een eenvoudige toegang tot alle gereedschappen. 11

12 Bovenop de nacelle bevinden zich de windsensoren. Deze windsensoren meten de windrichting en geven dit door aan de yaw motors die vervolgens de windturbine zullen draaien. De generator De generator is het belangrijkste component van de turbine. Dit component zorgt voor de opwekking van de energie, door middel van de draaiing van de wieken en door permanente magneten. Deze energie wordt magnetische energie genoemd, het wordt zo genoemd omdat er een wisseling van sterkte onder de magneten plaatsvindt. Door deze wisseling onstaat er een spanning bij de geleider. Naarmate de sterkte van het magnetische veld veranderd, veranderd ook de spanning over de geleider. Dit verschijnsel wordt ook wel de wet van Faraday genoemd. Al bij een windsnelheid van 2 m/s zal er energie ontstaan. Bij veel windturbines is in de nacelle een verkoelingssysteem toegevoegd, omdat door de draaiing de generator ontzettend warm wordt en anders in brand kan komen te staan. Dit is bij de Lagerwey windturbines niet het geval. In het type L100 is er sprake van een natuurlijke koeling. Dit houdt in dat de windturbine de natuurlijke luchtstromen rondom de generator gebruikt om af te koelen. Om deze techniek toe te passen is de afstand tussen de generator en de koelribben erg klein. Samengevat, wanneer er vermogen is, is er verkoeling. Deze manier van verkoeling wordt direct drive permanente magneet genoemd. Omdat het type L100 geen verkoelingssysteem en tandwielkasten heeft is er volgends Lagerwey ook minder onderhoud nodig. De hub & hoofdlager De hub ook wel machinehuis genoemd en de hoofdlager zitten aan het uiteinde van de turbine. Aan de hub en hoofdlager zijn de wieken gevestigd. De rotoren De werking van de bladen zijn gebaseerd op de vleugels van een vliegtuig. De wieken hebben een vergelijkbaar profiel met dat van een vliegtuigvleugel. De rotorbladen zijn onder een hoek van 18 graden geplaatst ten opzichte van de wind. Dit wordt ook wel de aanstroomhoek genoemd. Vaak wordt aan het puntje van de wiek en kromming gemaakt om meer wind te kunnen vangen. 12

13 H4 onderdelen van een windturbine in de zee (Emmeloord) Algemeen Eind jaren negentig is de basis van windmolenpark Noordoostpolder aangelegd door de gemeente, lokale agrariërs en andere ondernemers. Deze groep wilde een windpark aanleggen en ervoor zorgen dat er veel energie geproduceerd zou worden, maar met zo min mogelijk winturbines. Het werd dus de bedoeling dat één windturbine een hoog rendement kreeg. Dat is de reden dat er één integraal plan kwam. Het windpark is dus echt een polderproduct. Op dit moment worden er nog steeds plannen gemaakt door deze groep op het terrein van windenergie. De windturbines Windmolenpark Noordoostpolder heeft 48 turbines in het water en 38 op het land. De windturbines in het water hebben een ashoogte van 95 meter. Wanneer de wiek evenwijdig staat met de toren is de windturbine meter hoog, dit wordt de tiphoogte genoemd. Het type windturbine in het water is de siemens turbines type 3.0DD-108 (3mw) De windturbines staan in het IJsselmeer. Het zijn twee rijen langs de Westermeerdijk en een rij langs de Noordermeerdijk. Al deze windturbines uit het water zijn genoeg voor de energie van huishoudens. De opbouw De delen van de windturbines worden met een speciaal transportschip vanuit de Amsterdamse haven, over het IJsselmeer, naar de bouwlocatie gebracht. Deze delen bestaan onder andere uit twee rechtopstaande torendelen van 50 en 40 meter hoog. Wanneer alles op locatie is worden de windturbines geplaatst. Als eerst wordt het onderste torengedeelte door Van Oord/ Mammoet geplaatst met een kraan. Dit gebeurt met een spudleg system, dit kun je zien als een platform op het water waar een enorme kraan op staat. Na het onderste torengedeelte wordt het tweede torengedeelte geplaatst en vervolgens de rotoren. De losse rotorbladen gaan per schip naar de Oude Zeug (bij Medemblik) en worden daar voor-gemonteerd tot complete rotoren. Wanneer de rotoren klaar zijn hebben ze een diameter van rond de 100 meter en worden ze per schip over het IJsselmeer naar locatie gebracht. Vervolgens worden ze hier door een drijvende kraan (spudleg system) op de gondel gemonteerd. Afbeelding 8 Op de bovenstaande afbeelding is te zien hoe de drijvende kraan het tweede torengedeelte vast heeft en op het eerste torengedeelte gaat plaatsen. Er zijn verschillende mogelijkheden voor de fundering van een windturbine dat op in het water geplaatst is. Met alle mogelijkheden is het zo dat de windturbine met kabels vast zit. De vorm waarmee de fundering vast of los zit is anders. Op de onderstaande afbeelding zijn een aantal voorbeelden te zien. 13

14 Bij de 1 e windturbine is te zien dat de fundering in het midden van het water ligt en vervolgens met verticale kabels vast zit. Bij de 2 e windturbine zit de fundering aan de bodem vast en is het verstevigd met kabels aan de zijkant. De 3 e windturbine ligt als het ware op het wateroppervlak en is met de kabels bevestigd aan de bodem, zodat het platvorm niet verplaatst. afbeelding 9 Op de bovenstaande afbeelding zijn verschillende mogelijkheden te zien Afbeelding 10 Op de tweede afbeelding is de bouw van een windturbine in het IJsselmeer te zien. Op de bovenstaande windturbine is een gele fundering te zien. Er wordt aangenomen dat deze gele fundering doorloopt tot de bodem en daar verstevigd is met de kabels. Dit wordt aangenomen omdat de maximale diepte van het IJsselmeer 7 meter is en aangezien de windturbines niet zo erg ver van de polder af staan zal het minder diep zijn dan 7 meter. 14

15 H5 Hoe efficiënt is een windturbine? Efficiënt betekent dat er veel resultaat behaald wordt, zonder dat daar erg veel inspanning in gaat zitten. Het gaat er dus om dat er geen onnodige grondstoffen, tijd, geld en uren gebruikt worden. Er wordt met verschillende invalshoeken naar de efficiëntie van de windturbine gekeken; Is Lagerwey efficiënt? De productiekosten en de opbrengst. Vergelijking van kolencentrales en kerncentrales met windturbines. Dit wordt gedaan omdat efficiëntie op meerdere manieren kan worden uitgelegd. Is Lagerwey efficiënt? Wij gaan alleen kijken naar de efficiëntie van Lagerwey windturbines aangezien windpark Hazeldonk alleen windturbines van dit merk heeft. Lagerwey is een bedrijf dat zeer efficiënt werkt. Ze proberen zo veel mogelijk geld te besparen door hun turbines zelf te ontwerpen en te produceren. Het produceren duurt 8 maanden en het plaatsen van de turbine op locatie duurt rond de 15 dagen. Ook werkt Lagerwey zeer innovatief. Halverwege de jaren 90 heeft het bedrijf een drieblad platform ontwikkelt met een passief gekoelde direct drive permanente Magneet generator. Omdat Lagerwey dit heeft ontwikkeld is er minder onderhoud nodig voor de generator omdat hierin minder onderdelen zitten die voor slijtage kunnen zorgen. Ook zegt Lagerwey dat de generator voor een hogere energieopbrengst zorgt. De stalen toren van Lagerwey is eenvoudig te vervoeren en te installeren. Hiermee kan Lagerwey een hogere ashoogte bereiken en kosten reduceren. Het vereenvoudigt de op- en afbouw van de turbine en het recyclen van de modulaire toren is kostenneutraal. Voor de toekomst heeft Lagerwey grootse plannen. Het bedrijf wilt windturbines groter en efficiënter maken. Ook moet het aan meer eisen gaan voldoen. Productiekosten en de opbrengst Vaak wordt gezegd dat windturbines ontzettend efficiënt zijn. In deze deelvraag wordt aan de hand van verschillende bronnen of dit klopt. Onze eerste bron is de groene rekenkamer. Deze website vraagt zich af waarom wel wordt verteld hoeveel huishoudens stroom van een windturbine kunnen krijgen, maar niet waarom de eigenaar de molen op de gekozen locatie heet geplaatst. De groene rekenkamer verwacht dat hiervoor geld de reden is. Ook vraagt de organisatie zich af waar het geld van de opbrengst vandaan komt. Aan de hand van deze vragen maken ze een begroting met de bijbehorende subsidies. Ze gebruiken hiervoor een rapport dat het ingenieursbedrijf Pondera Consult in opdracht van Senternovem heeft uitgebracht. Het gaat hierbij om 5 windturbines van 3 MWatt 1. De totale investering bedraagt 22 miljoen. Dit betekent dat de windturbine 1467 per megawattuur produceert. De rekenkamer gaan uit van een subsidie van per jaar. De prijs voor windstroom is gegarandeerd door de regering en bedraagt ruim 10 cent per kwh 2. De subsidie varieert dus met de elektriciteitsprijs. Dit klopt daarentegen niet helemaal. Pondera Consult geeft namelijk aan dat aan aantal kwh voor 7 cent op de markt staat en in 2009 onder de 5 cent was. De werkelijke subsidie is dus aanmerkelijk hoger. Sinds 1 januari 2010 hoeven moleneigenaren geen onbalansheffing van 1 cent per kwh te betalen, dit betalen consumenten nu. 15

16 De totale productie is MWh per jaar. De verborgen subsidie was in totaal per jaar. De rekenkamer rekent met de realistische kwh van 5 cent per kwh en maken de verborgen subsidies zichtbaar. In totaal komt het afgerond uit op afbeelding 11 Het totaal aan kosten per jaar, voor de gemeenschap bedraagt 2,3 miljoen. De winst voor de exploitant is precies een kwart van het bedrag. De kosten per MW zijn dus per jaar. De standaardmolen die nu in Nederland wordt gebouwd heet een vermogen van 2 MW, dit zal dus voor de gemeenschap per jaar kosten. 1 MWatt betekent MW wat staat voor megawatt. MW is een eenheid voor vermogen. Megawatt is watt. In relatie met windenergie wordt de eenheid MW gebruikt om het geïnstalleerde vermogen van een windturbine aan te geven. 2 kwh betekent kilowattuur. 1 kilowattuur staat 1000 watt. Het is het aantal kilowatt dat een windturbine in een uur omzet. De tweede bron die gebruikt wordt is van Prodeon. Prodeon is een bedrijf dat gespecialiseerd is in windprojecten op land en in biogas. Het bedrijf probeert op landelijk niveau een steentje bij te dragen. De stelling aan Prodeon is als volgt; windmolens zijn niet efficiënt, want het waait lang niet altijd. Prodeon antwoord hierop dat dit een fabel is. Windturbines draaien ongeveer 85% van de tijd en hebben een capaciteitsbenutting van 30-35%. Ze draaien dus niet altijd op vol vermogen. Daarnaast is wind gratis vergeleken met kolen- en gascentrales. Nu is het wel zo dat kolenen gascentrales altijd op maximumvermogen kunnen werken. De eerste twee bronnen waren vooral positief. De derde bron die gebruikt gaat worden is minder positief en persoonlijk. De derde bron is een website die gemaakt is door de heer Dr. C. (kees) Le Pair. Deze man is van mening dat de brandstof kosten van windenergie hoog zijn en dat windbedrijven deze informatie vaak niet meegeven. De heer Le Pair heeft een heel onderzoek gedaan en toont dit op de website. Zijn conclusie uit het onderzoek zijn als volgt; 16

17 Het is nodig om op basis van feiten, niet van modellen, vast te stellen, wat de verhoging van het brandstofverbruik ten gevolge van de verlaagde efficiëntie van de fossiele bij leveringen is, voordat in Nederland grote windenergie investeringsplannen worden omgezet in werkelijkheid. Windenergie kost al gauw meer dan het oplevert: niet alleen aan geld, maar ook aan brandstof en in dat geval vergroot het CO 2-uitstoot. Het is de hoogste tijd dat de elektriciteitsmaatschappijen eigener beweging de werkelijke gegevens over het extra brandstofgebruik publiek maken, of anders dat zij daartoe worden gedwongen. Wij zijn ook van mening dat bedrijven vaak de negatieve delen van de bouw van de windturbines meegeven. Daarentegen zijn wij niet van mening dat de CO 2-uitstoot schrikbarend groter wordt door windturbines. Vergelijking van grijze energie 3 met windturbines. Momenteel is 90,92% van de energie in Nederland afkomstig van grijze energie. 9,08% is dus duurzame energie. Nederland gebruikt nog zo veel grijze energie omdat het nog te duur is om op grote schaal groene energie te produceren. Bij het bouwen van windturbines komt CO 2 vrij, maar binnen 6 maanden heeft de windturbine de hoeveelheid CO 2 alweer bespaard. De rest van de 20 jaar dat de turbine draait is volledig CO 2-uitstoot vrij. Hiermee is te zeggen dat de uitstoot van een windturbine tot wel vijftig keer lager is dan bij grijze opgewekte stroom. Naast de uitstoot is wind er altijd, soms waait het minder hard dan dat nodig is voor de maximale opwekking, maar het blijft waaien. Grijze energie heeft daarom een minpunt in efficiëntie, fossiele brandstof kan namelijk op gaan. 3 grijze energie is alle stroom die is opgewekt door de verbranding van fossiele brandstoffen. Denk hierbij aan steenkool, aardgas of kernenergie. Grijze energie draagt met grote aantallen bij aan de uitstoot van CO 2. Naast de drie manieren van het kijken naar efficiëntie zal er ook uitgelegd worden over het ontstaan van nieuwe banen. Door de groei van de windturbine sector groeit de werkgelegenheid. Werkgelegenheid is een heel groot gebied met veel verschillende vormen in banen. De werkgelegenheid wordt in twee groepen verdeeld, de directe en indirecte werkgelegenheid. Bij directe werkgelegenheid zijn de productie van windturbines, de installatie van windturbines, maar ook onderhoudsbedrijven, transport, dienstverlening, toeleverende industrie, opleidingen en research & Development inbegrepen. Indirecte werkgelegenheid wordt geleverd door bedrijven wiens hoofdactiviteit niet in de windenergiesector ligt, maar sporadische 1 onderdelen of diensten verlenen. De windsector zorgt in heel Europa voor ongeveer 7-8% extra werkgelegenheid. Dit percentage ligt hoger dan de bijdrage van windenergie (4%), dit betekent dat windenergie relatief gezien arbeidsintensiever dan andere energiesectoren is. In de landen Duitsland, Denemarken en Spanje zijn de meeste banen ontstaan. In deze landen zijn ook aanzienlijk meer windturbines dan in andere europese landen. 1 sporadisch: wanneer iets bijna niet voorkomt. 17

18 Hoofdstuk 6 Invloed van de overheid De Europese Unie streeft als doel om ervoor te zorgen dat in % van alle opgewekte energie in Europa duurzaam is. Daarom is het erg belangrijk dat elk land steeds meer duurzame energie gaat opwekken. Windmolens zijn hier van groot belang. Windmolens zijn namelijk de goedkoopste vorm van duurzame energie. De Nederlandse overheid heeft om deze reden besloten om meer windmolens te bouwen, zowel op land als in de zee. Eind 2015 stonden rond de 2500 windmolens op het land. Samen produceerden windturbines 3000 MW. Het doel is om in MW op te kunnen wekken in Nederland. Dit staat zo afgesproken in het Energieakkoord voor duurzame groei. Ook staat daarin dat het de bedoeling is dat dat 16% is in Een gemiddelde windmolen levert 2MW á 3MW per jaar op. Dat betekent dat er dus nog 1000 tot 1500 windmolens bij moeten komen in Nederland. Afbeelding 12 Grafiek 1 In de bovenstaande grafiek zie de stijging van het vermogen van windmolens in megawatt op land en op zee. Het is duidelijk te zien dat de stijging op land veel harder gaat dan die op zee. Er moeten nog erg veel windmolens op zee bijkomen om het doel te behalen. Met hulp van de burgers en de overheid moet dat zeker lukken. Grafiek 1: geeft de groei van windturbines vanaf 2000 weer. Ook laat het zien was het doel is voor aantal windturbines op zee en op land Bron: 18

19 Hoofdstuk 7 Initiatief vanuit de burgers vs. Initiatief vanuit de overheid Het is niet overal het geval dat de overheid windmolens oplegt. In Nijmegen bij windpark Nijmegen-Betuwe kwam het initiatief vanuit de omwonende burgers. Er zijn vier windmolens geplaatst. Deze produceren genoeg energie voor wel 7100 huishoudens. Iedereen uit de regio kan door te investeren in dit windpark mede-eigenaar worden. Dat gebeurt via de coöperatie WindpowerNijmegen. Als lid help je mee in het traject tot aan de oplevering in en draag je bij aan het verduurzamen van onze regio. Als lid van de coöperatie kun je mee beslissen over bijvoorbeeld de verdeling van de opbrengst van het windpark. Er zijn inmiddels al 1000 leden. Gemeente Nijmegen wilt in 2045 energieneutraal zijn. Momenteel hoopt de coöperatie genoeg geld in te zamelen om een vijfde windmolen erbij te kunnen bouwen. Vijf windmolens zou genoeg energie opwekken voor 8900 huishoudens. Windpark Hazeldonk is wél opgelegd door de overheid. De overheid moet wel voor windprojecten in Nederland zorgen, want anders behalen nooit het doel waar we naar streven. Wanneer de overheid windmolens oplegt, heb je natuurlijk te maken met mensen die hiertegen gaan protesteren. Simpel gezegd is het protesteren verspeelde moeite. De windmolens komen er uiteindelijk toch wel, want ze zijn hard nodig. Natuurlijk gaat dit project niet totaal achter de rug van buurtbewoners om. Om buurtbewoners zoveel mogelijk in te lichten. Dit wordt gedaan door middel van informatieavonden. 19

20 Hoofdstuk 8 Investeringen in windmolenpark Hazeldonk Een windmolenpark opbouwen is niet goedkoop. De totale investering in Windmolenpark Hazeldonk is Dit zijn niet de kosten voor alleen de windmolens zelf. Hierbij horen ook de civiele en elektrische werken en de inpassing in het distributienetwerk. Je kan natuurlijk niet zomaar de opgewekte energie bij de uiteindelijke eindgebruiker krijgen, hiervoor moet je aangesloten worden op het net. Verder zijn er ook nog kosten gemaakt voor de voorbereiding en de financiering. In totaal zit 71,4% van de totale investering in de windturbines. Deze werden geleverd door Lagerwey. De netinpassing nam 12,5% van de totale investering in en werd geregeld door Enexis. De civiele werken, zoals het bouwen van de windmolens, was in totaal 5,5% van de totale investering. De elektrische werken, de windturbines aansluiten op het net, was 1,3% van Zowel de civiele als de elektrische werken werden geleverd door H4A, Holding van Vier Ambachten. H4A is en wegenbouwbedrijf met veelzijdige kanten op industrieel gebied. De voorbereiding en de financiering werden geleverd door Windpark Breda-Hazeldonk. Deze namen 9,4% van de totale investering in. Hoofdstuk 9 Kosten van windmolenpark Hazeldonk Windmolens zijn de goedkoopste vorm van duurzame energie, maar nog steeds is windenergie duurder dan fossiele energieopwekking. Windenergie kost 0,05 tot 0,07 per kwh, terwijl fossiele energieopwekking maar 0,03 tot 0,04 kost. Om het project de komende 20 jaar soepel te laten verlopen moeten er ook kosten gemaakt worden. Bij die kosten hoort onder anderen pachtvergoeding. Men is namelijk niet altijd blij wanneer er ineens een gigantische windmolen in hun uitzicht staat, of zelfs in hun tuin. Om deze reden krijgen mensen die binnen een bepaalde straal van de windmolen wonen een vergoeding. Dit is een vergoeding voor het geluidsoverlast en voor het verstoren van het uitzicht. Ook moeten er onderhoudscontracten betaald worden. In een onderhoudscontract staan de kosten van het onderhouden van de windmolens. Ook staat hierin hoelang en hoe vaak de windmolens onderhouden worden. Het financieel en technisch beheer brengt ook kosten met zich mee. Bij een groot project als deze heb je te maken met veel risico s. Om die risico s te verkleinen, worden er veel verzekeringen afgesloten die ook jaarlijks betaald moeten worden. Obligaties moeten ook uit betaald worden. Gedurende de 15 jaar dat de obligatie loopt zijn de operationele kosten 7,9 miljoen. Verder moet er ook nog belasting betaald worden. Ook de belasting wordt gedurende 15 jaar betaald. Er wordt 1,8 miljoen aan vennootschapsbelasting en onroerendezaakbelasting betaald. 20

21 Hoofdstuk 10 Inkomsten van windmolenpark Hazeldonk Buiten alle kosten wordt er natuurlijk ook veel geld binnengehaald via dit project. De opbrengst van windpark Breda-Hazeldonk is het product van de elektriciteitsproductie en de waarde van de opgewekte elektriciteit. Simpel gezegd is dat alle opgewekte elektriciteit maal de prijs waarvoor het verkocht wordt. De productie hangt natuurlijk af van hoeveel wind er staat. Bij het plaatsen van de windmolens moet dan ook een zeer geschikte locatie uitgekozen worden. Natuurlijk verschilt de wind van jaar tot jaar, maar er kan wel een algemene schatting worden gemaakt naar waar de meeste wind is. Nederland heeft hiervoor meetinstituten. Er zijn verschillende meetpunten in Nederland. Naar aanleiding van de date daarvan wordt gekeken wat de beste plek is om de windmolens te plaatsen. Ook wordt daarbij gekeken wat de beste hoogte is. Nesto Consultancy heeft voor het windpark een opbrengstvoorspelling gemaakt. De verwachte langjarig gemiddelde productie van het windpark Breda-Hazeldonk is kwh per jaar. De windmolens in windpark Breda-Hazeldonk hebben nu net één jaar gedraaid. Er kan nu dus na gegaan worden of de voorspelling klopt. In de bovenstaande grafiek zie je de voorspelde opgewekte elektriciteit en de werkelijke opgewekte elektriciteit. Je ziet dat in de meeste maanden er veel meer voorspeld werd dan daadwerkelijk opgewekt werd. Wanneer er minder geproduceerd wordt, kan er ook minder opgewekte elektriciteit verkocht worden. In totaal is 83,76% van de verwachte energie ook daadwerkelijk opgewekt. Dit betekend niet dat er geen winst is behaald. Afbeelding 13 Grafiek 2 Grafiek 2: geeft het verschil weer tussen de werkelijke opgewekte elektriciteit en de voorspelde opgewekte elektriciteit. Bron: 21

22 De inkomsten van windpark Hazeldonk komen vanuit drie verschillende componenten voort. Ten eerste, uit de verkoop van de opgewekte elektriciteit aan Hezelaer Energy BV. In het contract tussen Hezelaer Energy BV en Windpark Breda-Hazeldonk staat dat Hazeldonk de elektriciteit verkoopt tegen de actuele marktwaarde. De marktwaarde komt in stand op de APX. Dit is een beurs waar energie verhandeld wordt. Deze is opgericht met het doel om de liberalisering van de energiemarkt te ondersteunen. Afbeelding 14 Grafiek 3 De prijzen verschillen zo te zien dagelijks. Het ligt er dus maar net aan op welke dag de opgewekte elektriciteit verkocht wordt. Voor Windpark Hazeldonk is het, het meest verstandig om hun elektriciteit op dinsdag te verkopen, dan zijn de prijzen het hoogst. Ten tweede wordt er met elke 1000 kwh duurzaam opgewekte elektriciteit een groencertificaat verdiend. Groencertificaten zijn er met doel om het opwekken van duurzame energie te stimuleren. Hezelaer neemt deze certificaten af en verkoopt ze samen met de elektriciteit. Ten derde rijkt de overheid nog een productievergoeding voor het opwekken van duurzame energie uit. Deze vergoeding komt voort uit het SDE-programma, Stimulering Duurzame Energie. Gedurende 15 jaar ontvangt het project een bijdrage vanuit het SDE-programma. Het bedrag dat ze ontvangen hangt af van het daadwerkelijk geproduceerde elektriciteit per jaar en de gemiddelde waarde op de elektriciteitsbeurs, APX. De maximale SDE+ bijdrage per jaar is Grafiek 3: een grafiek van de prijzen en de hoeveelheid van de APX (De Nederlandse energiemarkt). Bron: 22

23 Hoofdstuk 11 Omzet van windmolenpark Hazeldonk Om de omzet te voorspellen voor windmolenparken, kan je altijd uitgaan van twee scenario s. Het eerste scenario wordt het P50 scenario genoemd. Dit wordt ook wel de verwachtingswaarde genoemd. Bij dit scenario ga je van de gemiddelde omzet uit. Met de 50 in P50 wordt er aangeven dat er 50% kans is dat deze omzet behaald wordt of overtroffen. Bij het tweede scenario, P90, wordt er rekening gehouden met tegenvallers. Met de 90 in P90 wordt aangeven dat er 90% kans is dat deze omzet te behalen is. Vanwege dit hoge percentage wordt dit ook het zekerheidsscenario genoemd. Alles wat tussen P50 en P90 zit is een goede uitkomst voor Windpark Hazeldonk. Grafiek 4 Afbeelding 15 Grafiek 4: In deze tabel staan de verachtingen voor de omzet op basis van het P50 scenario en op basis van het P90 scenario. Bron: Hazeldonk_web.pdf 23

24 H12 Nieuwe windturbines tussen Hazeldonk en Moerdijk Tijdens de informatieavond op 30 september werden plannen voor nieuwe windturbines laten zien. Bij deze informatieavond waren voor- en tegenstanders aanwezig. De mensen die de avond georganiseerd hadden lieten zien hoe ze van plan waren deze turbines te plaatsen, waar ze geplaatst kunnen worden en hoe ze om zouden gaan met negatieve effecten, zoals geluidsoverlast en slagschaduw. Op een van de tafels lag een kaart van de snelweg A16 en het omliggende gebied. Op de kaart werden pionnetjes gebruikt om te laten zien waar huizen stonden en waar de turbines mogelijk kunnen staan. Afbeelding 16 Op de bovenstaande afbeelding is deze kaart met pionnetjes te zien. De ontwikkeling van meerdere windturbines langs de A16 is een samenwerking van de gemeenten Breda, Drimmelen, Moerdijk en Zundert. De gemeenten proberen uiterlijk eind 2020 zo veel mogelijk turbines in gebruik te laten zijn. Daarmee draagt Breda bij aan het streven van provincie Brabant 14% van het energiegebruik duurzaam op te wekken. Het probleem is dat dat het hele proces van windturbines plaatsen een hoop werk is. Veel mensen verwachten dat je een plaats kiest en gelijk kan beginnen met bouwen. Dit is zeker niet het geval. Wij steunen het project van het plaatsen van nieuwe windturbines en wij hopen dat er nog veel zullen komen. 24

25 Hoofdstuk 13 Milieu en omwonenden Een ding is zeker. Windmolens zijn minder schadelijk voor het milieu als fossiele energieopwekking. Ze stoten wel 50 keer minder CO2 uit als fossiele energieopwekking. De enige keren dat er bij windmolens CO2-uitstoot is, is bij het bouwproces, het onderhoud en het afbreken van de windmolens. Volgens vele milieuorganisaties is klimaatverandering een veel grotere bedreiging voor de natuur dan het lawaai van windmolens of slagschaduw ervan. Milieuorganisaties zijn grote voorstanders voor meer windmolens. Vooral voor windmolens op zee. Windmolens kunnen wel een negatief effect hebben op de natuur en de dieren eromheen. Het gebeurt namelijk weleens dat een vogeltje tegen de windmolen aanvliegt of verongelukt door de windkracht van een windturbine. Jaarlijks sterven er vogels door een ongeluk met windturbines in Nederland. Dit is nog lang niet zoveel als het aantal vogels dat verongelukt dankzij het verkeer. Daar ligt het aantal op 2 miljoen vogels per jaar. De botsingen met windmolens valt mee. Maar windmolens zorgen er wel voor dat veel broedgebieden voor vogels verstoord raken. Ook worden voedselgebieden en rustplaatsen voor veel vogels verstoord door de komst van windmolens. Bij de meeste vogels is het echter wel zo dat ze hun leefgebieden zo goed kennen dat er geen spraken is bij verstoring. Ze vliegen gewoon tussen de windmolens door. Verder wordt er natuurlijk rekening gehouden met de leefgebieden van vogels bij het kiezen van de plaats voor nieuwe windturbines. Er wordt veel rekening gehouden met de omwonenden bij het plaatsen van een nieuwe windmolen. Zo is er de regel dat windmolens een minimale afstand van 250 meter moeten hebben van omliggende huizen. Nadelen voor mensen die dicht bij windturbines wonen zijn geluidsoverlast en slagschaduw. Slagschaduw is de schaduw van de windmolen. Hoe groot deze schaduw is wordt bepaald door de stand van de zon. In de zomer is de lengte van de slagschaduw redelijk kort, omdat de zon dan hoog staat. In de winter is de lengte van de slagschaduw een stuk langer. Er wordt veel rekening gehouden met de locatie gebaseerd op de lengte van slagschaduw die op huizen terecht komt. In de Activiteitenregeling Milieubeheer staat hoelang en hoe vaak een huis geraakt mag worden door de schaduw van een windmolen per dag. Een huis mag maximaal 17 dagen per jaar gedurende 20 minuten per dag in de schaduw staan dankzij een windmolen. Wanneer een windmolen dit overschrijdt, wordt hij stil gelegd. Dit wordt de stilstand voorziening genoemd. Ook is geluidsoverlast een veel voorkomend probleem. Dit wordt beperkt door de afstand tussen huizen en windmolens te vergroten. De geluidsoverlast van een windturbine hangt af van de afstand van windmolen tot huis, de hoeveelheid windmolens en ook de opstelling van windmolens is belangrijk. Ook kan het geluid beïnvloed worden door obstakels en reflecterende oppervlakten. Harde snelwegen zorgen voor meer geluid, terwijl bomen juist het geluid verminderen. Bij windpark Hazeldonk ligt het geluid dat de ontvanger hoort van windmolens tussen de 41 db en 47 db. Een goede locatie voor windmolens voorkomt alle problemen met vogels, geluid en slagschaduw. 25

26 Interview bezoek Noordoostpolder Tijdens ons bezoek aan het grootste windpark van Nederland hebben wij Rob Renne mogen interviewen. Rob Renne heeft een familiebedrijf dat Renne Streekproducten heet. Op locatie van dit bedrijf hebben zij ook een windinformatiecentrum dat samen met de gemeente tot stand is gekomen. Omdat Rob Renne ontzettend veel wist over dit windpark waren wij erg blij dat we een aantal vragen aan hem mochten stellen. Wij hebben op internet gelezen dat de oorspronkelijke windturbine maar twee rotoren had, waarom zijn de windturbines van twee naar drie rotoren gegaan? Ik durf niet met zekerheid te zeggen waarom dit veranderd is, waarschijnlijk heeft het met rendement en geluid te maken. De windturbine moet zo veel mogelijk energie produceren, maar met weinig geluidsoverlast. Het gebied dat dicht bij het windpark ligt is al niet erg blij met de windturbines, waardoor het geluidsoverlast zo min mogelijk moet zijn. Hoe veel geld kost het ongeveer om één windturbine te plaatsen? Vorige maand stond in het financieel dagblad een artikel over de kosten van windturbines, dit zou ongeveer met Megawatt kosten. De windturbines die hier op de polder staan zouden 7,5 Megawatt produceren. Dit zou dus 7,5 miljoen euro kosten. Nu is het zo dat hier turbines staan van het merk Enercon. Zij zeggen dat zij de beste windturbines hebben, maar ook de duurste. De turbines van Enercon die hier staan zijn per stuk. Volgens Wikipedia heeft een windturbine zijn kosten binnen 3 tot 6 maanden terugverdient is dat ook zo met de windturbines die op de polder staan? Dit is een hele rekensom. Elke windturbine krijgt een vast bedrag per opgewekte Kilowatt. De Enercon windturbines leveren 750 per uur op vol vermogen op. Een vol vermogen word behaald bij windkracht 6. Vervolgens krijgen ze voor elke opgewekte Kilowatt 9,6 cent. Wanneer je 750 x 9,6 berekent kom je uit op Een windturbine behaalt 3100 uren per jaar, dit hebben ze berekent door de afgelopen 10 jaar naar het aantal uren dat een windturbine draait gekeken. Als je 3100 x 720 doet kom je uit op Dit betekent dat de windturbine in een jaar heeft verdiend. Natuurlijk moet er ook een deel van dit geld aan onderhoud besteed worden. Dit ligt rond de 10% van het verdiende geld per jaar, dus Let wel op want niet elke molen krijgt 9.6 cent per Kilowatt. Door naar de plaats van de turbine te kijken berekent de overheid dit. Van welk materiaal wordt een turbine vooral gemaakt? De windturbines die hier op de polder staan zijn gemaakt van losse betonnen ringen die op elkaar zijn gestapeld. Voor één windturbine wordt 3000 ton beton gebruikt. De windturbines die op het water staan zijn gemaakt van metaal. De wieken van beiden turbines zijn gemaakt van kunststof, het puntje is daarentegen gemaakt van aluminium en heeft een krom puntje. Dit kromme puntje is bedoeld om meer wind te vangen, als bliksemafleider en om te zorgen dat hij minder geluid maakt. Hoe vaak moeten windturbines onderhouden worden? Kost dit veel tijd en geld? Er zijn vier punten die ze jaarlijks controleren, dit wordt gedaan op de dagen/ periodes in het jaar waar windkracht 6 niet wordt bereikt. 26

27 Krantenartikelen over windpark Hazeldonk Artikel 1 (afbeelding 17) In het bovenstaande artikel wordt gesproken over de windturbines die mogelijk worden geplaatst tussen Moerdijk en de Belgische grens. Een deskundige is bang dat het een gevaar kan vormen voor trekvogels en vleermuizen. 27

28 Artikel 2 (afbeelding 18) 28

29 Artikel 2 gaat over de inlichting van de burgers van Kluntert over het nieuwe project van nieuwe windturbines. Volgens het artikel zijn de burgers van Klundert hier zeer tegen. 29

30 Artikel 3 (afbeelding 19) In artikel 3 wordt verteld over de informatieavond waar wij, Isabel en Amber, ook naar toe zijn geweest. 30

31 Artikel 4 (afbeelding 20) 31

32 Het BN De stem artikel dat nu artikel 4 wordt genoemd gaat over de situatie die in Klundert aan de gang is. In dit artikel zie je heel goed de verschillende meningen van mensen. Het bijzondere in Klundert is dat NUON een windpark op wilt zetten en wanneer dit niet gaat lukken dat ze waarschijnlijk een claim indienen. 32

33 Artikel 5 (afbeelding 22) Afbeelding 23 Artikel 5 gaat niet over windpark Hazeldonk, maar over twee windturbines van Lagerwey die in Eemshaven geplaatst worden. Het bijzondere aan deze twee windturbines is dat de tiphoogte 200 meter is. Wanneer een van de wieken verticaal naar boven staat is hij 200 meter lang, daarnaast worden de windturbines met een Climbing Crane in elkaar gezet. Deze kraan is bevestigd aan de toren en klimt als het ware naar boven om meer onderdelen te bevestigen. De Lagerwey Climbing Crane is de eerste klimmende kraan ter wereld. Op YouTube staat een filmpje over deze kraan. De turbine ziet er als volgt uit: 33

34 Foto s informatieavond Hazeldonk Tijdens ons bezoek aan de informatieavond in Hazeldonk stonden verschillende tafels met ieder een apart onderwerp. Bij elke stand stond een grote poster, wij hebben van elke poster een foto gemaakt. ^afbeelding 24 ^afbeelding 25 34

35 Afbeelding 26 afbeelding 27 35

36 afbeelding 28 afbeelding 29 36

37 afbeelding 30 afbeelding 31 37

38 afbeelding 32 38