MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie

Transcriptie

1 MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie

2

3 Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Chemische industrie Datum: 6 juli 2016 Status: Definitief Kenmerk: /JB/ Locatie: Utrecht Contactpersoon: Jeroen Bremmer Ondersteunend adviesbureau: Arcadis Nederland BV

4

5 Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 4 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 6 Hoofdstuk 6. Tabellen... 8

6 Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Chemische industrie Aantal MJA-deelnemers in Aantal beschouwde bedrijven voor 2015 in dit rapport 62 Aantal toetreders in Aantal uittreders in Werkelijk energieverbruik 2015 (TJ) Effecten van maatregelen 2015 t.o.v t.o.v Procesefficiencyverbetering 304 TJ / 0,8% 4735 TJ / 16,3% Besparing in de keten -209 TJ / 0.7 % / 5.9 % Duurzame energie [TJ] 20,0 / 0.1% 27,9 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg TJ in Dit is nagenoeg gelijk aan het energieverbruik in Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse besparing van TJ leiden. Na drie jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 2.947,8 TJ, waarvan TJ door procesefficiency maatregelen, 953 TJ door ketenmaatregelen en 193 TJ door duurzame energie. Hiermee is 81% van de MJP-maximaal voorgenomen besparing gerealiseerd. Energiebesparing in het proces 80 Procesmaatregelen bij 31 bedrijven in 2015 hebben een besparing van 303,6 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Benutten verdampers op vollast; Verbetering Metingen & KPI grootste gebruikers Verbeteren en automatiseren procesbesturing Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2015 een totale besparing van TJ opgeleverd bij 47 bedrijven. Dat is 209 TJ lager dan in Ketenmaatregelen zijn maatregelen die leiden tot een lager energiegebruik in de keten vóór het bedrijf (de productieketen) of in de gebruiksfase van het product (de productketen). De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Afname stoom uit extern chemisch proces Verhoging isolatiewaarde EPS beads Inzet recycle materiaal voor pulp I

7 Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 223,1 TJ in Dat is 20 TJ hoger dan in Inzet van duurzame energie bestaat vrijwel volledig uit inkoop van duurzame energie. Opwekking van duurzame energie levert in de sector slechts een beperkte bijdrage. Vooruitblik Ontwikkelingen 2015 De totale Nederlandse chemische industrie heeft in 2015 een aanzienlijk lagere productie gedraaid. In de laatste maanden van 2015 is er in de productie sprake van een licht herstel. In het eerste kwartaal van 2016 zorgen met name de marktcondities voor een positieve stemming in de sector. Het uitblijven van groeigerichte investeringen vormt het grootste zorgpunt. In 2015 is de productie van de chemische industrie in Nederland met 2,5% gedaald. De omzet daalde met 13% naar 42 miljard. De afzetprijzen daalden met 11%. Wel steeg de export met 3%, dankzij lage olieprijzen en een gunstige dollar-eurokoers. De neerwaartse lijn is voornamelijk toe te schrijven aan storingen en groot onderhoud in een aantal productielocaties. In het eerste kwartaal van 2016 is de productie ruim 1% gestegen ten opzichte van het eerste kwartaal in 2015, met een 2,5% lagere omzet bij ruim 9% lagere afzetprijzen. De uitvoer van chemische producten nam in het eerste kwartaal toe met ruim 0,5%. Investeringen De Nederlandse chemische industrie ondervindt beperkingen in haar ontwikkeling door ongelijkwaardige concurrentieverhoudingen. Inspelend op goedkopere energie- en grondstoffen, investeren multinationale chemiebedrijven vooral in de VS, het Midden-Oosten en in de groeimarkten van Azië. Binnen Europa lijkt het Nederlandse investeringsklimaat voor nieuwe, duurzame technologieën en activiteiten minder aantrekkingskracht uit te oefenen dan dat van andere lidstaten. Risicokapitaal voor onder meer pilot plants voor eerste commerciële toepassingen van deze nieuwe en duurzame technologieën is onvoldoende voorhanden. Om die kennis en werkgelegenheid toch voor Nederland te behouden, pleit de VNCI bij de overheid met kracht voor krediet- en investeringsgaranties. Duurzame chemiesector De VNCI houdt vertrouwen in een duurzame toekomst voor de chemiesector en benadrukt dat de kansen voor de chemische industrie vooral liggen in de rol die zij kan spelen om de samenleving te verduurzamen, door onder meer slimme en duurzame producten te maken en door de productie processen energie-efficiënter en duurzamer te maken. De VNCI heeft dit ook in haar streefbeeld 2030 aangegeven II

8 Energieverbruik [TJ primair] Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: De ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf De verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar. De spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) van uw sector. De ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2009, waarbij alle relevante gegevens vanaf 2005 zijn meegenomen. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van RVO.nl. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van MJA deelnemers van uw sector vanaf 2009 zien Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik De toename van het energiegebruik 2009 naar 2010 wordt veroorzaakt door een fors aantal toetreders in dat jaar. Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 1 van 10

9 Energie [TJ primair] Energieverbruik ,2 PE-maatregelen (besparend) - 303,6 Volume-effect (verhogend) 77,0 Overige invloedsfactoren (ontsparend) 238,1 Onverklaard (besparend) - 8,4 Energieverbruik ,4 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren Verklaring verandering energieverbruik 2015 t.o.v Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een efficiency verhogend effect (het relatieve energieverbruik wordt minder) van 304 TJ. Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) heeft in 2015 een verhogend effect (meer energieverbruik) door een stijging van productie van 77 TJ (0,2%). Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Het netto effect van deze post is in 2015 gering: 238 TJ. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is 8,4 TJ verlagend, ofwel 0,02% van het energieverbruik van de sector. Ontwikkeling WKK In tegenstelling tot de rest van dit rapport, gaat deze paragraaf over de bedrijven in de chemie-sectoren van zowel MJA als MEE. Van de 112 bedrijven in de sector hebben er 15 een eigen WKK, waarvan de meeste in het MEE convenant. Vijf bedrijven nemen energie af van een externe WKK en sommige bedrijven nemen energie af van zowel interne als externe WKK. De WKK s in eigen beheer hebben samen een opgesteld vermogen van ruim 3 GWth en ruim 1 GWe. Één (externe) WKK is in 2015 vervangen door een ketel. Samen produceren deze installaties in PJ elektriciteit en 51 PJ warmte. De productie van elektriciteit uit WKK s is in 2015 met 15% gedaald, de warmteproductie is met 17% gedaald. Wanneer we de nieuwe toetreder buiten beschouwing laten, is de productie van elektriciteit uit WKK s over 4 jaar met ruim 44 PJ (40%) gedaald, die van warmte met 17 PJ (26%). Hoewel de daling voor een groot deel volgt uit de verminderde inzet van één grote installatie, geldt dat de meeste installaties minder produceren. Door de verminderde inzet van de WKK s, neemt het primaire verbruik van de bedrijven toe, omdat het alternatief - opwekking van elektriciteit in een reguliere centrale- meestal minder efficiënt gebeurt. Indien de WKK-inzet op hetzelfde niveau was gebleven was het energiege- Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 2 van 10

10 bruik in de sector vermoedelijk enkele PJ s lager. Omdat niet altijd bekend is wat het alternatief voor de WKK-inzet is, is het niet mogelijk hier een exacte bepaling van te maken. Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 3 van 10

11 Aandeel van energieverbruik Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling 12,0% 10,0% Maximaal vergenomen besparing minimaal voorgenomen besparing Resultaat 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. De bovenste horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen, ofwel de maximaal voorgenomen besparing. Deze doelstelling is 9,9% over de periode De onderste lijn is de minimale voorgenomen besparing, gebaseerd op alleen de zekere maatregelen. Na drie jaar is een besparing van 8% gerealiseerd. Ongeveer 60% hiervan is gerealiseerd door PE-maatregelen. Ketenefficiency en duurzame energie zorgen beide voor een bijdrage van respectievelijk 2,6% en 0,5%. Met dit resultaat heeft de sector de minimaal voorgenomen besparing voor 2016 al gerealiseerd. Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 4 van 10

12 Aandeel van energieverbruik 6,0% Voortschrijdend resultaat per pijler Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 5 van 10

13 PE-besparing Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MJA3-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2009 weer, met de kanttekening dat alle relevante gegevens vanaf 2005 in berekeningen van de resultaten zijn verwerkt. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. 18,0% 16,0% PE-maatregelen (cumulatief berekend vanaf 2006) 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% In 2015 is door procesefficiency maatregelen 0,8% bespaard. Dit is lager dan de laatste jaren, toen het niveau rond de 2% lag. Sinds 2005 is een besparing van 16,3% gerealiseerd. De resultaten op het gebied van ketenefficiency behoeven duiding, omdat hier een correctie wordt toegepast. De daling in 2010 (in de ongecorrigeerde cijfers) is volledig het gevolg van het feit dat de referentie (het energieverbruik in de sector) in dat jaar enorm is toegenomen door het toetreden van bedrijven uit het convenant benchmarking. Terwijl de besparing door ketenprojecten in 2010 toenam met 30%, is het energieverbruik met 350% toegenomen. Omdat het niet te verwachten is dat de nieuwe toetreders direct op hetzelfde niveau zitten als de Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 6 van 10

14 Aandeel DE bestaande populatie, is een correctie toegepast. Daarbij zijn de nieuwe toetreders virtueel op hetzelfde niveau gezet als de bestaande populatie. Vanaf dat punt wordt de verandering in de besparing bepaald door de volledige populatie. Na deze correctie komt de cumulatieve besparing op 5,9% van het energieverbruik van de sector, wat 0,4 %-punt lager is dan vorig jaar. DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% Inkoop Opwekking Het aandeel duurzame energie ligt iets hoger dan vorig jaar. Opgemerkt moet worden dat het aantal bedrijven dat duurzame energie toepast beperkt is: 6 bedrijven voeren projecten in deze categorie op, waarbij één bedrijf al bijna 65% van de besparing realiseert. Het totale niveau van duurzame energie ligt nog steeds onder het niveau van 2005 en ook onder dat van 2009 waardoor het resultaat in de grafiek negatief wordt. De daling van de duurzame energie productie wordt veroorzaakt door een bedrijf dat is gestopt met duurzame energie productie. Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 7 van 10

15 Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2015 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2015 in dit rapport zijn meegenomen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] Werkelijk energieverbruik Besparing door PE-maatregelen KE-besparing in de productieketen * KE-besparing in de productketen Inkoop van duurzame energie Opwekking van duurzame energie * In het sectorrapport van 2014 was hier een andere waarde gerapporteerd. Na het publiceren van het sectorrapport is een maatregel toegevoegd. Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in Categorie Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie Subcategorie Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 1.910, ,1 Installaties en gebouwen 358,0 188,9 Energiezorg en gedragsmaatregelen 119,0 118,1 Strategische projecten 26,0 21,8 Subtotaal procesefficiency 2.413, ,0 Maatregelen in de productieketen 819,0 808,1 Maatregelen in de productketen 305,0 145,3 Subtotaal ketenefficiency 1.124,0 953,4 Inkoop van duurzame energie 50,0 221,2 Opwekking van duurzame energie 72,0-27,8 Subtotaal duurzame energie 122,0 193,4 Totaal 3.659, ,8 Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 8 van 10

16 Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders. Bedrijfsnaam Status in 2015 Meegenomen in 2015? Abbott Biologicals B.V. (Olst) Deelnemer Ja Abbott Healthcare Products BV (Weesp) Deelnemer Ja Air Liquide Industrie BV Deelnemer Ja Air Liquide Industrie BV (Bergen op Zoom) Deelnemer Ja Air Liquide Technische Gassen BV Deelnemer Ja Arkema B.V. Location Brummen Deelnemer Ja Arkema Rotterdam B.V. Deelnemer Ja ARKEMA B.V. location Vlissingen Deelnemer Ja Cabot Norit Nederland BV (Zaandam) Deelnemer Ja Caldic Chemie BV Deelnemer Ja Celanese Emulsions BV Deelnemer Ja Cerexagri BV Deelnemer Ja Chemtura Netherlands BV Deelnemer Ja COATEX Netherlands BV Deelnemer Ja Delamine BV Deelnemer Ja Dishman Netherlands B.V. Deelnemer Ja Dr. W. Kolb Nederland BV Deelnemer Ja Ducor Petrochemicals B.V. Deelnemer Ja Elementis Specialties Netherlands BV Deelnemer Ja Exter BV Deelnemer Ja Feralco Nederland BV Deelnemer Ja Givaudan Nederland BV (Barneveld) Deelnemer Ja Givaudan Nederland BV (Naarden) Deelnemer Ja Hexion B.V. Deelnemer Ja HG International BV Deelnemer Ja Holland Colours Europe BV Deelnemer Ja Huntsman Holland BV Deelnemer Ja ICL-IP Terneuzen BV Deelnemer Ja IFF Nederland BV Deelnemer Ja Intervet International BV Deelnemer Ja Intervet international BV Deelnemer Ja Intervet International BV Deelnemer Ja INVISTA Nederland BV (Rozenburg) Deelnemer Ja Janssen Biologics BV Deelnemer Ja Kemira Rotterdam B.V. - locatie Botlek Deelnemer Ja Kemira Rotterdam BV locatie Europoort Deelnemer Ja Koninklijke Talens BV (Centraal Distributiecentrum) Deelnemer Ja Latexfalt BV Deelnemer Ja Linde Gas Benelux BV (Botlek) Deelnemer Ja Linde Gas Benelux BV Deelnemer Ja Niacet B.V. Deelnemer Ja Nuplex Resins BV Deelnemer Ja P.Q. Silicas Deelnemer Ja PFW Aroma Chemicals Deelnemer Ja PQ Nederland BV Deelnemer Ja Rosier Nederland B.V. Deelnemer Ja Royal Talens koninklijke Talens BV Deelnemer Ja SACHEM Europe BV Deelnemer Ja Senzora BV Deelnemer Ja Solvay Chemie BV Deelnemer Ja Sonac Vuren BV Deelnemer Ja Sonneborn Refined Products BV (Amsterdam) Deelnemer Ja Synres BV Deelnemer Ja Teijin Aramid BV (Arnhem) Deelnemer Ja Teijin Aramid BV (Delfzijl) Deelnemer Ja Toelichting Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 9 van 10

17 Bedrijfsnaam Status in 2015 Meegenomen in 2015? Teijin Aramid BV (Emmen) Deelnemer Ja Teijin Aramid BV Research Institute Deelnemer Ja Tronox Pigments (Holland) BV Deelnemer Ja Umicore Nederland BV Deelnemer Ja Unipol Holland BV Deelnemer Ja Valspar BV Deelnemer Ja Zeolyst CV Deelnemer Ja Toelichting Atoglas BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2006 Cabot Norit Activated Carbon, Klazienaveen plant Uitgetreden Nee Overgestapt naar MEE Cerexagri BV / ARKEMA Rotterdam BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2009 CP Kelco Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2010 DSM NeoResins B.V. Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2010 Ferro (Holland) B.V. (HS) Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2012 Lawter Maastricht BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2014 Lydall Solutech BV Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 PPG Industries Chemicals BV Uitgetreden Nee Overgestapt naar MEE Rohm and Haas BV (Delfzijl) Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2012 Sonneborn Refined Products BV (Koog aan de Zaan) Uitgetreden Nee Uitgetreden in 2013 *** Concept MJA-Sectorrapport 2015 Chemische industrie Pagina 10 van 10