Bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente

Transcriptie

1 Bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente - Eindrapport Januari 2011 Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 1

2 Samenvatting 1 Relevante beleidskaders Landelijk niveau: Mooi Nederland en Taskforce (Her)ontwikkeling Bedrijventerreinen Provinciaal niveau: Omgevingsvisie en Omgevingsverordening Overijssel Lokaal niveau: Bedrijvigheidsplan Hof van Twente Economisch profiel gemeente Hof van Twente Werkgelegenheid en arbeidsmarkt Ontwikkeling (beroeps)bevolking Regionaal-economische functie Hof van Twente Ruimtelijk-economische ambitie gemeente Hof van Twente Kwantitatieve aspecten bedrijventerreinen Huidig areaal aan bedrijventerrein en profielen Herstructureringsopgave en ruimtewinst Vraagprognose Aanbodsituatie Vraag-aanbod confrontatie.24 4 Kwalitatieve aspecten bedrijventerreinen Visie gemeente Hof van Twente op kwaliteit bedrijventerreinen Kernenhiërarchie en segmentering Parkmanagement Landschappelijke inpassing en beeldkwaliteit Bereikbaarheid 35 5 Grondprijzen,SER-ladder,gronduitgifteprotocol en regionale afstemming Grondprijzen De SER-ladder Regionale afstemming.39 BIJLAGE Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 2

3 Samenvatting Relevante beleidskaders Het Rijk wil versnippering, verstening en verrommeling van het Nederlandse landschap voorkomen. Daarom heeft het programma Mooi Nederland van het Rijk hoge prioriteit gekregen. Doelstelling van Mooi Nederland is om zuinig en slim om te gaan met de ruimte en een betere ruimtelijke kwaliteit te realiseren. Om veroudering van bedrijventerreinen tegen te gaan en de herstructurering te versnellen, is de Taskforce Herstructurering Bedrijventerreinen (THB) ingesteld. De Taskforce adviseert onder andere een consequente toepassing en verankering van de SER-ladder. Op provinciaal niveau is het rijksbeleid vertaald in de Omgevingsvisie en de Omgevingsverordening Overijssel. Daarin ligt in lijn met het rijksbeleid de focus op het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande voorraad en zo min mogelijk op de uitleg op nieuwe locaties. De gemeente Hof van Twente werkt in deze bedrijventerreinenvisie deze beleidslijnen verder uit, die ook ruimtelijk worden vormgegeven in de door de gemeenteraad vastgestelde structuurvisies. De Bedrijventerreinenvisie is, naast een actualisatie van het bedrijvigheidsplan 2004, een voortvloeisel uit de prestatieafspraken over bedrijventerreinen met de provincie. De centrale thema s uit het Rijks- en provinciaal beleid zijn leidend voor de gemeente Hof van Twente. Het gaat daarbij om: duurzaamheid, aandacht voor kwaliteit en zorgvuldig omgaan met de bestaande ruimte. Economisch profiel De werkgelegenheid in de gemeente Hof van Twente is sinds 2000 gestegen. Ook het aantal bedrijfsvestigingen is toegenomen. Ten opzichte van de regio Twente ontwikkelt Hof van Twente zich qua werkgelegenheid minder sterk, maar qua bedrijfsvestigingen ontwikkelt de gemeente zich wel iets sterker dan de regio. Dit duidt erop dat bedrijven in Hof van Twente gemiddeld over minder arbeidsplaatsen beschikken dan bedrijven in de regio Twente. De bevolking en de beroepsbevolking in de gemeente Hof van Twente nemen af op de langere termijn. De daling van de potentiële beroepsbevolking hangt samen met de vergrijzing en ontgroening van de bevolking. Dit is een landelijke trend die zich ook manifesteert in Hof van Twente, maar door de ontgroening juist sterker in een plattelandsgemeente als Hof van Twente. De gemeente Hof van Twente heeft daarentegen een relatief groot aantal gemiddeld opgeleiden in vergelijking met Nederland en de rest van Overijssel. Het opleidingsniveau sluit daarbij goed aan bij het soort bedrijvigheid in Hof van Twente. Kwantitatieve aspecten bedrijventerreinen De gemeente Hof van Twente heeft een totaal areaal aan bedrijventerreinen van 251 hectare bruto. Hiervan is 186 hectare netto bedrijventerrein uitgegeven. Op de Langestraat (Elementis) te Delden en Twentekanaal (Markelo) na zijn de terreinen gesitueerd aan of in de kernen van de gemeente Hof van Twente. Vanaf 2005 is in Hof van Twente in totaal bijna 10 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Dit komt neer op een gemiddelde uitgifte van ongeveer 2 hectare per jaar. Voor de periode tot 2020 geldt dat er vraag is, na aftrek van het huidige aanbod, van maximaal 6 hectare bedrijventerrein. Het totale aanbod aan bedrijventerreinen in de gemeente Hof van Twente is circa 25 hectare. Hiervan is 16 hectare terrein direct uitgeefbaar. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 3

4 Onderstaande vraag-aanbodconfrontatie laat zien dat er in de gemeente Hof van Twente sprake is van een maximaal overschot van 4 hectare op de bedrijventerreinenmarkt. Dit is gebaseerd op de BLM prognose en een actuele registratie van behoefte aan bedrijventerrein onder ondernemers in de gemeente Hof van Twente. Deze geregistreerde behoefte is redelijk tot zeer concreet. Zo zijn bedrijven in Markelo en Hengevelde namelijk al enige tijd aan het wachten op een uitbreidingslocatie. Er is hier sprake van een inhaalvraag. Het betreft lokaal gewortelde bedrijvigheid met zowel hun personeel als klanten in de betreffende kern of in de directe omgeving. Deze bedrijven willen alleen gevestigd zijn in de kern zelf. In tabel 1 is echter nog geen rekening gehouden met de vervangingsvraag (5-6 hectare transformatie TSB-terrein) en bovenlokale vraag (1-2 hectare). Deze vraag zal in hoofdzaak geaccommodeerd worden in de kern Goor. Hiermee ontstaat een licht tekort op de bedrijventerreinenmarkt van Hof van Twente. Tabel 1: vraag-aanbodconfrontatie in netto hectare t/m 2020 per kern Behoefteregistratie Saldo aanbod van de gemeente Aanbod 1 minus vraag Goor 13,7 2 16,2 +2,5 Markelo 2,0 3,7 +1,7 3 Hengevelde 3,2 5,0 +1,8 3 Delden 1,2 2,0. -1,2 tot -2,0 Diepenheim 0,2. -0,2 Bentelo 0,2. -0,2 Hof van Twente 20,5 21,3 24,9 +3 tot 4 (afgerond) Bron: Stec Groep, 2010 Kwalitatieve aspecten bedrijventerreinen De gemeente Hof van Twente heeft ambities om de kwaliteit op bedrijventerreinen te garanderen. Zowel op de bestaande oudere als op de nieuwe en de nog aan te leggen terreinen wordt aandacht aan kwaliteit geschonken. De gemeente Hof van Twente richt het beleid op het tegengaan van leegstand en verloedering. Kort samengevat hanteert de gemeente de volgende kwaliteitsopgaven en doelen: het versterken van het ondernemersklimaat in alle kernen; het verduurzamen van het ondernemerschap, de gebouwde omgeving, de verkeerstructuur en de openbare ruimte; een goede landschappelijke inpassing van bedrijventerreinen; het tegengaan van veroudering; het waar mogelijk intensiveren van arbeid op het terrein; het opstellen van een uitgifte- en vestigingsprotocol. 1 Aanbod is direct uitgeefbare grond en de harde plannen. Een hard plan betreft aanbod dat al is vastgelegd in een (ontwerp)bestemmingsplan/ structuurvisie maar waarvoor de grond nog niet uitgeefbaar is. 2 Dit kan zich verder ontwikkelen tot 18,7 ha met als gevolg een tekort van -3 ha. 3 In Markelo en Hengevelde hebben de feiten de plannen uit beide Structuurvisies achterhaald. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 4

5 Hof van Twente heeft ook aandacht voor bestaande terreinen. De terreinen Haven Twentekanaal (Eternit) in Goor en Twentekanaal (Industrieweg) nabij Markelo zullen worden geherstructureerd. De totale ruimtewinst door herstructurering is nog niet bekend en zal nader onderzocht moeten worden. Verder heeft de gemeente de ambitie het TSB-terrein in Goor te transformeren tot woningbouwlocatie. Op termijn kan het terrein Arkervaart/voormalig Coberco-terrein in Markelo worden getransformeerd. De gemeente vindt een goede en gedegen afweging van aandachtsvelden zoals landschap, ecologie, grondstoffen, energie, water, ruimte, mobiliteit, bodem en afvalstoffen noodzakelijk om tot een goede locatie te komen die in de toekomst ook nog potentie en ontwikkelingsmogelijkheden heeft. Hof van Twente heeft veel aandacht voor landschappelijke inpassing van de bedrijventerreinen in de bestaande omgeving. De gemeente heeft zorgvuldige inrichtingseisen en draagt zorg voor een goede landschappelijke inpassing. De ambitie van de gemeente Hof van Twente is om alle bedrijvigheid die zich aandient zo goed mogelijk te accommoderen. Daarom wil de gemeente Hof van Twente een gevarieerd en compleet aanbod aan bedrijventerreinen aanbieden. Het juiste bedrijf op de juiste plek is de doelstelling. Actieve uitbreiding van bedrijventerreinen vindt binnen de gemeente Hof van Twente vooral plaats in Goor op Zenkeldamshoek. Voor de overige kernen geldt dat deze in eerste instantie bedoeld zijn voor de opvang van lokale aan de kern gebonden bedrijvigheid. Dit geldt ook voor lokaal gewortelde bedrijven. Daarbij probeert de gemeente zo veel mogelijk in te breiden op de bestaande locaties in de kernen, staat kleinschaligheid voorop en wordt ruimte geboden aan lokale ondernemers. De gemeente Hof van Twente wil onder strikte voorwaarden ook perifere detailhandelsvestiging (PDV) toestaan op Zenkeldamshoek. Ten aanzien van wonen op bedrijventerreinen staat de gemeente alleen dienstwoningen toe op bedrijventerreinen in de lichte categorie 1 en 2. Grondprijzen, SER-ladder en regionale afstemming De grondprijzen voor bedrijventerreinen in Hof van Twente liggen op het gemiddelde niveau van omliggende gemeenten, maar onder het niveau van Netwerkstad Twente. De gemeente Hof van Twente wil een nieuw uitgifteprotocol opstellen waarin het principe van de SER-ladder als uitgangspunt wordt gehanteerd. Eerst worden de uitbreidingsmogelijkheden op de bestaande kavel en in de bestaande markt bekeken voordat tot vestiging op een nieuw terrein wordt overgegaan. In het protocol spelen verder herkomst, lokale gebondenheid, noodzaak en kavelomvang een belangrijke rol. Ook hecht de gemeente Hof van Twente belang aan regionale samenwerking op het gebied van bedrijventerreinen. Er is een periodiek overleg met omliggende gemeenten. Daarnaast maakt de gemeente Hof van Twente deel uit van de regio Twente. Op ambtelijk en bestuurlijk niveau vindt regelmatig overleg op het gebied van economische ontwikkeling en bedrijventerreinen. De gemeenten Hof van Twente wijst bovenlokale ruimtevragers met interesse in bedrijventerrein Zenkeldamshoek door naar het XL Business Park in Almelo. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 5

6 Hoofdstuk 1 Relevante beleidskaders In hoofdstuk 1 wordt het relevante beleid op het gebied van bedrijventerreinen beschreven en wordt het kader geschetst waarin deze bedrijventerreinenvisie is geschreven. Hierbij komt achtereenvolgens het landelijke, provinciale en lokale beleid aan bod. 1.1 Landelijk niveau: Mooi Nederland en Taskforce (Her)ontwikkeling Bedrijventerreinen Mooi Nederland: Tegengaan verrommeling: nieuw duurzaam en verantwoord bedrijventerreinenbeleid Het Rijk wil de versnippering, verstening en verrommeling van het Nederlandse landschap voorkomen. Daarom heeft Mooi Nederland een hoge prioriteit gekregen. Doelstelling van Mooi Nederland is om zuinig en slim om te gaan met de ruimte en een betere ruimtelijke kwaliteit te realiseren. Bedrijventerreinen staan als onderdeel hiervan volop in de belangstelling. Samen met de provincies, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben de voormalige ministers Cramer (vroeger VROM) en Van der Hoeven (vroeger EZ) in oktober 2008 het Afsprakenkader Bedrijventerreinen vastgesteld. Dit afsprakenkader schetst de hoofdlijnen van een nieuw, duurzaam en economisch verantwoord bedrijventerreinenbeleid. Er moet voorkomen worden dat nieuwe bedrijventerreinen uitgegeven worden ten koste van natuur en open landschap, terwijl er nog ruimte vrij is op oude bedrijventerreinen. Daarbij komt dat het bedrijfsleven en de gemeenten vaak kiezen voor nieuwe terreinen in plaats van bestaande locaties op te knappen (herstructureren). Taskforce (Her)ontwikkeling Bedrijventerreinen: versnelde aanpak herstructurering Om de veroudering van bestaande bedrijventerreinen aan te pakken en de herstructurering te versnellen, hebben de ministers Cramer en Van der Hoeven in september 2008 Taskforce Herstructurering Bedrijventerreinen (THB) ingesteld. De belangrijkste aanbevelingen om de herstructurering van bedrijventerreinen op de rit te krijgen zijn: Belangrijkste aanbevelingen Taskforce Herstructurering Bedrijventerreinen hoge mate van regionale samenwerking; nadruk op verevening tussen greenfield- en brownfieldontwikkeling, dus koppeling nieuwe met oude terreinen; fondsvorming en financiële arrangementen; residueel rekenen 4 en grondprijsstijging investeren in herstructurering; verankering parkmanagement. 4 Bij de residuele methode is de grondwaarde van een vastgoedobject gelijk aan het verschil (residu) tussen de commerciële waarde van het vastgoedobject en de stichtingskosten van datzelfde vastgoedobject. Zie hoofdstuk 5 voor nadere uitleg. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 6

7 De Taskforce adviseert een consequente toepassing en verankering van de SER-ladder. De ladder komt van de Sociaal Economische Raad (SER). Deze stelt dat overheden eerst kritisch moeten kijken naar de bestaande capaciteit op bedrijventerreinen, dan zoeken naar ruimtewinst door herstructurering van verouderde terreinen (Markelo en Goor), en daarna pas eventueel een nieuw bedrijventerrein ontwikkelen. Convenant bedrijventerreinen 2010 Voortbouwend op Mooi Nederland, het Afsprakenkader Bedrijventerreinen en de adviezen van de Taskforce Noordanus heeft het kabinet met provincies en gemeenten een convenant gesloten over een nieuwe aanpak van bedrijventerreinen. Er is overeengekomen dat gemeenten verplicht worden samen te werken bij de uitgifte van nieuwe bedrijventerreinen. De provincies zullen hierop toezien. Uitgangspunt is het toepassen van de SER-ladder: er wordt eerst op bestaande terreinen naar ruimte voor bedrijvigheid gezocht, alvorens tot de aanleg van nieuwe over wordt gegaan. Ook is er een limiet toegezegd aan het maximaal uit te geven bedrijventerrein tot en met 2020 dat deels door herstructurering en een betere benutting van de bestaande voorraad vrij zal moeten komen. Daaraan ligt ten grondslag dat alle betrokken partijen de urgentie inzien nu gezamenlijk actie te ondernemen om de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen versneld op te pakken. Wachten kan namelijk leiden tot een ongewenst proces van ruimtelijke, economische en sociale verwaarlozing. Ook wordt in het convenant aangegeven dat de betrokken partijen zich zullen inzetten om maatregelen te nemen om veroudering van bedrijventerreinen tegen te gaan door duurzaam beheer en onderhoud van bestaande bedrijventerreinen. Daarmee moet de toekomstwaarde en kwaliteit van bedrijventerreinen worden geborgd en een nieuwe inhaalslag voor herstructurering voorkomen. 1.2 Provinciaal niveau: Omgevingsvisie en omgevingsverordening Overijssel Bedrijventerreinen: verbeteren bestaande kwaliteit en beperken nieuwe uitleg Op provinciaal niveau wordt het rijksbeleid vertaald in de Omgevingsvisie en de omgevingsverordening Overijssel. Dit behelst de visie van de provincie, de beleidskeuzes én de uitvoeringsstrategie in het hele ruimtelijk-fysieke domein. Ten aanzien van bedrijventerreinen wordt in de Omgevingsvisie en de verordening geprobeerd regionale samenwerking en afstemming te stimuleren op de uitgifte en herstructurering. De focus ligt op het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande voorraad en zo min mogelijk op de uitleg van nieuwe locaties. Op deze manier probeert de provincie een betere aansluiting bij de marktvraag te realiseren en zorg te dragen voor een optimale toepassing van de SER-ladder. Vanuit de omgevingsvisie wordt aan de Overijsselse gemeenten gevraagd een bedrijventerreinenvisie op te stellen, die de behoefte aan bedrijventerreinen zowel kwantitatief als kwalitatief onderbouwt, de mogelijkheden voor herstructurering bevat en is afgestemd met de buurgemeenten. De gemeente Hof van Twente heeft met de provincie Overijssel afgesproken dat zij de visie afstemmen met de gemeenten Haaksbergen, Borne, Hengelo, Rijssen-Holten, Wierden, Berkelland en Lochem. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 7

8 De bedrijventerreinenvisie omvat in elk geval: samenhangende visie op economische ontwikkeling van de gemeente en betekenis Omgevingsvisie Overijssel daarvan voor de verdeling van bedrijvigheid, afgestemd met de buurgemeenten; inzicht in actuele data over bedrijventerreinen; realistische behoefteraming en uitgifteprotocol; realistische aanpak en prioritering van de herstructurering binnen de gemeente; aandacht voor duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en efficiënt ruimtegebruik. Met deze bedrijventerreinvisie geeft de gemeente Hof van Twente inzicht in de bovenstaande punten. 1.3 Lokaal niveau: Bedrijvigheidsplan Hof van Twente Voldoende aanbod van bedrijventerrein voor lokale, reguliere bedrijvigheid en midden- en kleinbedrijf Het Bedrijvigheidsplan Hof van Twente (eind 2004) heeft tot doel de gemeente te faciliteren bij het lokaal ruimte scheppen voor de ontwikkeling van bedrijvigheid en daarbij behorende werkgelegenheid. De gemeente geeft aan dat een belangrijk deel van de werkgelegenheid afkomstig is vanuit het midden- en kleinbedrijf. Deze bedrijven bezitten veel economische kracht en flexibiliteit. Dit sluit aan bij de provinciale doel- of taakstelling van een gedifferentieerd aanbod van bedrijventerrein, passend bij de aard en schaal van de kern. Hof van Twente kent van oudsher veel agrarisch gelieerde bedrijven en bedrijven in de bouwsector. Industrie, zorg en handel zijn de grootste sectoren. Daarnaast is de bouwnijverheid een belangrijke sector. Deze bedrijven werken vaak bovenlokaal, maar ze hebben vaak ook een thuismarkt, een kernmarkt. Naast deze sectoren kenmerkt de gemeente Hof van Twente zich toch voornamelijk door een relatief evenwichtige spreiding van werkgelegenheid over de verschillende economische sectoren. Kansen voor de groei van de werkgelegenheid acht de gemeente aanwezig als gevolg van de gunstige ligging van de gemeente, de hoge arbeidsmoraal en de hoge kwaliteit van het ondernemerschap. Het beleid van de gemeente is, uitgezonderd voor Zenkeldamshoek te Goor, er niet op gericht om bedrijven van buiten de gemeente aan te trekken. Hof van Twente richt zich met name op lokale bedrijven. De bedrijvigheid kan in Goor door de ontwikkeling van het bedrijventerrein Zenkeldamshoek verder uitgroeien. Ook is de gemeente bezig met een revitalisering van de haventerreinen in Markelo en Goor. Op het Wegdam in Hengevelde en de Rijssenseweg in Markelo zijn uitbreidingslocaties aangewezen, zoals in de structuurvisies is aangegeven. Voor de leefbaarheid in de kleine kernen vindt de gemeente het belangrijk dat bestaande lokale bedrijven kunnen blijven functioneren. Uitbreiding van bestaande bedrijventerreinen voor uit de kern voortkomende bedrijvigheid en de directe omgeving zullen mogelijk moeten zijn. Ontwikkeling van nieuw terreinen zal beperkt plaatsvinden. Voor bedrijven in het buitengebied en in de kernen waarvoor geen maatwerk meer kan worden geboden, is ruimte gereserveerd voor hervestiging op aan de kern gebonden bedrijventerreinen of op Zenkeldamshoek, nabij Goor. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 8

9 In Ambt Delden, Diepenheim en Markelo zijn naast de industrie, handel en bouwnijverheid met name de sectoren landbouw en toerisme van belang. Echter de teruggang in de agrarische sector dwingt de gemeente te zoeken naar alternatieve werkgelegenheid. De gemeente ziet een kans voor het bevorderen van toerisme en het invullen van leegstaande agrarische gebouwen in het kader van intensiever ruimtegebruik (VAB beleid (Vrijkomende Agrarische Bouwwerken)). Samenvatting belangrijke beleidskaders: Een aantal thema s is belangrijk in het huidige landelijke en provinciale bedrijventerreinenbeleid. Deze zijn: duurzaamheid, aandacht voor kwaliteit en zorgvuldig omgaan met de bestaande ruimte. De bedrijventerreinenvisie is naast een actualisatie van het bedrijvigheidsplan 2004 een voortvloeisel uit de prestatieafspraken over bedrijventerreinen met de provincie. De economische focus van Hof van Twente ligt op het faciliteren van lokale bedrijven en de versterking van de midden- en kleinbedrijf. Naast ontwikkeling van nieuw bedrijventerrein ziet Hof van Twente voldoende intensiveringsmogelijkheden op bedrijventerreinen in de gemeente. Uitbreiding van uit de kern voortkomende bedrijvigheid moet in de kern zelf mogelijk zijn. Het beleid van de gemeente is, uitgezonderd voor Zenkeldamshoek te Goor, er niet op gericht om bedrijven van buiten de gemeente aan te trekken. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 9

10 Hoofdstuk 2 Economisch profiel gemeente Hof van Twente In hoofdstuk 2 wordt het economisch profiel van de gemeente Hof van Twente geschetst. Ook worden de ruimtelijk economische ambities van de gemeente Hof van Twente weergegeven. 2.1 Werkgelegenheid en arbeidsmarkt Beperkte groei werkgelegenheid in vergelijking tot Twente en Overijssel De werkgelegenheid in de gemeente Hof van Twente is de afgelopen jaren gestegen (zie tabel 1). Sinds 2000 zijn er 412 banen bijgekomen. Dit is een relatieve groei van 2,8%. Dit is laag in vergelijking tot de landelijke groei van circa 9% of de Twentse groei van ruim 8%. Zeker in vergelijking tot Overijssel is de groei laag. Hier was de groei meer dan drie maal zo hoog. Met name de sectoren zakelijke dienstverlening en gezondheids- en welzijnszorg stegen in Hof van Twente sterk. Industrie en de agrarische sector daalden in Hof van Twente het sterkst in termen van werkgelegenheid. Tabel 1: Ontwikkeling werkgelegenheid Ontwikkeling werkgelegenheid Absoluut Relatief Hof van Twente 412 2,8% Twente ,4% Overijssel ,8% Nederland ,1% Bron: BIRO Provincie Overijssel, 2010 Negatieve gevolgen crisis op werkgelegenheid De werkgelegenheid in Twente is in de eerste helft van 2009 met circa arbeidsplaatsen licht afgenomen. Deze afname is voor het eerst sinds Het verlies van arbeidsplaatsen mag als een eerste signaal gezien worden van de kredietcrisis. De afname van de werkgelegenheid speelt zich vrijwel in de gehele particuliere sector van het Twents bedrijfsleven af met name in de Twentse industrie, maar ook in de bouw- en vervoersector. De collectieve sector in Twente bleef hiervan nog verschoond, getuige het gunstige werkgelegenheidsverloop bij de overheden, het onderwijs en de zorg. Vooralsnog hebben het werkgelegenheidsbehoud in de collectieve sector en ook de overheidsbestedingen in meer algemene zin voor een dempend effect gezorgd op de negatieve werkgelegenheidsontwikkeling in de andere sectoren in de regio. Bron: Memo Regio Twente Werkgelegenheidscijfers 2009 (BIRO), 2009 Ondanks beperkte werkgelegenheidsontwikkeling wel behoefte aan bedrijventerrein De minder gunstige werkgelegenheidsontwikkeling in Hof van Twente hoeft niet per definitie te leiden tot minder ruimtebehoefte. In de eerste plaats gaat het hier vooral om een werkgelegenheidsdaling in de agrarische en industriële sector. Dit is een landelijke trend. De behoefte aan bedrijventerrein vanuit de agrarische sector is nihil. Vanuit de industriële sector is er wel behoefte aan bedrijventerrein. In deze sector treedt echter steeds meer schaalvergroting op, waardoor het ruimtebeslag per bedrijf en werknemer toeneemt. Dit houdt in dat er minder werknemers nodig zijn per industrieel bedrijf. Een afname van de industriële werkgelegenheid gaat dus niet per sé gepaard met een Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 10

11 afname in de ruimtebehoefte. Per saldo zal er eerder sprake zijn van een saldo 0 (minder industriële werkgelegenheid en industriële bedrijven, maar wel grotere industriële bedrijven door schaalvergroting). Doordat andere sectoren (zakelijke dienstverlening, groothandel, logistiek) in Hof van Twente wel blijven groeien is er ook vanuit die kant behoefte aan nieuw terrein. Tot slot treedt er een verschuiving op van een uitbreidingsvraag naar een vervangingsvraag. Dit betekent dat in algemene landelijke zin kan worden opgemerkt dat een deel van de oude (industriële) bedrijfspanden niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd en nieuwe moderne panden nodig zijn. Met name panden die structureel leegstaan en waarvoor geen nieuwe invulling kan worden gevonden komen hiervoor in aanmerking. Dit deel van de vraag leidt tot nieuwbouwbehoefte op bedrijventerreinen. De conclusie is dan ook dat er wel behoefte is aan nieuw terrein, ondanks de minder gunstige ontwikkeling van de (industriële) werkgelegenheid in Hof van Twente. Relatief sterke groei niet-werkenden en werkzoekenden in Hof van Twente, maar nog steeds klein aandeel in de beroepsbevolking In Hof van Twente zijn in 2009 bijna 800 niet-werkenden en werkzoekenden. Dit is een aandeel van ruim 5% in de beroepsbevolking. Dit aandeel is relatief beperkt in vergelijking met de arbeidsmarktregio Twente. Daar is het aandeel een stuk hoger, namelijk 8,5%. Ook in vergelijking met Overijssel en Nederland heeft Hof van Twente een relatief klein aandeel niet-werkenden en werkzoekenden. Het aantal niet-werkenden en werkzoekenden is in het afgelopen jaar wel toegenomen in Hof van Twente. In absolute zin bedroeg de toename 225 personen. In relatieve zin is dit een flinke toename ten opzichte van 2008 van maar liefst 40%! Deze stijging is hoger dan in de regio en in de rest van de provincie. Een verklaring is de economische crisis en de sterke afname van werkgelegenheid in de industriesector, een traditioneel belangrijke sector in Hof van Twente, en een sector die zwaar getroffen is door de crisis. Tabel 2: Ontwikkeling niet-werkenden en werkzoekenden Niet-werkenden en werkzoekenden (Stand van zaken september 2009) Niet-werkenden en werkzoekenden (September 2009 t.o.v. september 2008) Absoluut Relatief Absoluut Relatief Hof van Twente 792 5,3% % Twente ,5% % Overijssel ,1% % Nederland ,5% % Bron: UWV, 2009 Toename aantal bedrijfsvestigingen in lijn met regio Twente en provincie Overijssel Het aantal bedrijfsvestigingen in Hof van Twente is licht gestegen met 240 bedrijven tussen 2000 en Hiermee komt het totale aantal bedrijfsvestigingen op iets meer dan vestigingen. In relatieve zin is de toename van het aantal bedrijfsvestigingen in de gemeente in lijn met Twente en met de provincie. In Hof van Twente nam het aantal vestigingen vooral toe in de bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en overige diensten. Hiertegenover stond een flinke daling van het aantal vestigingen in de agrarische sector, de industrie, maar ook in vervoer, opslag en communicatie. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 11

12 Tabel 3: Ontwikkeling aantal bedrijfsvestigingen Ontwikkeling bedrijfsvestigingen Absoluut Relatief Hof van Twente ,3% Twente ,4% Overijssel ,9% Nederland ,7% Bron: Provincie Overijssel op basis van LISA vestigingenregister, 2010 Samenvatting werkgelegenheid en arbeidsmarkt: De werkgelegenheid in de gemeente Hof van Twente is vanaf 2000 beperkt gestegen in vergelijking tot Twente en Nederland. Het aandeel niet-werkenden en werkzoekenden is relatief klein in Hof van Twente, toch is het aantal relatief sterk gestegen in het afgelopen jaar. Het aantal bedrijfsvestigingen in Hof van Twente is in lijn met Twente en Overijssel gestegen. Groei heeft met name plaatsgevonden in de bouw- en dienstensector. 2.2 Ontwikkeling (beroeps)bevolking Inwoneraantal daalt tot 2020, bevolking vergrijst en ontgroent In 2009 is het inwoneraantal van Hof van Twente Ten opzichte van 2005 is de bevolking licht gestegen met 210 inwoners. Echter, de bevolkingssamenstelling naar leeftijd is gewijzigd. Het aandeel 55-plussers is toegenomen tot 34%. Het aandeel 25- tot 45-jarigen is gedaald tot 24%. Hierdoor is ook het aandeel 0- tot 15-jarigen afgenomen. Recente Primosprognoses 6 geven aan dat tot 2020 de totale bevolking van Hof van Twente daalt. In 2020 zijn er naar verwachting rond de inwoners in Hof van Twente. De verwachting is dat na 2020 de bevolkingsdaling doorzet. Waarschijnlijk heeft dit te maken met verder verstedelijking en afname van het inwonertal in plattelandsgemeenten. Groei beroepsbevolking blijft achter bij regio Twente en provincie In Hof van Twente is de inkomende pendel van werknemers (5.521) groter dan de beroepsbevolking, werkzaam en woonachtig in de eigen gemeente (4.892). De beroepsbevolking in Hof van Twente is in de periode toegenomen van tot Deze toename van de beroepsbevolking ligt in relatieve zin onder het landelijke gemiddelde. De groei van de beroepsbevolking blijft ruim achter bij de provincie Overijssel en de regio Twente. Dit hangt samen met de relatief sterkere mate van vergrijzing en ontgroening in Hof van Twente. 5 De cijfers in de tabel zijn uit de periode Hoewel BIRO cijfers van de provincie Overijssel heeft voor de periode voor Twente en Hof van Twente, zijn er geen recentere cijfers beschikbaar voor Overijssel en Nederland. Vergelijking vindt daarom plaats voor de periode De Primoscijfers zijn de prognosecijfers die het ministerie van Infrastructuur en Milieu gebruikt voor hun prognoses op het gebied van bevolking, huishouding en woningbehoefte. Deze zijn gebaseerd op gegevens van het CBS en zijn niet recenter dan Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 12

13 Tabel 4: Ontwikkeling beroepsbevolking Ontwikkeling beroepsbevolking Absoluut Relatief Hof van Twente 861 5,8% Twente ,5% Overijssel ,7% Nederland ,2% Bron: Provincie Overijssel op basis van BIRO bewerking Etil; CBS, bewerking Stec Groep, 2010 In de toekomst een afname van de potentiële beroepsbevolking De potentiële beroepsbevolking (alle jarigen in de gemeente) in Hof van Twente daalt langzaam. In 2009 waren er nog iets meer dan potentiële werknemers in Hof van Twente 7. Tot 2020 zal dit afnemen met meer dan Dit is een totale daling van 6,5%. De daling van de potentiële beroepsbevolking hangt samen met de vergrijzing van de bevolking. Dit is een landelijke trend die zich ook manifesteert in Hof van Twente, maar door de ontgroening sterker in een plattelandsgemeente als Hof van Twente. Tabel 5: Prognose ontwikkeling potentiële beroepsbevolking Hof van Twente (15-64 jaar 8 ) Jaar Absoluut Groei/afname ,02% ,40% ,22% Afname 09/ ,50% Bron: Provincie Overijssel, 2010 op basis van ABF Research Primos prognose, 2010 Gemiddeld opleidingsniveau van de beroepsbevolking De gemeente Hof van Twente heeft een gemiddeld opleidingsniveau. In vergelijking tot Overijssel en Nederland heeft de beroepsbevolking van de gemeente Hof van Twente relatief iets meer een middelbaar opleidingsniveau. Het aandeel hoogopgeleiden is daarentegen kleiner (zie tabel 6). 7 De potentiële beroepsbevolking bestaat uit alle jarigen in de gemeente. Terwijl de beroepsbevolking juist personen betreffen die daadwerkelijk deelnemen aan de arbeidsmarkt (participeren). Vervolgens wordt onder de arbeidsmarktdeelname verstaan personen die hetzij minimaal 12 uur per week werken, hetzij voor minimaal 12 uur per week actief werkzoekend zijn. Alle personen die op deze wijze deelnemen aan de arbeidsmarkt vormen de beroepsbevolking. Conclusie is dan ook dat de beroepsbevolking kleiner is dan de potentiële beroepsbevolking, omdat niet alle jarigen daadwerkelijk participeren in het arbeidproces. 8 Wij zijn hiervan uitgegaan van een pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar. Indien deze mogelijk in de toekomst wordt verhoogd betekent dit een uitgestelde afname van de beroepsbevolking. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 13

14 Tabel 6: opleidingsniveau beroepsbevolking Onderwijsniveau: Onderwijsniveau: Onderwijsniveau: laag middelbaar hoog Hof van Twente 24% 50% 26% Overijssel 24% 47% 29% Nederland 24% 44% 32% Bron: Gezondheidsmonitor Hof van Twente, 2009 Het relatief grote aanbod middelbaar geschoold personeel sluit uitstekend aan op de voornaamste sectoren van bedrijvigheid in Hof van Twente. Deze bestaat uit relatief veel zorg, bouw, handel en reparatie, nijverheid en industrie. Ook de nieuwe bedrijventerreinen in de gemeente Hof van Twente richten zich op deze doelgroepen. Een groot personeelsaanbod in deze sectoren is daarom noodzakelijk. Samenvatting ontwikkeling beroepsbevolking: De totale bevolking en de beroepsbevolking van Hof van Twente nemen langzaam af. Belangrijkste oorzaak is de vergrijzing en ontgroening. Hof van Twente kent een relatief gering aandeel hoger opgeleiden. Juist het relatief grote aandeel lager en middelbaar opgeleiden sluit goed aan bij de economie van Hof van Twente. 2.3 Regionaal-economische functie Hof van Twente Detailhandel beperkt, wel de nodige recreatieve voorzieningen Hof van Twente heeft slechts een beperkte verzorgingsfunctie in de regio Twente als het gaat om detailhandel. De gemeente heeft vooral een lokaal verzorgingsgebied. Goor is de belangrijkste kern in de gemeente en beschikt over een gemiddeld winkelaanbod. Het totale detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente bestaat uit zo n 280 winkels. Hiermee heeft Hof van Twente in vergelijking met soortgelijke gemeenten een klein aantal winkels in verhouding tot het aantal inwoners. Wel kent de gemeente Hof van Twente een groot aantal recreatieve functies, zoals bed & breakfasts en campings. Ook zijn er in Markelo uitgaansgelegenheden met een grote regionale bekendheid. Minder uitgaande pendel dan inkomende pendel Wanneer we kijken naar de pendelstromen valt op dat in de gemeente Hof van Twente de ingaande pendelstroom (5.521) de uitkomende pendel overtreft (5.019) 9. De uitgaande pendel gaat voornamelijk naar Enschede, Almelo en Rijssen-Holten. De bedrijfsruimtemarkt in de gemeente Hof van Twente is vooral lokaal georiënteerd. Er zijn weinig bovenlokale vestigers op de terreinen in de kernen. Zenkeldamshoek is wel een terrein waar een enkele bovenlokale vestiger zit. Ook kiezen bedrijven uit Hof van Twente niet snel voor een locatie op een bedrijventerrein buiten de eigen kern/gemeente. 9 Pendelstromenonderzoek provincie Overijssel, 2003 (geen actueler beeld beschikbaar) Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 14

15 Samenvatting regionaal-economische functie Hof van Twente: Hof van Twente heeft meer uitgaande pendel dan inkomende. De pendelstroom vanuit Hof van Twente is vooral gericht op Enschede, Almelo en Rijssen-Holten. De bedrijfsruimtemarkt is vooral lokaal georiënteerd. 2.4 Ruimtelijk-economische ambitie gemeente Hof van Twente Voor de gemeente Hof van Twente is er een nieuw coalitieakkoord [1]. De gemeente zet in op de speerpunten duurzaam, ambitieus, ondernemend en betrokken. Deze speerpunten vormen een vervolg op de toekomstvisie Hof van Twente, Zicht op Duurzaamheid en ruimtelijke, landschappelijke kwaliteit spelen een belangrijke rol in het coalitieakkoord. Naast uitvoering van gerichte projecten die de kwaliteiten verbeteren worden ook andere plannen getoetst op de bijdrage die ze leveren aan ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit. De gemeente wil ondernemers stimuleren en gunstige randvoorwaarden scheppen voor bedrijvigheid. De gemeente heeft voor Goor de ambitie om te focussen op vestiging van bedrijven gericht op innovatie, kwaliteit en het stimuleren van passende werkgelegenheid. De verkoop van vierkante meters is geen doel op zich. Ook kijkt de gemeente kritisch of het bestemmingsplan niet onnodig knellend is voor nieuwe ontwikkelingen. Voor wat betreft de kleine kernen is er ook aandacht voor bedrijfsruimtevraag passend binnen de aard en schaal van de kernen. Met name in Hengevelde en Markelo is er vraag. In kernen als Diepenheim, Delden en Bentelo zal worden gereageerd op mogelijke vraag, maar zal ook kritisch worden gekeken naar de ruimtelijke invulling ervan. Hinderlijke bedrijven in het buitengebied dienen uitgeplaatst te worden naar aan de kern gebonden bedrijventerreinen. Hierbij geldt als uitgangspunt dat inbreiding voor uitbreiding gaat. Mocht dit geen oplossing bieden dan kan een lokaal geworteld bedrijf in het buitengebied bij verplaatsing ruimte krijgen op een bedrijventerrein van de kern waarin het gelegen is. Bij niet een lokaal geworteld bedrijf in het buitengebied, waarbij inbreiding voor uitbreiding niet opgaat, kan het naar Zenkeldamshoek te Goor worden verplaatst. De gemeente behoud de wens, en staat open voor initiatieven, om naast de meer kleinschalige ontwikkelingen een nieuwe grootschalige toeristisch-recreatieve voorziening binnen haar grenzen ruimte te kunnen bieden. Hiervoor is zowel in ruimtelijk als in economisch opzicht de ruimte. Dit kan een impuls geven aan de toeristischrecreatieve infrastructuur in de gemeente en nieuwe werkgelegenheid bieden. Wel stelt de gemeente als eis dat een landschappelijk goede inpassing bestaat. Tot slot is er in de gemeente ruimte voor een hotelaccommodatie. [1] Duurzaam Ambitieus Ondernemend Betrokken, Coalitieakkoord CDA-VVD, Raadsperiode ; Woensdag 31 Maart 2010 Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 15

16 Gevolgen huidige crisis De huidige crisis heeft gevolgen voor de werkgelegenheid, maar ook op de vastgoedmarkt zijn de gevolgen zichtbaar. Cijfers laten zien dat de transacties in bedrijfsruimte zijn gehalveerd sinds begin Door de economische onzekerheid stellen bedrijven locatiebeslissingen uit en zijn banken terughoudender met het verlenen van kredieten. Bij laagconjunctuur zijn dit in de bedrijfsruimtemarkt normale verschijnselen. Indien de economie weer aantrekt (een economische cyclus duurt gemiddeld zo n tien jaar) dan is de bedrijfsruimtemarkt ook weer een markt die snel aantrekt. De uitgestelde beslissingen creëren dan een inhaalvraag. Langjarige uitgiftecycli van bedrijventerreinen laten zien dat na een periode van economische teruggang er weer sprake is van een inhaalvraag zodat op heel lange termijn de invloed van de economische recessie beperkt is. Echter, ondanks de economische crisis staat de regio Twente op plaats nummer 10 in de regio top De Regio Top 40: Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven, Rabobank Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 16

17 Hoofdstuk 3 Kwantitatieve aspecten bedrijventerreinen In hoofdstuk 3 wordt het huidige areaal en de vraag- en aanbodsituatie van de bedrijventerreinen in de gemeente Hof van Twente tot 2020 weergegeven. 3.1 Huidige areaal aan bedrijventerreinen en profielen In totaal 251 hectare bruto aan bedrijventerreinen, dit is 209 hectare netto. De gemeente Hof van Twente kent een groot areaal aan bedrijventerreinen, zeker in verhouding met het aantal inwoners. Op basis van het databestand IBIS-werklocaties - met gegevens aangeleverd door gemeenten - gaat het in Hof van Twente in totaal om 251 hectare bruto, dit is 209 hectare netto. Hiervan is 186 hectare netto bedrijventerrein uitgegeven. De hoofdmoot aan nog resterende vrije hectares ligt op Zenkeldamshoek in Goor. De meeste terreinen zijn aan of in de kernen van Hof van Twente gesitueerd. De locaties Langestraat/Elementis en Twentekanaal (Markelo) zijn solitair gelegen locaties. Onderstaand overzicht geeft de bedrijventerreinen weer. Tabel 7: Overzicht uitgegeven bedrijventerreinen in de gemeente Hof van Twente kern terrein bruto hectare netto hectare netto hectare uitgegeven Goor Zenkeldamshoek (Aan de Stegge) Goor Zenkeldamshoek 38,6 26,9 4,2 Goor Haven Twentekanaal 39, ,7 Goor TSB-terrein (transformatielocatie) 11,4 11,4 11,4 Goor Spechthorst ,8 31,5 31,5 Goor De Whee ,3 26,3 26,3 Markelo De Esch Rijssenseweg 11 1,1 1,1 1,1 Markelo Goorseweg (Arkervaart/Coberco) 2,2 2,2 2,2 Markelo Noord Achteresch I 1,1 0,9 0,9 Markelo Twentekanaal Hengevelde Het Wegdam 22, Hengevelde Hengevelde Consolidatieplan Bentelo Bentelo/Grondhuttenweg 2,2 1,1 1,1 Delden Schneidersbos I en II 20,1 17,3 17,3 Delden Langestraat (Elementis) 13,6 13,1 13,1 Diepenheim Ruimersdijk 1,7 1,1 1,1 Totaal Bron: IBIS 2010 Samenvatting huidig areaal aan bedrijventerreinen: In totaal is er in Hof van Twente 251 hectare bruto en 209 hectare netto bedrijventerrein. Hiervan is 186 hectare netto bedrijventerrein uitgegeven. Op Zenkeldamshoek in Goor is hoofdzakelijk nog uitgeefbaar terrein beschikbaar. 11 De uitbreiding van dit terrein is in 2010 vastgelegd in de structuurvisie, vanaf 2012 zal het worden uitgebreid met 3,7 hectare netto conform de Structuurvisie Markelo Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 17

18 Op de Langstraat (Elementis) en Twentekanaal (Markelo) na zijn de terreinen gesitueerd aan of in de kernen van de gemeente Hof van Twente. 3.2 Herstructureringsopgave en ruimtewinst Ruimtewinst door herstructurering en intensivering nog onbekend Voor twee bedrijventerreinen in Hof van Twente staat een herstructurering gepland: De eerste locatie is Haven Twentekanaal (Eternit) in Goor. Er is hier grond die nog ongebruikt is. Eternit wil uitgifte van deze braakliggende grond voorstaan, maar er zijn complicaties voor een vlotte uitgifte. Zo moet de bodem eerst gesaneerd worden. Bijkomende complicatie is de geluidszonering van Eternit en de ligging nabij de woonbebouwing. Eternit heeft aangegeven zich te beraden op de mogelijkheden tot exploitatie. Mocht het zo ver komen, dan wordt de samenwerking met de gemeente hierin gezocht. Het is in dit stadium nog niet duidelijk hoeveel uitgeefbare grond er zal vrijkomen door herstructurering. De gemeente staat inzake de haven Twentekanaal (Eternit) Goor een goede inbreidingslocatie voor. Met daarbij oog voor de unieke mogelijkheid tot onder meer watergebonden bedrijvigheid. Verder ziet de gemeente dit terrein als een mogelijke zoeklocatie voor (natte) bedrijvigheid in Goor mocht er sprake zijn van een mogelijke uitbreidingswens van Zenkeldamshoek (naar verwachting na 2011). Gezien de ligging van het Eternitterrein aan het Twentekanaal, de ontwikkelingen betreffende het Twentekanaal in algemene zin en de professionaliseringslag van de binnenhavens Twente, kan het terrein ook een regionale functie krijgen. De provincie wil samen met de gemeente de mogelijkheden tot een goede ontplooiing van deze ontwikkelingen faciliteren met in achtneming van de saneringsopgave. Ook kan het TSB terrein (zie onder) en de bedrijven die aldaar verplaatst moeten worden in de toekomst mogelijk een plek krijgen op het terrein haven Twentekanaal (Eternit) Goor. De tweede herstructureringslocatie is het terrein Industrieweg aan het Twentekanaal nabij Markelo. Hier zal de openbare kade worden verbreed. Het is nog niet bekend hoeveel uitgeefbare grond vrij zal komen. De vervangingsvraag van het TSB-terrein van 5 à 6 hectare zal zich naar verwachting voordoen na Tot slot zal het TSB-terrein in Goor worden getransformeerd tot woonlocatie. Hierbij ontstaat een vervangingsvraag van 5 á 6 hectare netto bedrijventerrein door onttrekking van het terrein aan de bedrijventerreinenvoorraad. Daarnaast bestaat het idee om het terrein Arkervaart/voormalig Coberco-terrein in het centrum van Markelo te transformeren. Het bedrijf heeft echter de verwachting uitgesproken de komende tien jaar nog op de huidige locatie te zullen blijven. De gronden zijn dan ook niet op korte termijn beschikbaar. Bovendien is sprake van een beperkte vervangingsvraag. Dit terrein wordt dan ook niet meegenomen in de vraagraming. Samenvatting herstructureringsopgave en ruimtewinst: De terreinen Haven Twentekanaal (Eternit) in Goor en Twentekanaal (Industrieweg) nabij Markelo zullen worden geherstructureerd. De totale ruimtewinst door herstructurering is nog niet bekend en zal nader onderzocht moeten worden. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 18

19 Als gevolg van transformatie van het TSB-terrein ontstaat een vervangingsvraag van 5 á 6 hectare netto. Op termijn kan het terrein Arkervaart/voormalig Coberco-terrein in Markelo worden getransformeerd. Sterrenkwalificatie van bedrijventerreinen in Hof van Twente Ten behoeve van de herstructurering van bedrijventerreinen heeft DHV in oktober 2009 in opdracht van de gemeente Hof van Twente en de provincie Overijssel een kwaliteitsscan uitgevoerd. De kwaliteit van bedrijventerreinen drukt DHV uit in sterren. De score kan lopen van nul tot vijf sterren. Terreinen worden beoordeeld op: ruimtelijke inrichting, beeldkwaliteit; faciliteiten en voorzieningen; milieuprestaties; economie; organisatie en beheer. Het bedrijventerrein Haven Twentekanaal in Goor scoort daarbij nul sterren. Dit heeft ermee te maken dat op een tweetal elementen het bedrijventerrein slechts geen punten scoort. Dit betreft de economische functie en prestatie en de milieuprestaties. Op het eerste punt scoort site marketing, bewegwijzering en digitale bereikbaarheid onvoldoende. Voor wat betreft milieuprestaties scoort Haven Twentekanaal onvoldoende als het gaat om energie, duurzaam bouwen / duurzaam materiaalgebruik, multifunctionaliteit en bodemverontreiniging. DHV geeft aan dat indien de gemeente én ondernemers hier invulling aan kunnen geven, zij de kwaliteitsscore voor het terrein kan zetten op 4 sterren. Bedrijventerrein Twentekanaal in Markelo scoort eveneens nul sterren. Dit komt door onvoldoende scores voor ruimtelijke inrichting / beeldkwaliteit, economie en milieuprestaties. Voor wat betreft de ruimtelijke inrichting zitten de knelpunten in de wegenstructuur, samenhang stedenbouw, natuurkwaliteit, uitstraling openbare ruimte, water (riool) en een goede aanpassing en/of aansluiting bij woonomgeving. Als het gaat om milieuprestaties scoren energie en duurzaam bouwen / duurzaam materiaalgebruik, multifunctionaliteit en bodemverontreiniging onvoldoende. Wat betreft economie scoren imago, sitemarketing, bewegwijzering en digitale bereikbaarheid onvoldoende. DHV geeft aan dat indien de gemeente én ondernemers hier invulling aan kunnen geven, zij de kwaliteitsscore voor het terrein kan zetten op 2 sterren. Beide terreinen zullen worden geherstructureerd. De financiering van de herstructurering vindt (mede) plaats door subsidieverlening van de provincie. Ook de gemeente draagt hierin bij afhankelijk van haar financiële middelen. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 19

20 3.3 Vraagprognose De laatste vijf jaar is in totaal zo n 10 hectare uitgegeven, een gemiddelde uitgifte van 2 hectare per jaar Vanaf 2005 is in de gemeente Hof van Twente in totaal ruim 10 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Dit is 2 hectare gemiddeld per jaar. De uitgifte over de afgelopen jaren is gemiddeld in vergelijking met de jaren ervoor. In de jaren werd er gemiddeld 2,3 hectare per jaar terrein uitgegeven. Hiervan werd circa 80% in Goor uitgegeven (Zenkeldamshoek) en 20% in Markelo, Diepenheim en Bentelo. Tabel 8: uitgifte bedrijventerreinen gemeente Hof van Twente 2005 t/m 2009 Uitgifte Hof van Twente , , , , ,0 Totaal 10,5 Bron: Ibis 2010 Vraag naar bedrijventerreinen op basis van historische uitgifte in de gemeente Hof van Twente tot en met 2020 is circa 22 hectare Om de bedrijventerreinenbehoefte te berekenen hanteert de provincie Overijssel de methode van extrapolatie 12. Deze methode geeft op basis van de historische uitgifte een indicatie van de behoefte. De provincie baseert deze extrapolatie op de uitgifteperiode van In de periode werd in Hof van Twente gemiddeld 1,8 hectare uitgegeven. De provincie Overijssel trekt deze jaarlijkse uitgifte door over de periode Dit is een periode van 12 jaar en daarmee komt de provincie uit op een behoefte van 21,6 hectare netto 13. Volgens de methodiek van de Bedrijfslocatiemonitor (BLM) is de totale ruimtebehoefte tot en met 2020 in de gemeente Hof van Twente hectare Volgens de BLM-methodiek is de uitbreidingsbehoefte voor bedrijventerreinen tot 2020 circa 19 hectare. Hierbij is de BLM-prognose voor de provincie Overijssel en de Coropregio 14 Twente doorvertaald naar het niveau van de gemeente Hof van Twente. Daarbij is uitgegaan van het Transatlantic Market (TM)-scenario (zie onderstaand tekstkader) zoals het Rijk en de provincie Overijssel voorschrijven. 12 Het gemiddelde van historische uitgiftecijfers wordt hierbij doorgetrokken naar de toekomst. 13 Kanttekening bij deze methode is dat periodes van weinig uitgifte het beeld kunnen vertekenen. Zo ligt de langjarige gemiddelde uitgifte hoger dan de 1,8 ha, namelijk ruim 2 ha. De ruimtebehoefte zou hiermee ook hoger komen te liggen. Daarbij wordt het beeld voor de kleine kernen (Markelo en Hengevelde) vertekend omdat hier al jaren niets is uitgegeven, terwijl uit gesprekken met ondernemersverenigingen en de registratie van ruimtebehoefte al wel jaren behoefte blijkt te zijn. 14 Een COROP-regio is een regionaal gebied binnen Nederland dat deel uitmaakt van de COROPindeling. Deze indeling wordt gebruikt voor analytische doeleinden. In totaal zijn er in Nederland 40 COROP-gebieden. Elk COROP-gebied is een samenvoeging van gemeenten. Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 20

21 BLM-methodiek Een meer geavanceerde methodiek voor de behoefteraming voor bedrijventerreinen is de BLMmethodiek. De BLM (bedrijfslocatiemonitor) raamt de toekomstige ruimtebehoefte voor bedrijventerreinen in Nederland. Het vertrekpunt van de BLM zijn de vier toekomstscenario s van het Centraal Planbureau (CPB) voor de economische en demografische ontwikkeling van Nederland op de lange termijn. Op dit moment wordt voor de bepaling van de ruimtebehoefte voor bedrijventerreinen uitgegaan van het één na hoogste groeiscenario, het TMscenario.(Transatlantic Market) De uitkomst van de BLM is een indicatie van de verwachte vraag naar de totale netto hoeveelheid grond in Nederland op formele werklocaties op een toekomstig tijdstip (respectievelijk t/m 2020, 2030 en t/m 2040). Opgemerkt dient te worden dat de BLM beleidsarm is. Dat wil zeggen dat overheden nog ambities kunnen hebben die vertaald dienen te worden in de prognoses. Bijvoorbeeld op het gebied van promotie en acquisitie. De vraagprognoses van de BLM houden verder geen rekening met aspecten zoals vervangingsvraag, bovenlokale vraag en economisch beleid van een stad of regio. Zoals gezegd is de BLM-prognose beleidsarm. Dat wil zeggen dat geen rekening is gehouden met aspecten zoals vervangingsvraag, bovenlokale vraag en economisch beleid van een stad of regio. De vervangingsvraag ontstaat door onttrekking van bedrijventerrein uit transformatie. De gemeente Hof van Twente heeft één concrete transformatieopgave in de vorm van TSB-terrein. Een gedeelte van dit terrein wordt getransformeerd tot woningbouw, in totaal zo n 5 á 6 hectare netto. Zoals vermeld in paragraaf 3.2 is de ruimtewinst door herstructurering nog niet bekend. Dit zal nader onderzocht moeten worden. Waarschijnlijk zal deze beperkt zijn. Daarbij komt dat de ruimtewinst door herstructurering op het Eternit-terrein moeilijk realiseerbaar is voor de gemeente omdat deze grond particulier eigendom is. Daarmee komt de totale behoefte aan bedrijventerrein voor de gemeente Hof van Twente voor de periode op 25 tot 27 hectare (zie tabel 9). Tabel 9: totale vraag naar bedrijventerreinen gemeente Hof van Twente tot en met 2020 in netto hectares Vraag Netto hectares BLM Hof van Twente: 3,1% van de COROP Twente 19 Vervangingsvraag (TSB-terrein) 5-6 Totale uitbreidingsvraag Ruimtewinst door herstructurering Niet bekend Totale ruimtebehoefte Bron: CPB, 2005;Provincie Overijssel, 2006; Bewerking: Stec Groep, 2010 Uit behoefteregistratie gemeente Hof van Twente komt ruimtebehoefte van ha De verdeling van de ruimtebehoefte per kern is gebaseerd op een recente behoefteregistratie van de gemeente Hof van Twente. Een check op deze behoefte onder ondernemers heeft medio 2010 plaatsgevonden en bleek reëel. In totaal is er een behoefte aan hectare uitbreiding van bedrijventerrein. Dit komt redelijk overeen met de BLM-prognose. Dit is exclusief vervangingsvraag en bovenlokale vraag. Immers de gemeente heeft zelf geen grote ruimtevragers die naar XL Businesspark zouden Eindrapport bedrijventerreinenvisie gemeente Hof van Twente 21