ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HBO bachelor Logistiek en Economie Stenden hogeschool. Croho-registratienummer: 34436

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Stenden hogeschool Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 2 juni 2009 en 16 juni 2009 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding...5 Bijlage 1: Programma...28 Bijlage 2: Documenten...31 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...33 Bijlage 4: Visitatieteam...35 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...37 De verantwoordelijke teamleider: drs. R. de Lusenet namens deze, M. Lathouwers Certiked-vbi november 2009

2 Identificatie Stenden hogeschool Unit Management & Economie (vestiging Emmen) Postbus 1298, 8900 CG Leeuwarden Rengerslaan 8, 8917 DD Leeuwarden Telefoon / Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: R. Veenstra, voorzitter College van Bestuur van Stenden hogeschool Contactpersoon over kwaliteit van de opleiding: S. van der Galiën, directeur Management & Economie Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Stenden hogeschool Bachelor of Business Administration (graad) Nederlandse voltijdse opleidingsvorm met voltijdse Engelstalige variant en duale opleidingsvorm Locatie Emmen Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: drs. R. de Lusenet Extern deskundigen: prof.dr.ir. G. Lodewijks en A. van Noort MScMC Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren RC Studentlid: A. Janssen Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld over de gevisiteerde opleiding en deze op 29 april 2009 aan het visitatieteam gezonden. Het visitatieteam heeft op 26 mei 2009 een voorbereidende bespreking gehouden. De visitatiedagen zijn uitgevoerd op 2 juni 2009 en 16 juni Het conceptrapport is op 20 augustus 2009 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 22 oktober 2009 is de schriftelijke reactie toegestuurd door de opleiding, die heeft geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de opleiding. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 37

3 Managementsamenvatting Op 2 juni 2009 en 16 juni 2009 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding HBO-bachelor Logistiek en Economie van Stenden hogeschool. De doelstelling van de visitatie was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld Stenden hogeschool is een zelfstandige instelling voor hoger onderwijs die is ontstaan uit een fusie van de Hogeschool Drenthe in Emmen en de Christelijke Hogeschool Nederland te Leeuwarden. Op 1 januari 2008 zijn de instellingen op bestuurlijk niveau gefuseerd. Op 1 januari 2008 zijn de instellingen op bestuurlijk niveau gefuseerd. De ondersteunende diensten zijn in 2008 samengevoegd. In 2009 wordt gewerkt aan het opstellen van plannen die het samenvoegen en doorontwikkelen van de onderwijsorganisatie mogelijk maken. In 2009 wordt tevens een juridische fusie voorbereid. De doelstelling van Stenden hogeschool is inhoud te geven aan het concept van de New University. Dat concept houdt de bundeling van onderwijs, onderzoek en commerciële activiteiten in. Belangrijk daarbinnen is het creëren van eigen onderzoek. Het concept van New University krijgt onder meer vorm door het aanbieden van een breed pakket van diensten waartoe ook trainingen, nascholing, onderzoek en organisatieadvies behoren, het investeren in mensen en netwerken en het professionaliseren van de interne organisatie. Stenden hogeschool beoogt het ondernemende leren te stimuleren. Eén van de concrete uitvloeisels van de fusie is het project Bouwstenen waarin docenten van verschillende opleidingen en verschillende locaties gezamenlijk werken aan het ontwikkelen van onderwijsactiviteiten. Stenden hogeschool telt studenten en bijna medewerkers. Van deze studenten studeren aan de voormalige Hogeschool Drenthe. Stenden hogeschool heeft een internationale oriëntatie. Naast vijf vestigingen in Noord-Nederland telt de hogeschool ook een vijftal vestigingen in het buitenland. De hogeschool biedt 3 Associate-Degreeopleidingen aan, 21 HBO-bacheloropleidingen en 4 HBOmasteropleidingen. De opleidingen bevinden zich in de sectoren (Service) Management, Zorg, Educatie, Economie en Techniek. De opleiding Logistiek en Economie behoort tot de opleidingen van de Unit Management & Economie van de locatie Emmen van Stenden hogeschool. Tot de unit Management & Economie behoren naast deze opleiding ook de opleidingen International Business and Languages, Commerciële Economie en Bedrijfseconomie. De aansturing van de opleiding is in handen van de opleidingscoördinator die ook verantwoordelijk is voor de opleiding Bedrijfseconomie. De andere opleidingscoördinator binnen de unit is belast met de aansturing van de opleidingen International Business and Languages en Commerciële Economie. Samen met de directeur Management & Economie vormen de opleidingscoördinatoren het management team van de unit. Pagina 3 van 37

4 De opleiding Logistiek en Economie biedt het programma in twee opleidingsvormen aan: de Nederlandstalige voltijdse opleidingsvorm met de voltijdse Engelstalige variant daarvan en de duale opleidingsvorm. Aan de opleiding Logistiek en Economie studeren per jaar ongeveer 200 tot 250 studenten. De instroom aan studenten is de laatste jaren tussen 50 en 60. Voorheen was dat met 20 studenten aanmerkelijk minder. Veel van de studenten zijn afkomstig uit Duitsland en Azië. Deze studenten volgen de Engelstalige variant van de voltijdse opleidingsvorm. Het visitatieteam heeft in de voorbereiding van de locatiebezoeken aan de opleiding de beschikking gekregen over alle relevante documenten. Waar dat nodig was, heeft de opleiding op verzoek van het visitatieteam zorggedragen voor aanvullende documenten. Het visitatieteam is in de gelegenheid geweest om met alle geledingen van de opleiding te spreken. De locatiebezoeken zijn afgelegd conform het vooraf overeengekomen programma. Het visitatieteam heeft om deze redenen de overtuiging de beoordeling te hebben kunnen baseren op voldoende informatie. Het visitatieteam beoordeelt voor de opleiding alle facetten van het beoordelingskader van de NVAO tenminste als voldoende. Op enkele van deze facetten heeft het visitatieteam een beoordeling op het niveau van goed gegeven. Dat is bij de betreffende facetten aangegeven en onderbouwd. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding voldoet aan de eisen die daaraan op basis van het beoordelingskader van de NVAO gesteld moeten worden. Pagina 4 van 37

5 Bevindingen Voor de onderwerpen en facetten van het NVAO-kader zijn hier de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. In de blokken die bij de betreffende onderwerpen en facetten horen, staat de beschrijving van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van het betreffende facet gegeven. Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau Oriëntatie HBO/WO Programma Eisen HBO/WO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen HBO/WO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Voltijd en Duaal Positief voldoende voldoende voldoende Positief goed voldoende goed voldoende voldoende voldoende goed voldoende Positief goed voldoende goed Positief voldoende voldoende Positief voldoende voldoende voldoende Positief goed voldoende Pagina 5 van 37

6 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De opleiding heeft eindkwalificaties opgesteld. Deze eindkwalificaties zijn gebaseerd op de competenties uit de Domeincompetenties en Illustraties Business Administration uit december 2005 van de HBO Raad en op het Beroepsprofiel Logistiek/Competentieprofiel Logistiek, dat is opgesteld door het Landelijk Platform Logistiek in juni De Domeincompetenties voor het domein Business Administration beschrijven de competenties die de afgestudeerde Bachelor of Business Administration dient te beheersen. De competenties zijn mede gebaseerd op input van de kant van het relevante beroepenveld en de betrokken hogescholen. Deze Domeincompetenties zijn verdeeld in zes beroepsgerichte competenties en twee algemene competenties. Het Beroepsprofiel Logistiek/Competentieprofiel Logistiek beschrijft de beroepsvereisten van de afgestudeerden van de opleidingen Logistiek en Economie en de eindkwalificaties waaraan de opleidingen zouden moeten voldoen. Dit profiel is goedgekeurd door de HBO Raad. Het profiel is afgestemd met vertegenwoordigers van hogescholen die deze opleidingen aanbieden en met een representatieve vertegenwoordiging van het beroepenveld. Dit heeft geresulteerd in de formulering van één geïntegreerde Logistieke Competentie. In bijlage 3 van dit rapport zijn achtereenvolgens het Beroepsprofiel, de Domeincompetenties van Business Administration en de Logistieke Competentie uit het Beroepsprofiel/Competentieprofiel Logistiek op hoofdlijnen beschreven. De opleiding heeft de Body of Knowledge and Skills voor Business Administration uit 2008 aan de eindkwalificaties toegevoegd. De Body of Knowledge and Skills is een nadere invulling van de Domeincompetenties. De opleiding heeft de genoemde referentiekaders geoperationaliseerd. De Domeincompetenties van Business Administration lenen zich niet direct voor de toepassing op het vakgebied van Logistiek en Economie. Daarom heeft de opleiding geoperationaliseerde competenties opgesteld, die overigens binnen de Domeincompetenties passen. De eindkwalificaties zijn integraal en onverkort van toepassing voor alle twee opleidingsvormen, de voltijdse Nederlandstalige opleidingsvorm met de voltijdse Engelstalige variant daarvan en de duale opleidingsvorm. De opleiding heeft in de ogen van het visitatieteam de eindkwalificaties van de opleiding op juiste en verantwoorde wijze opgesteld en gevalideerd. Het visitatieteam acht de eindkwalificaties relevant voor deze opleiding. De eindkwalificaties zijn afgestemd met de betrokken hogescholen en met het beroepenveld. De opleiding heeft de eindkwalificaties geactualiseerd. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 6 van 37

7 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master. De opleiding heeft de eindkwalificaties afgezet tegen de internationaal geaccepteerde beschrijving van de kwalificaties van de bachelor, die in de Dublin descriptoren neergelegd zijn. De opleiding heeft het verband aangebracht tussen de Dublin descriptoren, de eindkwalificaties en de onderdelen van het programma. De Dublin descriptoren sluiten volledig en op een evenwichtige wijze bij de eindkwalificaties aan. Voor de bewoordingen van de eindkwalificaties zij ook in dit geval naar bijlage 3 van dit rapport verwezen. De kennis en het inzicht van de afgestudeerden en de toepassing van kennis en inzicht zijn met name terug te vinden in alle zes beroepsgerichte competenties, waaronder Analyseren van beleidsvraagstukken, vertalen in beleidsdoelstellingen, en voorbereiden van besluitvorming, Toepassen van human resources management in het licht van de strategie van de organisatie, Analyseren van financiële, juridische, procesmatige aspecten om samenhang en wisselwerking te versterken en Ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces. De oordeelsvorming van de afgestudeerden komt tot uitdrukking in het element van integratie en afweging dat in elk van de Domeincompetenties en in de Logistieke Competentie zichtbaar is. De communicatieve vaardigheden van de afgestudeerden komen met name naar voren in de algemene Sociale en communicatieve competentie. De leervaardigheden van de afgestudeerden komen vooral tot uitdrukking in de algemene Zelfsturende competentie. De eindkwalificaties van de opleiding weerspiegelen in de ogen van het visitatieteam het HBObachelorniveau van de opleiding. De Dublin descriptoren zijn volledig en op evenwichtige wijze in de eindkwalificaties aanwezig. De opleiding heeft de Dublin descriptoren helder geëxpliciteerd. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 7 van 37

8 1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor in HBO: HBO: De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. De eindkwalificaties van de opleiding zijn, als eerder gezegd, ontleend aan de domeincompetenties Business Administration en aan het Beroepsprofiel Logistiek/Competentieprofiel Logistiek. Deze eindkwalificaties zijn mede op basis van de raadpleging van het relevante beroepenveld tot stand gekomen en zijn als gevolg daarvan door het beroepenveld gelegitimeerd. De vakgebieden waarop volgens het Beroepsprofiel/Competentieprofiel Logistiek de afgestudeerde economisch logistici werkzaam zullen kunnen zijn, zijn inkoop, opslag, voorraadbeheer, productie, handling, distributie, transport, supply chain management en demand chain management. Daarbij zullen de afgestudeerden zicht moeten hebben op onder andere de juridische, bedrijfseconomische, bedrijfskundige, commerciële en informatie- en communicatietechnologische aspecten van deze vakgebieden. De afgestudeerden zullen na de afronding van hun studie aanvankelijk terechtkomen in functies op het operationele, plannings- en tactische niveau. Het gaat daarbij vooral om logistieke functies binnen organisaties en binnen de logistieke keten. Deze functies zijn startfuncties binnen het bedrijfsleven. Het uiteindelijke ambitieniveau van de opleiding zullen de afgestudeerden pas na enkele jaren in de beroepspraktijk kunnen realiseren. Dat neemt niet weg dat dat ambitieniveau haalbaar is. De functies die dan binnen bereik liggen, zijn onder andere inkoopmanager, accountmanager logistiek, logistiek manager, transportmanager en demand-manager. Dit is een greep uit de mogelijke functies. De opleiding leidt de afgestudeerden nadrukkelijk op voor functies als beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau. Dat zijn functies op operationeel en tactisch niveau. Later komen functies binnen bereik op leidinggevend of beleidsniveau. De eindkwalificaties van de opleiding zijn landelijk door het beroepenveld gelegitimeerd. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding De opleiding heeft in de ogen van het visitatieteam de eindkwalificaties op een correcte wijze afgestemd op relevante externe referentiekaders. Deze referentiekaders zijn gevalideerd door het beroepenveld. De eindkwalificaties sluiten aan op de Dublin descriptoren op HBO-bachelorniveau. De opleiding leidt de afgestudeerden op voor relevante functies in het bedrijfsleven die aanvankelijk startfuncties zijn maar de Pagina 8 van 37

9 mogelijkheid van doorstroming naar hogere functies bieden. Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen als positief. Pagina 9 van 37

10 2. Onderwerp: programma Korte beschrijving van het programma van de opleiding Het Nederlandstalige programma voor de opleiding is globaal als volgt opgebouwd: Het programma van de opleiding bestaat uit vier studiejaren. De eerste twee jaren zijn ingedeeld in elk vier onderwijsperioden van elk 10 weken. Binnen deze perioden staan in de eerste twee jaren de thema s van de perioden centraal. In het derde en vierde studiejaar zijn twee minoren, de stage en de afstudeeropdracht voorzien. Elk jaar telt 60 ec. Het eerste jaar bestaat uit 4 onderwijsperioden van elk 15 ec waarin thema s zijn geplaatst van tussen 6 ec en 8 ec. Er zijn dan ook vier thema s in dit eerste jaar. Daarnaast volgen de studenten binnen de periode vakken waaronder Micro- en Macro-Economie (3 ec), Inleiding Marketing Management (2 ec) en Economisch Rekenen (5 ec) en talencursussen als Engels (verplicht, drie cursussen, samen 5 ec) en Duits, Frans of Spaans (keuze, 5 ec). Trainingen voor algemene vaardigheden (totaal 7 ec), zoals Loopbaanplanning (2 ec), Presenteren (1 ec) en Methodisch Werken (2 ec) completeren het programma. Het tweede jaar is analoog aan het eerste jaar opgebouwd. Ook het tweede jaar heeft 4 perioden van elk 15 ec. In elk van deze perioden staat steeds een thema (tussen 6 ec en 9 ec) centraal. Ook in dit jaar volgen de studenten naast de thema s vakken waaronder Internationaal Recht (1 ec), Dataverwerking (1 ec) en talencursussen als Engels (verplicht, 2 x 2 ec) en Frans, Spaans en Duits (keuze tussen deze drie, 4 ec). Ook in dit jaar zijn er trainingen in algemene vaardigheden (totaal 9 ec). Dat zijn onder meer Onderhandelen en Conflicthantering (2 ec), Interviewen (2 ec) en Opzet en Methoden van Onderzoek (1 ec). In dit tweede jaar voeren de studenten een Logistiek Onderzoek (8 ec) uit. In het derde jaar en het vierde jaar volgen de studenten twee minoren van elk 30 ec. De ene minor is verdiepend en de andere minor is verbredend. De verdiepende minor is International Transport en ligt vast. Voor de verbredende minor hebben de studenten een ruime keuze uit mogelijke minoren. De studenten kunnen de minor ook in het buitenland volgen. De verdiepende minor kunnen de studenten pas volgen na de stage of de verbredende minor. De volgorde in het derde en vierde jaar is in het derde jaar de stage en de verbredende minor en in het vierde jaar de verdiepende minor en in de laatste helft van het jaar de afstudeeropdracht. Het Engelstalige, internationale programma, genoemd International Logistics Management wijkt niet of nauwelijks van het Nederlandstalige programma af. Het duale programma is grotendeels identiek maar omvat geen talencursussen. De daardoor ontstane ruimte is toegevoegd aan andere vakken. Pagina 10 van 37

11 2.1 Eisen HBO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO-opleiding: HBO: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De opleiding maakt gebruik van erkende literatuur op het vakgebied. Voor elk van de vakgebieden is kwalitatief passende vakliteratuur voorgeschreven. Het programma hanteert het zogenoemde model. Dit model laat de studenten in de eerste twee jaar binnen de opleiding voeling krijgen met onderwerpen uit de beroepspraktijk. In de laatste twee jaar doen de studenten studie-ervaringen in de praktijk zelf op. De opleiding haalt in de eerste twee jaar de beroepspraktijk naar binnen door middel van onder meer de thema s, die situaties uit de beroepspraktijk simuleren. In de laatste twee jaar gaan de studenten buiten de muren van de opleiding om de beroepspraktijk daar aan den lijve te ondervinden. Voorbeelden daarvan zijn de stage en de afstudeeropdracht die beide gebonden zijn aan bedrijven en de praktische onderwerpen die daar voorkomen. Ook in de minoren komen de studenten in aanraking met reële vraagstukken uit de beroepspraktijk. Met name in de verdiepende minor is een onderzoekscomponent vervat. De studenten moeten aantonen relevante wetenschappelijke inzichten op de vraagstukken in de minor toe te kunnen passen. Ter voorbereiding daarop volgen de studenten onder andere het vak Opzet en Methoden van Onderzoek (1 ec) en voeren zij een Logistiek Onderzoek (8 ec) uit, beide in het tweede jaar. Ook op andere plaatsen besteedt de opleiding aandacht aan onderzoeksvaardigheden. De opleiding heeft een Raad van Advies met vertegenwoordigers vanuit het beroepenveld die de opleiding adviseert over het programma en over de relevantie van het programma gezien vanuit de beroepspraktijk. De opleiding heeft interessante contacten in het buitenland waar de studenten gebruik van kunnen maken. Met name de contacten met instellingen in Finland zijn intensief. De opleiding gebruikt passende vakliteratuur. De inbreng van het beroepenveld in de vorm van de Raad van Advies is naar behoren. Het visitatieteam heeft waardering voor de wijze waarop de opleiding het leerproces van de studenten met de beroepspraktijk verbindt. Dat gebeurt gefaseerd en weloverwogen maar tegelijkertijd intensief, geldt voor de gehele looptijd van de opleiding en vindt aanvankelijk in gesimuleerde situaties en later in reële situaties plaats. Het visitatieteam waardeert de contacten van de opleiding in het buitenland. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Pagina 11 van 37

12 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De eindkwalificaties van de opleiding zijn, zoals gezegd onder facet 1.1, een combinatie van de Domeincompetenties van het domein Business Administration en de Logistieke Competentie van het Beroepsprofiel Logistiek/Competentieprofiel Logistiek. De opleiding heeft de generiek opgestelde Domeincompetenties van Business Administration geoperationaliseerd voor het gebied van Logistiek en Economie en heeft de eindkwalificaties van niveauspecificaties voorzien. Dit is gebeurd om beter in staat te zijn de brug te slaan naar de concrete termen waarin de programmadelen zijn gesteld. De opleiding heeft een tabel opgesteld waarin de relatie tussen de eindkwalificaties en de delen van het programma zichtbaar is gemaakt. De opleiding heeft een studie uitgevoerd om de relatie tussen de eindkwalificaties en de inhoud van het programma helder te maken en na te gaan of in het programma eindkwalificaties ondervertegenwoordigd waren of ontbraken. Ook heeft de opleiding een studie uitgevoerd om na te gaan in hoeverre de elementen van de in 2008 opgestelde Body of Knowledge and Skills goed in het programma waren vertegenwoordigd. Deze studies zijn in de loop van 2008 uitgevoerd. Als gevolg van de uitkomsten daarvan zijn verbeteringen in het programma aangebracht. In de beschrijvingen van de vakken en de thema s zijn de geoperationaliseerde competenties en de niveauspecificaties opgenomen als middel om de leerinhouden te sturen. De opleiding heeft de relatie tussen de eindkwalificaties en het programma correct aangebracht. Ook is de opleiding nagegaan welke eindkwalificaties niet of onvoldoende in het programma aanwezig waren en heeft eventuele omissies hersteld. De opleiding heeft de eindkwalificaties geoperationaliseerd en deze competenties en de niveau-aanduidingen ook door laten klinken in de beschrijvingen van de vakken en thema s. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 12 van 37

13 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. De verticale samenhang van het programma is te zien in de verschillende leerlijnen die door het programma heen lopen. Deze leerlijnen zijn de conceptuele leerlijn, de vaardighedenleerlijn, de inhoudelijke leerlijn en de integrale leerlijn. De conceptuele leerlijn is vervat in de kennisvakken. De vaardighedenleerlijn is te zien in de trainingen van algemene vaardigheden. De inhoudelijke leerlijn omvat de thema s waarin de verschillende aspecten van het vakgebied van de economische logistiek aan bod komen. In de integrale leerlijn komt de vakkennis, de algemene vaardigheden en het inzicht in de economische logistiek samen. Dat gebeurt in de thema s, stage en minoren. Daarin zetten de studenten hun kennis, vaardigheden en het begrip om in beroepsproducten. De thema s zijn de structurerende elementen binnen een studiejaar. De op kennis gerichte vakken en de vaardigheidstrainingen hangen samen met het thema van die betreffende periode. De vier thema s in het eerste studiejaar concentreren zich op de logistieke vraagstukken binnen een organisatie. De vier thema s in het tweede jaar behandelen de logistiek tussen organisaties. In de thema s komen alle onderwerpen aan de orde, die tot het gebied van de economische logistiek behoren. Dit gebeurt in een gesimuleerde situatie. Het derde en vierde studiejaar omvatten minoren die als doel hebben de leerstof te verdiepen en te verbreden. Ook komt in het derde en vierde studiejaar tijdens de stage en de afstudeeropdracht de beroepspraktijk nadrukkelijk aan bod. Dan is dat in een reële situatie. Deze jaren bouwen aldus voort op de eerste twee studiejaren. De opleiding heeft volgens het visitatieteam een samenhangend programma opgezet. In verticale zin zijn de leerlijnen en de integratie van deze leerlijnen tot de integrale leerlijn van groot belang. In horizontale zin scheppen binnen de studiejaren de thema s samenhang tussen de onderwijsactiviteiten. De thema s kennen een opklimmende mate van complexiteit, gaande van de organisatie naar de keten als eenheid van studie. De minoren, stage en afstudeeropdracht bouwen dat uit in verdieping en praktijkgerichtheid. Het visitatieteam beoordeelt dit facet daarom als goed. Pagina 13 van 37

14 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De opleiding werkt met een roosterprogramma om de studielast evenwichtig over het programma te verdelen. Dat resulteert onder meer in een studielast van 30 ec per semester. De toetsing vindt viermaal per jaar plaats tijdens de tentamen/projectweken aan het einde van elk van de onderwijsperioden. De herkansingen zijn in de volgende periode. De studenten hebben recht op één herkansing per jaar. De leerroute in de eerste twee studiejaren ligt vast. In het derde en vierde studiejaar zet de opleiding de studenten ertoe aan eerst de stage te volgen, daarna de verbredende minor, dan de verdiepende minor en tenslotte de afstudeeropdracht. De studenten kunnen in de verdiepende minor en de afstudeeropdracht de ervaringen van de stage en de verbredende minor benutten. De opleiding zet studieloopbaanbegeleiders in om de studievoortgang van de studenten te monitoren. Daarnaast volgen de tutoren de studenten bij hun werkzaamheden en vorderingen aan de thema s. De opleiding kent een stagehandleiding en een afstudeerhandleiding. De docenten van de opleiding brengen een bezoek aan het stageadres en afstudeeradres, indien mogelijk qua reistijd. Docenten hebben meerdere keren telefonisch contact met de student en de bedrijfsmentor. De student houdt de docent door middel van voortgangsrapportages op de hoogte. De docent geeft daarop een terugkoppeling. Mede als gevolg van de kleinschaligheid van de opleiding is het contact tussen de docenten en de studenten intensief en zijn de docenten goed benaderbaar voor de studenten. Dat bevordert de studeerbaarheid van het programma. De opleiding zorgt in de spreiding van de studielast, de planning van de tentamens en het vastleggen van leerroutes voor een studeerbaar programma. De studieloopbaanbegeleiders en de tutoren spelen een belangrijke rol in het volgen en eventueel bijsturen van de studenten. Het visitatieteam waardeert de wijze waarop de opleiding zorgt voor de studeerbaarheid voor de buitenlandse studenten en beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 14 van 37

15 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: HBO-bachelor: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. In de Nederlandstalige variant stromen per jaar ongeveer 30 studenten in. Deze komen voor ongeveer 1/3 uit Duitsland en voor 2/3 uit Nederland. In de internationale variant stromen ook omstreeks 30 studenten per jaar in. Deze studenten zijn voor 1/3 deel afkomstig uit Duitsland en voor 2/3 uit andere delen van de wereld, voornamelijk Azië. De Duitse studenten die aan de Nederlandstalige variant willen studeren, krijgen voordat ze aan het programma beginnen een intensieve cursus Nederlands. De Nederlandse studenten met een HAVO-diploma en een profiel Economie en Maatschappij, een VWO-diploma of een MBO-4 diploma zijn toelaatbaar tot de opleiding. In het geval van een deficiëntie op het gebied van Economie of Management & Organisatie bij de HAVO-studenten toetst de opleiding bij het intakegesprek hun toelating. De toetsing vindt plaats op grond van de kennis die de studenten hebben van een reader die zij voordien hebben moeten lezen. Studenten die niet aan de toelatingseisen voldoen en 21 jaar of ouder zijn, moeten een capaciteitstoets maken. Hierbij wordt onder andere onderzocht of het leervermogen, de reken- en taalvaardigheid en de intrinsieke motivatie voldoende zijn. De studenten met een MBO-4 diploma Internationale Handel/Groothandel en Transport en Logistiek komen in aanmerking voor de verkorting van de studieduur van een half tot een heel jaar. Voor de VWO-studenten met een profiel Economie & Maatschappij is op grond van de te verlenen vrijstellingen een driejarig programma opgezet. De diploma s van de studenten uit het buitenland laat de opleiding waarderen bij Nuffic. De opleiding toetst in een telefoongesprek de motivatie van de student. Het Nuffic beoordeelt de vooropleiding op toelaatbaarheid. Voor de beheersing van de Engelse taal geldt een minimumscore van 6.0 op de IELTS-toets die de student gehaald moet hebben, voordat hij of zij met de studie begint. De opleiding beschikt over een geaccrediteerde EVC-procedure. In voorkomende gevallen wordt door middel van een EVC-procedure vastgesteld over welke competenties een aankomende student reeds beschikt. De opleiding heeft volgens het visitatieteam een verantwoord toelatingsbeleid. De opleiding biedt VWOen sommige MBO-4 studenten mogelijkheden een verkort programma te volgen. De opleiding ziet op een gepaste wijze toe op het toelaten van studenten uit het buitenland bij wie de waarde van het diploma niet altijd even duidelijk is. Het visitatieteam waardeert de moeite die de opleiding zich getroost om de grote diversiteit aan instroom te accommoderen. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 15 van 37

16 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: HBO-bachelor: 240 studiepunten. Het programma van de opleiding telt het vereiste totaal van 240 studiepunten, berekend in termen van ec s. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De opleiding heeft een didactisch concept opgesteld. Dit didactisch concept heet Problem-Based Learning-Blended of PBL-Blended. Volgens het concept Problem-Based Learning is leren door de studenten het meest effectief in een betekenisvolle en bij voorkeur authentieke context. De toevoeging van de term Blended maakt het mogelijk door middel van aanvullende hoor- en werkcolleges aandacht te besteden aan het verwerven van kennis op zich. Het didactisch concept vindt binnen het programma zijn neerslag in het thematische onderwijs. De thema s reiken de aan de prakrijk ontleende situaties en vraagstukken aan op basis waarvan de studenten hun competenties verwerven. De studenten krijgen daarbij inhoud van de economische logistiek aangeboden. De studenten werken in groepen waardoor zij ook algemene vaardigheden in termen van presenteren, vergaderen en samenwerken opdoen. De studenten volgen op kennis gerichte vakken om de noodzakelijke, ondersteunende kennis te verwerven. De inhoud, kennis, vaardigheden en de integratie daarvan in de thema s zijn vervat in leerlijnen. Deze zijn de inhoudelijke leerlijn, de conceptuele leerlijn, de vaardighedenleerlijn en de integrale leerlijn. In de studieloopbaan reflecteren de studenten op hun vorderingen en op de mate waarin zij de beoogde competenties hebben verworven. Ze leggen dat vast in hun portfolio en bespreken dat met de studieloopbaanbegeleider. De gebeurt zowel in de eerste studiejaren als in de minoren. Binnen de thema s werken de studenten aan deelopdrachten die zij in regelmatige bijeenkomsten bespreken. De studenten beleggen vergaderingen, notuleren deze en houden zicht op de voortgang van hun activiteiten. Zij krijgen ondersteuning van een tutor. Later in de studie, in het tweede jaar en in de minoren, neemt de zelfsturing van de studenten toe. Pagina 16 van 37

17 In de latere leerjaren past de opleiding het didactisch concept toe in reële praktijksituaties in de minoren, de stage en de afstudeeropdracht. In de minoren werken de studenten veelal voor een externe opdrachtgever aan een door deze aangebracht vraagstuk. De complexiteit van de vraagstukken neemt daardoor toe. De stage en de minoren kunnen in beginsel in het buitenland gevolgd worden, bij één van de buitenlandse vestigingen van Stenden hogeschool of bij één van de circa zestig buitenlandse partnerinstellingen. De studenten werken in groepen van 8 studenten. Ze volgen per week gemiddeld over de opleiding 12 uur college, exclusief de bijeenkomsten in het kader van het thema s en de minoren. Ter onderscheiding van de voltijdse opleidingsvorm is de didactiek van de duale opleidingsvorm aangevuld met de methode van action learning. De duale studenten verwerven kennis, passen dat door middel van action learning in de praktijk toe en koppelen de resultaten daarvan terug. Het visitatieteam waardeert het didactisch concept als een afgewogen methode om kennis, vaardigheden en inhoudelijke inzichten over te dragen. De leerlijnen zijn goed in het programma herkenbaar en effectief. De integratie van deze leerlijnen komt in de thema s goed tot zijn recht. De opleiding zet deze integratie voort in de stages en minoren. Het visitatieteam heeft waardering voor de manier waarop het didactisch concept en de uitwerking daarvan het programma ondersteunen. Dat geldt met name ook voor de buitenlandse studenten. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. 2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. De opleiding heeft een toetsbeleid. Dat is neergelegd in een document uit 2007 dat op zich een geactualiseerde versie is van een document uit Het toetsbeleid legt de nadruk op de verschillende toetsvormen die nodig zijn om de verschillende aspecten van competenties, zijnde kennis, vaardigheden, inzichten en houdingen op een verantwoorde wijze te toetsen. Het niveau van toetsing is per onderwijsonderdeel, thema, vak of training vooraf in het materiaal van dat onderwijsonderdeel aangegeven. Het niveau van toetsing is ontleend aan de tabel waarin de eindkwalificaties en de programmaonderdelen met elkaar zijn verbonden. Op deze wijze maakt de opleiding duidelijk aan de studenten op welk niveau zij de competenties die in een betreffend onderdeel aan bod komen, dienen te beheersen. De toetsing van de kennis die in de vakken wordt aangeboden, gebeurt aan de hand van schriftelijke tentamens. Deze toetsing is individueel. De vragen zijn ofwel gesloten multiplechoicevragen of open vragen. De vakdocent beoordeelt deze tentamens. De studieloopbaanbegeleider beoordeelt aan het einde van het eerste jaar en aan het einde van het tweede jaar het ontwikkelingsgerichte portfolio dat de studenten in deze periode opbouwen. De summatieve beoordeling van het portfolio vindt plaats in de minoren. In dit toetsingsgerichte portfolio zijn zowel de reflectieverslagen van de studenten zelf opgenomen als bewijsstukken over de beheersing van competenties. Pagina 17 van 37

18 De toetsing van de algemene vaardigheden gebeurt aan de hand van de waarnemingen van de prestaties van de studenten door tutoren en docenten die de trainingen geven en door het afnemen van toetsen. Bij de toetsing van de thema s is zowel het door de groep studenten af te leveren beroepsproduct als het proces dat tot het product leidt, onderwerp van de toetsing. Vaak maakt een presentatie van het beroepsproduct deel uit van de toets. Tijdens het proces beoordelen studenten ook elkaar. De beoordeling is in handen van de vakdocenten en tutoren die gezamenlijk het cijfer bepalen. Individuele afwijkingen van groepscijfers komen voor. De beoordelingscriteria voor de stage en de afstudeeropdracht liggen vast in de stagehandleiding en de afstudeerhandleiding. Bij de beoordeling heeft de bedrijfsbegeleider een adviserende stem. Bij de afstudeeropdracht zijn twee beoordelaars van de opleiding betrokken. De toetsen komen qua vorm en qua niveau overeen met de onderwijsactiviteiten waarop ze betrekking hebben. Het visitatieteam vindt het niveau en de structuur van de toetsing passend. Op het punt van transparantie van de beoordeling door en de deskundigheid van de docenten ziet het visitatieteam mogelijkheden tot verbetering. Het visitatieteam bepleit ook een steviger borging van de betrokkenheid van het bedrijfsleven bij de beoordeling van onder meer de afstudeeropdracht. Dit zijn aandachtspunten en doen niet af aan de positieve indruk van het visitatieteam over toetsing en beoordeling. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Programma Het visitatieteam waardeert de consequente wijze waarop de opleiding de studenten in aanraking brengt met de beroepspraktijk. De opleiding heeft de eindkwalificaties in het programma verwerkt en ook in de beschrijvingen van de vakken en thema s opgenomen. Het programma kent zowel in verticale zin met de leerlijnen als in horizontale zin met thema s en minoren een sterke samenhang. De opleiding zorgt voor een passende studeerbaarheid. De opleiding heeft correcte toelatingsprocedures, met name ook voor de studenten uit het buitenland. De duur van het programma beantwoordt aan de formele eisen. De didactiek van de opleiding is een goed instrument om de inhoud van het programma en de verschillende onderwijsactiviteiten daarbinnen over te dragen. De inhoud en het niveau van de toetsing en beoordeling zijn voldoende. Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Programma als positief. Pagina 18 van 37

19 3. Onderwerp: inzet van personeel 3.1 Eisen HBO De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een HBO-opleiding: HBO: Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. In de wervingsprocedure van nieuwe docenten is de ervaring van de docenten in de beroepspraktijk één van de criteria in de selectieprocedure. De docenten die aan de opleiding doceren, hebben werkveldervaring in het heden en het verleden. Zij participeren onder andere in het ontwerpen en uitvoeren van de praktijkgeoriënteerde thema s. Zij zijn ook betrokken bij de stages, minoren en afstudeeropdrachten waarin de studenten opdrachten uitvoeren die uit de beroepspraktijk afkomstig zijn. Een aantal docenten voert werkzaamheden uit in het kader van de Kennis Campus Emmen. Deze Campus is een aan Stenden hogeschool verbonden samenstel van activiteiten onder meer op het gebied van (commerciële) advisering. De opleiding zet op een aantal plaatsen in het onderwijs gastdocenten in, die in de beroepspraktijk werkzaam zijn. Het visitatieteam heeft docenten gesproken die over relevante ervaringen in het beroepenveld beschikten. De docenten van de opleiding onderhouden op verschillende manieren contact met het beroepenveld. De opleiding kent een intensieve wisselwerking met de beroepspraktijk waarin de docenten een wezenlijke rol spelen. Daardoor kennen de docenten de ontwikkelingen in de beroepspraktijk en kunnen deze in hun onderwijs vervlechten. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als goed. 3.2 Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Voor de vier opleidingen van de unit Management & Economie samen bedraagt de bezetting aan docenten ruim 40 fte. Uitgaande van het genoemde aantal docenten en een totale studentenpopulatie van bijna studenten bedraagt de student-docentratio 29,6 : 1. Het ziekteverzuim van de unit Management & Economie bevindt zich onder het landelijk gemiddelde. Stenden hogeschool kent een actief beleid rond ziekteverzuim. Pagina 19 van 37

20 Het visitatieteam acht de gemiddelde beschikbare docentencapaciteit passend voor het te verzorgen onderwijs. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. 3.3 Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De opleiding heeft competentieprofielen opgesteld voor de docenten. De docenten kunnen een verschillend functieprofiel hebben, al naar gelang hun capaciteiten. Ze dienen allen aan de basisvereisten van het functieprofiel A te voldoen maar kunnen doorgroeien naar functieprofiel B, C en als hoogste D. Deze functieprofielen zijn bestemd voor docenten die coördinerende taken of inhoudelijke specialismen hebben. In de competentieprofielen staan de eisen waaraan de docenten moeten voldoen. De docenten dienen minimaal een opleiding op Bachelor-niveau of Master-niveau te hebben en dienen over een didactische aantekening te beschikken. De opleiding draagt zorg voor scholing voor de docenten. Alle docenten hebben ook een scholing op het gebied van de didactiek genoten. De opleiding voert elk jaar een plannings- en eindejaargesprek met elk van de docenten. Volgens de actuele streefnormen van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen voor de capaciteiten van de docenten zou 70 % van hen een mastertitel moeten hebben en zou 10 % van hen gepromoveerd moeten zijn. De opleiding heeft het eerste streefgetal al gehaald en werkt aan het bereiken van het tweede streefgetal. De opleiding heeft in de competentieprofielen voor de docenten de vereisten voor hen opgenomen. Deze competentieprofielen zijn naar de mening van het visitatieteam valide. De opleiding heeft op het gebied van de didactische aantekening en het niveau van de docenten al veel bereikt. De cv s van de docenten geven blijk van passende capaciteiten. Het visitatieteam heeft een enthousiast docententeam gesproken. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als goed. Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel De docenten van de opleiding onderhouden veel en intensieve contacten met de beroepspraktijk. Ze verweven deze ervaringen in hun onderwijs. Het aantal docenten is voldoende. De docenten beschikken over passende vakinhoudelijke en didactische capaciteiten. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam het onderwerp Inzet van personeel als positief. Pagina 20 van 37

21 4. Onderwerp: voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. De opleiding is gehuisvest in een ruim en goed geoutilleerd gebouw. In het gebouw heeft de opleiding de beschikking over verschillende grote collegezalen en kleinere ruimten waarin de studenten kunnen werken. Het gebouw is uitgerust met een draadloos netwerk waardoor de studenten over de nodige computerfaciliteiten kunnen beschikken. Het gebouw is ook voorzien van een mediatheek, met een ter zake doende collectie boeken en tijdschriften. De studenten kunnen zich wenden tot I-study voor een antwoord op vragen van administratieve aard, betreffende roostering, planning, cijferverwerking en studievoortgang. De opleiding beschikt over de voorzieningen die voor het onderwijs nodig zijn. De huisvesting is geschikt voor de verschillende onderwijsactiviteiten. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. 4.2 Studiebegeleiding en informatievoorziening De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. De studenten krijgen de beschikking over een studiegids. In die gids staat ook de planning van de tentamens. In het geval van actualisering van de planning kunnen de studenten het intranet van de opleiding raadplegen. In de beschrijvingen van de thema s, vakken en minoren staat gedetailleerde informatie over de inhoud en verwachte tijdsbesteding. Stagehandleiding en afstudeerhandleiding zijn beschikbaar. De opleiding zet studieloopbaanbegeleiders in. Deze zorgen voor de intake van de studenten en hebben tijdens de studie gesprekken met de studenten. Dat zijn in het eerste jaar twee verplichte gesprekken, in het tweede jaar één gesprek en in de latere jaren gesprekken op verzoek van de studenten. De studieloopbaanbegeleiders voeren deze gesprekken met de studenten op basis het beeld dat zij hebben van de beheersing van de van hen verwachte competenties. Dat is onderbouwd door het portfolio dat de studenten bijhouden. Pagina 21 van 37

22 Naast de studieloopbaanbegeleiders volgen de tutoren tijdens de thema s de ontwikkeling van de algemene vaardigheden van de studenten. Het opdoen van de vaardigheden is gekoppeld aan het uitvoeren van het thema. De studenten beoordeelden de studieloopbaanbegeleiding enkele jaren als minder positief. De studenten beoordelen de studieloopbaanbegeleiding nu als goed. Het visitatieteam vindt de informatievoorziening en de studiebegeleiding afdoende. Het visitatieteam acht de studiebegeleiding passend en heeft vooral waardering voor de studiebegeleiding van de buitenlandse studenten. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen Het visitatieteam vindt de faciliteiten van het nieuwe gebouw voldoende, acht de informatievoorziening degelijk en beoordeelt de studiebegeleiding als afdoende. Daarmee vindt het visitatieteam het onderwerp Voorzieningen positief. Pagina 22 van 37

23 5. Onderwerp: interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding is afgeleid van het kwaliteitszorgsysteem van Stenden hogeschool. Dit systeem is neergelegd in de nota Planning & Control en Kwaliteitsmanagement. De cyclus van de kwaliteitszorg is gekoppeld aan de planning- & controlcyclus. De directeur van de unit Management & Economie stelt jaarlijks een plan op met de voornemens op financieel en onderwijsinhoudelijk gebied. Dit jaarplan is afgeleid van het beleidsplan dat op zijn beurt weer afgeleid is van het strategisch plan van Stenden hogeschool. Elk kwartaal wordt aan het College van Bestuur gerapporteerd over de stand van zaken en over de acties die uitgevoerd zijn en uitgevoerd moeten worden. De directeur krijgt bij het plan en bij het volgen van de realisatie van het plan ondersteuning van de centrale afdeling ESO Expertise Center waaronder ook een vanuit ESO aan de opleiding verbonden kwaliteitszorgmedewerker. De kwaliteitszorg van de opleiding kent drie cycli. Er is een jaarlijkse cyclus waarin het gegeven onderwijs onderwerp van onderzoek en verbetering is. In een tweejarige cyclus worden student- en medewerkertevredenheid onderzocht en waar nodig verbeterd en wordt onderzoek gedaan naar de aansluiting op de arbeidsmarkt onder alumni en vertegenwoordigers van het werkveld. Tenslotte is er nog de zesjarige cyclus. Onder deze vallen de curriculumvernieuwing en het externe kwaliteitssysteem van de accreditatie. In het kader van de jaarlijkse cyclus voeren de coördinatoren van de onderwijsperioden evaluaties van die perioden onder de studenten uit. Na afloop van een jaar vindt een jaarevaluatie plaats. De informatie uit de evaluaties is input om het jaarplan te toetsen en eventueel bij te sturen. De curriculumcommissie toetst of voorgestelde verbeteringen passen binnen de blauwdruk van de opleiding. Indien noodzakelijk adviseert de curriculumcommissie de opleidingscoördinator over aanpassingen in de blauwdruk van de opleiding toe op de meerjarige cyclus. De opleiding beschikt in de ogen van het visitatieteam over een gedegen evaluatiesysteem, waarin interne evaluaties periodiek plaatsvinden. Wel vindt het visitatieteam de terugkoppeling van de acties naar de betrokkenen op een aantal punten niet afdoende. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 23 van 37

24 5.2 Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. In de loop der tijd heeft de opleiding concrete verbetermaatregelen genomen. In de onderstaande punten zijn enkele verbetermaatregelen opgenomen. Naar aanleiding van door de studenten in een studententevredenheidsonderzoek genoemde verbeterpunten heeft de opleiding verbeteringen aangebracht op het gebied van de roostering en het studiemateriaal. De opleiding heeft de Body of Knowledge and Skills in de eindkwalificaties en in het programma verwerkt. De opleiding heeft ook een onderzoek gedaan naar eindkwalificaties die niet of niet voldoende in het programma terug te zien waren. Dat onderzoek heeft tot verbeteracties geleid. De opleiding streeft naar docenten die zowel vakinhoudelijk goed zijn als ervaring hebben op het gebied van de beroepspraktijk. De opleiding heeft een deugdelijk systeem om tot verbeteringen in de kwaliteit te komen. In de afgelopen jaren heeft de opleiding op verschillende punten verbeteringen aangebracht. Het visitatieteam ziet een actief verbeterbeleid. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. De studenten hebben zitting in de opleidingscommissie en kunnen daar hun stem laten horen. Ook zijn de studenten betrokken bij de evaluaties van de onderwijsperioden en bij de jaarlijkse evaluaties. De opleiding voert ook panelgesprekken met de studenten om hun mening te kennen. De docenten hebben zitting in de opleidingscommissie. Ook nemen zij deel aan verschillende evaluaties. De docenten hebben ook een stem in het overleg binnen het opleidingsteam. Het beroepenveld heeft zijn spreekbuis in de vorm van de Raad van Advies. Deze vergadert regelmatig samen met het opleidingsmanagement. De opleiding onderhoudt contact met de alumni door middel van een alumnidag. Elke twee jaar vindt een tevredenheidsonderzoek plaats onder zowel docenten, studenten als alumni. Pagina 24 van 37