CONCEPT Raadsvoorstel Zaak : Onderwerp Beroep op Vangnetregeling 2015 vanwege tekort BUIG-budget over Portefeuillehouder.

Transcriptie

1 Onderwerp Beroep op Vangnetregeling 2015 vanwege tekort BUIG-budget over 2015 Portefeuillehouder Margo Mulder Datum raadsvergadering 22 december 2015 Samenvatting Voor de financiering van de bijstandsuitkeringen ontvangen wij van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) jaarlijks een budget, het zogenaamde BUIG-budget (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen voor Gemeenten) 1. Dit budget sluizen wij door naar Baanbrekers, die voor de gemeenten Heusden, Waalwijk en Loon op Zand, de bijstandsuitkeringen verzorgt. De Vangnetregeling 2015 die het ministerie van SZW in het leven riep, biedt gemeenten de mogelijkheid om compensatie te krijgen als er een tekort op dit budget is van meer dan 5%. Voor 2015 verwachten wij, voor de Heusdense bijstandsuitkeringen, een flink tekort. Dit tekort wordt in de 3 e bestuursrapportage van Baanbrekers ingeschat op ongeveer 1,3 miljoen. Dit is meer dan 5%. De vangnetregeling stelt als voorwaarde dat wij u in 2015 informeren over de analyse van de mogelijke oorzaak en omvang van het tekort en de maatregelen die zijn genomen of zullen worden genomen om te komen tot reductie daarvan. Ook is het noodzakelijk dat u hierover uw opvatting kenbaar maakt. Dit voorstel stelt u in staat om kennis te nemen van die analyse en uw opvatting hierover vast te stellen. Aanleiding Voor het jaar 2015 heeft Heusden een tekort op het BUIG-budget (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen voor Gemeenten). Volgens de huidige gegevens is het tekort zo groot dat de mogelijkheid bestaat om een beroep te doen op de Vangnetregeling Om voor deze uitkering in aanmerking te komen moeten wij onder andere een document aanleveren, waarmee wij u in 2015 informeren over onze analyse en over de maatregelen die worden genomen dan wel worden overwogen om tot tekortreductie te komen. Ook is er een document nodig waaruit uw opvatting hierover blijkt. Met dit voorstel voldoen wij aan deze voorwaarden. Feitelijke informatie Voorgeschiedenis Eind vorig jaar stelde u de beleidsnota Participatiewet Iedereen doet mee in de Langstraat vast. Jaarlijks besluit u over de jaarstukken en de begroting van Baanbrekers, de uitvoeringsorganisatie die voor Heusden uitvoering geeft aan de Participatiewet. Door het jaar heen ontvangt u regelmatig een terugkoppeling van de leden van het Algemeen Bestuur over de stand van zaken bij Baanbrekers. De jaarrekening van Baanbrekers sluit al enige jaren met een tekort. Op uw verzoek stelde Baanbrekers vorig jaar het Strategisch plan op met daarin maatregelen om het tekort het hoofd te bieden. Het plan laat per 2018 zwarte cijfers in de begroting zien. U heeft hiervan bij besluit van 31 maart jl. kennis genomen. Kaders (beleid en wettelijk) De bijstandsuitkeringen die Baanbrekers verstrekt, worden gefinancierd uit het BUIG-budget. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt jaarlijks de omvang van het budget per gemeente vast. Vanaf 1 januari 2015 is er met het ingaan van de Participatiewet ook een nieuw verdeelmodel voor het BUIGbudget gekomen. Deze verandering brengt voor sommige gemeenten een financieel voordeel met zich mee. 1 Met dit budget worden ook de inkomensvoorzieningen IOAW en IOAZ gefinancierd, waarvan een klein aantal inwoners gebruik maakt. 1

2 Andere gemeenten gaan erop achteruit. Het ministerie riep ook een zogenaamde vangnetregeling in het leven voor de jaren 2015 en Deze vervangt de IAU-uitkering waarop tot en met 2014 een beroep kon worden gedaan als gemeenten een tekort hadden op de BUIG van 10% of meer. De vangnetregeling biedt gemeenten financiële compensatie voor grote tekorten op het budget. Gemeenten die een tekort op het BUIG-budget krijgen van meer dan 5% kunnen hierop een beroep doen. Een verzoek om een vangnetuitkering over 2015 moet uiterlijk 15 augustus 2016 zijn ontvangen bij het ministerie van SZW. Ontwikkeling, analyse en maatregelen In dit voorstel informeren wij u meer specifiek over de ontwikkeling van het BUIG-budget Heusden binnen de begroting Baanbrekers. We geven allereerst een globale analyse van de ontwikkeling. Daarna brengen we in beeld welke maatregelen Baanbrekers nam en in 2015 nog neemt om het tekort terug te dringen. Behalve dat wij u uiteraard voorzien van de nodige informatie voldoen wij hiermee ook aan een van de voorwaarden die de Vangnetregeling 2015 stelt. 1. Analyse Het budget dat onze gemeente ontving voor de financiering van bijstandsuitkeringen 2 in 2015, het zogenaamde BUIG-budget, bedraagt Dit bedrag ligt aanzienlijk lager dan het bedrag in 2014, namelijk , en het budget 2016 dat voorlopig is vastgesteld op In onderstaande tabel geven wij de ontwikkeling van het budget en de uitgaven vanaf 2012 weer. BUIG-budget en uitgaven Heusden BUIG-budget Uitgaven Duidelijk is te zien dat het budget in 2015 een flinke afwijking vertoont en dat de uitgavenkant hiervoor geen aanleiding geeft. Als we de ontwikkeling van het aantal bijstandsgerechtigden in De Langstraat over die periode in beeld brengen (zie hieronder), zien we dat het volume van het bijstandsbestand in Heusden ook geen bijzondere afwijking laat zien. Aantal huishoudens De Langstraat (peildatum 31 december) Aantal huishoudens met bijstand Heusden Loon op Zand Waalwijk Het BUIG-budget laat regelmatig een mate van onderschrijding of overschrijding zien, maar een overschrijding van 18% op het BUIG-budget in 2015 is ongekend hoog. Het ministerie hanteert zoals eerder in de tekst vermeld- vanaf 1 januari 2015 een nieuw verdeelmodel. Hierdoor is een vergelijking tussen 2014 en 2015 lastiger te maken. Een eerste analyse van de cijfers die door het ministerie zijn gebruikt voor het berekenen van de budgetten in 2014 en 2015 laat wel een opvallende afwijking zien tussen het aantal uitkeringsgerechtigde huishoudens. Voor 2014 is het aantal uitkeringsgerechtigde huishoudens niet expliciet aangegeven door het ministerie. Maar als we het voorlopig budget 2014 delen op de gemiddelde kosten van een uitkering volgens het ministerie, komt het ministerie in 2 En de inkomensvoorzieningen IOAW en IOAZ, waarvan een klein aantal inwoners gebruik maakt. 3 Voorlopig vastgesteld budget BUIG Heusden Prognose uitgaven BUIG Heusden 2015 minus ontvangsten debiteuren 5 Peildatum 30 september

3 dat jaar uit op 541 uitkeringsgerechtigde huishoudens. In de berekening van het voorlopige budget 2015 ligt dit aantal op 405. Dit zou betekenen dat de gemeente Heusden een spectaculaire daling in het aantal bijstandsgerechtigden zou kunnen realiseren in In Heusden hebben zich geen drastische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voorgedaan. Ook is er geen spectaculaire toename van werkgelegenheid die dit mogelijk had kunnen maken. 2. Maatregelen Het beleid van Baanbrekers is voortdurend gericht op het terugbrengen van het bijstandsbestand. In de afgelopen jaren zijn er veel maatregelen genomen om de instroom te beperken en de uitstroom te bevorderen. Hieronder zetten we de belangrijkste op een rijtje. Instroombeperking 4 weken wachttijd Vanaf augustus 2014 moeten personen van 27 jaar en ouder in de eerste 4 weken vanaf de melding aantonen welke inspanningen zij doen voor het verkrijgen van arbeid. Naast het extra activeren van uitkeringsvragers en daardoor een verbeterde instroombeperking geeft deze werkwijze een beter zicht op de mogelijkheden van de bijstandsgerechtigde. Voor jongeren tot 27 jaar gold deze werkwijze al enige tijd. Transferium Op het bedrijventerrein in Waalwijk gaan de mensen die zich hebben gemeld voor een uitkering, maar ook personen uit het zittende bestand, aan de slag met het ontwikkelen van vaardigheden en zelfvertrouwen. Ze bouwen zo aan een sterker profiel voor betaald werk op een reguliere werkvloer. Extra inzet op bemiddeling aan de poort Om mensen beter en direct te bemiddelen naar werk is een extra werkmakelaar ingezet aan de poort en is de samenwerking met uitzendbureaus geïntensiveerd. Het effect van de maatregelen aan de poort is dat over het jaar 2014 slechts 38% van de meldingen voor een uitkering leidde tot een bijstandsuitkering. Uitstroombevordering Extra accountmanager Ter versterking van de marktbenadering (uitbreiding van vacatures en plaatsingsmogelijkheden) is een extra accountmanager aangetrokken. Goede samenwerking in de regio Door het UWV en de regiogemeenten worden vacatures en bemiddelbare kandidaten gedeeld. Deze samenwerking met het UWV en de regiogemeenten is in 2014 verder versterkt door een gerichte marktbenadering. Dit draagt ook bij aan het invullen van de banenafspraken. Talent2work Baanbrekers werkt sinds 2013 met de methodiek Talent2work. Werkzoekenden worden via het afleggen van bedrijfsbezoeken in De Langstraat actief in contact gebracht met werkgevers. De aanpak is in 2014 geïntensiveerd door de aanpak, die aanvankelijk met en voor de gemeente Heusden is opgestart, uit te breiden naar de gemeenten Loon op Zand en Waalwijk. De uitstroommeter stond eind 2014 op 395 mensen. Het hierdoor verkregen netwerk is in 2015 verder versterkt met nieuwe en grote werkgevers en dat leidde tot nieuwe plaatsingen. Startersbeurs en baanbonus Instrumenten die tijdelijk zijn gefinancierd uit de provinciale crisismiddelen en die de uitstroom van jongeren en mensen met een arbeidsbeperking hebben versterkt. Talentbaan Vanaf 2015 is Baanbrekers gestart met de Talentbaan. Met dit instrument ontwikkelde Baanbrekers extra plaatsingsmogelijkheden voor personen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die door de 3

4 strenge indicatievereisten niet voldoen aan de criteria voor de baanafspraak 6. Er werd gestart met 15 plaatsingen en vanwege het succes is recent bestuurlijk ingestemd met uitbreiding van de doelgroep met nog eens 15 plaatsingen. Begin 2015 leverde Baanbrekers het Strategisch plan op. De doelen uit het plan beogen het tekort in 2018 terug te brengen tot 0. We roepen de doelen van het plan nog een keer in herinnering: intensiveren samenwerking in Midden Brabant; invoeren van de loonwaardebepaling; uitlijnen van de productmarktcombinaties; uitbouwen van detachering en mix-peopleconcept; versterken van de acquisitie, het relatiebeheer en de marktbewerking; herinrichting van de organisatie; nader bekijken van de joint-venture WML facilitair; beter vormgeven van de samenwerking met de gemeenten. We zoomen in dit verband met name in op de doelen die de re-integratie van het bestand bevorderen. Belangrijke acties die dit jaar hun beslag krijgen en/of zijn opgestart, betreffen: het screenen van de mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt; het in het leven roepen van de eerdergenoemde talentbanen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt; het ontwikkelen van een werkwijze om de aanbesteding en inkoop van gemeenten te stroomlijnen en te uniformeren. Hierdoor is de verwachting dat de doelgroep van Baanbrekers nog meer profiteert van de inkoopafspraken die de Langstraatgemeenten maken; de contacten met een grote werkgever over het invullen van nieuwe werkgelegenheid die vanaf 2017 wordt verwacht. Vooruitlopend daarop zijn dit jaar al meerdere plaatsingen bij die werkgever ingevuld. Een belangrijke ontwikkeling die in 2015 is voorbereid en die in 2016 effect gaat sorteren, is het opzeggen van de samenwerking met Vebego. Hierdoor is per 1 januari 2016 de markt van de schoonmaak en het groenonderhoud ook weer bereikbaar voor bijstandsgerechtigden. Specifiek voor onze gemeente noemen wij nog de volgende initiatieven: Maatjesproject Het maatjesproject startte in de loop van Wethouders, raadsleden en ondernemers ontfermen zich over een werkzoekende en proberen deze te begeleiden naar een plaats op de arbeidsmarkt. In Heusden heeft dit ondertussen geleid tot een uitstroom van een tiental personen. Aanpak Bijeen Bijeen gaf onlangs een extra impuls aan de aanpak van bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het gaat hierbij om een samenwerking tussen medewerkers van Baanbrekers en vrijwilligerscoördinatoren van O3, Prisma, Schakelring en de Schroef. Doel is om mensen in beweging te krijgen en te houden. Die beweging kan op vele manieren worden ingevuld: van vrijwilligerswerk tot wekelijks een kopje koffie in het buurthuis of sporten. Uiteindelijk is de verwachting dat hierdoor ook voor een deel van deze groep uitstroom uit de uitkering mogelijk is. Ten slotte is er ook gewerkt aan verbetering van de controle, opsporing, handhaving en afdoening. Voorbeelden van effecten hiervan zijn: 6 Een baanafspraak is een baan bij een reguliere werkgever voor mensen met een arbeidsbeperking, die niet zelfstandig een inkomen op het niveau van het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. 4

5 door controle aan de poort kon in 10% van de gevallen een uitkering worden voorkomen vanwege zwart werk, samenwoning, fraude met postadres of vermogen of kon een lagere uitkering worden toegekend; het project vermogen in het buitenland leidde tot de beëindiging van 10 uitkeringen; Baanbrekers werkt op basis van het model van hoogwaardig handhaven. Handhaven wordt al jaren planmatig aangepakt. Themaonderzoeken zoals vermogen in het buitenland maken daarvan deel uit. Recent besloot het dagelijks bestuur van Baanbrekers over de handhavingsdoelstellingen voor de periode tot en met Een directere sturing op meer bijzondere onderzoeken moet leiden tot een effectievere fraudebestrijding en daarmee tot minder BUIG-uitgaven. Ook wordt een hogere invorderingsquote nagestreefd. 3. Conclusie Het BUIG-budget 2015 laat volgens de laatste cijfers een tekort zien van meer dan 5%, namelijk circa 18 %. Dit maakt een beroep op de Vangnetregeling 2015 mogelijk. Het tekort kan niet worden verklaard uit de ontwikkeling van de uitgaven c.q. een negatieve ontwikkeling van het volume van het bestand in Heusden in Ook zien we in de andere Langstraatgemeenten geen vergelijkbaar tekort. Baanbrekers onderneemt veel en voortdurend activiteiten om de instroom te beperken en de uitstroom te bevorderen in samenhang met een gedegen handhaving. Zo ook in Tot slot zien we dat in Heusden extra resultaat wordt bereikt met het maatjesproject en dat Heusden een eigen aanpak heeft ontwikkeld voor de doelgroep van Baanbrekers. Inzet van middelen Het BUIG-budget voor Heusden bedraagt in ,7 miljoen. De uitgaven worden geraamd op 8,0 miljoen. Het tekort voor Heusden op het BUIG-budget loopt naar verwachting in 2015 op tot 1,3 miljoen. Vanuit het solidariteitsbeginsel in de gemeenschappelijke regeling Baanbrekers gaat dit tekort mee in het totale tekort van Baanbrekers. De verwachting is dat het totale tekort van Baanbrekers ligt tussen de 3 en 3,5 miljoen. Het aandeel van Heusden in dit totaal bedraagt dan maximaal 1,3 miljoen, hetgeen is afgedekt in de begroting Wanneer een beroep op de Vangnetregeling 2015 wordt gehonoreerd, komt ook deze uitkering ten goede aan Baanbrekers in het jaar dat het verzoek wordt toegewezen. Risico's Met de huidige informatie is het voorstel om een beroep doen op de Vangnetregeling Niet zeker is dat dit beroep wordt gehonoreerd. In de begroting van Baanbrekers en Heusden is gerekend met de huidige budgetten en daarmee rekening gehouden met het tekort. Afweging Met dit voorstel voldoen wij aan de voorwaarde van de Vangnetregeling 2015 om u te informeren over de ontwikkeling van het BUIG-budget Heusden in 2015, alsmede over onze analyse en de maatregelen die worden genomen, dan wel worden overwogen, om tot reductie van het tekort te komen. Deze informatie is een verbijzondering van eerdere stukken van Baanbrekers en de eerdere besluiten die u hierover al nam. Wij vinden het nodig een beroep te doen op de Vangnetregeling 2015 en stellen u voor in te stemmen met het verzoek dat wij hiervoor willen doen. Uw instemming is immers een van de voorwaarden om voor een vangnetuitkering in aanmerking te komen. Op grond van bovenstaande conclusies stellen wij u daarbij voor als uw opvatting vast te stellen: dat u kennisneemt van de analyse van het tekort op het BUIG-budget van Heusden voor 2015; dat u van mening bent hierover op dit moment voldoende te zijn geïnformeerd, ook in relatie tot eerdere documenten en besluiten; dat u van mening bent dat Baanbrekers goede en voldoende maatregelen treft en gaat treffen om dit tekort terug te dringen. 5

6 Procedure / vervolgstappen Als u volgens dit voorstel besluit, is aan een van de voorwaarden voor een beroep op de Vangnetregeling 2015 voldaan. Het verzoek om een vangnetuitkering wordt verder uitgewerkt aan de hand van de definitieve cijfers over 2015 en zal uiterlijk 15 augustus 2016 worden ingediend. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de burgemeester, mr. J.T.A.J. van der Ven drs. J. Hamming 6

7 De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 22 december 2015; gezien het voorstel van het college van 17 november 2015; gelet op het ontstane tekort op het BUIG-budget voor Heusden voor 2015; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : kennis te nemen van de analyse van het tekort op het BUIG-budget van Heusden voor 2015; dat de raad hiermee op dit moment voldoende is geïnformeerd, ook in relatie tot eerdere documenten en besluiten; dat de raad van mening is dat Baanbrekers goede en voldoende maatregelen treft, en gaat treffen, om dit tekort terug te dringen; dat de raad instemt met het doen van een verzoek om een uitkering op grond van de Vangnetregeling de griffier, de voorzitter, mw. drs. E.J.M. de Graaf drs. J. Hamming 7