Naast onderzoek in de gemeentelijke archieven hebben wij ook meermalen de heer Marggraff bezocht.

Transcriptie

1 Historie en mogelijkheden Kops Plateau Al vele jaren verbazen wij ons er over dat er niets gebeurt met het mooie, 11 hectare omvattende, gebied van het Kops Plateau. Bijna geen enkele plaats in Nijmegen kent een rijker Romeins verleden en heeft een mooier uitzichtpunt op de Ooijpolder dan het Kops Plateau. In het huidige bestemmingsplan is voor het Kops Plateau aangegeven archeologisch park, maar hier wordt en kan op geen enkele manier invulling aan worden gegeven omdat de huidige eigenaar (mr. W.F.E. Marggraff) hieraan geen medewerking wil verlenen. De Gemeente Nijmegen wil graag het rijke Romeinse verleden zichtbaar maken en geen locatie leent zich hiervoor beter dan het Kops Plateau. Het gehele gebied is nog onbebouwd. Met de huidige status van het Kops Plateau kan niemand gelukkig zijn omdat bestaande wensen niet kunnen worden vervuld: - de Gemeente Nijmegen wil graag invulling geven aan de bestemming archeologisch park en het Romeinse verleden zichtbaar maken; - de huidige eigenaar, de heer Marggraff, wenst het Kops Plateau te bebouwen met zoveel mogelijk villa s, althans een goede opbrengst voor zijn terrein te ontvangen; - de inwoners en bezoekers van Nijmegen zouden hier op een unieke wijze kennis kunnen maken met het verleden. Wij hebben ons de vraag gesteld wat er moet gebeuren om het Kops Plateau de uitstraling te geven die het verdient en uit de huidige impasse te geraken. Hierover hebben wij al enige tijd contact met mevrouw Bea van Zijll de Jong Lodenstein van Stadspartij Leefbaar Nijmegen. Alvorens hier nader op in te gaan, is het goed in het kort een aantal belangrijke punten uit de recente geschiedenis van het Kops Plateau de revue te laten passeren. Naast onderzoek in de gemeentelijke archieven hebben wij ook meermalen de heer Marggraff bezocht.

2 Geschiedenis in vogelvlucht De familie Marggraff is al circa 100 jaar eigenaar van het Kops Plateau en beoogt al vele tientallen jaren het terrein met villa s te bebouwen. De huidige eigenaar is de 80-jarige heer mr. W.F.E. Marggraff uit Vught. Deze heer Marggraff bezit door heel Nederland talloze stukken grond. De heer Marggraff voelt zich door de behandeling van de Gemeente Nijmegen en andere overheidsinstanties ernstig tekort gedaan en terugkijkend naar de gebeurtenissen in de afgelopen decennia kunnen wij ons goed voorstellen dat hij gefrustreerd is en zich tekort gedaan voelt. Vanwege het rijke Romeinse verleden is het gehele Kops Plateau in 1974 op de monumentenlijst geplaatst. Het Kops Plateau behoort tot dat gedeelte van ons land waar in de Romeinse Tijd het zwaartepunt lag van de Romeinse bezetting. Het is een belangrijke vindplaats die sporen herbergt van de alleroudste overblijfselen uit de Romeinse Tijd. Uit onderzoek is gebleken dat centraal op het Kops Plateau in de periode 10 voor Chr. tot 70 na Chr. een viertal, elkaar opvolgende kampen heeft gelegen. Opvallend is dat in de laatste periode een groot gebouw met een oppervlakte van m2 (dichtbij de noordelijke steilrand) op het Kops Plateau heeft gestaan. De vorm en afmetingen van dit gebouw wijzen op de woning (preatorium) van een legercommandant (waarschijnlijk van de bekende Romeinse veldheer Drusus). Tegen de beslissing om het Kops Plateau op de monumentenlijst te plaatsen, heeft Marggraff bezwaar aangetekend. Een hieruit voorkomende Kroon-uitspraak (1980) bepaalt dat het Kops Plateau terecht op de lijst van onroerende archeologische monumenten is geplaatst, maar dat de bescherming tot een termijn van 15 jaar (van tot ) dient te worden beperkt. Volgens deze Kroon-uitspraak zou de wettelijke bescherming na deze 15 jaar moeten worden opgeheven, ook al zou het terrein dan nog niet geheel uitputtend zijn onderzocht. dat een dergelijke tijdelijke bescherming ertoe kan leiden, dat na afloop van de gestelde termijn bepaalde delen van het terrein niet doorzocht zijn gebleven; dat echter aan dit bezwaar, tegenover de voor de appellant (Marggraff) uit het onbeperkt voortduren van de wettelijke bescherming ten gevolge van het uitblijven van wetenschappelijk onderzoek voortvloeiende nadelen, geen overwegende betekenis kan worden toegekend; dat Wij, bij afweging van de betrokken belangen van oordeel zijn dat het in geding zijnde perceel terecht op de lijst van onroerende archeologische monumenten is geplaatst, doch dat de bescherming tot een termijn van vijftien jaar dient te worden beperkt. Een tweede Kroon-uitspraak uit 1981 zegt: dat naar Ons oordeel thans, uit landschappelijk oogpunt bezien, enige bebouwing aan de zuidzijde niet onaanvaardbaar zou zijn. (ter informatie: de zuidzijde is het gedeelte van het Kops Plateau dat grenst aan de Ubbergse Veldweg; deeze Ubbergse Veldweg is reeds aan een zijde bebouwd). dat, indien uit de hiervoor genoemde binnen enkele jaren in te stellen proefwaarnemingen mocht blijken, dat aan de zuidzijde van het onderwerpelijke terrein geen belangwekkende restanten van archeologische waarden aanwezig zijn, naar Ons oordeel alsdan aan de appellant op korte termijn de mogelijkheid moet worden geboden aldaar enige villa s op te richten.

3 In 1995 (op het moment dat de 15-jaarstermijn eindigt zoals vastgesteld in de Kroonuitspraak van 1980) volgt er een brief van de gemeente Nijmegen aan Dirkzwager Advocaten waarin de vraag van een deel van het College wordt verwoord: geef ons argumenten om alsnog af te zien van woningbouw op de Kopse Hof of slechts een zeer minimale woningbouwvariant te accepteren. In 1996 volgt er een ontwerp-bestemmingsplan dat voorziet in een beperkte bebouwingsmogelijkheid van het Kops Plateau met 8 woningen. Saillant is dat deze 8 woningen worden gesitueerd aan de westzijde van het Kops Plateau. Saillant, omdat op het ROB (Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek) een procedure gestart is om ca. 40% van Kops Plateau (voornamelijk het westelijk gedeelte en een dele van het oostelijk gebied) middels een vervolgaanwijzing te laten beschermen als archeologisch monument om voor dat gedeelte de mogelijkheid te behouden voor toekomstig onderzoek. Het ROB reageert op op het ontwerp-bestemmingsplan. Het ROB geeft aan dat een gedeelte (zie hierboven) van het Kops Plateau is voorgedragen voor vervolgaanwijzing tot beschermd archeologisch monument, omdat het genoemde gedeelte volgens het ROB nog niet uitputtend is onderzocht. Het ROB constateert dat echter een groot deel van het Kops Plateau wel uitputtend is onderzocht (m.n. het zuidelijk en noordelijk deel) en dat daar geen belemmeringen bestaan voor eventuele bebouwing. Vanwege het feit dat het ontwerp-bestemmingsplan de woningbouw gesitueerd heeft aan de westzijde (op het gedeelte dat nog niet uitputtend is onderzocht) tekent het ROB bezwaar aan tegen de voorgestelde locatie. Het ROB adviseert de mogelijkheid te onderzoeken de bebouwing te concentreren op het reeds onderzochte gedeelte van het Kops Plateau. In aanmerking genomen, dat de noordrand van dit onderzochte gebied zich goed leent voor visualisering van de sporen uit het verleden, bestaan langs de zuidrand ons inziens wel mogelijkheden voor een dergelijk bouwvolume. Ook het VROM en de provincie adviseren negatief over het ontwerp-bestemmingsplan van Gezien de Kroon-uitspraak van 1980, die eenduidig vaststelt dat de wettelijke bescherming na 15 jaar moet worden opgeheven ook al zou het terrein dan nog niet geheel uitputtend zijn onderzocht, is het op zijn minst opmerkelijk dat het ROB na deze periode van 15 jaar alsnog ca. 40% heeft aangewezen als archeologisch monument en wel met onbeperkte duur. Marggraff heeft om onbegrijpelijke redenen in deze periode geen bezwaar aangetekend tegen deze vervolgaanwijzing van ca. 40% van het Kops Plateau tot beschermd archeologisch monument. De huidige situatie kan als volgt worden samengevat: - ongeveer 40% van Kops Plateau (aan de westzijde en een gedeelte van de oostzijde) is aangewezen als archeologisch monument en derhalve de overige 60% niet (deze 60% is volgens het ROB uitputtend onderzocht en het ROB heeft geen bezwaar tegen activiteiten op dit gedeelte); - het huidige bestemmingsplan geeft aan archeologisch park - huidiige staat Kops Plateau is beneden niveau en doet geen recht aan rijke verleden - Nijmegen wil graag het Romeinse verleden zichtbaar maken. De heer Marggraff is door de behandeling van de Gemeente Nijmegen ernstig gefrustreerd en heeft kort gezegd geen enkel vertrouwen in de Gemeente Nijmegen.

4 Mogelijkheden Kops Plateau Om het Kops Plateau de uitstraling te geven die het verdient en uit de huidige impasse te geraken, spelen wij met de gedachte om een stichting op te richten die zich bezig gaat houden met de ontwikkeling van het Kops Plateau. Deze stichting moet zich sterk maken om het Kops Plateau de uitstraling te geven die het verdient en hier een trekpleister van formaat van te maken. Deze stichting kan in nauw overleg met alle betrokkenen (Gemeente Nijmegen, Marggraff, Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek, archeologen etc.) de plannen nader uitwerken. De gedachten gaan uit naar educatief, interactief archeologisch park met ontspanningscomponent: - actieve betrokkenheid van schoolgaande jongeren bij realisatie van het park, maar ook gidsen, assisteren bij opgravingen, etc.) - park met educatief centrum met interactief archeologisch computer simulatie spel - park als plek voor ontmoeting en samenkomst voor Nijmegenaren in Romeinse stijl. Het rijke Romeinse verleden moet met allure zichtbaar gemaakt worden. Gedacht kan ook worden aan de herbouw van de grote commandantswoning die hier in de Romeinse tijd gestaan heeft en aan een museum waar de Romeinse vondsten zichtbaar worden gemaakt. Ook zal er een mooi uitzichtpunt over de Ooijpolder gecreeerd moeten worden dat zichtbaar maakt waarom de Romeinen juist voor deze locatie gekozen hebben. Om tot een haalbare exploitatie te komen, kan gedacht worden aan de volgende activiteiten op het terrein: - archeologisch hotel - restaurant of fast-food-gelegenheid in Romeinse stijl ( Asterix en Obelix ) - Romeins badhuis - conferentie-oord - woonwijk in Romeinse stijl. Financiering deels door: - nationale en Europese subsidies; - door exploitatie park; - door exploitatie Romeinse woonwijk; - door Nijmeegse industrie. Deze stichting kan in nauw overleg met alle betrokkenen (Gemeente Nijmegen, Marggraff, Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek, archeologen, Museum Valkhof, Bijbels Openluchtmuseum etc.) plannen uitwerken. Bij de uitwerking van de plannen zal gestreefd moeten worden naar een uniek themapark met internationale allure dat een trekpleister van formaat kan worden. Indien alle betrokken partijen met positieve energie trachten uit de huidige impasse te geraken, kan van het Kops Plateau een waarlijk unieke locatie worden gemaakt die de inwoners en bezoekers van Nijmegen zeer veel te bieden heeft.

5 R.J. Baruch Drs. J.E.T.M. Lenferink (ondernemer, inwoner Nijmegen, actief in meerdere maatschappelijke organisaties; bestuurslid Synagoge Nijmegen, voorzitter Blend-It [jongeren-voor jongeren initiatief]) (ondernemer, inwoner Nijmegen)