Lestip 'Jong gekweld: van Angst tot Zweet '

Transcriptie

1 Lestip 'Jong gekweld: van Angst tot Zweet ' Over het boek Voor elke letter van het alfabet bestaat er wel een gevaar, iets waarvoor je op moet letten. Van Anorexia over Groepsdruk tot (angst)zweet. Maar! Wat je mama en papa gevaarlijk vinden, vind jij misschien gewoon een teken van 'overbezorgd zijn'? Als je goed kijkt (en leest), zie je dat de tekenaar mopjes maakt over dat verschil tussen grote mensen en kinderen.zie je bijvoorbeeld bij de 'B' van Buiten spelen is veel te gevaarlijk, zegt mama het jongetje op de tekening een mes in de keuken grijpen? Auteur(s) Gerda Dendooven Uitgeverij Lannoo / 2012 Aantal pagina's p. ISBN Genre Non-fictie Doelgroep 6de leerjaar Trefwoorden Auteur lestip Inge Umans Aan de slag Aanzet Start met een filosofisch gesprek, gebaseerd op de vragen achterin het boek: Hebben alle kinderen een mama en een papa? Heeft elk kind tijd om te spelen? Kunnen alle kinderen naar school gaan? Waarom zien sommige kinderen eruit als mini-volwassenen? Waarom nemen sommige kinderen pillen? Hebben kinderen het gevoel dat ze perfect moeten zijn? Hebben volwassenen, opvoeders en dokters altijd gelijk? Of moeten we meer luisteren naar kinderen? Kies een vraag en bouw een filosofisch gesprek op. De andere vragen hou je bij de hand om het gesprek een zekere leiding te geven. Maak vooraf ook afspraken: kinderen moeten het woord vragen, elkaar niet onderbreken, maar laten uitspreken. Geen enkel antwoord is fout. In de boeken van Oscar Brenifier (zie: Bibliografie) vind je meer richtlijnen om te filosoferen met kinderen. Lager - Nederlands - Spreken 2.5

2 Lager - Nederlands - Spreken 2.6 Lager - Wereldoriëntatie - Mens (ik en mezelf) 3.1 Lager - Wereldoriëntatie - Mens (ik en mezelf) 3.2 Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (sociaal-culturele verschijnselen) 4.7 Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (sociaal-culturele verschijnselen) 4.8 Verwerkingsactiviteiten Gevaar! Laat de kinderen in groepjes van vier een woordveld opbouwen rond het thema Gevaar. Wat betekent gevaar voor hen? Wat is gevaar? Wanneer en waar is er gevaar? Met wie? Waarom? Hoe? Laat elk groepje zijn woorden alfabetisch rangschikken. Hou de woorden nog even geheim. Neem nu het boek Jong gekweld erbij. Laat hen de tekeningen op de groene binnenflap bekijken, en deel voor elk groepje een kopie van de binnenflap uit. Bij elke tekening bedenken ze één kernwoord dat de tekening samenvat. Kunnen ze de tekeningen ook koppelen aan de woorden die ze zonet hebben bedacht bij het woordveld rond gevaar? Na afloop zoeken ze de tekeningen op in het boek zelf, en ze kijken welke woorden er in het boek bij staan, namelijk: correctie, epileren, gezag, hoogbehaard, intimiteit, jongen, verward. Vergelijk die met de woorden die ze zelf bij de tekeningen verzonnen. Welke zijn dezelfde? Welke zijn anders? Bovenstaande opdracht vormt de perfecte aanzet om verder op het boek in te gaan. Je pikt er willekeurige lemma s uit, bespreekt de combinatie van woord en beeld, en legt de link met het thema Gevaar. Enkele voorbeelden vind je hieronder. >Controle Controle, af en toe een beetje staat er in het boek. Wat bedoelt de auteur? Wanneer is controle goed? Wanneer fout? Waar begint bemoeienis en eindigt controle? Wissel ervaringen uit. Zou een wereld zonder controle gevaarlijk zijn? En één waarin alles gecontroleerd werd? >Competitie Competitie, knokken, kerels staat er in het boek. Waarom wordt competitie precies geassocieerd met knokken en kerels? Betekent competitie altijd knokken? Wanneer is een beetje competitie productief en positief? Wanneer niet meer? Speel met de klas enkele competitieve en niet-competitieve spelen. Inspiratie vind je hier: >Concentratie Speel enkele concentratiespelletjes om te ervaren hoe je je kan concentreren, waarom en wanneer het belangrijk is om je te kunnen concentreren. Spelideeën vind je in Concentratiespelletjes van 3 minuten (zie: Bibliografie) of hier: >Gevaar Bij het lemma Gevaar lees je Buiten spelen is veel te gevaarlijk, zegt mama. Heeft de moeder in het boek gelijk?

3 Is buiten spelen gevaarlijk? Wie speelt er veel buiten? En waar? In de tuin, een park, op straat? Welke spelletjes speel je buiten? Geef de kinderen de opdracht hun ouders en grootouders te bevragen over hoe en waar ze vroeger speelden. Hoe waren de omstandigheden bij het buiten spelen pakweg 30 en 60 jaar geleden? Vergelijk beschikbare open (speel)ruimte, bossen en velden, bebouwing, verkeer... >Koppig en Kusje Bij het lemma koppig staat een ouwe tante afgebeeld die haar niet zo kuslustige neefje per se een zoen wil aftroggelen. Toe, één kusje maar?, smeekt ze. Bij het lemma kusje staat een jongen met vuile smoel hij heeft net een lolly op. Hij maakt aanstalten om een meisje te kussen, maar zij de handen in het haar bedankt hem daar feestelijk voor: Neen, dank je. Laat hen de twee kussituaties vergelijken. Wie herkent ze? Is kussen de enige manier om elkaar te begroeten? Hoe begroeten mensen elkaar? Hoe begroeten vrienden elkaar? En familie? Is er een verschil in begroeten tussen leeftijdsgenoten en mensen die ouder zijn dan jezelf? Begroeten mensen elkaar overal hetzelfde? Zijn er regionale verschillen? Zijn er kinderen die thuis nog andere begroetingsgewoontes hebben? Schuilt er gevaar in al deze verschillen? Wijs hen op het gevaar van verkeerde interpretatie. Wat voor iemand die hier opgroeit als beleefd wordt ervaren, is aan de andere kant van de wereld misschien net onbeleefd. Om respectvol samen te leven is het dus belangrijk te weten hoe mensen met elkaar omgaan, wat de streek- of culturele gewoontes en afspraken zijn. Geef je kinderen de opdracht begroetingsmanieren in verschillende landen op te zoeken. Deze site helpt je alvast: Breng ook het boek W is for World mee naar de klas: een alfabet van mensen, culturen, gewoontes en religies. De lesmap De Gekleurde Bril bevat lesmateriaal dat opgebouwd is rond vijf thema s: cultuur, een andere cultuur begrijpen, stereotyperen, interculturele communicatie en zijn we Europeaan? Het boek Wereldgroeten, een prentenboek over begroetingsrituelen in verschillende culturen, biedt dan weer interessante achtergrondinformatie. (Alle werken vind je in de bibliografie). Verzamel alle gegevens: vraag de kinderen per land een fiche op te stellen waarop naam van het land, de hoofdstad en de vlag staan met daaronder kort de begroetingsmanier. Geef de fiches een leuke vorm (handjes, monden, hartjes, ogen). Prik deze fiches op een grote wereldbol. >Leraar Bij het lemma leraar staat Lukt het, jongen? te lezen. Hoe ervaren de kinderen de huidige schooldruk? Hebben ze veel huiswerk? Is dat altijd even zinvol? Hoe besteden zij hun vrije tijd? Is er ook zoiets als vrijetijdsdruk? Vraag elk kind zijn of haar weekplanning op de schrijven. Wie besteedt meer tijd aan hobby s dan aan schoolwerk? Wie brengt meer dan één uur per dag door aan een scherm (computer, ipad, televisie, Playstation )? Verzamel de gegevens. De klas giet ze tijdens een les wiskunde statistieken. Lager - Wiskunde - Attitudes 5.3 Lager - Sociale vaardigheden - domein relatiewijzen 1.6 Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (sociaal-culturele verschijnselen) 4.7 Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (sociaal-culturele verschijnselen) 4.8 Lager - Wereldoriëntatie - Mens (ik en mezelf) 3.1 Lager - Wereldoriëntatie - Mens (ik en mezelf) 3.2 Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7 Lager - Nederlands - Spreken 2.5 Kleuter - Nederlands - Spreken 2.6

4 Gevaarlijke illustraties Neem er opnieuw het woordweb rond Gevaar bij. Elk kind kiest één woord uit om een tekening bij te maken. Eerst bekijk je samen de illustraties van Gerda Dendooven. Scan ze in en projecteer, of gebruik het smartbord. Bespreek de techniek, het kleurgebruik, de esthetische beleving. Sommige tekeningen hebben een soort dubbele waas (bijvoorbeeld bij de lemma s nachtmerrie, gevaar, jeuken, roekeloos ). Waarom zou de tekenaar dat zo gedaan hebben? Bekijk en vergelijk ook de korte zinnen onder de tekeningen. De toon ervan is ironisch. Kinderen zullen niet alle uitspraken daarom begrijpen, duiding is dus zeker nodig. Ook bij de eigen tekeningen beperken ze kleur en proberen ze een sfeer van ongemak te creëren. Wie niet graag tekent, kan een collage maken met foto s of tekeningen uit tijdschriften. Net als in het boek bedenken ze een korte slagzin bij het woord dat ze uitkozen. Ze verduidelijken het begrip dat ze hebben geïllustreerd, of geven er een grappige draai aan. Ze werken op hetzelfde A5-formaat zo kan je de tekeningen makkelijk bundelen tot een eigen Gevaren-alfabetboek. Alternatief: laat de woorden in klei, hout, karton, stof, wol etc. uitvoeren. Met de resultaten bouw je een eigen gevarententoonstelling, geïnspireerd op de tentoonstelling in het Museum Dr. Guislain. Lager - Muzische vorming - Beeld 1.6 Lager - Muzische vorming - Beeld 1.4 Lager - Muzische vorming - Beeld 1.5 Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.3 Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.4 Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.5 En verder Kinderrechten Kinderrechten: daar draait het eigenlijk om in dit boek. Lees samen met de kinderen de inhoud van het kinderrechtenverdrag: Met het lespakket De rechten van het kind: lespakket voor 5de en 6de leerjaar kan je ook verder aan de slag. Of je maakt gebruik van de kinderrechtenkoffer. Dit, en nog veel meer, zie: Bibliografie. Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (politieke en juridische verschijnselen) 4.13 Bibliografie Alle kinderen tellen mee Ellen Tijsinger (Ploegsma, 2005) Concentratiespelletjes van 3 minuten: 120 korte spelletjes en activiteiten voor kinderen van 4-10 jaar om de concentratie te bevorderen Rosemarie Portmann (Panta Rhei, 2011) De gekleurde bril: lesmateriaal voor intercultureel onderwijs (Youth for Understanding, 1996)

5 De rechten van het kind: lespakket voor 5de en 6de leerjaar Anne Furnémout en An Van den Bergh (Plan België, 2008) Jouw school, mijn school: kinderen en hun scholen over de hele wereld Penny Smith, Zahavit Shalev en Caroline Bingham (Lannoo, 2008) Kinderen zoals jij en ik: hoe kinderen in onze wereld leven Amanda Rayner en Sue Leonard (Lannoo, 2003) Kinderrechtenkoffer (Alfa vzw, 2009) (uitleenbaar bij docatlas) Right to play: ieder kind heeft het recht om te spelen Jesse Goossens (Lemniscaat, 2005) W is for World, A round-the-world ABC Kathryn Cave (Oxfam, 2003) Wereldgroeten Kim Aukema Noll (de Vries-Brouwers, 2012)