Tweede Kamer der Staten-Generaal

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tweede Kamer der Staten-Generaal"

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar NAVO Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 8 november 2002 Inleiding De regeringsleiders en staatshoofden van de Navo komen op 21 en 22 november a.s. bijeen in Praag. De versterking van de militaire capaciteiten («new capabilities») van de Europese Navo-bondgenoten staat tijdens de Navo-top centraal. Dat gebeurt in de vorm van een nieuw initiatief voor de versterking van de militaire capaciteiten, het «Prague Capability Commitment» (PCC). De Navo-lidstaten is gevraagd hieraan concreet bij te dragen. Het welslagen van de Navo-top hangt in belangrijke mate af van de bereidheid van de bondgenoten om zich ook werkelijk te committeren aan de nodige capaciteitversterking. Deze brief informeert u over de Nederlandse bijdrage aan het PCC. De algemene inzet voor Praag is onderwerp van een afzonderlijke brief van de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie. De versterking van de militaire capaciteiten staat al geruime tijd op de Navo-agenda. In april 1999 lanceerde de Navo tijdens de top in Washington het Defence Capabilities Initiative (DCI). Dit initiatief leverde niet het gewenste resultaat op: het aantal aandachtsgebieden (58) was te groot, het karakter te vrijblijvend. De Navo pakt het dit keer daarom anders aan. Het DCI-vervolg, het PCC bestrijkt vier capaciteitsterreinen: 1) de verdediging tegen chemische, biologische, radiologische, en nucleaire (CBRN) aanvallen; 2) het verzekeren van veilige verbindingen en commandovoering en «information superiority»; 3) de verbetering van de interoperabiliteit en de gevechtskracht van ontplooide eenheden en 4) de verzekering van de snelle ontplooiing en het voortzettingsvermogen van strijdkrachten. Onder leiding van SG Navo hebben de Navo-lidstaten vervolgens een «capability package» samengesteld, dat bovengenoemde terreinen omvat. Dat heeft geleid tot multinationale en collectieve oplossingen op diverse terreinen, zoals grondwaarneming («Air Ground Surveillance»), NBC-bescherming en detectie («Bronson proposals») en de ondersteuning van te ontplooien eenheden («Reception Staging and Onward Movement»). Dit pakket maatregelen ter versterking van de Euro- KST64437 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2002 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 1

2 pese militaire capaciteiten van de Navo wordt in Praag ter bekrachtiging voorgelegd aan de staatshoofden en regeringsleiders van de Navo. Sporen Tegen deze achtergrond heb ik de mogelijkheden geïnventariseerd om Nederland met specifieke projecten te laten bijdragen aan het PCC. Daarbij zijn drie sporen gevolgd: 1) Inventarisatie van de bestaande plannen, waarmee specifiek kan worden bijgedragen aan Praag. Nederland bevindt zich in de Europese voorhoede als het gaat om het vermogen om bij te dragen aan vredesoperaties in het gehele geweldspectrum; 2) met de voortzetting van de EVDB-voorziening als EVDB-intensivering in het Strategisch akkoord komt tot miljoen beschikbaar; 130 miljoen tot en met 2006 en vervolgens 50 miljoen per jaar 1. Hieruit kunnen boven op de reguliere begroting aanvullende projecten worden gefinancierd; 3) het PCC zal, evenals de Headline Goal van de EU, worden betrokken bij de opstelling van het joint plan. De Kamer wordt hierover nader geïnformeerd in de brief over Defensie en het Strategisch Akkoord. Langs deze weg kan Nederland binnen de beschikbare financiële ruimte naar vermogen bijdragen aan het PCC. EVDB-intensivering De EVDB-intensivering bouwt voort op de EVDB-voorziening, waaruit sinds 2000 een reeks aanvullende projecten is gefinancierd ter versterking van de Europese militaire capaciteiten. In dat kader staat deze brief stil bij de uitgangspunten, waaraan EVDB-projecten moeten voldoen en bij de relatie met eerder vastgestelde mogelijke EVDB-projecten, alsmede de conclusies van de Taakgroep Defensie&Terrorisme. Uitgangspunten Bij de instelling van de EVDB-voorziening in 2000 zijn uitgangspunten geformuleerd, waaraan hieruit gefinancierde projecten moeten voldoen. Het moet gaan om projecten die gericht zijn op het opheffen van tekorten die zijn vastgesteld in EU- (Headline Goal) en Navo-kader (DCI); het gaat grotendeels om dezelfde tekortkomingen. De projecten dienen verder de militaire samenwerking met Europese partners te bevorderen en moeten op korte termijn bijdragen aan de versterking van de Europese militaire capaciteiten. Deze uitgangspunten weerspiegelen de kern van het Nederlandse EVDB-beleid, dat de effectiviteit en de doelmatigheid van de Europese defensie-inspanningen wil vergroten. Bij de vaststelling van de projecten ten behoeve van het PCC zijn deze uitgangspunten vanzelfsprekend opnieuw gehanteerd. Relatie met mogelijke EVDB-projecten/Taakgroep Defensie&Terrorisme 1 De invulling van de EVDB-intensivering na 2007 wordt meegenomen in het joint defensieplan. Voorjaar 2001 heeft Defensie de mogelijkheden onderzocht om een aanvullende bijdrage te leveren aan de versterking van de Europese militaire capaciteiten. Dat resulteerde destijds in bijstelling van de defensieplannen en in de opstelling van een lijst met mogelijke EVDB-projecten. De Kamer is hierover bij brief geïnformeerd op 25 juni In het najaar van 2001 heeft de taakgroep Defensie&Terrorisme de mogelijkheden onderzocht voor een extra bijdrage van Defensie aan de strijd tegen het terrorisme. De taakgroep noemde in dat verband vier mogelijke EVDBprojecten, die eerder dat jaar in de bovengenoemde reeks mogelijke projecten waren opgenomen: NBC-capaciteiten, AGS/Sostar(grondwaar- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 2

3 nemingsradar), militaire satellieten, onbemande vliegtuigen(uav) en precisiemunitie (PGM). De Kamer is hierover bij brief geïnformeerd op 18 januari Bovengenoemde brieven zijn betrokken bij de vaststelling van de PCC-projecten. Als vervolg op DCI richt het PCC zich immers op het opheffen van dezelfde Europese tekortkomingen. Projecten Aan de hand van deze benadering heeft Nederland onderstaande projecten aangeboden aan de Navo. Tijdens de Navo-top in Praag zal Nederland worden gevraagd zich hieraan politiek te committeren. De Nederlandse bijdrage aan Praag wordt per deelterrein van het PCC besproken; eerst de bestaande plannen, vervolgens de projecten uit de EVDB-intensivering. De bestaande plannen worden beoordeeld op hun relevantie voor Praag. De EVDB-projecten worden bovendien getoetst aan bovengenoemde criteria. Investerings- en exploitatiekosten worden vermeld. Een financieel overzicht is bijgevoegd. (zie bijlage) 1. De verdediging tegen chemische, biologische, radiologische, en nucleaire (CBRN) aanvallen Achtergrond De verdediging tegen CBRN-aanvallen heeft binnen het PCC hoge prioriteit gekregen. Dat ligt voor de hand: de Navo beschouwt terroristische aanslagen en aanvallen met massavernietigingswapens als de belangrijkste bedreiging van haar grondgebied. De «Defence Group on Proliferation» heeft binnen de Navo het voortouw bij de versterking van de verdediging tegen CBRN-aanvallen. In dat verband zijn diverse tekortkomingen vastgesteld, onder meer met betrekking tot biologische oorlogvoering («early warning», «surveillance» en «post event hazard management»). Andere tekortkomingen betreffen collectieve bescherming, «stand-off detection» en «disease surveillance and consequence management». Verder heeft de Verenigde Staten het afgelopen voorjaar een aantal voorstellen gedaan ter versterking van het Navo-vermogen om slagvaardig en toereikend te kunnen reageren op NBC-aanvallen. Deze «Bronson proposals» zijn bij het PCC betrokken. Al eerder had de EU, in het kader van de Helsinki Headline Goal, een Europees tekort aan NBC-capaciteit vastgesteld. Het PCC stelt de Navo-lidstaten in staat hun CBRN-capaciteiten gecoördineerd te versterken en, zo nodig, in te zetten. Nederland wil bijdragen aan de versterking van de verdediging tegen CBRN-aanvallen. In dat kader zijn vijf projecten vastgesteld, waarmee Nederland nationaal en in Navo- en EU-verband het hoofd kan bieden aan CBRN-aanvallen of calamiteiten. Het gaat om een integraal pakket maatregelen, waarbij collectieve bescherming wordt gecombineerd met passieve en actieve detectie en identificatie. Bestaande plannen Versterking TMD-capaciteit De verdediging tegen ballistische raketten is een belangrijk aandachtsgebied van de capaciteitsinitiatieven van de EU en de Navo. Weliswaar wordt de instroom van PAC III raketten vertraagd, maar de voorgenomen overneming van Duitse Patriot-systemen stelt Nederland in staat al in 2003 te beginnen met de vervanging van de Hawk en met de versterking van de inbreng in de EU en Navo «Theatre Missile Defence» capaciteit. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 3

4 EVDB-intensivering NBC-detectiecapaciteit Met de ombouw van zes Fuchs-pantservoertuigen tot NBC-verkenningsvoertuigen kan Nederland bijdragen aan de versterking van de Europese NBC-detectiecapaciteit. De Nederlandse capaciteit wordt ondergebracht in een multinationale «pool» met Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. De totale investering wordt geraamd op 12 miljoen; de exploitatiekosten bedragen per jaar. De voertuigen komen begin 2004 beschikbaar. Tegelijkertijd wordt een NBC-compagnie operationeel gesteld (medio 2004). De NBC-detectiecapaciteit kan verder worden versterkt met de inbouw van bio-modules (detectiecapaciteit voor biologische wapens). Met de verwerving kan worden begonnen in De kosten worden geraamd op 9 miljoen ( ). Eerst dient echter nog nader onderzoek te worden gedaan naar de inpassing van de apparatuur in de modules. De versterking van de NBC-detectiecapaciteit is al eerder bij begroting 2003 aan de Kamer gemeld. Invulling «Bronson proposals» a) «Deployable NBC Analytical Laboratory» De Navo-lidstaten is gevraagd te voorzien in een mobiele laboratoriumcapaciteit, waarmee tijdens crisisbeheersingsoperaties eventuele NBC-besmetting kan worden vastgesteld. Deze capaciteit kan, al naar gelang de situatie, uit nucleaire, biologische of chemische modules worden samengesteld. Het is derhalve mogelijk een compleet laboratorium te verwerven of delen daarvan. In 2003 worden Navo-oefeningen gehouden om de vereisten (personeel/materieel) vast te stellen van een dergelijk laboratorium. In 2004 wordt vervolgens een voorstel gedaan. Nederland wil bijdragen aan deze capaciteit. In dat kader neemt Nederland deel aan bovengenoemde oefeningen en wordt met Duitsland, dat reeds beschikt over een gedeeltelijke capaciteit (een C-lab dat moet worden gemoderniseerd), de mogelijkheden voor een gemeenschappelijke capaciteit bezien. Het is nog onzeker of Duitsland wil meedoen. In het geval van een afzonderlijke Nederlandse bijdrage aan de Navo-capaciteit bedragen de investeringskosten 15 miljoen; de exploitatielasten bedragen per jaar. b) «NBC Event Response Team» Met een «NBC Event Response Team» kan de commandant van een crisisbeheersingsoperatie adequaat worden geadviseerd over de te nemen acties in het geval van een (mogelijke) besmetting. Hierdoor kunnen uitgezonden militairen tijdig worden beschermd tegen NBC-aanvallen («force protection»). Een dergelijk team wordt mogelijk ingebed in de NBC-compagnie die begin 2004 operationeel wordt. Het gaat om een bestaand plan; er wordt dus geen beroep gedaan op de EVDB-intensivering. Het team zal wel worden aangeboden in het kader van de «Bronson proposals» en het PCC. Ook hier streeft de Navo naar een «pool of capabilities». c) «Disease Surveillance System» De Navo evalueert thans de bestaande nationale medische informatiesystemen, waarmee snel en adequaat over plotselinge wijzigingen in het gezondheidsbeeld in het operatiegebied (bijvoorbeeld het uitbreken van een natuurlijke of opzettelijk veroorzaakte epidemie) informatie kan worden verkregen, geanalyseerd en beoordeeld. Doelstelling is de introductie van een «near real-time» medisch informatiesysteem ten behoeve van uitgezonden militaire eenheden. Hiermee kunnen uitgezonden militairen beter worden beschermd tegen de gevolgen van NBC-aanvallen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 4

5 Defensie is nauw betrokken bij de evaluatie; het huidige Nederlandse systeem (EPINATO) is ontoereikend. Na de voltooiing van de evaluatie wordt onderzocht op welke wijze een multinationale behoeftestelling kan worden ingevuld; multinationale verwerving is voor Nederland het uitgangspunt. Het Britse PRISM («Prototype Remote Illness and System Monitor») komt hiervoor in aanmerking. De kosten worden voor Nederland geraamd op 4 miljoen, de exploitatiekosten op per jaar. De kosten van de «interface» tussen de bestaande (geneeskundige) systemen binnen de krijgsmachtdelen, die van andere landen en het PRISM zijn nog buiten beschouwing gebleven. «Collective Protection» (COLPRO) De collectieve bescherming van staven, medische faciliteiten en «rest and relief» faciliteiten» is een cruciaal element in de verdediging tegen CBRNaanvallen. In aanvulling op de huidige middelen zijn nog 150»COLPRO» systemen nodig. Met de vervolmaking van COLPRO wordt de inzetbaarheid en het voortzettingsvermogen van Nederlandse eenheden in Navoof EU-geleide operaties vergroot. De investeringskosten worden geraamd op 7 miljoen euro ( 4 miljoen in 2004 en 3 miljoen in 2005). Multinationale verwerving is het uitgangspunt. De exploitatiekosten worden geaccommodeerd in de bestaande plannen. «Point Detection» Chemische detectiemiddelen («Point Detection») stellen militaire eenheden in staat bij een hogere NBC-dreiging later over te gaan naar een hogere beschermingsgraad. Dit verhoogt de gevechtswaarde van de eenheid. Mede ter vervanging van de sterk verouderde Kl- en Klu-systemen wordt krijgsmachtbreed geïnvesteerd in chemische detectiemiddelen. «point detection» past in het PCC en ondersteunt de Headline Goal: met «point detection» wordt de inzetbaarheid en het voortzettingsvermogen van Nederlandse eenheden in Navo- of EU-geleide operaties vergroot. De kosten worden geraamd op 9 miljoen (in 2004 en 2005). Multinationale verwerving is het uitgangspunt. De exploitatiekosten worden geaccommodeerd in de bestaande plannen. 2. De verzekering van veilige verbindingen, commandovoering en van informatiesuperioriteit Achtergrond Het tweede PCC-terrein, de verzekering van veilige verbindingen, commandovoering en informatiesuperioriteit, kreeg in EVDB-kader al eerder nadrukkelijk de aandacht. Eerder vastgestelde EVDB-projecten, zoals de opwaardering van het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps, de installatie van commandofaciliteiten op het LPD II en de Nederlandse deelneming in Sostar X, zijn daarvan het bewijs. Verder prioriteerde de taakgroep Defensie&Terrorisme in het kader van een aanvullende bijdrage van Defensie aan de strijd tegen het terrorisme een aantal mogelijke EVDB-projecten (UAV, waarnemingssatellieten, grondwaarnemingssensoren. Bestaande plannen De versterking van het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps De Koninklijke landmacht werkt sinds december 2000 aan de versterking van het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps. Met de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 5

6 verwerving van TITAAN (transmissiesystemen) is het hoofdkwartier inmiddels opgewaardeerd tot Navo «High Readiness Forces» hoofdkwartier. Dit EVDB-project, dat is vastgesteld in november 2000, wordt voltooid in De installatie van commandofaciliteiten op het LPD II Met de installatie van commandofaciliteiten op het LPD-II, het tweede amfibische transportschip, kan Nederland tijdens crisisbeheersingsoperaties een internationale commandostaf faciliteren. Met dit EVDBproject, dat is vastgesteld in november 2000, draagt Nederland bij aan het opheffen van het tekort aan Europese commandovoeringscapaciteiten. ISTAR Inlichtingenvergaring kent een hoge prioriteit binnen de NAVO en de EU. In dat kader maakt het Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance (ISTAR) bataljon in oprichting deel uit van het Nederlandse PCC-aanbod. De Koninklijke landmacht brengt al zijn inlichtingenvergaringsmiddelen in dit bataljon bijeen. In het kader van het European Capabilities Action Plan onderzoeken Nederland (lead nation), Noorwegen en Tsjechië thans de mogelijkheden om het Nederlandse ISTAR-concept te multinationaliseren. MALE UAV De EU en de Navo hebben een tekort vastgesteld aan «Medium Altitude Long Endurance»(MALE) en «High Altitude Long Endurance»(HALE) onbemande vliegtuigen (UAVs). In EU-verband richt een ECAP-panel zich dan ook op de versterking van deze capaciteiten. Een dergelijke groep is in oprichting in het kader van het PCC. Frankrijk en Nederland hebben in beide fora de leiding. Deze leidende rol berust op de Frans-Nederlandse overeenkomst inzake de ontwikkeling van een binationale MALE UAV capaciteit (operationeel vanaf 2009). Italië, Spanje en Zweden tonen interesse in deelneming in dit initiatief. In de bestaande plannen is thans 90 miljoen gereserveerd, waarmee het Nederlandse aandeel zo n 15 procent bedraagt (vergelijkbaar met één systeem met vier «airframes»). Nederland wil een groter aandeel nemen in de binationale capaciteit (twee systemen met acht «airframes». Hiermee kan extra worden bijgedragen aan het opheffen van deze Europese tekortkoming. Onder voorbehoud van definitieve afweging in het kader van het «joint plan» ben ik voornemens in de periode in dat kader 60 miljoen te reserveren binnen de EVDB-intensivering. EVDB-intensivering AGS/SOSTAR Alliance Ground Surveillance (AGS) voorziet in een grondwaarnemingscapaciteit waarmee op «veilige» afstand en onder alle weersomstandigheden de ontwikkelingen in het operatiegebied kunnen worden gevolgd. Deze grondwaarnemingscapaciteit is door zowel de EU als de NAVO aangemerkt als een wezenlijke tekortkoming met een hoge prioriteit. Tegen die achtergrond neemt Nederland thans in EVDB-kader deel aan de ontwikkeling van het «technology capability demonstrator» programma SOSTAR-X. Dit programma loopt tot 2006, waarna de deelnemende landen moeten besluiten over de verwezenlijking van de AGS-capaciteit. Het ziet er inmiddels naar uit dat dit in Navo-kader gaat gebeuren. In september 2001 besloot de Navo vanaf 2010 over een «NATO owned en operated» AGS-kerncapaciteit te zullen beschikken. Het AGS-project Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 6

7 bestaat uit drie fasen. De «concept definition phase» start in 2003; de Nederlandse bijdrage daaraan wordt geraamd op ( ). De Nederlandse bijdrage aan de «design&development phase» wordt thans geraamd op 8 miljoen (op basis van het Nederlandse aandeel in het Navo-budget van vier procent). Ten behoeve van de verwervingsfase is vooralsnog 15 miljoen gereserveerd; 8 miljoen in 2006 en 7 miljoen De totale Nederlandse bijdrage aan de verwervingsfase wordt vooralsnog geraamd op 108 miljoen, uitgaande van de voorlopige Nederlandse raming van een AGS-programma ter waarde van 2 miljard en 700 miljoen voor infrastructuur. Interim verbetering grondwaarnemingscapaciteit Vooruitlopend en in aanvulling op een langere termijn verbetering van de grondwaarnemingscapaciteit (AGS-kerncapaciteit, MALE UAV, waarnemingssatellieten) heeft Nederland de mogelijkheid om op korte termijn de grondwaarnemingscapaciteit boven land van de P-3C Orion te verbeteren. De Orion draagt thans reeds boven Kosovo (Nederlands/Amerikaans werkverband) en Afghanistan (VS) bij aan de grondwaarnemingscapaciteit ten behoeve van «joint» operaties. De Amerikaanse Orion beschikt over een digitale dataverbinding, waarmee «real time«informatie naar een grondstation wordt verstuurd; de Nederlandse Orion in Kosovo heeft een analoge dataverbinding met beperkte capaciteit, waarmee de informatie pas achteraf beschikbaar komt. Door de Nederlandse Orion van een digitale dataverbinding te voorzien wordt de bruikbaarheid van de informatie voor het hoofdkwartier vergroot. Drie Nederlandse Orions, die zijn voorzien van IR/EO-sensoren, worden uitgerust met de digitale dataverbinding; tevens worden de bijbehorende grondsystemen verworven. De kosten worden geraamd op 1,5 miljoen ( ). Waarnemingssatellieten In Navo- en EU-verband is grondwaarneming met observatiesatellieten aangemerkt als strategische tekortkoming. De versterking van de Europese satellietwaarnemingscapaciteit staat dan ook hoog op de agenda. Frankrijk ontwikkelt een nieuwe generatie optische satellieten (Helios II). Duitsland en Italië ontwikkelen radarsatellieten (SAR LUPE en Cosmo Skymed). Andere Europese landen, waaronder België, sluiten zich hierbij aan. Defensie heeft het afgelopen jaar de mogelijkheden terzake onderzocht en kiest voor een stapsgewijze aanpak. Daarbij wordt als eerste stap in 2004 een Nederlandse capaciteit voor het intensiever benutten van optische commerciële satellietbeelden verwezenlijkt en wordt, als tweede stap, via multinationale samenwerking, mogelijk met België, vanaf 2006 deelgenomen aan het militaire Helios II programma. De kosten van stap 1 worden geraamd op 1 miljoen (2003); de exploitatiekosten bedragen 2 miljoen per jaar. De tweede stap (2006 en verder) vergt een investering van 31 miljoen; de exploitatiekosten zijn 1 miljoen per jaar. Een vervolgstap, deelname aan een programma van radarsatellieten, kan op termijn worden overwogen. TITAAN/HRF HQ (L) Het hoofdkwartier van het Duits-Nederlandse legerkorps is opgewaardeerd tot High Readiness Force HQ. Nederland neemt in dat kader het transmissiesysteem TITAAN voor zijn rekening (met EVDB-geld). Als gevolg van een aanvullende Navo-behoeftestelling is een aanvullende investering in TITAAN vereist van 4,7 miljoen ( ). Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 7

8 3. De verbetering van de interoperabiliteit van ontplooide eenheden en van de gevechtskracht Achtergrond De toename van het «joint» optreden met kleinere snel inzetbare eenheden vraagt om interoperabiliteit tussen de verschillende eenheden. De intensivering van de militaire samenwerking met Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk kan hier in belangrijke mate in voorzien. Het Brits-Nederlandse «role 3» veldhospitaal, een eerder vastgesteld EVDBproject, is hiervan een voorbeeld. De verbetering van de gevechtskracht houdt onder meer verband met de verwerving van precisiemunitie. De Taakgroep Defensie&Terrorisme heeft ten aanzien van PGM een verband gelegd met terrorismebestrijding. Bestaande plannen Precision Guided Munition Het ontbreken van voldoende voorraden Precision Guided Munition (PGM) is door de NAVO en de EU aangemerkt als een tekortkoming. De SG NAVO wil in dat kader in Praag overeenstemming bereiken over de uitbreiding van de voorraad PGM met 30 procent. Canada, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Polen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk onderzoeken thans de mogelijke voordelen van een multinationale aanpak. Nederland, dat hierbij de leiding heeft van de F-16 landen, wil de aanbevelingen van een voormalige DCIwerkgroep (eveneens onder Nederlands voorzitterschap) weer oppakken. Indien de VS zijn eerdere opstelling wijzigt, is er hoop dat de oude, indertijd afgewezen voorstellen alsnog kunnen worden besproken. Multinationale verwerving en beheer kunnen de kosten van PGM verlagen, waardoor binnen de huidige begroting extra munitie kan worden verworven (zowel de initiële behoefte als het Nederlandse aandeel in de extra 30 procent van de SG Navo). Andere PGM-ontwikkelingen dienen op de langere termijn eveneens te worden betrokken. BMC4I Met de invoering van een hoogwaardige «Battlefield Management, Command, Control, Communications, Computers and Intelligence» (BMC4I) systeem draagt Nederland bij aan de versterking van de Europese luchtverdedigingscapaciteit. De noodzaak daarvan is vastgesteld in EU- en Navo-kader. BMC4I maakt deel uit van de onlangs gemaakte afspraken tussen Nederland en Duitsland over de intensivering van hun militaire samenwerking. Het project wordt derhalve aangeboden in het kader van het PCC. Extended Range Guide Munitions (ERGM) De LCF beschikt over een 5 scheepskanon van Italiaanse makelij. Nederland en Italië bezien de mogelijkheden om hiervoor ERGM te ontwikkelen. De kosten van het desbetreffende onderzoek ( 6,6 miljoen) zijn opgenomen in de huidige plannen. Als wordt overgegaan tot verwerving kan de beschikbaarstelling van EVDB-fondsen worden overwogen. Transporthelikopters In 2001 heeft Defensie in het kader van de toetsing van de defensieplannen aan de Europese behoeften in Headline Goal- en DCI-verband binnen 181,5 miljoen vrijgemaakt om te investeren in middelzware Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 8

9 transporthelikopters. In verband met de taakstelling van het Strategisch Akkoord wordt thans voorrang gegeven aan de verhoging van de inzetbaarheid van de huidige vloot, waarmee de versterking van de snel inzetbare Europese militaire capaciteiten nu beter is gediend. Het feitelijke tijdstip van verwerving komt opnieuw aan de orde bij de opstelling van het joint plan. EVDB-intensivering Transporthelikopter De herfasering van de verwerving van middelzware transporthelikopters laat de aanvullende behoefte aan deze capaciteit, die is gesteld in de EVDB-brief van 25 juni 2001, onverlet. Hiervoor wordt in het kader van de EVDB-intensivering thans geld gereserveerd vanaf Het gaat in totaal om 72,2 miljoen. Duitsland, Nederland, Polen en Spanje onderzoeken de mogelijkheden tot samenwerking (verwerving, logistiek, enz.). Spanje heeft hierbij het voortouw. 4. De verzekering van snelle ontplooiing en ondersteuning van eenheden Achtergrond Strategisch transport is een belangrijke Europese tekortkoming. Bij de Navo en de EU staat de versterking van deze capaciteit hoog op de agenda. Bestaande plannen «Tracking&tracing» In 2001 is met de EVDB-voorziening een begin gemaakt met de versnelde invoering van een defensiebreed «tracking&tracing»-systeem. Met dit operationeel-logistieke systeem kan inzicht worden verkregen in de goederenstroom van en naar het operatiegebied. De verwerving van een «tracking» en «tracing»-capaciteit draagt bij aan de versterking van de «rapid deployment»-capaciteit van de Nederlandse krijgsmacht en paste in de DCI- en Headline Goal-doelstellingen om de mobiliteit en de inzetbaarheid van de Europese krijgsmachten te verhogen. Tegen die achtergrond wordt «tracking&tracing» ingebracht in het PCC. EVDB-intensivering «Reception, Staging and Onward Movement» (RSOM) RSOM is een belangrijke schakel binnen de keten van strategisch transport en van cruciaal belang voor het «rapid deployment»-vermogen van de Nederlandse krijgsmacht (in 2001 aangemerkt als mogelijk EVDBproject). RSOM is de «rode loper» die wordt uitgerold voor eenheden die over land, over zee en door de lucht in de nabijheid van het operatiegebied aankomen, veelal gescheiden van hun materieel. Zowel in NAVOals EU-verband bestaat gebrek aan RSOM-capaciteit, waarmee eenheden en hun materiaal kunnen worden ontladen, opgevangen, bijeengebracht en doorgevoerd naar het operatiegebied, in beginsel zonder lokale ondersteuning en onder uiteenlopende omstandigheden (beschikbare infrastructuur, «Host Nation Support», veiligheid, enz.). Over RSOM is (internationaal) beleid in de maak. Tot dusver beschikt alleen de VS over een ontwikkeld concept; binnen Navo loopt thans een studie. RSOM is verder onderwerp van internationaal overleg tussen het Verenigd Koninkrijk, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 9

10 Polen, Denemarken, Noorwegen, België en Nederland. Nederland streeft in dat verband naar rol- en taakspecialisatie. Een voorlopige raming geeft aan dat de aanvullende kosten voor RSOM beperkt zullen zijn. Lopende projecten als fysieke distributie, het bovengenoemde «tracking&tracing», wissellaadsystemen (interoperabele container en «flattrack»-dragende voertuigen op ISO standaard) en het LPD II passen in RSOM. De kosten bedragen 12 miljoen. De exploitatiekosten worden geraamd op 1 miljoen per jaar. Hoe verder? De EVDB-intensivering stelt Defensie in staat de komende jaren structureel bij te dragen aan de versterking van de Europese militaire capaciteiten. Verder blijft Defensie zich inspannen om gelden vrij te maken door de vergroting van de doelmatigheid van de Europese defensieinspanningen. Dat gebeurt gecoördineerd en door samenwerking tussen twee of meer bondgenoten, onder meer in het kader van het European Capability Action Plan (ECAP). Daarbij kan het gaan om co-financiering en/of samenvoeging («pooling») van overeenkomstige militaire middelen zoals helikopters en schepen, gezamenlijke inspanningen, en taakspecialisatie. Nederland heeft in dat kader diverse initiatieven ontplooid, die onlangs nog hebben geresulteerd in overeenkomsten met Duitsland en Frankrijk. Tenslotte zullen, zoals gezegd, het PCC en de Headline Goal worden betrokken bij de opstelling van het joint plan. Het toegenomen inzicht in de Europese militaire tekortkomingen stelt Defensie in staat accenten te leggen, die aansluiten bij de specifieke kwaliteiten van de Nederlandse krijgsmacht. De Kamer wordt afzonderlijk en conform het Defensie Materieelkeuze Proces (DMP) geïnformeerd over de voortgang van de bovengenoemde projecten. De Minister van Defensie, A. H. Korthals Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 10

11 BIJLAGE: Bedragen x Totaal KMAR uitbreiding Voortzetting na Totaal DEFENDING AGAINST CBRN ATTACKS NBC-verkenning/detectie Ombouw NBC Fuchsen Investering Onderzoek B-verkenningsmidd. investering Ombouw B-Fuchsen investering Materieelexploitatie Subtotaal Deployable NBC analytical lab Investering (M ) Materieelexploitatie Subtotaal Disease Surveillance Team Investering (M ) Materieelexploitatie Subtotaal COLPRO (150 additionele systemen) Investering (M ) Exploitatie Binnen bestaande budgetten Subtotaal Point Detectie (NEUS) Investering (M 8, ) Exploitatie Binnen bestaande budgetten Subtotaal Totaal «Defending against CBRN attacks» ENSURING SECURE C 3 I SUPERIORITY Grondwaarnemingscapaciteit & AGS (Studie «Hoge Ogen») Satellietwaarneming Gebruik Commerciële Informatie investering Exploitatie Subtotaal Initieel (HELIOS II IR/Optisch), (M 30, ) Exploitatie Subtotaal Totaal Satellietwaarneming Interim AGS (sensorsystemen PC3) 3 x digitale Datalink à 400K Grondterminals Exploitatie Subtotaal Binnen bestaande budgetten AGS (o.a. SOSTAR) «Concept Definition Phase» Aanloopbijdrage «Design & Development phase» «Acquisition Phase» ORBIT 1 (70 M ) Subtotaal Totaal AGS (o.a. Sostar) HRF HQ GE/NL 1-Corps Aanvulling TITAAN [2 RACE modules] Investering meerbehoefte (M 4,7) Totaal TITAAN Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 11

12 Bedragen x Totaal Totaal «Ensuring Secure C3I Superiority» IMPROVING INTEROPERABILITY OF DEPLOYED FORCES & KEY ASPECTS OF COMBAT EFFECTIVENESS Verdere versterking transporthelikoptercapaciteit Investering (M 72,2) Totaal Totaal «Improving Interop. &Combat Eff ENSURING RAPID MDEPLOYMENT & SUSTAINMENT OF COMBAT FORCES Versterking Rapid Deployment capaciteit (RSOM) Investering Initieel Exploitatie Totaal Totaal «Rapid Deployment & Sustainment» Totaal EVDB-fondsen EVDB intensivering Resteert Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 12

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 676 NAVO Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 26 900 Defensienota 2000 Nr. 33 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 13 november

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 27 925 Terroristische aanslagen in de Verenigde Staten Nr. 40 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2001 Nr. 48 BRIEF VAN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Nr. 25 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 17 november

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 164 Beschermingsmiddelen tegen geïmproviseerde explosieven Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd: De begrotingsstaat van het Ministerie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 27 830 Materieelprojecten Nr. 16 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 27 830 Materieelprojecten Nr. 91 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26 september

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1996 1997 25 243 Uitbreiding van de NAVO en de stabiliteit in Europa Nr. 4 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 21 501-28 Defensieraad Nr. 19 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 30 september

Nadere informatie

DMO\DB\ Vragen VCD aangaande lucht-grondwaarnemingscapaciteit ISAF III.

DMO\DB\ Vragen VCD aangaande lucht-grondwaarnemingscapaciteit ISAF III. Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 20 januari 2009 Ons kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 27 830 Materieelprojecten Nr. 110 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 17 juni

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl 23 september

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 57 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2001 Nr. 4 BRIEF VAN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 28 676 NAVO Nr. 116 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 221 Project Future Ground Based Air Defence System (FGBADS) Nr. 3 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 11 november 2003 De vaste commissie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 733 Beleidsbrief Defensie Nr. 130 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 22 mei 2013 De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen

Nadere informatie

2016D Lijst van vragen

2016D Lijst van vragen 2016D21614 Lijst van vragen De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister van Defensie over de Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 bij het Ministerie van Defensie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 676 NAVO Nr. 174 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 27 februari 2013 De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Defensie en Nationale Veiligheid

Defensie en Nationale Veiligheid Defensie en Nationale Veiligheid Kolonel Piet Hagenaars Regionaal Militair Commandant Noord 20 februari 2018 HQ Royal Netherlands Army 1.PzDiv 11 Airmobile Brigade 13 Light Brigade 43 Mechanised Brigade

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 21 501-21 Jeugdraad Nr. 7 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Plein 4 MPC 58B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl 10 oktober 2011

Nadere informatie

BIJLAGE 1 Glijdende schaal van maatregelen

BIJLAGE 1 Glijdende schaal van maatregelen BIJLAGE 1 Glijdende schaal van maatregelen Er is een glijdende schaal van maatregelen geïntroduceerd, waardoor meer flexibiliteit en maatwerk mogelijk is. De maatregelen hebben betrekking op de woning,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 676 NAVO Nr. 185 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 2 juli 2013 Hierbij

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1997 1998 25 600 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 1998 Nr. 55 BRIEF VAN

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Dit artikel maakt een tussentijdse

Dit artikel maakt een tussentijdse De NAVO en transformatie Waar staat Nederland? R.S. van Dam generaal-majoor van de Koninklijke Luchtmacht* H.G.N. Bank MA kolonel van de Koninklijke Luchtmacht Inleiding Dit artikel maakt een tussentijdse

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 1317 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1994 1995 23 900 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 1995 Nr. 86 BRIEF VAN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 32 156 Monumentenzorg 34 775 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 26 396 Vervanging pantservoertuigen M577 en YPR Nr. 105 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 28 676 NAVO Nr. 278 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26 oktober 2017 Inleiding

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1993-1994 23 400 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van hoofdstuk X (Ministerie van Defensie) voor het jaar 1994 Nr. 54 BRIEF

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 27 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 28 880 Jaarverslagen over het jaar Nr. 22 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN DEFENSIE (X) Aangeboden 21 mei 2003 KST66891 0203tkkst28880-22 ISSN 0921-7371

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 29 521 Nederlandse deelname aan vredesmissies Nr. 359 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 47 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum 1 oktober 2014 Betreft Inzet van tolken bij Defensie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum 1 oktober 2014 Betreft Inzet van tolken bij Defensie > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2432 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 55 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 23 september 2014 De vaste commissie voor Defensie heeft een

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum A-brief project ESSM Block 2: Verwerving en integratie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum A-brief project ESSM Block 2: Verwerving en integratie Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 12 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 21 501-28 Defensieraad Nr. 167 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 17 november

Nadere informatie

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 550 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2017 Nr. 76 BRIEF VAN DE MINISTER VAN

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag R > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum 27 juni 2018 Betreft Beantwoording van vragen schriftelijk

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2014 Nr. 46 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld

Nadere informatie

Europese Defensie: het Nederlandse EU-voorzitterschap

Europese Defensie: het Nederlandse EU-voorzitterschap Europese Defensie: het Nederlandse EU-voorzitterschap Auke Venema en Dick Zandee Nederland heeft als EU-voorzitter het Europese Veiligheids- en Defensiebeleid in de tweede helft 2004 een aantal impulsen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2014 Nr. 48 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 706 Beveiliging zeevaartroutes tegen piraterij Nr. 9 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2015 2016 33 694 Internationale Veiligheidsstrategie G BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Een wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie.

Een wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie. Een wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie. Stap-voor-stap een poster maken voor een presentatie 1. Maak eerst

Nadere informatie

Datum 5 juni 2018 Betreft Reactie op het conceptrapport Inzet Nederlandse krijgsmacht voor VN-missie in Mali. Geachte heer Visser,

Datum 5 juni 2018 Betreft Reactie op het conceptrapport Inzet Nederlandse krijgsmacht voor VN-missie in Mali. Geachte heer Visser, > Retouradres 2500ES 's-gravenhage Ministerie van Defensie Plein 4 Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl Ministerie van Buitenlandse Zaken Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 2500 EB Den

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2019 Nr. 57 BRIEF VAN DE MINISTER VAN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 763 Toekomst van de krijgsmacht 34 000 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2015 Nr. 72

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 000 VII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII)

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag S Reactie op verzoek 08-DEF-B-183

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag S Reactie op verzoek 08-DEF-B-183 Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 1 december 2008 Ons kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum A-brief project Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum A-brief project Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR

Nadere informatie

ONGERUBRICEERD/ALLEEN VOOR OFFICIEEL GEBRUIK. SBIR-pitch: Defensieverkenningen. cyberspace

ONGERUBRICEERD/ALLEEN VOOR OFFICIEEL GEBRUIK. SBIR-pitch: Defensieverkenningen. cyberspace SBIR-pitch: Defensieverkenningen in cyberspace Inhoud 2 1. Aanloop naar de ontwikkeling van CNA-capaciteit 2. Verkennen van het digitale domein 3. Concrete behoefte Adviesaanvraag regering bij AIV/CAVV

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 321 Defensie Cyber Strategie Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 27 830 Materieelprojecten Nr. 80 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 20 augustus

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 27 830 Materieelprojecten Nr. 84 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 5 oktober

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 27 830 Materieelprojecten Nr. 100 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 16 mei

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Jaarplanning 2018

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Jaarplanning 2018 > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

De Militaire Inlichtingenen

De Militaire Inlichtingenen De Militaire Inlichtingenen Veiligheidsdienst 1 De rol van de krijgsmacht is de laatste jaren veranderd. Inlichtingen nemen in de huidige veiligheidscontext een steeds belangrijkere plaats in. Tijdens

Nadere informatie

Vlaamse buitenlandse wapenhandel in 2016

Vlaamse buitenlandse wapenhandel in 2016 03 10 2017 Vlaamse buitenlandse wapenhandel in 2016 De handel in militair materieel naar, vanuit en over het grondgebied van Vlaanderen In 2016 leverde de Vlaamse Regering 716 vergunningen voor buitenlandse

Nadere informatie

Datum 5 december 2016 Betreft Kabinetsappreciatie van het Implementation plan on Security and Defence

Datum 5 december 2016 Betreft Kabinetsappreciatie van het Implementation plan on Security and Defence > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal 1

Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013-2014 22 112Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie 33 785 EU-voorstel: Commissiemededeling over de werkzaamheden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 28 676 NAVO Nr. 127 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 25 maart 2011

Nadere informatie

Datum 19 december 2014 Betreft Nederlandse bijdragen aan de EU Battlegroup, NATO Response Force en Frontex.

Datum 19 december 2014 Betreft Nederlandse bijdragen aan de EU Battlegroup, NATO Response Force en Frontex. > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Def ensie P lein 4 M PC 58 B P ostbus 20701 2 5 00 E S Den Haag

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 28 676 NAVO Nr. 162 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Inzetbaarheidsrapportage eerste helft 2018

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Inzetbaarheidsrapportage eerste helft 2018 Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 924 Toezichtsverslagen AIVD en MIVD Nr. 111 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 30 juni 2014 De vaste commissie voor Defensie heeft een

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2004 Nr. 180

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2004 Nr. 180 47 (1997) Nr. 4 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2004 Nr. 180 A. TITEL Overeenkomst inzake economisch partnerschap, politieke coördinatie en samenwerking tussen de Europese Gemeenschap

Nadere informatie

EU VERSUS US Waarom een BARDA aanpak in Europa kan helpen tegen de CBRN dreigingen - Disaster & CBRNe Medicine Congress, 4 oktober 2018 Peter Tulkens

EU VERSUS US Waarom een BARDA aanpak in Europa kan helpen tegen de CBRN dreigingen - Disaster & CBRNe Medicine Congress, 4 oktober 2018 Peter Tulkens EU VERSUS US Waarom een BARDA aanpak in Europa kan helpen tegen de CBRN dreigingen - Disaster & CBRNe Medicine Congress, 4 oktober 2018 Peter Tulkens #1 Achtergrond in Europa 2006: eerste Communicatie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-03 Begrotingsraad Nr. 101 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 1 december

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 725 X Jaarverslag en slotwet Ministerie van Defensie 2016 Nr. 4 MEMORIE VAN TOELICHTING A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 535 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 350 V Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2015 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nadere informatie

De visie van de ChristenUnie op de Krijgsmacht

De visie van de ChristenUnie op de Krijgsmacht De visie van de ChristenUnie op de Krijgsmacht Samenvatting Vrijheid is het verdedigen waard. Onze vrijheid, en de vrijheid van onze medemens. In Nederland, Europa, het Westen, in de wereld. De krijgsmacht

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-I

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-I Opgave 2 Defensiesamenwerking in Europa Bij deze opgave horen tekst 3, figuur 1 en tekst 4. Inleiding In december 2017 is in de Europese Unie (EU) op het gebied van defensie een Permanente Gestructureerde

Nadere informatie

vaste commissie voor Defensie

vaste commissie voor Defensie Den Haag, 9 februari Voortouwcommissie: vaste commissie voor Defensie BuZa i.v.m. agendapunt 3, 4, 8, 15 EU i.v.m. agendapunt 5 OCW i.v.m. agendapunt 4 Document: Besluitenlijst van de procedurevergadering

Nadere informatie

Gegevens uitwisseling van informatie over rulings met een internationaal karakter

Gegevens uitwisseling van informatie over rulings met een internationaal karakter Bijlage IV Gegevens uitwisseling van informatie over rulings met een internationaal karakter In -verband en in -verband wordt informatie uitgewisseld over rulings met een internationaal karakter (hierna:

Nadere informatie

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag.

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Let op: Alleen het gesproken woord geldt! De lancering

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR s-gravenhage

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR s-gravenhage Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR s-gravenhage Datum Ons kenmerk Onderwerp S2007034826

Nadere informatie

STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT

STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT De Regeringen van de hierna genoemde landen: De Bondsrepubliek Duitsland, Oostenrijk, België, Denemarken, Spanje, Finland, Frankrijk,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 26 711 Wijziging van de Pensioen- en spaarfondsenwet en enige andere wetten (recht van keuze voor ouderdomspensioen in plaats van nabestaandenpensioen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 28 676 NAVO Nr. 117 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2018 Nr. 111 TWEEDE

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 23 591 Betrokkenheid van het parlement bij de uitzending van militaire eenheden 26 454 Besluitvorming uitzendingen Nr. 7 BRIEF VAN DE MINISTERS

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 279 Internationale militaire samenwerking Nr. 5 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2014 Nr. 53 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld

Nadere informatie

Datum 9 augustus 2010 Betreft Antwoorden op de feitelijke vragen over de voortgang van het project Vervanging brugleggende tank.

Datum 9 augustus 2010 Betreft Antwoorden op de feitelijke vragen over de voortgang van het project Vervanging brugleggende tank. > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl 9 augustus 2010

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 28 676 NAVO Nr. 130 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26 mei 2011 Graag bied

Nadere informatie