Specialisatie Decompressieduiken

Transcriptie

1 Specialisatie Decompressieduiken Een handreiking aan de instructeur 2006, Nederlandse Onderwatersport Bond

2 Inhoud 1. Algemeen Voor wie Door wie Wat kun je Arbo Cursusboek Conservatief Hoofdstukken Toelichting tabellen Werkbijeenkomsten Eerste Bijeenkomst Tweede Bijeenkomst De Duiken Powerpoint Presentatie Introductie Duikplanning Luchtberekening Opstijging Opdrachten 57

3 1. Algemeen Waar bestaat deze leergang uit? Mag ik deze cursus wel geven? Wie mag deze cursus volgen en wat kun je als je deze leergang gevolg hebt? Slechts enkele vragen waarmee je geconfronteerd wordt als je deze cursus wilt gaan geven. De leergang bestaat uit de volgende onderdelen Het cursusboek: ''. Een powerpoint presentatie. Een handreiking aan de instructeur. Tenminste twee werkbijeenkomsten voor de cursisten. Vier duiken verspreid over twee -niet aaneengesloten- dagen; waarbij tijdens de tweede duik decompressiestops gemaakt moeten worden Voor wie... Elke 3*-duiker mag aan deze cursus deelnemen. Aan duikers die in het bezit zijn van het oude 3*- brevet mag de extra eis gesteld worden dat zij de leergang decompressie die hoort bij het 3*-boek gevolgd hebben. Dit laatste is geen dwingende eis, maar eerder een dwingend advies. Deze leergang mag gegeven worden als onderdeel van de 3*-opleiding. De cursisten moeten dan de leergang decompressie met goed gevolg doorlopen hebben, voordat aan deze cursus begonnen mag worden. Pas na het behalen van het 3*-brevet kan het brevet decompressie duiker aangevraagd worden. De cursist mag pas (zelfstandig) decompressieduiken maken als hij in het bezit is van het 3*-brevet en zijn brevet decompressie duiker bij het bondsbureau geregistreerd is. Tijdens de eerste duik die bij deze leergang hoort, wordt gecontroleerd of de cursist in voldoende mate de volgende vaardigheden beheerst Uitgetrimd blijven terwijl er een andere taak uitgevoerd wordt. Samen met de buddy gecontroleerd en veilig oplaten van een decoboei. Gecontroleerd opstijgen. Indien in een droogpak gedoken wordt, moet de cursist aantonen dit in voldoende mate te beheersen. Als instructeur bewijs je er niemand een dienst mee door cursisten toe te laten die niet aan deze eisen voldoen. Het is echter mogelijk dat je voorafgaande aan deze cursus de vaardigheden van de deelnemers op niveau brengt. Inhoud - pagina

4 1.2. Door wie... Om deze specialisatie te mogen geven moet je tenminste 2*-instructeur zijn met de bevoegdheid om deze specialisatie te geven. Net als wrakduiken en ijsduiken mag je deze specialisatie pas geven als je deze zelf gevolgd hebt én als je deze specialisatie als stagiaire hebt onderwezen onder begeleiding van een ervaren Instructeur-trainer. Deze tekent daarna de Stageverklaring Decompressieduiken af Wat kun je... In hoofdstuk 6 (Overdreven in je spiegels kijken) van het cursusboek staat de globale doelstelling voor deze cursus: Ben je in staat om op een verantwoorde en gedisciplineerde wijze een decompressieduik uit te voeren? Dat...in staat zijn om... kan afgeleid worden uit het beheersen van enkele duikvaardigheden, de gemaakte duikplanning, het bewaken van het plan tijdens de duik, het uitvoeren van het duikplan op zich en het tonen van buddy awareness. Dit laatste betekent niet meer dan dat hij weet waar zijn buddy is, weet hoe diens uitrusting geconfigureerd is. Weet hoe deze er voor staat (lucht, deco, comfort) en regelmatig met hem communiceert. Voor alle onderdelen geldt dat de cursist deze zaken op een overdreven manier moet tonen. Het volstaat niet om uit je ooghoek naar je buddy te kijken. Dit kun je als instructeur niet waarnemen. De cursist zal zijn hoofd moeten draaien en eventueel gebaren moeten maken. Net als bij je rijexamen: overdreven in je spiegels kijken... De brevetregistratiekaart wordt ondertekend als instructeur en cursist er beiden van overtuigd zijn dat de cursist in voldoende mate voldaan heeft aan de eisen in de verschillende categorieën. De onderdelen in elke categorie moeten in voldoende mate beheerst worden. Duikvaardigheden Gecontroleerd trimmen tijdens uitvoeren van een andere taak. Als buddypaar gecontroleerd oplaten van decoboei. Gecontroleerd een opstijging uitvoeren. Beheersing droogpak (als met een droogpak gedoken wordt). Duikplanning Aangeven waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. Welke maatregelen worden genomen om risico s te voorkomen of weerbaarder te zijn als deze zich voordoen. Aangeven o minimale luchtvoorraad voor opstijging; o maximale duiktijd of maximale totale opstijgtijd; o op welke diepte(s) gestopt wordt; o hoelang elke stop duurt. Is het een realistisch en uitvoerbaar plan? Algemeen - pagina

5 Door een cursist de duik te laten uitvoeren, geef je aan dat zijn duikplan voldoet aan de eisen. Je laat een duiker niet tijdens de duik pas ontdekken dat zijn plan niet goed is. Trial and error is in dit geval niet op zijn plaats. Uitvoeren van plan Wordt het plan gedisciplineerd uitgevoerd (dieptes, tijd, enzovoort). Dus de cursist wijkt niet van het plan af (tenzij daarvoor een dwingende reden aanwezig is). Bewaken van duikplan Worden de verschillende controles (regelmatig) gedaan. Buddy awareness Regelmatig communiceren met buddy Overleg op kritische momenten (bijvoorbeeld tijdens de Pre Deco Check) Weet op elk moment waar de buddy is Weet wat de luchtvoorraad van de buddy is Weet wat de decosituatie van de buddy is De cursisten die aan deze cursus deel willen nemen, moeten aan bepaalde eisen voldoen ( 1.3). Deze eisen komen bijna volledig overeen met de duikvaardigheden die de cursist beheerst na het volgen van deze leergang. Deze overlap is het gevolg van het feit dat deze cursus gegeven kan worden als onderdeel van de 3*-opleiding. Dus als je deze cursus gevolgd wordt na de 3*-opleiding dan moet de cursist voldoen aan de vaardigheden zoals die gesteld zijn in de paragraaf 1.2.Voor wie... Indien deze cursus gegeven wordt tijdens de 3*-opleiding, dan moet de cursist voldoen aan de eisen met betrekking tot de duikvaardigheden als hij de eerste duik maakt. In deze leergang wordt ervan uitgegaan dat de cursus gegeven wordt na de 3*-opleiding. Dat heeft tot gevolg dat niet ingegaan wordt op het aanleren van de specifieke duikvaardigheden Arbo... De Arbeidsomstandighedenwet bestaat al langer, maar is steeds in ontwikkeling. Sinds enkele jaren is deze wet nadrukkelijk ook van toepassing op vrijwilligersorganisaties. Dus ook op duikverenigingen. De Arbowet is van toepassing zodra er tussen partijen een gezagsverhouding bestaat. Bijvoorbeeld tussen een verenigingsbestuur en een instructeur, of tussen een instructeur en een cursist. Die term gezagsverhouding moet niet al te letterlijk worden genomen. Er wordt mee bedoeld dat er vaste afspraken zijn over de te leveren diensten. In het voorbeeld vereniging - instructeur bestaan er vaste afspraken tussen het verenigingsbestuur en de instructeur over het functioneren als instructeur. En tussen een instructeur en een cursist is er duidelijkheid over wat de leraar aan de lerende in hoeveel tijd gaat leren. Zoals de naam van de wet al aangeeft, heeft deze betrekking op arbeid. In ons geval op duikarbeid. Over duikarbeid (bijvoorbeeld duikinstructie) is het volgende opgenomen in de wet. Algemeen - pagina

6 ..zijn de artikelen 6.14 en 6.15, eerste lid, onder a, b en d van toepassing. Dat wil zeggen dat de instructeur in een zodanige lichamelijke en geestelijke toestand verkeert dat hij bestand is tegen de gevaren die zijn verbonden aan de door hem te verrichten arbeid, en deze gevaren onderkent en beperkt, en dat de sportduikinstructeur de duikinstructies uitvoert overeenkomstig de gangbare regels voor veilig duiken zoals deze gelden voor het sportduiken; Daartoe heeft hij de vereiste opleiding binnen zijn sportduikorganisatie met goed gevolg doorlopen. De persoonlijke duikuitrusting en de eerste-hulpuitrusting zijn toereikend en deugdelijk en verkeren in een goede staat van onderhoud. In het bijzonder bij het gebruik van een ademhalingsgas met een hoger zuurstofpercentage dan dat van perslucht, is de sportduikinstructeur zich terdege bewust van de verhoogde gezondheidsrisico s. In dit artikel is voorts een uitzondering opgenomen voor duikarbeid met Self-Contained Underwater Apparatus (SCUBA) die bestaat uit de instructie van sportduikers tot een diepte van maximaal 50 meter, met een decompressietijd van ten hoogste 20 minuten en met een partiele zuurstofdruk in het ademgas van maximaal 1,4. Deze uitzonderingsbepaling is opgenomen ter vervanging van de vrijstellingsregeling van 1 september 1995 (Stcrt.172), die bestond op grond van het voormalige Besluit arbeid onder overdruk. In deze vrijstellingsregeling werd vrijstelling verleend voor duikarbeid met perslucht, bestaande uit instructie van sportduikers tot een diepte van ten hoogste 50 meter en met een decompressietijd van ten hoogste 20 minuten. Gezien de technische ontwikkelingen op het gebied van sportduiken, die met zich brengen dat verschillende soorten ademgas kunnen worden gebruikt die elk hun specifieke eigenschappen hebben, is gekozen voor de drie voornoemde grenzen. Deze grenzen zijn zodanig, dat zich bij de desbetreffende duikarbeid geen gevaren voor de veiligheid en de gezondheid hoeven voor te doen, ongeacht de samenstelling van het ademgas. In gewoon Nederlands staat hier dus eigenlijk dat een instructeur geen instructie mag geven dieper dan 50 meter. En de decompressietijd mag niet langer dan twintig minuten zijn. In 1995 is - als gevolg van de ontwikkelingen rond het technisch duiken en het toenemende gebruik van verschillende gasmengsels - de bepaling over de maximale partiële zuurstofdruk van 1,4 bar toegevoegd. Beide regels kunnen van toepassing zijn als je deze cursus geeft. Als je met Nitrox duikt moet je rekening houden met die maximale partiële zuurstofdruk en de maximale decompressietijd. Duik je met lucht dan hoef je alleen rekening te houden met het laatste. Het is echter de bedoeling dat je de duiken zo organiseert dat je als begeleider geen decoverplichting hebt (zie hiervoor hoofdstuk 4. De Duiken). Algemeen - pagina 6

7 2. Cursusboek De cursisten kunnen het cursusboek zelfstandig doorwerken. Het bevat weinig echt nieuwe onderdelen. In bijna alle gevallen wordt aangesloten bij kennis die in een eerdere fase van de opleiding is opgedaan. Het planningsmodel is gebaseerd op het vijfstappenplan van het 3*-boek (pagina 34). Luchtberekeningen zijn een onderdeel van de 2*-opleiding. Het gebruik van de decotabellen is 1*-stof en decompressie is een onderdeel van de 3*-opleiding Conservatief In het cursusboek wordt een conservatief standpunt ingenomen ten aanzien van decompressie en de maximale duikdiepte. Een belangrijke reden daarvoor is de internationale trend waarin de advisering op het punt van decompressie telkens weer wat verder opschuift naar meer voorzichtigheid omdat de ervaring uit de praktijk en voortschrijdend inzicht dat kennelijk dicteren. Veiligheid staat voorop. Ook met betrekking tot gebieden waar discussie over mogelijk is, wordt de veiligere (conservatievere) keuze gemaakt. In alle gevallen heeft dit gevolgen voor de duiker: hij mag minder vaak, minder lang en minder diep duiken. Zijn opstijgingen zullen juist langer duren en tussen duiken moet hij langer wachten. De maximale diepte voor een persluchtduiker ligt tussen de 30 en 33 meter. Tot deze diepte wordt het gebruik van perslucht nog als veilig beschouwd. Er zijn op dit moment teveel aanwijzingen dat de risico s die samenhangen met stikstofnarcose bij grotere dieptes onaanvaardbaar groot worden. Vanuit het oogpunt van veiligheid is deze conservatieve keuze gemaakt. Deze dieptebeperking staat los van decompressie en decompressieziekte Hoofdstukken Hoofdstuk 1. Decompressie, een herhaling Een korte samenvatting van de stof uit hoofdstuk 2 uit het 3*-boek. Dit hoofdstuk sluit aan op de eerste en tweede theorieles die hoort bij dat hoofdstuk. In die lessen wordt ingegaan op de vraag hoe je de kans op decompressieziekte kunt verkleinen. Daarna wordt deze kennis toegepast op een aantal duikongevallen. Dergelijke ongevallen worden nu gebruikt om aan te geven over welke vaardigheden een duiker moet beschikken als hij decompressieduiken wil maken. Deze vaardigheden hebben te maken met duiktechniek (trimmen, oplaten decoballon, beheersen droogpak), met het maken van een duikplanning en met het bewaken van dat duikplan tijdens de duik. De laatste twee worden in het volgende hoofdstuk verder uitgewerkt. Hoofdstuk 2. Duikplanning voor gevorderden De duikplanning begint met een idee, bijvoorbeeld ga je mee duiken op de kruisers. Vervolgens wordt er een risicoanalyse (veiligheidsbeoordeling) gemaakt. In dit hoofdstuk wordt geen methode aangeleerd om een dergelijke analyse te maken, ook wordt er geen volledige presentatie gegeven van de huidige stand van zaken met betrekking tot risicoanalyses. Het gaat bij het duiken eigenlijk alleen maar over de volgende vraag: Welke problemen kun je tegenkomen en hoe kun je je daartegen wapenen. En dat moet je bekend voorkomen want juist daarom voer je een check de stek uit Algemeen - pagina

8 voor een duik! De procedure check de stek is een onderdeel van de risicoanalyse (of veiligheidsbeoordeling). De gegevens uit de risicoanalyse worden gebruikt om een duikplan samen te stellen. Dit plan bestaat uit vier onderdelen. In het materiaalplan staat welke uitrusting je gaat gebruiken. Of je bijvoorbeeld een veiligheidsstation (en andere zaken) gebruikt, staat in het veiligheidsplan. Luchtplan en decoplan worden in wisselwerking met elkaar opgesteld. Het bewaken van het duikplan is de belangrijkste stap in dit hele proces. De meeste doelen (zie 1.3) hebben betrekking op dit aspect. In hoofdstuk 1 is aan de hand van enkele voorbeelden te zien dat veel onnodige duikongevallen te maken hebben met het onvoldoende bewaken van het duikplan. Het bewaken van het duikplan wordt gedaan door vóór en tijdens de duik enkele controles (checks) uit te voeren. Sommige doe je eenmalig, andere continu. Tijdens de vier praktische duiken moet gecontroleerd worden of deze checks gedaan worden. Die controles zijn: veiligheids-, materiaal- en buddycheck, bubble check, meter check, LTD check (LTD staat voor Lucht, Tijd en Diepte, deze controle wordt continu uitgevoerd), Pre-deco check (Tijdens de duik moeten de duikers laten zien dat zij er nadrukkelijk voor kiezen om nu in deco te gaan), deco check (continu vanaf het moment dat de duiker in deco is), stop check (continu nadat de duiker met de opstijging is begonnen). De laatste stap in de duikplanning wordt gevormd door de evaluatie. Wat is er goed gegaan en wat niet? Wat doe ik de volgende keer anders? Zonder zich te hoeven verantwoorden, moet een duiker op elk moment kunnen besluiten niet verder deel te nemen aan de planning of zelfs de duik af te breken. Dit laatste kan niet meer vanaf het moment dat de duiker in deco is. Afbreken van de duik betekent dan dat hij nog steeds alle stops moet maken. Hoofdstuk 3. NOB-tabellen Dit hoofdstuk is een bewerking van het zogenaamde groene boekje. Het berekenen van de opstijging voor voortgezette duiken, herhalingsduiken, herhalingsdeco- duiken en multilevel duiken wordt besproken. SRT (stikstof rekentijd) is het enige nieuwe begrip in dit verband. Er wordt wel steeds van uitgegaan dat er dieptestops uitgevoerd worden en dat die dieptestoptijd bij de duiktijd geteld moet worden. Het is ook mogelijk om de dieptestop als multilevelduik te behandelen. In dit boekje worden Pyle-stops gebruikt. Er zijn talloze andere manieren om dieptestops te bepalen, bijvoorbeeld druk of diepte halveren. Voor de dieptes die binnen deze specialisatie als aanvaardbaar beschouwd worden is er geen enkel voorbehoud om Pyle-stops te gebruiken. In de praktijk komt dit neer op maximaal twee extra stops; een rond 17 meter en een rond 12 meter. Het is bekend dat de verzadiging van sommige compartimenten langere tijd blijft toenemen wanneer je bij de opstijging van diepere duiken Pyle-stops gebruikt. Je moet dan andere maatregelen nemen om dat probleem op te lossen. Vanwege de dieptebeperking voor persluchtduikers speelt dat probleem in deze specialisatie niet. De cursist is niet verplicht dieptestops uit te voeren. Er is nog te weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar dieptestops om deze een zelfde status te geven als bijvoorbeeld decompressiestops. Het is echter meer dan een goed idee om ze wel uit te voeren. Cursusboek - pagina

9 Hoofdstuk 4. Aan je stand verplicht, of... Is je duikcomputer een statussymbool of heb je er ook echt iets aan? Helaas is dat laatste in ieder geval tijdens het opstellen van het duikplan niet het geval. Je begint aan je opstijging als je de geplande duiktijd of de minimale flesdruk bereikt hebt. Deze regel wordt gebruikt als je de tabellen gebruikt. Deze regel kun je ook gebruiken als je een duikcomputer gebruik, maar dan gebruik je de decompressiefunctionaliteit van je computer niet. En dat is jammer. Tijdens de duik geven sommige computers goed weer hoeveel tijd je nodig hebt voor de opstijging. Gebruik je een duikcomputer dan wordt de regel: Je begint aan je opstijging als je de geplande opstijgtijd of de minimale flesdruk bereikt hebt. De geplande opstijgtijd wordt bepaald door gebruik te maken van de NOB-tabellen. In dit hoofdstuk worden enkele voorwaarden besproken waaraan voldaan moet worden. De methode verdient geen schoonheidsprijs, maar is wel praktisch uitvoerbaar en voldoet met voldoende marge aan de eis: plan je duik en duik je plan. Het alternatief is plan niet en volg je computer. In hoofdstuk 1 staan voldoende voorbeelden die illustreren dat dát maar al te vaak fout gaat. Hoofdstuk 5. Tekkies doen het met computers Als je decompressieduiken een plaats moet geven in de duikwereld, dan zit het ergens tussen recreatief en technisch duiken in. Afhankelijk van de omschrijving van technisch duiken valt het er zelfs helemaal onder. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de hulpmiddelen die technische duikers gebruiken bij het plannen van hun duik. Dieptemeter, manometer en horloge worden dan weer ineens heel belangrijk. Hoofdstuk 6. Overdreven in je spiegels kijken Dit hoofdstuk vertelt de cursist iets over de werkbijeenkomsten en de vier duiken. Tevens worden de eisen gepresenteerd. De titel van het hoofdstuk geeft aan wat ervan de cursist verwacht wordt:...duidelijk laten zien dat je iets doet... Cursusboek - pagina 9

10 2.3. Toelichting tabellen Tabel 1. Totaal aantal oppervlakteminuten voor alle stops in een opstijging. Voor een aantal dieptes en duiktijden wordt het totaal aantal oppervlakteminuten vermeld voor de opstijging. Tijdens deze opstijging worden dieptestops van 1 minuut (kolom 1) of 2 minuten (kolom 2) gemaakt. De duiktijd die gebruikt moet worden, is de tijd voordat aan de opstijging begonnen wordt. Je hoeft deze tijd dus niet zelf te corrigeren voor de duur van de dieptestops. Bij de berekening van de OVMs wordt daar wel rekening mee gehouden. Dit leidt tot verrassende resultaten (zie hieronder). De cursisten zullen dergelijk vreemde zaken zeker ontdekken... Bij een MDD van 28 meter en een DT van 38 minuten heb je 59 OVMs nodig voor de opstijging. Als je duiktijd 39 minuten is, dan heb je maar 54 OVMs nodig. Hoe kan dat? Cursusboek - pagina 10

11 DT: 38 Minuten Eerste dieptestop Eerste decostop voor een DT van 38 minuten en een MDD van 28 meter is op 6 meter. DT: 39 minuten zie hiernaast Dus eerste dieptestop: 28 meter - 6 meter = 22 meter. Dit halveren 22 meter / 2 = 11 meter. Eerste diepestop: 28 meter - 11 meter = 17 meter Nieuwe Duiktijd 38 minuten + 2 minuten = 40 minuten 39 minuten + 2 = 41 minuten Tweede dieptestop Eerste decostop voor een DT van 40 minuten en een MDD van 28 meter is op 6 meter (zie hierboven). Eerste decostop voor een DT van 41 minuten en een MDD van 28 meter is op 9 meter. Dus tweede dieptestop: 17 meter - 6 meter = 11 meter (dit is groter dan 10 meter dus berekenen dieptestop) 11 meter / 2 = 5.5 (afgerond op 5 meter om dieper te stoppen) Tweede diepe stop op (17 meter - 5 =) 12 meter Dus tweede dieptestop: 17 meter - 9 meter = 8 meter. Dit is kleiner dan 10 meter, dus geen dieptestop meer berekenen. Cursusboek - pagina 11

12 Nieuwe duiktijd DT: 38 Minuten 40 minuten + 2 minuten = 42 minuten Als gevolg daarvan moet nu ook nog een stop op 9 meter gemaakt worden. DT: 39 minuten Blijft 41 minuten Stops Dieptestop 1: 17 meter, 2 minuten Dieptestop 1: 17 meter, 2 minuten Dieptestop 2: 12 meter, 2 minuten Decostop 1: 9 meter, 3 minuten Decostop 1: 9 meter, 3 minuten Decostop 2: 6 meter, 8 minuten Decostop 2: 6 meter, 8 minuten Decostop 3: 3 meter, 23 minuten Decostop 3: 3 meter, 23 minuten OVMs 2 minuten x 2.7 bar = 5.4 OVM 2 minuten x 2.2 bar = 4.4 OVM 3 minuten x 1.9 bar = 5.7 OVM 8 minuten x 1.6 bar = 12.8 OVM 2 minuten x 2.7 bar = 5.4 OVM 3 minuten x 1.9 bar = 5.7 OVM 8 minuten x 1.6 bar = 12.8 OVM 23 minuten x 1.3 bar = 29.0 OVM 23 minuten x 1.3 bar = 29.0 OVM Afgerond 59 OVM Afgerond 54 OVM Je kunt hier met je cursisten lang over discussieren. Het is een vreemde situatie die het gevolg is van de wijze waarop de Pyle-stops berekend worden en als gevolg daarvan de wijze waarop duiktijd en decostops bepaald worden. Het beste (conservatieve) advies dat in dit verband gegeven kan worden is door in beide gevallen het conservatievere profiel te duiken, dus met inbegrip van de diepe stops in totaal 5 stops te doen. Cursusboek - pagina 12

13 Tabel 2a & 2B Dieptestops van.. minuten In deze tabellen staan de dieptes waarop extra stops uitgevoerd kunnen worden. In tabel 2a duren deze extra stops 2 minuten en in tabel 2b 1 minuut. In deze tabel tref je natuurlijk dezelfde vreemde situatie aan als in tabel 1. Gegeven een bepaalde MDD, maak je juist minder dieptestops naarmate je er langer verblijft! Vanuit het oogpunt van veiligheid kan in dergelijke gevallen beter gekozen worden voor de veiligste variant, dus met meer dieptestops. Tabel 3. Oppervlakteminuten voor opstijging of afdaling Bij de berekening van de oppervlakteminuten is uitgegaan van een stijgsnelheid en een daalsnelheid van 10 meter per minuut. Cursusboek - pagina 13

14 Tabel 4. Oppervlakteminuten voor een verblijf van x minuten op diepte y Met deze tabel kunnen alle horizontale minuten berekend worden. Om een volledige luchtberekening te maken, kun je volstaan met Tabel 3 voor afdaling en opstijging en Tabel 4 voor het verblijf op diepte(s). Uit Tabel 1 kun je afleiden hoeveel lucht je verbruikt tijdens de verschillende stops. Deze ruwe berekening wijkt uiteindelijk slechts enkele (oppervlakte)minuten af van een gedetailleerde berekening, maar de (vermeende) nauwkeurigheid daarvan hoeft geen betere schatting op te leveren. Cursusboek - pagina 14

15 3. Werkbijeenkomsten In deze leergang wordt de term werkbijeenkomst gebruikt in plaats van les. Die term geeft beter aan wat de bedoeling is. In het kader van decompressieduiken is het enige zinvolle dat je op het droge kunt doen het maken van een duikplanning. Het is dan ook de bedoeling dat de cursisten tijdens de twee bijeenkomsten zoveel mogelijk werken aan verschillende duikplannen. Elke bijeenkomsten duurt maximaal drie uur. Het is ook mogelijk de twee bijeenkomsten op een dag te geven. In dat geval moet je er rekening mee houden dat het een uurtje langer kan duren. De leergang wordt niet met een klassieke theoretische toets afgesloten. Dat wil niet zeggen dat er geen toetsing plaatsvindt. Uit de zes duikplannen die de cursisten maken voor twee puur theoretische en de vier praktische duiken, moet blijken dat zij dit onderdeel in voldoende mate beheersen. De eerste vier duikplannen worden onder directe supervisie van de instructeur gemaakt. Als je je werk goed hebt gedaan, mogen de cursisten daarin geen grove fouten maken. De duikplannen voor de laatste duikdag maakt de cursist geheel zelfstandig, maar als verantwoordelijk instructeur moet je die plannen natuurlijk heel goed narekenen voor ze uitgevoerd worden. Deze leergang sluit nauw aan bij de volgende onderdelen uit de NOB duikopleiding. Plan je duik en duik je plan (Hoofdstuk 4, Boek 1). Diep Duiken (Hoofdstuk 4, Boek 2). Decompressie (Hoofdstuk 2, Boek 3). De kennis en vaardigheden die de cursist tijdens die onderdelen verworven heeft, zijn voldoende om zelfstandig het cursusboekje door te werken. Tijdens de werkbijeenkomsten wordt er daarom weinig tijd gereserveerd voor het uitleggen van de theorie. Het is echter mogelijk dat crossover cursisten (NOB oud naar nieuw of organisatie X naar NOB) over een onvoldoende theoretische basis beschikken. In een dergelijk geval, moet je ervoor zorgen dat die cursisten voor de eerste werkbijeenkomst op niveau zijn. Dit voorkomt dat je je tijdens de eerste bijeenkomst teveel moet bezighouden met het uitleggen van luchtberekeningen, Pyle-stops en decoplanning. Van de cursisten wordt verwacht dat zij voorafgaande aan de eerste werkbijeenkomst het cursusboek volledig doorgewerkt hebben en alle opdrachten gemaakt hebben. Het is belangrijk dat je de cursisten direct na de aanmelding deze boodschap meegeeft. De behandeling van de stof tijdens de werkbijeenkomsten is onvoldoende uitgebreid om te dienen als vervanging voor het lezen van het boekje. Voor het lezen van het cursusboek (en het verwerken ervan) moeten de cursisten zelf tussen de 2 en de 6 uren uittrekken. Voor elke bijeenkomst moeten de cursisten de volgende zaken meebrengen: pen en papier, cursusboek, duikcomputer en NOB-tabellen. En, elke cursist moet weten wat zijn persoonlijke luchtverbruik is. Cursusboek - pagina 15

16 Berekenen luchtverbruik De gemakkelijkste methode is uiteraard het raadplegen van de luchtgeïntegreerde computer op je pc, waarbij de SAC (Surface Air Consumption) van al je duiken op je scherm krijgt. Daarbij hoort natuurlijk de waarschuwing om altijd de hoogste waarde te nemen tenzij er een heel duidelijke aanleiding is voor het verhoogde verbruik bij die duik. En ook hier geldt dat resultaten uit het verleden geen garantie voor de toekomst geven. Voorbeeld van een 3-stapmethode die in het zwembad kan worden gedaan: benodigd een leitje/potlood, een nauwkeurig afleesbare dieptemeter en idem manometer, liefst digitaal. Stap 1 Ga rustig op de bodem liggen en noteer je verbruik op een exacte diepte en tijd (bijvoorbeeld precies 5 minuten, maar liever langer) noteer de gevonden waarde en bereken later het verbruik per minuut. Stap 2 Trim je zelf perfect uit op een exacte diepte en zwem rustig rondjes gedurende exact dezelfde tijd. Noteer en bereken. Stap 3 Idem, maar nu zwem je zo hard als je gedurende de meettijd vol kunt houden. Noteer en bereken. Herhaal dit minstens drie keer op verschillende dagen. Je krijgt dan een redelijk zicht op je verbruik en op het verloop bij verschillende mate van inspanning. Herhaal dit minsten één keer per seizoen. Waarschuwingen: Luchtverbruik is geen statisch gegeven; het verandert met je gemoedsrust, je inspanning, je conditie en de omstandigheden waaronder je duikt. Een laag verbruik is prettig maar het is geen prestatie en er is geen enkele reden om jezelf rijker te rekenen dan je bent. Cursusboek - pagina 16

17 3.1. Eerste Bijeenkomst De doelstelling voor de eerste bijeenkomst is simpel De cursist maakt twee duikplannen (elk bestaande uit een veiligheidsplan, materiaalplan, luchtplan en decoplan) voor fictieve duiken op de kruisers. Deze bijeenkomst heeft twee kernen. In de eerste wordt de stof uit het boekje besproken en in de tweede moeten de cursisten zelf twee duikplannen maken. Inleiding (10 minuten) In deze inleiding kun je kort ingaan op de opzet van de leergang (werkbijeenkomsten en de (4) duiken). Eerste bijeenkomst o Bespreken cursusboek o Maken van twee duikplannen Tweede bijeenkomst o Bespreken gemaakte duikplannen o Presentatie van de praktijkopdracht (Waar ga je duiken en wanneer en met wie) o Maken van duikplannen voor de eerste twee duiken Vier duiken op twee niet aaneensluitende dagen. De tweede duik van elke dag is een duik waarbij decompressiestops uitgevoerd moeten worden. Oppervlakteïnterval tussen beide duiken ongeveer 2:30. Maximale duikdiepte 33 meter. Kern I (80 minuten) (nodig: computer, MS Powerpoint 2003, beamer (of Overheadprojector en sheets ), projectiescherm) In dit deel kun je gebruikmaken van een presentatie (zie daarvoor: 5. Powerpoint Presentatie). De werkvorm die je tijdens de presentatie gebruikt is het leergesprek. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat je als instructeur hier een monoloog gaat houden. De slides zijn bewust zo leeg mogelijk gehouden. Dit biedt instructeur en cursisten de mogelijkheid om op basis van verworven kennis (o.a. door het bestuderen van het cursusboek) en ervaring het verhaal in te vullen. Als instructeur stel je vragen, daag je uit en plaats je kanttekeningen. Elke cursist moet bij het gesprek betrokken worden. Aan het eind van de presentatie moet je als instructeur een goed beeld hebben van de mate waarin elke cursist zich de stof heeft eigen gemaakt. Kern II (90 minuten) (nodig: Flipover vellen (of A3 papier), stiften (verschillende kleur)) Aan het eind van de presentatie wordt de werkopdracht omschreven. De cursisten gaan als buddyparen aan het werk om de twee duikplannen (elk bestaande uit 4 deelplannen) uit te werken. Ook moeten ze aangeven hoe ze bepaalde controles (de checks) denken uit te voeren. Elk plan moet met een tabel en met een computer gedoken kunnen worden. Werkbijeenkomsten - pagina 17

18 Elk deelplan wordt uiteindelijk op een flipovervel (of A3) geschreven. Deze uitwerking wordt in de tweede werkbijeenkomst door de buddyparen gepresenteerd. Tijdens dit gedeelte van de bijeenkomst blijf je vragen, daag je de cursisten uit en plaats je kanttekeningen. Zorg er wel voor dat de cursisten uiteindelijk een reëel en uitvoerbaar plan kunnen presenteren tijdens de volgende bijeenkomst. Cursisten die veel problemen hebben met het maken van luchtberekeningen en/of decoberekeningen kun je in dit deel wat extra begeleiding bieden, maar cursisten die duidelijk grote moeite met de planning en berekeningen blijven houden zou je in hun eigen belang moeten afraden om verder te gaan. Afsluiting (5 minuten) De bespreking van de plannen wordt pas tijdens de volgende bijeenkomst gedaan. Je hoeft dus alleen nog maar even het proces te evalueren. Werkbijeenkomsten - pagina 18

19 3.2. Tweede Bijeenkomst De doelstelling voor de tweede werkbijeenkomst ligt voor de hand. De cursist maakt twee duikplannen, elk bestaande uit een veiligheidsplan, materiaalplan, luchtplan en decoplan. De eerste duik is een nultijdduik, de tweede een decoduik. Het oppervlakteïnterval tussen beide duiken bedraagt tenminste 2½ uur. Ook deze bijeenkomst heeft twee kernen. In de eerste worden duikplannen die in de vorige bijeenkomst gemaakt zijn besproken. In de tweede maken de cursisten opnieuw twee duikplannen. Inleiding & Kern I (85 minuten) (nodig: de gemaakte lesplannen moeten opgehangen kunnen worden, dus denk aan plakband e.d.) Bespreek elk deelplan afzonderlijk. Begin met veiligheidsplan gevolgd door materiaalplan. Daarna luchtplan en decoplan. Deze laatste twee moeten als een geheel besproken worden. Er volgen dus drie afzonderlijke besprekingen. Ook nu weer stel je vragen, daag je uit en plaats je kanttekeningen. Door jouw intensieve begeleiding in de vorige bijeenkomst ken je de gemaakte plannen natuurlijk door en door. Dit stelt je in staat om de beste groep te kiezen die hun plan mag presenteren. Beste in de zin van didactisch meest waardevol. Je kunt ervoor kiezen om per onderwerp alle deelplannen op te hangen. Elke deelplan kan op de volgende manier besproken worden. Een buddypaar presenteert het plan; hierbij vertellen zij vooral over het hoe, wat en waarom van het plan. Daarna kunnen anderen aanvullen en bekritiseren. Elk buddypaar moet na de discussie aangeven of het eigen deelplan de problemen dekt en of het uitvoerbaar is. Kern II (90 minuten) (nodig: computer, MS Powerpoint 2003, beamer, projectiescherm of overhead projector of flipover of een gewoon schoolbord) Je kunt de laatste slide uit de presentatie gebruiken om de praktijkduiken te presenteren. Je geeft daarbij aan waar, wanneer, hoe diep en wie met wie duikt. De eerste duik is een nultijdduik de tweede een decoduik. Tussen de duiken zit een oppervlakteïnterval van minimaal 2½ uur. De totale duur van de decostops moet liggen tussen 5 en 10 minuten (exclusief opstijgtijd en dieptestops). De eerste duik is dieper dan de tweede. De maximale diepte van de eerste duik is 33 meter, die van de tweede 30 meter. De eerste dag wordt gedoken volgens de NOB-tabellen. De tweede dag mag gebruik gemaakt worden van een duikcomputer. Tussen beide duikdagen zit tenminste één dag waarop niet gedoken wordt. Voor de tweede duikdag ga je naar een andere duikstek. Daardoor moet de cursist een ander duikplan maken voor die dag. De bedoeling van de nultijdduik is tweeledig: de cursist krijgt de kans zijn vaardigheden te laten zien: het is nadrukkelijk de bedoeling dat ook de eerste duik beëindigd wordt met het oplaten van Werkbijeenkomsten - pagina 19

20 een decoballon en met het uitvoeren van dieptestops en veiligheidsstops. Bovendien komt de cursist door deze duik tijdens de tweede duik sneller in deco. Op deze manier wordt voorkomen dat er duiken gemaakt moeten worden die langer dan een uur duren. Bij de keuze van tijdstip van de duik en locatie moet rekening gehouden worden met de watertemperatuur. Je moet ervan uitgaan dat de cursisten tussen 30 en 45 minuten comfortabel moeten kunnen doorbrengen op de maximale diepte. Dit betekent dat de watertemperatuur tenminste 12º Celsius moet zijn. Combineer deze duiken bij voorkeur niet met bijvoorbeeld een wrakduik. Het is heel verleidelijk een nuttige decoduik te maken. Echter de taskloading tijdens de 4 duiken is al zo groot (de verschillende checks en de communicatie met de buddy en dat ook nog eens overdreven laten zien), dat een dergelijke nuttige duik averechts kan werken. Elk buddypaar krijgt tenminste een begeleider mee. Deze begeleider is tenminste een 3*-duiker en heeft de decompressiespecialisatie zelf gevolgd. Dat hoeft geen instructeur te zijn. Als je de eerste duik echter gebruikt om te bepalen of de cursist aan de duikvaardigheidseisen voldoet (zie daarvoor: 1.3. Wat kun je...) dan moet die begeleider een instructeur zijn. De tweede duik moet begeleid worden door een 2*-instructeur (zie daarvoor: 1.2. Door wie...). De cursist hoeft tijdens zijn planning geen rekening te houden met luchtplanning van de begeleider. De instructeur die tijdens de decompressieduik als begeleider optreedt mag geen (resterende) decoverplichting hebben zodat hij, indien nodig, op elk moment in staat is de duik af te breken en adequaat hulp te verlenen. Door met twee verschillende begeleiders te werken kan dit gemakkelijk gerealiseerd worden. Het is ook mogelijk -en misschien wel meer gewenst- om de begeleider met Nitrox te laten duiken. Hij kan dan beide duiken met hetzelfde buddypaar maken. Natuurlijk moet hij dan wel beschikken over een Nitroxbrevet. Als je voor deze oplossing kiest dan moet het buddypaar ook op de eerste duik begeleid worden door de 2*-instructeur (zie daarvoor 1.2. Door wie...). Nadat je de plaats, tijdstip, buddypaarindeling, enzovoort besproken hebt, kunnen de cursisten hun duikplannen (twee dus: een voor de nultijdduik en een voor de decoduik) maken. Zorg ook nu voor een intensieve begeleiding. Afsluiting (5 minuten) De plannen worden pas besproken op de duikdag. Je hoeft dus alleen nog maar even het proces te evalueren. Werkbijeenkomsten - pagina 20

21 4. De Duiken De beide duikdagen zullen voor de begeleiders erg intensief zijn. Hun rol is vooral die van waarnemer. De cursisten moeten het initiatief nemen. De begeleider moet de duikplanning met het buddypaar uitvoerig doornemen. Hij moet controleren of de duikers de spullen die zij volgens de verschillende deelplannen nodig hebben ook bij zich hebben. Natuurlijk controleert hij de druk van de flessen. Het is wel heel vervelend als er maar 180 bar in je fles zit, terwijl je in je planning uitgegaan bent van 200 bar. Voor de duik controleert hij of de cursisten de verschillende checks uitvoeren. Aangezien de harde werkelijkheid van een decompressieplafond een van de belangrijkste stressfactoren van decoduiken is, kan dit niet gesimuleerd worden en dienen de cursisten daadwerkelijk met gewone perslucht te duiken en niet met Nitrox en dus ook écht in deco te gaan. Tijdens de voorbespreking van de duik moeten de cursisten aangeven hoe zij onder water met elkaar kritische zaken bespreken. Op dit moment kan nog een keer benadrukt worden dat de cursisten...overdreven in de spiegels moeten kijken... Tijdens de decoduik moeten de cursisten heel duidelijk laten zien dat ze weten dat ze nu in deco gaan. Tijdens de duik let hij erop dat de cursisten de verschillende controles uitvoeren en dat ze voldoen aan wat in de paragraaf 1.3. Wat kun je... is omschreven. Ook tijdens de duik ligt het initiatief bij de cursisten. Na elke duik moeten de verschillende deelplannen geëvalueerd worden. Dit kan ertoe leiden dat bepaalde onderdelen in de planning aangepast moeten worden. De begeleider moet er ook op toezien dat het buddypaar goed let op de duur van het oppervlakteïnterval. Als je deze dag organiseert dan zorg je er natuurlijk voor dat er voldoende zuurstof aanwezig is. Kies als duikcoördinator iemand die kan reanimeren en zuurstof toedienen. Overweeg ook een (3*- )duiker de rol van standby-duiker te laten vervullen. Werkbijeenkomsten - pagina 21

22 5. Powerpoint Presentatie De presentatie kan in vijf wat grotere brokken opgesplitst worden. In het eerste deel ( 5.1. Introductie) wordt enkele algemene zaken over decompressie besproken. In de 5.2. Duikplanning wordt ingegaan op het vijfstappen plan dat in hoofdstuk 2 besproken wordt. Luchtberekening ( 5.3) en Opstijging ( 5.4) zijn beide onderdeel van de duikplanning. Ze worden elk nog een keer besproken om te testen of de cursisten dit beheersen. De uitleg die volgt en de individuele begeleiding in Kern II moeten ervoor zorgen dat de cursisten ook dit beheersen. Tenslotte zijn er nog enkele slides (zie 5.4. Opdrachten) waar wat meer informatie op staat over de opdrachten ( theorie en praktijk) De volgorde van de slides is niet dwingend vastgelegd. Als instructeur ben je geheel vrij om deze aan te passen. Ook is het geen enkel probleem als je bepaalde slides weglaat, wijzigt of nieuwe slides toevoegt. Dit neemt niet weg dat je er weldegelijk van uit mag gaan dat er nagedacht is over inhoud en volgorde van deze presentatie. De animaties die in deze presentatie gebruikt zijn, werken allemaal automatisch. Je kunt ze versnellen door bijvoorbeeld op de spatiebalk te drukken. Dit doe je ook als je naar een volgende slide wilt gaan. Je kunt ook de pijltjestoetsen gebruiken om te bladeren. Voor de eerste 10 slides kun je ongeveer 40 minuten uittrekken. De resterende 40 minuten voor dit deel gebruik je om de cursisten de opgaven te laten maken en deze te bespreken. Powerpoint Presentatie - pagina 22

23 5.1. Introductie Slide 2. Overdreven in je spiegels kijken (Animaties: meteen na het tonen van de slide zie je aan de linkerkant van het scherm een duiker met decoboei een versnelde opstijging maken. Dit gebeurt 3 keer. Daarna laat de duiker aan de rechterkant van het scherm zijn decoboei op. Even later maakt hij zijn gecontroleerde opstijging en blijft hij hangen op decostop-diepte) De titel van deze slide is gelijk aan de titel van hoofdstuk 6 uit het cursusboek. Deze slide biedt je de mogelijkheid om de doelen en eisen te legitimeren. Aan de hand van de kernwoorden planning, duikvaardigheden en teamwork kun je de doelen en de eisen bespreken. Vooral wat jij van de cursisten verwacht, moet hier duidelijk gemaakt worden. Met andere woorden, wanneer vind jij dat de cursisten voldoende in hun spiegels gekeken hebben. Natuurlijk geef je op dit moment de cursisten ook de kans om hun verwachtingen ten aanzien van instructie, begeleiding, cursusinhoud en doelen te ventileren en te bespreken. Het leergesprek tijdens deze slide kun je op de volgende manier opbouwen: duikongevallen - doelen - eisen. De animatie aan het begin van de slide kun je gebruiken om in te gaan op duikongevallen. Je kunt daarbij gebruik maken van de ongevallen en incidenten die beschreven zijn in het boek. Beter is het wanneer je put uit de ervaringen van de cursisten, het is zeer waarschijnlijk dat zij incidenten van nabij meegemaakt hebben die te maken hebben met bijvoorbeeld: trimmen, gebruik van hulpmiddelen (decoboei bijvoorbeeld), beheersing droogpak, lucht tekort, onvoldoende rekening houden met omstandigheden (stroming, golven, invallende duisternis, slecht weer, enzovoorts). De incidenten kun je direct koppelen aan de doelen (of beter in dit verband de doelgroepen). Vraag Powerpoint Presentatie - pagina 23

24 na elk besproken incident in welke mate planning (slecht plan, niet bewaken tijdens uitvoering, aanpassing aan omstandigheden, enzovoorts.), duikvaardigheden (onvoldoende beheersing van) en teamwork (ook weer het ontbreken van) een rol gespeeld kunnen hebben. Dit maakt de overstap naar de eisen niet al te moeilijk (voor meer details zie daarvoor 1.3. Wat kun je...). Het probleem waar je deze slide mee kunt afsluiten is de vraag waarom dit (doelen of doelgroepen, eisen) nu tijdens decoduiken juist extra belangrijk is? Het antwoord daarop heeft natuurlijk alles te maken met het zogenaamde virtuele plafond. Je kunt niet meer in een keer opstijgen als zich een probleem voordoet! Tijdens of na die discussie kun je overstappen naar de volgende slide. Powerpoint Presentatie - pagina 24

25 Slide 3. Decompressieduiken is... (Animaties: geen) Deze grafiek is gebaseerd op de nultijden van de NOB-tabellen. Boven de lijn liggen de decompressiestopduiken, op en onder de lijn de nultijdduiken. De scheidingslijn tussen beide soorten duiken is niet keihard. Zijn ze eigenlijk wel verschillend? (zie Hoofdstuk 2. Decompressie van het 3*-boek). Voor de meeste andere tabellen ligt die hoger. Of een duik een decoduik is wordt dus bepaald door het decompressiealgoritme (dat wil zeggen de tabellen) dat je gebruikt. Wat volgens de ene tabel een decoduik is, hoeft dat volgens een andere nog lang niet te zijn. Vergelijk de tabel op je duikhorlogebandje maar eens met de NOB-nultijden. Die virtuele plafonds zijn dus niet hard (zeker niet in de buurt van de nultijden-lijn). De vraag Kan een duiker straffeloos experimenteren in dat overgangsgebied? kun je gebruiken om hier een discussie uit te lokken. Daarbij kun je ook gebruik maken van de gebruikte kleuren: groen (veilig) en overgang naar rood (in toenemende mate onveiliger). Tijdens deze discussie kun je waarschijnlijk naadloos overgaan naar de volgende slide. Merk ook op dat de maximale aangegeven diepte in de tabel 33 meter is. Deze dieptebeperking staat los van de decompressieduiken en decompressieziekte, maar heeft, zoals eerder al is aangegeven, alles te maken met de narcotiserende werking van o.a. stikstof. Powerpoint Presentatie - pagina 25

26 Slide 4. Decompressieziekte... (Animaties: geen) Decompressieduiken en decompressieziekte zijn niet hetzelfde. Wel blijkt uit de statistieken dat decompressieziekte na decoduiken vaker voorkomt. Er is (dus) een groter risico. Dat risico kun je verkleinen door bepaalde maatregelen te treffen. Dit zijn vooral conservatieve maatregelen. Deze slide is qua strekking gelijk aan de tekening die in I-handleiding-1-3-a-H3-formulieren.doc staat. Betrek bij de discussie ook het artikeltje uit hoofdstuk 4 Je kunt de dingen pas voorspellen als ze hebben plaatsgevonden (pagina 86). Je kunt een of meer van de volgende invalshoeken gebruiken om de discussie aan te zwengelen decompressiestopduiken versus decompressieziekte duiken met je 'hart' of duiken met je 'hoofd' conservatief versus agressief duiken veilig versus onveilig (of zelfs gevaarlijk!) Powerpoint Presentatie - pagina 26

27 5.2. Duikplanning Slide 5. Duikplanning in 5 stappen (Animaties: geen) Een van de manieren, maar niet de enige om duiken met een groter risico te plannen. Weinig nieuws. Iedere (aspirant) 3*-duiker past de meeste zaken in dit schema al toe. Benadrukt moet worden dat tijdens elke stap een duiker kan besluiten niet meer mee te doen zonder dat hij dat hoeft te verantwoorden. Zolang hij nog niet in deco is, kan hij ook op elk moment de duik afbreken. Wanneer dit station eenmaal gepasseerd is, kan dat niet meer. Stops (diepte en deco) moeten dan uitgevoerd worden. Tijdens deze cursus kan de cursist ook op elk moment besluiten om te stoppen (zonder dat hij dat aan iemand hoeft uit te leggen). Niet uitputtend behandelen. Verwijs naar het boek. In de opdrachten kan dit stappenplan gebruikt worden. Powerpoint Presentatie - pagina 27

28 Slide 6. Stap 1: Idee (Animaties: geen) Ook bij deze slide hoef je niet al te lang stil te blijven staan. Het begint altijd met iemand die een ideetje heeft. Powerpoint Presentatie - pagina 28

29 Slide 7. Stap 2: Risico s (Animaties: geen) Deze stap wordt vaak vergeten. Materiaalplan en veiligheidsplan zijn direct te koppelen aan de inventarisatie van de risico s. De cursisten kennen deze stap al als een (zeer) grondige check de stek. Er is echter wel een belangrijk verschil tussen beide. De veiligheidsbeoordeling begin je al thuis. Op basis van die analyse besluit je om bepaalde maatregelen te treffen. Op de duikplaats voer je nog een keer een controle (check de stek) uit. Dit doe je vooral om te bepalen of de omstandigheden (bijvoorbeeld het weer) overeenkomen met je verwachtingen. Je gebruikt check de stek dus om je duikplanning te actualiseren. Je kunt het gesprek beginnen door uit te gaan van de op de slide gestelde vraag. Het gaat daarbij steeds om twee zaken, namelijk welke preventieve maatregelen neem je en wat doe je als het toch gebeurt. Dit laatste wordt vaak vergeten. Het is vooral belangrijk dat je die laatste vraag met je buddy bespreekt. Je hanteert nog steeds het leergesprek als werkvorm. Jouw ervaringen als duiker, de ervaringen van de cursist en de risico s die in het boek beschreven worden, bieden je voldoende stof voor een leerzaam gesprek. Van de risico s ga je naadloos over naar de planning. Powerpoint Presentatie - pagina 29

30 Slide 8. Stap 3: Duikplan (Animaties: geen) Het duikplan in engere zin omvat 4 deelplannen: materiaalplan, veiligheidsplan, luchtplan en decoplan. Deze plannen zijn nauw met elkaar verweven. Er is geen echte hiërarchie; er is een wisselwerking tussen die plannen. Het is ook alleen maar een theoretisch onderscheid dat de cursisten kan helpen bij het opzetten van een duikplan. In het gesprek tijdens deze slide moet vooral naar voren komen dat over materiaal (onder andere uitrusting), veiligheid, lucht en opstijging (deco) nagedacht moet worden vóór de duik. Omdat je samen duikt, moet je juist deze aspecten goed met elkaar doorspreken. Dit is de op een na belangrijkste stap van de vijf. Tijdens het leergesprek mag je materiaalplan en veiligheidsplan wat meer benadrukken. Lucht- en decoplanning is in eerdere boeken al uitgebreid aan de orde geweest en wordt later in deze presentatie nog besproken. Powerpoint Presentatie - pagina 30

31 Slide 9. Stap 4: Bewaken Duikplan (Animaties: geen) Dit is de belangrijkste stap. Dit moet voorkomen dat je voor verrassingen komt te staan. Bespreek met de cursisten elke controle. Wanneer doe je de controle. Hoe vaak. Hoe vertel je je buddy hoe je ervoor staat. En wat doe je als je dreigt af te wijken (of afwijkt van je plan). Stof genoeg dus voor een pittige discussie! Powerpoint Presentatie - pagina 31

32 Slide 10. Stap 5: Evaluatie (Animaties: geen) Helaas wordt dit onderdeel vaak vergeten, terwijl je juist zoveel kunt leren van fouten. Zorg er in ieder geval voor dat de duiken die onder jouw verantwoordelijkheid uitgevoerd worden uitgebreid nabesproken worden. Wat daarbij minstens aan bod moet komen: Parameters duik: hoe lang, hoe diep, hoeveel lucht verbruikt, zicht, stroming, temperatuur Wat had je niet voorzien? Hoe heb je dat gecompenseerd? Wat werkte niet zo goed en waarom? Wat kon beter en waarom? Wat werkte juist erg goed en waarom? Wat kun je van deze punten leren? Wat heb jij niet goed van mij begrepen? Powerpoint Presentatie - pagina 32

33 5.3. Luchtberekening Slide 11. Luchtberekeningen (Animaties: geen Twee manieren om te berekenen hoeveel lucht je voor een duik nodig hebt. Nauwkeurig (Bikkel) De berekening wordt gedaan zoals het hoort. Geen afrondingen, van de stoptijd wordt de tijd afgetrokken die je nodig hebt om daar te komen, enzovoort. Nauwkeurig betekent in dit verband rekenkundig nauwkeurig. De schatting die het oplevert hoeft niet beter te zijn. Ongeveer (Watje) Veel afrondingen en soms zelfs dubbeltellingen. Denk maar aan decostops waar opstijgtijd niet vanaf getrokken wordt. De schatting die het oplevert hoeft niet slechter te zijn. Wel kost deze methode meer lucht. Maar in het begin is dat niet erg. Als de cursisten meer ervaring hebben opgedaan met decompressieduiken kunnen ze een nauwkeurigere berekeningsmethode gaan gebruiken. In beide gevallen geldt dat de schatting beter is naarmate het persoonlijke luchtverbruik beter ingeschat is. Als je een heel goede groep hebt kun je wat sommen maken waarin het persoonlijke luchtverbruik per onderdeel van de duik verschillend is. Hoger luchtverbruik tijdens afdaling, gemiddeld tijdens BT en laag tijdens stops. Powerpoint Presentatie - pagina 33

34 Tijdens je stops hang je meestal maar te hangen en verbruik je waarschijnlijk weinig lucht. Je zou zelfs moeiteloos je ademritme kunnen vertragen. Lekker zuinig, maar als je juist op die momenten niet gewoon doorademt en dus niet meer normaal ventileert, adem je ook minder stikstof uit. Voor het rendement van je stops is het daarom heel belangrijk om normaal te blijven ademen. Powerpoint Presentatie - pagina 34

35 Slide 12. Watjes (Animaties: geen) Aan de slag! In buddyparen natuurlijk. Gebruik de tabellen. Powerpoint Presentatie - pagina 35

36 Slide 13. Watjes - Afdaling (Animaties: geen Gebruik de tabellen in de bijlagen van het boekje (zie ook 2.3. Toelichting tabellen). De tabel gaat uit van een daalsnelheid van 10 meter per minuut (dus 2,8 minuten)! Maar dat verschil is in dit geval verwaarloosbaar. Powerpoint Presentatie - pagina 36

37 Slide 14. Watjes - Bodem (Animaties: geen) Hier maak je gebruik van tabel 4. Het gaat alleen om de bodemtijd; dus niet de afdaaltijd er bij optellen. Betekenis van de kleuren van de profiellijn: Rood: dit wordt in deze slide berekend Blauw: dit moet nog berekend worden Zwart: dit is al berekend Powerpoint Presentatie - pagina 37

38 Slide 15. Watjes - Alle Stops (Animaties: geen) Het is heel verleidelijk om nu zelf de duiktijd aan te passen van 35 minuten naar 39 minuten (de 4 minuten van de dieptestops). Niet doen. In de tabel wordt daar automatisch rekening mee gehouden. Dus de echte duiktijd gebruiken! De gecorrigeerde duiktijd gebruik je enkel in de NOB-tabellen om de juiste stops en stoptijden te vinden. Powerpoint Presentatie - pagina 38

39 Slide 16. Watjes - Opstijging (Animaties: geen) Ook nu weer gaat de tabel uit van een opstijgsnelheid van 10 meter per minuut. De opstijging duurt dus 2,8 minuten. Maar het verschil is ook nu verwaarloosbaar. Tabel 3 kun je dus niet gebruiken als de opstijgsnelheid of daalsnelheid anders is dan 10 meter per minuut! Powerpoint Presentatie - pagina 39

40 Slide 17. Watjes - Totaal (Animaties: geen) Een simpele optelling. Powerpoint Presentatie - pagina 40

41 Slide 18. Bikkels (Animaties: geen) Zelfde probleem, maar nu mag je alles zelf berekenen. Je mag hier differentiëren door opstijgtijd wel of niet bij de decostop te rekenen. Powerpoint Presentatie - pagina 41

42 Slide 19. Bikkels - Afdaling (Animaties: geen Twee formules in één. Eerst gemiddelde druk berekenen. Dit getal gebruiken in de berekening van de oppervlakteminuten. Powerpoint Presentatie - pagina 42

43 Slide 20. Bikkels - Bodem (Animaties: geen) Spreekt voor zich. Powerpoint Presentatie - pagina 43

44 Slide 21. Bikkels - Stops (Animaties: geen) Bij de dieptestops niet de tijd eraf trekken die je nodig hebt om er te komen. Anders blijft er helemaal niks over! Dit doe je wel bij de decostops. Het is niet fout als de volledige decostoptijd gebruikt wordt om de OVMs te berekenen. Maar een beetje bikkel trekt er eerst de opstijgtijd vanaf. Powerpoint Presentatie - pagina 44

45 Slide 22. Bikkels - Opstijging (Animaties: geen) Als je de rode lijntjes achter elkaar legt dan zie je dat je dit in een berekening kunt doen. Powerpoint Presentatie - pagina 45

46 Slide 23. Bikkels - Totaal (Animaties: geen) Alles bij elkaar optellen. Powerpoint Presentatie - pagina 46

47 Slide 24. Watjes vs Bikkels (Animaties: geen) Veel moeite voor 2 duikminuten verschil! Praktisch gezien kun je dus net zo goed de watjes -methode gebruiken Powerpoint Presentatie - pagina 47

48 5.4. Opstijging Slide 25. Opstijging (Animaties: geen) Bereken de opstijgingen die bij deze twee duiken horen. Maak gebruik van dieptestops van 2 minuten. Voor de duidelijkheid: het decoplan bestaat uit het bepalen van de duiktijd en het berekenen van de opstijging. In de slides wordt enkel ingegaan op de opstijging. Powerpoint Presentatie - pagina 48

49 Slide 26. Opstijging - Eerste Duik (1) (Animaties: Na enkele seconden gaat er een pijl lopen van DT naar Nieuwe DT. MDD en Nieuwe DT worden omcirkeld) Aanpassen van de DT door er de dieptestoptijden bij op te tellen. De nieuwe duiktijd wordt dus 22 minuten. Zie ook 2.3. Toelichting tabellen. Powerpoint Presentatie - pagina 49

50 Slide 27. Opstijging - Eerste Duik (2) (Animaties: geen) In tabel A decostops opzoeken Powerpoint Presentatie - pagina 50

51 Slide 28. Opstijging - Eerste Duik (3) (Animaties: geen) Samenvatting van de stops. Powerpoint Presentatie - pagina 51

52 Slide 29. Opstijging - Interval (Animaties: geen) Herhalingsfactor bepalen Powerpoint Presentatie - pagina 52

53 Slide 30. Opstijging - Tweede Duik (1) (Animaties: geen) Is de tweede duik en nultijdduik of een decoduik. Tabel C raadplegen. Powerpoint Presentatie - pagina 53

54 Slide 31. Opstijging - Tweede Duik (2) (Animaties: Een pijl gaat lopen van DT naar SRT. MDD en SRT worden omcrikeld) Duiktijd aanpassen voor de dieptestops. Daarna pas de SRT berekenen. In tabel A de stopdieptes en stoptijden opzoeken. Powerpoint Presentatie - pagina 54

55 Slide 32. Opstijging - Tweede Duik (3) (Animaties: geen) Bepalen van de decostops. Powerpoint Presentatie - pagina 55

56 Slide 33. Opstijging - Tweede Duik (4) (Animaties: geen) Samenvatting. Als extra opdracht kan het omgekeerde profiel berekend worden. Dus eerst duik 2 en dan duik 1. Met bijvoorbeeld een oppervlakteinterval van 1 uur en 45 minuten. Aangezien de deskundigen nog altijd geen consensus hebben over de effecten van omgekeerde profielen kun je ze maar beter vermijden. Dus wel berekenen (als leuke extra oefening), maar niet duiken. Powerpoint Presentatie - pagina 56

57 5.5. Opdrachten Slide 34. Opdracht (Animaties: geen) Deze opdracht uitvoeren met buddyparen. Tijdens de volgende werkbijeenkomst kunnen de plannen besproken worden. De verleiding is misschien groot de opdracht thuis te laten maken. Door de werkbijeenkomst hiervoor te gebruiken, kun je als instructeur voorkomen dat de cursisten delen van de planning overslaan of verkeerd toepassen. Tevens kun je deze tijd gebruiken om onduidelijkheden individueel nog een keer uit te leggen. Als de cursisten hun plannen klaar hebben, kunnen ze deze samengevat op 4 (elk deelplan afzonderlijk) flipover vellen (of A3) schrijven. Powerpoint Presentatie - pagina 57