Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig?"

Transcriptie

1 Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig? Dr. Annemiek Walenkamp Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen

2 Korte versie: JA

3 Lange versie: ook JA Uitleg hoe chemotherapie werkt Bewijs dat chemotherapie werkt

4

5

6

7 Opereren Bestralen

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18 Doel van de chemotherapie -vernietigen van kanker cellen -gezonde cellen met rust laten

19 Aangrijpingspunten chemotherapie

20

21 Chemotherapie voor hersentumoren Lomustine Vincristine Procarbazine Temozolomide

22 Hoe komen het team tot een behandeladvies? Nationale en internationale richtlijnen: overzicht van de behandeling voor patiënten met een hersentumor Gebaseerd op gegevens die verkregen zijn uit onderzoeken (studies) Als die studies er niet zijn gebaseerd op discussies over de best mogelijke behandeling

23

24 Noodzakelijk om te weten voor de chemotherapie behandeling - Soort hersentumor - Gradering graad 2, 3,4 - Hoe ziet de tumor er van binnen uit, moleculaire opmaak; IDH mutatie, 1p, 19q codeletie. - Leeftijd, conditie, lengte, gewicht, andere ziektes en medicijnen

25

26 Chemotherapie voor - Glioblastoom (GBM), WHO graad 4

27

28 570 pt

29

30 Original Article Short-Course Radiation plus Temozolomide in Elderly Patients with Glioblastoma James R. Perry, M.D., Normand Laperriere, M.D., Christopher J. O Callaghan, D.V.M., Alba A. Brandes, M.D., Johan Menten, M.D., Claire Phillips, M.B., B.S., Michael Fay, M.B., Ch.B., Ryo Nishikawa, M.D., J. Gregory Cairncross, M.D., Wilson Roa, M.D., David Osoba, M.D., John P. Rossiter, M.B., B.Ch., Arjun Sahgal, M.D., Hal Hirte, M.D., Florence Laigle-Donadey, M.D., Enrico Franceschi, M.D., Olivier Chinot, M.D., Vassilis Golfinopoulos, M.D., Laura Fariselli, M.D., Antje Wick, M.D., Loic Feuvret, M.D., Michael Back, M.B., B.S., Michael Tills, M.B., B.S., Chad Winch, M.Sc., Brigitta G. Baumert, M.D., Wolfgang Wick, M.D., Keyue Ding, Ph.D., Warren P. Mason, M.D., for the Trial Investigators N Engl J Med Volume 376(11): March 16, 2017

31

32

33 Chemotherapie voor - Gliomen graad 2 en 3 = ingewikkelder - Veel groter verschil binnen de groep patiënten met een graad 2 en 3 tumor. - Patiënten leven langer, dus studies duren langer, dus antwoorden duren langer - We kunnen/weten steeds meer, maar daardoor verandert er ook weer steeds meer - Maar ook: alle gegevens laten zien dat toevoegen van chemotherapie beter is - En we wachten op de resultaten van grote studies die weer meer antwoorden gaan geven.

34 Graad 2 en 3 gliomen Soort chemotherapie Na de operatie: bestraling gevolgd door PCV of bestraling met of zonder temozolomide gevolgd door temozolomide Timing van de chemotherapie

35 PCV = 3 soorten chemotherapie Lomustine tabletten dag 1 Procarbacine tabletten dag 8 t/m 21 Vincristine infuus op dag 8 en dag 21 Temozolomide tabletten

36 Wat weten we wel?

37 Gliomen graad 2 en 3 die zoveel lijken op graad 4 tumoren, o.a. IDH wild type (geen IDH mutatie) ook zo behandelen.

38 Radiation plus Procarbazine, CCNU, and Vincristine in Low-Grade Glioma in 254 patients RTOG 9802 N Engl J Med April 7, 2016

39

40

41

42 CODEL studie: Patienten met gr 2 of 3 1p, 19q co-deleted glioom (phase III Alliance for Clinical Trials in Oncology/EORTC intergroup trial) vergelijkt bestraling gevolgd door PCV met bestraling en temozolomide. De CATNON studie liet al zien dat we patienten met graad 3 gliomen zonder 1p, 19 q co deletie voordeel hebben van behandeling met temozolomide we weten alleen nog niet of het ook beter is om dit ook tijdens de chemotherapie er bij te geven.

43 Studies?? Waarom niet meteen het beste of nieuwe medicijn.

44 44

45

46 A Randomized Trial of Bevacizumab for Newly Diagnosed Glioblastoma in 666 patiënten N Engl J Med February 20, 2014

47 Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig? JA Dr. Annemiek Walenkamp Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen

Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog

Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog Diagnose en therapie Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog Hersentumoren: soorten en maten Verschillende tumoren, sterk verschillende uitkomsten - Meningeomen: doorgaans goedaardige hersentumoren, uitgaande

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen. Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen. Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen Twee uitersten

Nadere informatie

Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie

Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie Naam: prof dr M.J. van den Bent Functie: hoofd neuro-oncologie unit Daniel den Hoed Oncologisch Centrum Rotterdam Wat is chemotherapie? De behandeling

Nadere informatie

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Wat is indicatie voor chemotherapie bij een patiënt met een nieuw gediagnostiseerd anaplastisch glioom?

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Wat is indicatie voor chemotherapie bij een patiënt met een nieuw gediagnostiseerd anaplastisch glioom? 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708

Nadere informatie

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen

Nadere informatie

2.3 Ouderen. [IKNL/Richtlijn Gliomen 2014 - conceptversie 30 september 2014] Pag. 91

2.3 Ouderen. [IKNL/Richtlijn Gliomen 2014 - conceptversie 30 september 2014] Pag. 91 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469

Nadere informatie

Richtlijn Gliomen. L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017. nee. Risicofactoren 7) nee. Zinvolle resectie mogelijk 4) Graad III

Richtlijn Gliomen. L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017. nee. Risicofactoren 7) nee. Zinvolle resectie mogelijk 4) Graad III Richtlijn Gliomen L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017 Verdenking glioom Aankleuring op MRI 2) MDO 1) NEC biopt/resectie Risicofactoren 3) Zinvolle resectie mogelijk 4) PA Graad II Graad III

Nadere informatie

Behandeling van gliomen met bevacizumab

Behandeling van gliomen met bevacizumab 8 Behandeling van gliomen met bevacizumab Treatment of gliomas with bevacizumab dr. T.J. Snijders 1, dr. F.Y. de Vos 2 en prof. dr. M.J. van den Bent 3 Samenvatting Glioblastomen en andere hooggradige

Nadere informatie

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Inleiding: wat is protonenbestraling? Voordeel van protonenbestraling

Nadere informatie

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt

Nadere informatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling

Nadere informatie

Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie

Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie 16 sep 2011 Michiel Wagemakers, neurochirurg Mart Heesters, radiotherapeut Annemiek Walenkamp, internist-oncoloog Roelien Enting, neuroloog

Nadere informatie

glioomzorg in Nederland

glioomzorg in Nederland glioomzorg in Nederland Dutch Brain Tumour Registry 2014-2017 LANDELIJKE WERKGROEP NEURO-ONCOLOGIE inhoudsopgave voorwoord voorwoord 3 methoden 4 cijfers 5 - epidemiologie 6 - diagnostiek 10 - neurochirurgie

Nadere informatie

Hersentumoren als uitdaging. Jan J.Heimans

Hersentumoren als uitdaging. Jan J.Heimans Hersentumoren als uitdaging Jan J.Heimans 1969 Glioblastoma multiforme Preoperatieve technieken fmri MEG DTI Neuronavigatie structurele MRI MEG motor fmri motorfmri taal DTI CST DTI SLF Electrostimulation

Nadere informatie

Ontstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3

Ontstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3 Gliomen In het hoofd kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen. In deze folder e vindt u alleen informatie over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Over andere soorten van tumoren, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie Behandelingen bij longkanker inclusief klinische studie immuuntherapie 1 Longkanker Longkanker is niet één ziekte: er bestaan meerdere vormen van longkanker. In deze brochure bespreken we de twee meest

Nadere informatie

Prostaatkanker. - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis

Prostaatkanker. - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Prostaatkanker - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Botmetastasen Lymfeklier-en levermetastasen Gemetastaseerd prostaatkanker Hormoongevoelig Hoeksteen van

Nadere informatie

Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom

Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom oorspronkelijke stukken Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom W.Taal, C.D.D.van der Rijt, P.A.E.Sillevis Smitt, J.M.Kros, I.van Heuvel, R.H.Enting, W.J.Graveland

Nadere informatie

Chemotherapie als behandeling van gliomen bij volwassenen

Chemotherapie als behandeling van gliomen bij volwassenen N E U R O L O G I E Chemotherapie als behandeling van gliomen bij volwassenen T R E F W O O R D E N GLIOMEN, ASTROCYTOMEN, OLIGODENDROGLIOMEN, CHEMOTHERAPIE door M.J. van den Bent Samenvatting De prognose

Nadere informatie

Studie medicijnen Groningen

Studie medicijnen Groningen Albert Twijnstra Studie medicijnen Huisarts Assistent interne geneeskunde Curaçao Specialisatie Neurologie Promotie onderzoek Academisering Neurologie Maastricht Neuro-traumatologie en Neuro-oncologie

Nadere informatie

Invriezen van zaad bij een behandeling voor kanker

Invriezen van zaad bij een behandeling voor kanker Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde Invriezen van zaad bij een behandeling voor kanker Inleiding U heeft te horen gekregen van uw behandelend arts dat u kanker heeft. Samen met de arts heeft u besloten

Nadere informatie

Hersentumorcentrum Amsterdam

Hersentumorcentrum Amsterdam Cancer Center Amsterdam Locatie VUmc Hersentumorcentrum Amsterdam De polikliniek 2 Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam Inleiding Neuro-oncologie is het specialisme dat zich concentreert op ziekten van

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Analyse van chromosomale afwijkingen in gastrointestinale tumoren In het ontstaan van kanker spelen vele moleculaire processen een rol. Deze processen worden in gang gezet door

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Glioblastoom multiforme.

Kinderneurologie.eu. Glioblastoom multiforme. Glioblastoom multiforme Wat is glioblastoom multiforme? Glioblastoom multiforme is een zeer kwaadaardige hersentumor. Hoe wordt glioblastoom multiforme ook wel genoemd? De term glio geeft aan dat deze

Nadere informatie

De behandeling van Gliomen. M.J. van den Bent

De behandeling van Gliomen. M.J. van den Bent De behandeling van Gliomen. M.J. van den Bent Inleiding: type gliale hersentumoren Prognose Behandeling. Algemeen Chirurgie Radiotherapie Laaggradige gliomen Hooggradige gliomen Chemotherapie Adjuvante

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Gliomatosis cerebri.

Kinderneurologie.eu. Gliomatosis cerebri. Gliomatosis cerebri Wat is gliomatosis cerebri? Gliomatosis cerebri is een kwaadaardige hersentumor waarbij de kwaadaardige cellen niet als een bolletje bij elkaar liggen, maar tussen de normale cellen

Nadere informatie

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Lage tractus digestivus Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

PORTEC 4a studie. Landelijke brachy laboranten dag 17 november 2017

PORTEC 4a studie. Landelijke brachy laboranten dag 17 november 2017 PORTEC 4a studie Landelijke brachy laboranten dag 17 november 2017 L Opzet presentatie Studie design In- en exclusie criteria Randomisatie Moleculair profiel bepaling Logistiek 2 Randomized phase III trial

Nadere informatie

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Op welke wijze dient typering/gradering van diffuse gliomen plaats te vinden?

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Op welke wijze dient typering/gradering van diffuse gliomen plaats te vinden? 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575

Nadere informatie

Samenvatting CHAPTER9

Samenvatting CHAPTER9 Samenvatting CHAPTER9 Samenvatting Primaire hooggradige hersentumoren vormen een ernstig probleem voor zowel volwassenen als kinderen. Ondanks de multimodale behandeling van deze hersentumoren, bestaande

Nadere informatie

Cognitieve problemen bij patiënten met kanker

Cognitieve problemen bij patiënten met kanker Cognitieve problemen bij patiënten met kanker Cognitieve problemen: wat zijn dat? Problemen met mentale vaardigheden en processen GEHEUGEN OPNEMEN OPSLAAN OPDIEPEN AANDACHT RICHTEN VERDELEN TAAL BEGRIJPEN

Nadere informatie

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Doelgerichte therapie bij het lokaal gevorderd en gemetastaseerd

Nadere informatie

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met een specifieke vorm van Non-Hodgkinlymfoom. Onderzocht wordt of het toevoegen van een extra

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

Elk goed idee kan uitgroeien tot een succesvolle behandeling tegen kanker

Elk goed idee kan uitgroeien tot een succesvolle behandeling tegen kanker Elk goed idee kan uitgroeien tot een succesvolle behandeling tegen kanker Eerst een technische vraag. Wat is een glioblastoom? Een glioblastoom is een hersentumor. Hoe ernstig is het als dit bij je wordt

Nadere informatie

Informatiebrief en Toestemmingsformulier Pre-Screening

Informatiebrief en Toestemmingsformulier Pre-Screening Informatiebrief en Toestemmingsformulier Pre-Screening Behorend bij het hoofdonderzoek: Een onderzoek naar de werking van ABT-414 ter aanvulling op de standaardbehandeling bij patiënten, waarbij onlangs

Nadere informatie

Belangrijkste punten van deze folder:

Belangrijkste punten van deze folder: Longkanker: wat nu? HMC (Haaglanden Medisch Centrum) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken intensief samen binnen het Universitair Kankercentrum Leiden - Den Haag (UKC). De belangrijkste

Nadere informatie

Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker

Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker De patholoog onderzoekt het weefsel dat tijdens de operatie is weggenomen. In het pathologieverslag wordt beschreven: de grootte van de tumor

Nadere informatie

Kanker. Inleiding. 1. Wat is kanker eigenlijk? 2. Verschillende soorten kanker

Kanker. Inleiding. 1. Wat is kanker eigenlijk? 2. Verschillende soorten kanker Kanker Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over kanker patiënten. Ik hou mijn spreekbeurt hier over omdat er veel kinderen zijn die niet precies weten wat kanker nou eigenlijk is en omdat kanker heel veel

Nadere informatie

Vooruitgang in moleculaire diagnostiek in primaire hersentumoren: behoefte aan centralisatie?

Vooruitgang in moleculaire diagnostiek in primaire hersentumoren: behoefte aan centralisatie? Vooruitgang in moleculaire diagnostiek in primaire hersentumoren: behoefte aan centralisatie? Benno Küsters, (neuro-)patholoog Depts. of Pathology Maastricht UMC+ Radboud University Medical Center, Nijmegen

Nadere informatie

Op het scherp van de snede

Op het scherp van de snede Op het scherp van de snede Naam: Arnaud Vincent Functie: Neurochirurg, ErasmusMC, Rotterdam Neurochirugie Inleiding/geschiedenis functies hersenen methoden/techniek operaties In de hersenen: GLIOMEN Rondom

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 4 mei 2006 Farmatec/P2681567 11 mei 2006

Uw brief van Uw kenmerk Datum 4 mei 2006 Farmatec/P2681567 11 mei 2006 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 4 mei 2006 Farmatec/P2681567 11 mei 2006 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/26048557

Nadere informatie

HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie

HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie HOVON 93 (Leukemie, AML) / acute myeloïde leukemie Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met acute leukemie (acute myeloïde leukemie (AML) of myelodysplasie (MDS) type RAEB of RAEB-t) die

Nadere informatie

Ontstaan en voorkomen Soorten van hersentumoren Graad 1 Graad 2 Graad 3

Ontstaan en voorkomen Soorten van hersentumoren Graad 1 Graad 2 Graad 3 Hersentumoren In het hoofd kunnen verschillende soorten gezwellen (tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren zijn

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Kanker

Spreekbeurt Nederlands Kanker Spreekbeurt Nederlands Kanker Spreekbeurt door een scholier 1834 woorden 12 januari 2011 7 12 keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Wat is kanker eigenlijk? Kanker komt heel veel bij ouderen voor, het is zelfs

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

Hersentumoren INLEIDING ONTSTAAN EN VOORKOMEN SOORTEN VAN TUMOREN. Neurochirurgie polikliniek 020 5125114

Hersentumoren INLEIDING ONTSTAAN EN VOORKOMEN SOORTEN VAN TUMOREN. Neurochirurgie polikliniek 020 5125114 Hersentumoren INLEIDING In het hoofd kunnen allerlei soorten gezwellen (= tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die uitgaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren

Nadere informatie

JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker

JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met uitgezaaide kanker van de maag of maag-slokdarm-overgang. Onderzocht wordt of het

Nadere informatie

Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker. Judith Herder 2017

Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker. Judith Herder 2017 Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker Judith Herder 2017 Deze presentatie Enkele feiten over kanker Wat is longkanker nou eigenlijk? Behandeling bij uitgezaaid longkanker

Nadere informatie

Chapter 8. Nederlandse samenvatting

Chapter 8. Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Er is in de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van doelgerichte behandelingen tegen kanker. Helaas wordt ook

Nadere informatie

Moet het meer of kan het minder?

Moet het meer of kan het minder? Radiotherapie: Moet het meer of kan het minder? Liesbeth Boersma, radiotherapeut-oncoloog MAASTRO clinic 20 februari 2016 Disclosures Potential disclosures None Inhoud Waarom wel/geen bestraling? In welke

Nadere informatie

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Uitwendige bestraling van slokdarmkanker in combinatie met chemotherapie, voorafgaand aan een operatie van

Nadere informatie

Hersentumoren;de basis

Hersentumoren;de basis Hersentumoren;de basis Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik Anja Gijtenbeek Neuroloog Radboudumc Nijmegen De basis Inhoud Casus Opbouw hersenen Locatie van functies Ontstaan en beloop klachten

Nadere informatie

7.7.1. Neurologische oncologie

7.7.1. Neurologische oncologie 771 Neurologische oncologie Low-grade infiltratief supratentorieel astrocytoom/oligodendroglioma (uitgezonderd fibrocystisch astrocytoom) Intracranieel ependynoma Anaplastisch astrocytoom/anaplastisch

Nadere informatie

Melanoom: kantekekeningen

Melanoom: kantekekeningen Melanoom: kantekekeningen Prof. Dr. Pol Specenier, MD, PhD Kliniekhoofd Medische Oncologie UZA pol.specenier@uza.be Kanttekeningen Melanoom is meer dan stadium IV Welke therapie eerst en waarom? Wanneer

Nadere informatie

Kwaliteit van de zorg voor patiënten met een glioom: de praktijk getoetst

Kwaliteit van de zorg voor patiënten met een glioom: de praktijk getoetst 134 Kwaliteit van de zorg voor patiënten met een glioom: de praktijk getoetst Quality criteria for glioma care, use in clinical practice: results of a national survey ir. M.A. de Peuter 1, L. van Baest

Nadere informatie

Hersentumoren Radboud universitair medisch centrum

Hersentumoren Radboud universitair medisch centrum Hersentumoren Behandeling in het Radboudumc U bent verwezen naar het Radboudumc vanwege een hersentumor. Onderzoek en behandeling van hersentumoren wordt in het Radboudumc uitgevoerd door een multidisciplinair

Nadere informatie

CROSSFIRE-studie (Alvleesklierkanker) / alvleesklierkanker

CROSSFIRE-studie (Alvleesklierkanker) / alvleesklierkanker CROSSFIRE-studie (Alvleesklierkanker) / alvleesklierkanker Experimenteel onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met alvleesklierkanker waarbij de tumor vanwege de ligging niet door middel

Nadere informatie

CME. Imaging van gliomen. Academy

CME. Imaging van gliomen. Academy CME Beschikbaar 2016-2017 Imaging van gliomen 4-5 ptn E-Learning voor: Neuroradiologen, Neurologen, Neurochirurgen, Radiotherapeuten, medisch-oncologen Accreditatie: NVN, NVRO, NvVN VerNieuwD, Eindredactie:

Nadere informatie

Hodgkin lymfoom 2014. Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge

Hodgkin lymfoom 2014. Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge Hodgkin lymfoom 2014 Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge Wat is Hodgkin lymfoom? Waarom bij mij? Diagnose en stadiumbepaling Behandeling Laattijdige verwikkelingen Lymfomen Ziekte van Hodgkin of Hodgkin

Nadere informatie

Hersentumoren (gliomen) Tien minuten

Hersentumoren (gliomen) Tien minuten Hersentumoren (gliomen) Tien minuten 1. Slecht bericht - Horen dat u een kwaadaardige hersentumor (glioom) hebt is een slecht bericht. - Een glioom is een ernstige vorm van kanker. - Er gaat waarschijnlijk

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van patiënten met een glioom. LWNO: Werkgroep revisie richtlijn gliomen

Diagnostiek en behandeling van patiënten met een glioom. LWNO: Werkgroep revisie richtlijn gliomen Diagnostiek en behandeling van patiënten met een glioom LWNO: Werkgroep revisie richtlijn gliomen Datum 1 e versie richtlijn 2002 Revisie 19 april 2007 Initiatiefnemer: Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie

Nadere informatie

Ontwikkelingen immuuntherapie. C. Steendam C. van der Leest

Ontwikkelingen immuuntherapie. C. Steendam C. van der Leest Ontwikkelingen immuuntherapie C. Steendam C. van der Leest Inhoud Het immuunsysteem De kanker immuniteit cyclus Checkpoint remmers Niet-kleincellige longkanker Kleincellige longkanker (SCLC) Longvlieskanker

Nadere informatie

MOGELIJKE BEHANDELINGEN

MOGELIJKE BEHANDELINGEN Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel MOGELIJKE BEHANDELINGEN PROSTAATKANKER 2 Inhoud Behandelingen bij prostaatkanker... 4 Curatieve behandelingen... 4 Active surveillance... 4 Operatie...

Nadere informatie

hersentumoren Soorten van tumoren Ontstaan en voorkomen

hersentumoren Soorten van tumoren Ontstaan en voorkomen hersentumoren kunnen ook veel eerder of later optreden. Wat dat betreft is er een grote spreiding. Mannen en vrouwen lopen min of meer in gelijke mate het risico een hersentumor te krijgen. Hersentumoren

Nadere informatie

10 e NKI AvL Mammasymposium

10 e NKI AvL Mammasymposium 10 e NKI AvL Mammasymposium Een decennium lokalisatie van het niet palpabele mammacarcinoom M.T.F.D. Vrancken Peeters, Chirurg Netherlands Cancer Institute Antoni van Leeuwenhoek Hospital Amsterdam, The

Nadere informatie

Nieuwe behandelmethoden voor hersentumoren

Nieuwe behandelmethoden voor hersentumoren Nieuwe behandelmethoden voor hersentumoren Tonny Lagerweij VU medisch centrum, Neurochirugie, Neuro-oncology Research Group; t.lagerweij@vumc.nl Moeilijk te genezen Er zijn vele vormen van kwaadaardige

Nadere informatie

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten

Nadere informatie

Samenwerking binnen het UKC Gespecialiseerde behandelteams

Samenwerking binnen het UKC Gespecialiseerde behandelteams Onze zorg voor u Voor het verlenen van optimale zorg aan patiënten met kanker, werkt HMC (Haaglanden Medisch Centrum) samen met het Leids Universitair Medische Centrum (LUMC) binnen het Universitair Kanker

Nadere informatie

CoRPS Kwaliteit van leven data verzamelen endelen met de PROFILES registratie: dikkedarmkanker als voorbeeld Center of Research on Psychology in Somatic diseases Dr. Floortje Mols - Tilburg University

Nadere informatie

Medische Publieksacademie 4 maart 2019

Medische Publieksacademie 4 maart 2019 4 maart 2019 YouTube 1 Ontwikkelingen in de longkankerzorg Dr. Ben Venmans, longarts Dr. Wouter van Geffen, longarts Frits Mostert, persvoorlichter MCL, moderator Programma 19.30 uur Dr. Ben Venmans: Longkanker:

Nadere informatie

Nieuwe middelen voor sarcomen

Nieuwe middelen voor sarcomen Nieuwe middelen voor sarcomen Anneke Westermann, internist-oncoloog AMC Amsterdam Contactdag Sarcomen 26 mei 2018 Vooruitgang behandeling wekedelensarcoom Vooruitgang behandeling botsarcoom Chemotherapie

Nadere informatie

behandelingen-bij-borstkanker/

behandelingen-bij-borstkanker/ https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van

Nadere informatie

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Tumoren van centrale zenuwstelsel Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Metastasen van tumoren van elders In de parenchym van de hersenen In hersenvliezen: leptomeningeale

Nadere informatie

EORTC GCG (eierstokkanker) / eierstokkanker

EORTC GCG (eierstokkanker) / eierstokkanker EORTC 55092-GCG (eierstokkanker) / eierstokkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met eierstokkanker waarbij de kanker weer is toegenomen binnen 6 maanden na de voorgaande chemotherapie.

Nadere informatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Neo-adjuvante chemotherapie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom vooraf chemotherapie? 1 Onderzoeken en afspraken 1 Evaluatie van

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Kanker

Werkstuk Nederlands Kanker Werkstuk Nederlands Kanker Werkstuk door een scholier 1713 woorden 17 januari 2003 7,2 361 keer beoordeeld Vak Nederlands 1 Wat is kanker? Kanker is de derde ergste doodsoorzaak in Nederland. Er zijn meer

Nadere informatie

Systeemtherapie bij erfelijke borstkanker (BRCA mutatie) Hans Wildiers Medisch oncoloog, UZLeuven, MBC

Systeemtherapie bij erfelijke borstkanker (BRCA mutatie) Hans Wildiers Medisch oncoloog, UZLeuven, MBC Systeemtherapie bij erfelijke borstkanker (BRCA mutatie) Hans Wildiers Medisch oncoloog, UZLeuven, MBC Wat is er speciaal aan BRCAm borstkanker? - BRCA = tumor suppresor gen - Zorgt voor herstel van double

Nadere informatie

PATIENTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSFORMULIER

PATIENTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSFORMULIER PATIENTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSFORMULIER Profylactische hersenbestraling (PCI) versus observatie bij radicaal behandelde patiënten met stadium III niet-kleincellig longkanker: Een gerandomiseerde fase

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel HORMONALE THERAPIE Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 4 Vóór de overgang... 4 Tijdens en na de overgang... 5 De verschillende

Nadere informatie

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek

Nadere informatie

Informatie over. Neuro Endocriene Carcinomen. neuro-endocriene carcinomen (NEC) elke NEC is anders

Informatie over. Neuro Endocriene Carcinomen. neuro-endocriene carcinomen (NEC) elke NEC is anders NET-groep Neuro Endocriene Carcinomen elke NEC is anders Informatie over neuro-endocriene carcinomen (NEC) patiëntenfolder Stichting NET-groep www.net-kanker.nl 1 Deze folder gaat over het neuro-endocriene

Nadere informatie

Atypische teratoide/rhabdoide tumor

Atypische teratoide/rhabdoide tumor Atypische teratoide/rhabdoide tumor Wat is een atypische teratoide/rhabdoide tumor? Een atypische teratoide/rhabdoide tumor is een kwaadaardige en agressieve hersentumor die ontstaat uit voorlopercellen

Nadere informatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Neo-adjuvante chemotherapie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom vooraf chemotherapie? 1 Onderzoeken en afspraken 1 Evaluatie van

Nadere informatie

Neurologische oncologie

Neurologische oncologie 7.7.1. Neurologische oncologie Low-grade infiltratief supratentorieel astrocytoom/oligodendroglioma (uitgezonderd pilocytair astrocytoom). Intracranieel ependymoma Anaplastisch astrocytoom/anaplastisch

Nadere informatie

CHAPTER 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING

CHAPTER 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING CHAPTER Een kwaadaardige hersentumor, en dan vooral het Glioblastoma Multiforme (GBM), is een verschrikkelijke vorm van kanker die in Nederland bij ongeveer 300 mensen per jaar wordt ontdekt. Het is een

Nadere informatie

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische

Nadere informatie

Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom M. Wumkes, Medische Oncologie VUmc

Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom M. Wumkes, Medische Oncologie VUmc Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom 2017 M. Wumkes, 21-09-2017 Medische Oncologie VUmc 1 Te bespreken Standaardbehandeling Studiebehandeling Ontwikkeling nieuwe medicijnen

Nadere informatie

Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten

Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten Inhoud Voorwoord... 3 1. Omschrijving... 4 2. Wijze van toediening... 4 2.1 Temozolomide (Temodal ) samen met bestraling en nadien alleen temozolomide...

Nadere informatie

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet.

Het is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet. Werkstuk door een scholier 1583 woorden 23 april 2011 4,9 12 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn KANKER: Ik ga vandaag mijn spreekbeurt houden over kanker om twee redenen. De eerste is dat iedereen kanker

Nadere informatie

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Nieuwe antikanker medicijnen, hoge kosten Waarom ontsporen cellen in ons lichaam? De normale cel bevat 46 chromosomen, ook wel DNA genoemd - het DNA vormt ons genetisch

Nadere informatie

CervISA-studie (Baarmoederhalskanker) / baarmoederhalskanker

CervISA-studie (Baarmoederhalskanker) / baarmoederhalskanker CervISA-studie (Baarmoederhalskanker) / baarmoederhalskanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met (HPV16 positieve) uitgebreide of terugkerende baarmoederhalskanker zonder uitzicht

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Oligodendroglioom

Kinderneurologie.eu.  Oligodendroglioom Oligodendroglioom Wat is een oligodendroglioom? Een oligodendroglioom is een hersentumor die ontstaan is uit hersencellen die normaal zorgen dat er een geleidingslaagje rondom de zenuwvezels in de hersenen

Nadere informatie

AnneClaire GNM Zaman, MSc. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public Health research institute

AnneClaire GNM Zaman, MSc. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public Health research institute AnneClaire GNM Zaman, MSc Dr. Kristien MAJ Tytgat Dr. Angela GEM de Boer Prof. dr. Jean HG Klinkenbijl Prof. dr. Monique HW Frings-Dresen voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public

Nadere informatie

Oncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018

Oncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Net de diagnose gekregen

Net de diagnose gekregen Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze

Nadere informatie

Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet?

Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet? Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet? Symposium Palliatieve zorg: Waar gaat het over? 13.04.2018 Ann Hoeben MD PhD Medisch Oncoloog en Consulent Palliatieve Zorg Therapeutische hardnekkigheid in

Nadere informatie

(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam

(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam (Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam Adjuvante chemotherapie bij rectumcarcinoom in Nederland Geloof Gewoonte Evidence-based medicine

Nadere informatie