Projectvoorstel Activiteiten VN Verdrag om de Hoek: participeren is een werkwoord!

Transcriptie

1 Projectvoorstel Activiteiten VN Verdrag om de Hoek: participeren is een werkwoord! 1. Inleiding In 2010 en in 2011 zijn mede op verzoek van het Ministerie van VWS door de Stichting Inclusie Nederland via de Coalitie voor Inclusie landelijke bijeenkomsten georganiseerd voor alle relevante actoren om aandacht te vragen voor de ratificatie van het VN Verdrag inzake personen met een beperking. 1 Dit Verdrag is in 2007 ondertekend door de Nederlandse regering; ratificatie heeft tot op heden nog niet plaatsgevonden. We zijn nu weer ruim een jaar verder en de wereld om ons heen is sterk aan het veranderen. Gemeenten krijgen een steeds centralere rol binnen de uitvoering van landelijke wetgeving als het gaat om mensen met een beperking. Denk hierbij aan de relatie tussen AWBZ en WMO, de Wet Werken naar Vermogen, Passend Onderwijs en de Jeugdzorg. Binnen deze, maar ook andere terreinen, is het van groot belang dat er gedacht wordt vanuit het VN Verdrag. Immers het op een normale manier, gelijk aan iedereen, deel kunnen nemen in de samenleving staat zowel in deze wetten als het Verdrag centraal. Door op deze manier naar regelgevingen te kijken maar ook de burger aan te spreken op zijn/haar eigen verantwoordelijkheid wordt Nederland een samenleving waar een handicap geen belemmering is om deel te nemen aan de samenleving zowel vanuit de fysieke als ook mentale gedachten. Zoals het zich laat aanzien zal de WMO, als participatie wet, de komende periode alleen nog maar meer uit gaan breiden en zullen gemeenten en burgers dan ook gestimuleerd moeten worden om vanuit deze gedachte te denken maar vooral ook te acteren. We hebben gemerkt dat tijdens de landelijke bijeenkomsten van 2010 en 2011 veel enthousiasme was. 2 Wat we nu ook weten is dat op lokaal niveau de aandacht en het gedachtegoed van het VN Verdrag nog lang niet is ingevoerd. Daarom willen wij dit een reeks regionale bijeenkomsten organiseren met relevante lokale actoren om met hen in gesprek te gaan over het VN Verdrag en de wijze waarop toepassing van de uitgangspunten op lokaal niveau kan worden gerealiseerd. Dit moet ertoe leiden dat mensen met een beperking, gemeenten en regionale organisaties worden gestimuleerd om te denken vanuit het gedachtegoed van het VN Verdrag. Dit met als doel om op lokaal niveau meer draagvlak te creëren voor het denken vanuit het Verdrag én de vergroting van de betrokkenheid van mensen met een beperking bij het tot stand komen van de verschillende wetgevingen. Het direct betrekken van

2 mensen met een beperking en hun organisatie en de lokale actoren is essentieel in de totstandkoming van de inclusieve samenleving. Je kunt namelijk alleen samen tot een inclusieve samenleving komen als iedereen elkaar ziet als gelijkwaardig. De regering heeft te kennen gegeven voornemens te zijn tot ratificatie van het Verdrag over te gaan. Ook heeft de regering regelmatig te kennen gegeven dat, los van de ratificatie, de uitgangspunten van het Verdrag leidend zouden moeten zijn bij het formuleren en uitvoeren van beleid wat direct of indirect raakt aan het leven van mensen met een beperking. Zoals hiervoor als aangegeven is de voorgenomen uitbreiding van de WMO en de decentralisatie van de uitvoering van de Jeugdzorg en Passend Onderwijs een goed voorbeeld van de mogelijkheid hiervan. Met name de uitgangspunten van de WMO, waar participatie, sociale cohesie en zelfredzaamheid als belangrijke kenmerken kunnen worden gezien, bieden een vanzelfsprekende kapstok voor het Verdrag. Tegen deze achtergrond stelt de Coalitie voor Inclusie voor om vooruitlopend op de ratificatie op decentraal niveau reeds te werken aan de toepassing van de uitgangspunten van het Verdrag. Wij willen hiervoor dan ook een voorstel indienen met het verzoek om financiering. 2. Ons voorstel In vervolg op de bijeenkomsten in 2010 en 2011, die centraal waren georganiseerd in respectievelijk Den Haag en Utrecht, is voor 2012/2013 vanwege de lokale inbedding, aansluiting bij de WMO én de link met de nieuwe rol van de gemeenten, gekozen voor een decentrale aanpak, met als werktitel VN Verdrag om de hoek: participeren is een werkwoord!. De aanpak bestaat uit het organiseren van 12 regionale bijeenkomsten om de uitgangspunten van het VN Verdrag te vertalen in naar de praktijk en een basis te bieden voor implementatie op lokaal niveau. Hierbij zal ingezoomd worden op de verschillende wetgevingen waar de gemeenten qua uitvoering nu al verantwoordelijk voor zijn dan wel worden en de rol van de burgers en lokale organisaties om samen met gemeenten de implementatie gestalte te geven. Daarbij is de WMO, zowel in zijn huidige versie als de toekomstige uitgebreide versie, het uitgangspunt vanwege de directe relatie met het bevorderen van participatie en het investeren in sociale cohesie op lokaal niveau. Wij kiezen voor deze regionale aanpak omdat het dan ook echt mogelijk is om te kijken naar de lokale praktijk. Door de juiste actoren te vinden en deze bij elkaar te brengen wordt draagvlak gecreëerd om vanuit de uitgangspunten van het Verdrag te denken. Hierbij is het dan wel belangrijk dat vanuit het project 2

3 ook gekeken wordt op welke wijze alle actoren een voordeel hebben bij het op deze manier denken. Immers als niet alle partijen profiteren dan zal de partij die het minst profiteert al snel afhaken. Vanuit het gedachtegoed van de WMO en het Verdrag zal de burger dus ook veel meer gestimuleerd moeten worden om eigen verantwoordelijkheid te nemen én zullen gemeenten en organisaties veel meer de eigen kracht van de burger moeten verstreken in plaats van de zorg over te willen nemen dan wel belemmeringen op te werken om deze eigen verantwoordelijkheid te versterken. Door op deze manier het project in te steken wordt het voor alle actoren helder wat de gevolgen zijn van het toepassen van het gedachtegoed van het Verdrag. Wij hebben verder bewust gekozen voor regionale bijeenkomsten omdat uit ervaring blijkt dat bij persoonlijk contact tussen actoren er uitwisseling ontstaat over ervaringen en mensen elkaar nadien ook weten te vinden. Naast de bijeenkomsten zullen we via bestaande communicatiekanalen (website en Twitter, LinkedIn, Facebook) en via de ontwikkeling van e-communities kennis en praktijken zullen worden uitgewisseld. 3. Kader Recent zijn/worden al acties ondernomen gericht op de hiervoor gesignaleerde behoeftes: 1. Via de website van de Coalitie voor Inclusie en via diverse publicaties en kleinschalige initiatieven wordt de kennis over het Verdrag en zijn toepassingsmogelijkheden verspreid. 2. De bijeenkomst in december 2011 voor nationale politici en daarna voor diverse belangstellenden heeft de positie van Nederland in een internationale context geplaatst Met beleidsbepalers wordt, vooral in 1-op-1 situaties, gesproken over de ratificatie van het Verdrag. Daardoor ontstaat een steeds scherper beeld over de mogelijke actuele belemmeringen in dit ratificatieproces (verzet tegen internationale Verdragen in zijn algemeenheid omdat het hier internationale i.p.v. nationale Verdragen betreft, verzet omdat toepassing van internationale Verdragen betekent politiek bedrijven via de rechtbank i.p.v. via de politieke arena, verzet omdat met name de financiële gevolgen van ratificatie als onbeheersbaar en in ieder geval te snel te groot worden gezien etc.) 3 Zie het verslag op: 3

4 4. Steeds meer partijen, zoals gemeentes of professionele organisaties, zijn op dit moment al actief op zoek naar mogelijkheden om het Verdrag in eigen beleid te vertalen. 5. Diverse gemeentes die bijvoorbeeld Agenda 22 hebben geadopteerd geven te kennen dit te willen omzetten in beleid in overeenstemming met het Verdrag. Daarbij wordt nadrukkelijk aangesloten bij bestaande initiatieven, zoals vaak passend in het WMO beleid, maar is verbreding naar aanpalende gebieden noodzakelijk. Met name de punten 3 t/m 5 sluiten aan op het voorliggende voorstel. We zullen hier dan ook verder op voortborduren. 4. Doel Doel van deze aanpak is: De bewustwording rondom nut en noodzaak van het Verdrag te bevorderen en partijen op lokaal niveau te ondersteunen in het toepassen van dit Verdrag binnen de op gemeentelijk niveau geldende weten regelgeving waarbij specifiek wordt aangesloten bij beleidsontwikkeling en activiteiten in het kader van de WMO Strategie voor aanpak In 2012/2013 worden 12 regionale bijeenkomsten georganiseerd. Daarbij is het van belang dat deze regionale bijeenkomsten worden georganiseerd in een samenwerking van de betrokken regionale organisaties. Hiertoe wordt binnen de achterban van de Coalitie gezocht naar regionale trekkers die met relatief geringe ondersteuning vanuit de Coalitie deze bijeenkomsten voor hun rekening zullen nemen. De kennis en ervaring die is opgedaan in de Campagne VN Verdrag Waarmaken, die in 2011 is uitgevoerd door de Coalitie voor Inclusie, zal hierin gebruikt worden. Voor de algehele coördinatie van de bijeenkomsten en ondersteuning van de regionale trekkers is het noodzakelijk om binnen de Coalitie een projectcoördinator aan te trekken. Deze coördinator en regionale trekkers zullen worden bijgestaan door een projectgroep, bestaande uit leden voortkomend uit de achterban van de Coalitie. Het streven is dat deze bijeenkomsten per provincie worden georganiseerd 5 maar hiervan kan om pragmatische redenen worden afgeweken. 4 Het VN Verdrag is geen voorwaarde om tot lokaal inclusief beleid te komen maar biedt wel het referentiekader en straks, na ratificatie, ook het juridisch kader daarvoor. 5 Ook hiervoor geldt dat aangesloten zal worden op actuele ontwikkelingen maar ook gekeken zal worden welke lokale partners al eerder in de Campagne VN Verdrag Waarmaken hebben meegewerkt. 4

5 Om een diversiteit aan lokale VN praktijk te realiseren wordt via verschillende ingangen geprobeerd om de vruchtbare bodem die er lokaal is te bewerken voor het VN Verdrag. Zo kennen we gemeenten die al een rijke ervaring hebben op het gebied van Agenda 22, zijn er gemeenten die zelf hun beleid langs de lat van het VN Verdrag willen leggen en lokaal willen ratificeren, zullen er door CGraad en Programma VCP lokale bijeenkomsten rondom de WMO georganiseerd worden etc. We zetten niet in op 1 manier van werken maar sluiten aan bij de kansen die er lokaal. Samen met de regionale trekkers zal de coördinator de hoofdopzet en inhoud voor de regionale bijeenkomsten ontwikkelen. Op basis daarvan kunnen de lokale trekkers samen met de betrokken lokale partijen regio specifieke invulling geven aan de eigen regionale bijeenkomsten. Op basis van de regionale voorstellen kan budget worden toegewezen aan de afzonderlijke bijeenkomsten. Van belang daarbij zal zijn dat er een brede groep mensen wordt bereikt, zowel mensen met een beperking als ook maatschappelijke partijen die in de uitvoering van lokaal beleid met het VN Verdrag ( denk aan werkgevers, leraren, ondernemers, sportclubs etc. ) te maken krijgen. Dit naast gemeenten, belangenorganisaties en andere lokale stakeholders. 6. Fasering aanpak De fasering van de aanpak ziet er als volgt uit: Fase 1 ( 1 september - 1 november 2012) Opstart - Opzetten organisatie (waaronder werving projectcoördinator, werving regionale trekkers, werving leden projectgroep) - Inventariseren welke lokale ontwikkelingen er waar al zijn en waarbij aangesloten kan worden. - Ontwikkelen van de hoofdopzet en inhoud van de regionale bijeenkomsten - Opstellen procesplan voor uitvoering regionale bijeenkomsten Fase 2 (1 november januari 2013) Voorbereiding - Uitwerken van de hoofdopzet naar specifieke invulling voor de afzonderlijke regionale bijeenkomsten en voorbereiden van de bijeenkomsten - Waar mogelijk al aansluiten bij de lokale activiteiten, bijvoorbeeld rondom de lokale bijeenkomsten die Programma VCP ism de CG-raad gaan uitvoeren. - Ontwikkelen monitoringsysteem en infrastructuur 5

6 Fase 3 (1 januari mei 2013) Uitvoering - Regionale bijeenkomsten vinden plaats - Ondersteuning bij monitoring Fase 4 (1 mei 1 juli 2013) Afronding - Afronding met lokale samenwerkingspartners - Verslag - Rapportage monitoring - Vervolg en monitoring gemaakte afspraken. 6 Fase 1. Opstart Opzetten organisatie bijeenkomsten Het initiatief voor de organisatie ligt bij het bestuur van de Stichting Inclusie Nederland (StIN). Zij zal een projectcoördinator aantrekken voor de aansturing en coördinatie van het project. Rol en taken van de projectcoördinator zijn: - (Eind)verantwoordelijk voor de organisatie van de regionale bijeenkomsten - Analyseren welke lokale ontwikkelingen van belang zijn waarbij aangesloten kan worden - Aantrekken van de lokale trekkers om met hen hoofdopzet en invulling van de bijeenkomsten op te stellen - Opstellen van een hoofdopzet van de regionale bijeenkomsten inclusief procesplan en toolkit. - Stimuleren en ondersteunen lokale trekkers om deze hoofdopzet te vertalen naar de eigen regionale bijeenkomst en deze bijeenkomsten te organiseren - Verantwoording aan het bestuur van de StIN over voortgang en resultaten werkzaamheden en financiën. In deze fase stellen projectcoördinator en lokale trekkers gezamenlijk een plan op voor de inhoud en hoofdopzet van de regionale bijeenkomsten. Onderdeel hiervan is een procesplan/toolkit voor de uitvoering van deze regionale bijeenkomsten. Deze toolkit biedt de lokale trekkers de basis voor de verdere uitwerking van de afzonderlijke bijeenkomsten, toegesneden naar de lokale situatie en in samenwerking met lokale organisaties. Opzet bijeenkomsten en procesplan/toolkit worden begeleid door de projectgroep ter goedkeuring en worden ter vaststelling voorgelegd aan het bestuur StIN. 6 De kosten hiervan zijn niet in het project meegenomen. In een vervolgproject zal gekeken worden op welke wijze dit kan worden geborgd 6

7 Resultaten: a. Aanstellen projectcoördinator b. Aanstellen lokale trekkers c. Analyse lokale ontwikkelingen en kansen om aan te sluiten bij lokale ontwikkelingen en initiatieven. d. Hoofdopzet uitvoering regionale bijeenkomsten inclusief procesplan en toolkit e. Instellen projectgroep f. PR en bekendheid geven aan het voornemen om in lokale bijeenkomsten het VN Verdrag verder bekend te maken. Fase 2. Voorbereiding Uitwerken hoofdopzet naar de afzonderlijke regionale bijeenkomsten- In deze fase werken de lokale trekkers de hoofdopzet uit naar een plan voor de eigen regionale bijeenkomst. Dit doen zij in nauwe samenwerking met lokale organisaties en richten zich op de meer specifieke vragen die bij de regionale achterban leven. De lokale trekkers organiseren de eigen regionale bijeenkomst en stellen hiervoor op basis van het generieke plan een eigen projectplan op. De organisatie vindt plaats in nauwe samenwerking met lokale partijen. De projectcoördinator zorgt voor afstemming en ondersteunt de lokale trekkers. Resultaten: a. 12 Lokale plannen voor regionale bijeenkomsten Fase 3. Uitvoering Regionale bijeenkomsten vinden plaats. De regionale bijeenkomsten vinden in het voorjaar van 2013 plaats (1 januari mei 2013). De resultaten van de bijeenkomsten worden vastgelegd en gedeeld met de andere trekkers om niet alleen informatie te brengen, maar ook signalen op te halen en om te leren voor het verdere proces van implementatie. De bijeenkomsten hebben daarom niet alleen tot doel informatie over te dragen, maar vooral ook om lokale organisaties met elkaar in contact te brengen en de basis te leggen voor een lokaal netwerk dat na de bijeenkomst zich blijft inzetten voor de verdere implementatie. Daarbij wordt vanzelfsprekend waar mogelijk aangesloten bij lokale of regionale reeds bestaande initiatieven en wordt voor inbedding gezorgd binnen de WMO. 7

8 Vastleggen resultaten en monitoring. Parallel aan de bijeenkomsten wordt gewerkt aan een gemeenschappelijk vastleggen van de resultaten en een systeem van monitoring voor het vervolgproces. Deze monitoring heeft nadrukkelijk niet tot doel slechts te monitoren, d.w.z. feitelijk vastleggen van stand van zaken, maar heeft als doel om te dienen als kennisbasis voor partijen om ervaringen te delen en van elkaar te leren in het implementatieproces van de inclusie. De verslaglegging van de regionale bijeenkomsten vormt de basis voor het monitoringsysteem wat vervolgens ook als schaduwmonitoring kan dienen na de ratificatie van het Verdrag. Om tussentijds vast te kunnen stellen of deze resultaten worden behaald zullen in eerste instantie alle bijeenkomsten worden voorzien van een resultaatmeting. Daarnaast zal het monitoringssysteem per half jaar een voortgangsrapportage opleveren. Resultaten: a. Uitvoering 12 regionale bijeenkomsten zoals beschreven in het projectplan b. Lokaal monitoringsysteem waarmee (in 2013 e.v.) de gewenste en toegezegde ontwikkelingen gevolgd kunnen worden. Dit systeem biedt tegelijkertijd de infrastructuur die kan worden ingezet voor de monitoring, nadat ratificatie heeft plaatsgevonden. Overigens kan ook zonder de landelijke ratificatie nog wel steeds gemonitord worden op welke wijze gemeenten invulling geven aan de uitgangspunten van het Verdrag. c. Meer kennis bij alle betrokkenen over de inhoud van het Verdrag en zijn toepassingsmogelijkheden laten ontstaan en op welke wijze deze kennis gekoppeld kan worden aan de huidige regionale en lokale politieke agenda met nadruk op koppeling aan (transities rondom de) WMO. d. Meer lokale samenhang laten ontstaan tussen alle betrokkenen zodat een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het proces kan worden genomen. e. Meer structuur in de wijze waarop lokaal met dit proces wordt omgegaan zoals afspraken rondom regievoering en ondersteuning. f. Lokale overheden ontwikkelen, vooruitlopend op ratificatie, eigen beleid in overeenstemming met de uitgangspunten van het Verdrag. Hierbij zullen zij dit met name verwerken in bestaande beleid dan wel regelingen waar zij de verantwoordelijkheid voor krijgen. g. Meer kennis verzamelen en verspreiden over de wijze waarop Inclusie in dit verband op geleide van het Verdrag in de praktijk gestalte kan krijgen passend bij het huidige lokale en regionale instrumentarium zoals Jeugdzorg, AWBZ/WMO, WWB en datgene wat i.h.k.v. Agenda 22 is ontwikkeld. 8

9 Fase 4. Afronding De afronding van het project bestaat uit de gezamenlijke verslaglegging van de resultaten van de regionale bijeenkomsten en voorleggen hiervan aan het bestuur van de StIN en leden van de Coalitie. Samen met de uitkomsten van het monitoringsysteem vormt dit de basis voor het programma voor de Coalitie in 2013/2014. Resultaten: - Eindverslag - Consultatie leden Coalitie voor Inclusie - Rapportage monitoringssysteem 7. Organisatie De organisatie voor de uitvoering van het project VN Verdrag om de hoek zien wij als volgt: Bestuur Stichting Inclusie Nederland (StIN) Het bestuur van de StIN is verantwoordelijk voor het gehele project en legt verantwoording af aan het ministerie van VWS qua financiële en resultaat gerelateerde afspraken en aan de Coalitie voor Inclusie voor de inhoudelijke en strategische processen en resultaten. Projectcoördinator De projectleiding is in handen van een projectcoördinator. De projectcoördinator is verantwoordelijk voor het structureren van de processen en ontwikkelt, samen met de lokale projectleiders, de kaders waarbinnen de lokale activiteiten in dit verband worden vorm gegeven. Hij/zij is bevoegd voor het aangaan van financiële verplichtingen zoals die in de door het bestuur van de StIN goedgekeurde begroting behorend bij het algemene projectplan en in het lokale projectplan zijn omschreven. De projectcoördinator wordt aangesteld door het bestuur van de StIN en legt verantwoording af aan het bestuur. Regionale trekkers De regionale bijeenkomsten worden georganiseerd door lokale trekkers die geworven worden vanuit de achterban van de Coalitie. De lokale trekkers zijn binnen de aangegeven kaders en onder verantwoordelijkheid van de projectcoördinator verantwoordelijk voor de lokale initiatieven. De bevoegdheid voor het aangaan van financiële verplichtingen i.h.k.v. bestedingen van de middelen zoals die zijn verworven voor dit project ligt bij de projectcoördinator. Derhalve 9

10 behoeven deze lokale plannen de instemming van de projectcoördinator. Projectgroep De projectcoördinator en regionale projectleiders zullen worden bijgestaan door een projectgroep, bestaande uit o.a. de achterban van de Coalitie. 8. Risico s Het project kent de volgende risico s en de daarbij oplossingen: Samenstelling aanwezigen regionale bijeenkomsten: het is belangrijk dat bij de bijeenkomsten ook personen aanwezig zijn die het Verdrag kennen maar in ieder geval ook het gedachtegoed erachter onderschrijven. Daarnaast gaat het er vooral om om mensen te vinden die ook na de bijeenkomst lokaal/regionaal de beweging die op gang is gebracht kunnen doorzetten. In de algemene projectopzet zal hieraan aandacht besteed worden.. Veranderingen van het Rijksbeleid: het huidige demissionaire kabinet heeft een lijn ingezet om te komen tot ratificatie van het Verdrag. De verwachting is dat ook een toekomstig kabinet dit zal gaan doen. Dus het risico is verwaarloosbaar. 10