Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs"

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs Oplegnotitie 10 oktober 2003

2 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq

3 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs Oplegnotitie 10 oktober 2003

4 Colofon Uitgegeven door: Adviesdienst Verkeer & Vervoer Informatie: Monique van Raamsdonk Telefoon: Fax: Onderliggend rapport uitgevoerd door: TNO Arbeid Opmaak: Monique van Raamsdonk Datum: 10 oktober Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

5 Inhoudsopgave INLEIDING RESULTATEN ADVIES...12 BIJLAGE Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

6 6 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

7 1. Inleiding De afdeling Vervoermiddelen (VM) van het Directoraat Generaal Goederenvervoer heeft aan AVV het verzoek gedaan onderzoek te laten uitvoeren naar de risicofactoren van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs. TNO-Arbeid heeft het onderzoek aan de hand van een door AVV ontwikkelde onderzoeksopzet uitgevoerd en heeft ook het onderhavige eindrapport geschreven. Bij de begeleiding en supervisie van het onderzoek heeft AVV intensief samengewerkt met medewerkers van de afdeling Vervoermiddelen en de afdeling Transport en Infrastructuur van DGG. In deze oplegnotitie staan de belangrijkste resultaten vermeld en wordt nader ingegaan op de mogelijkheden die de onderzoeksresultaten bieden voor het ontwikkelen van beleid. Aanleiding Vermoeidheid bij chauffeurs wordt internationaal als een van de belangrijkste oorzaken van het ontstaan van verkeersongevallen met vrachtauto s gezien. Er bestaan meerdere definities van vermoeidheid: gaat het bijv. alleen om achter het stuur in slaap gevallen chauffeurs of ook om chauffeurs die door vermoeidheid minder alert zijn geworden? Daarnaast is vermoeidheid moeilijk direct te meten: er bestaan geen blaaspijpjes voor zoals bij alcoholcontrole. Om deze twee redenen zal waarschijnlijk nooit goed achterhaald kunnen worden wat de werkelijke omvang van het probleem van vermoeidheid is. Wanneer de resultaten van buitenlands diepte-onderzoek vertaald worden naar de Nederlandse situatie, dan vallen er naar schatting jaarlijks tussen de 18 en 44 doden mede vanwege het feit dat vrachtautochauffeurs vermoeid waren. Doelstelling Het doel van het project was om vast te stellen waardoor vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs ontstaat. De uitkomsten van het onderzoek dienen DGG inzicht te verschaffen in de (achterliggende) oorzaken van het ontstaan van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs, zodat effectief beleid gevoerd kan worden om vermoeidheid tegen te gaan. Aan TNO- Arbeid zijn de volgende vragen gesteld: Door welke factoren wordt vermoeidheid bij Nederlandse chauffeurs in het beroepsgoederenvervoer veroorzaakt? Wat is met name de invloed van de leefstijl en de arbeids- en rusttijden op het ontstaan van vermoeidheid? In welke mate komen de gevonden risicofactoren voor? Welke risicogroepen (naar deelmarkt en persoonskenmerken) kunnen er onderscheiden worden? In het onderzoek is een onderscheid aangebracht in twee typen vermoeidheid. Enerzijds is gekeken naar chronische vermoeidheid. Chronische vermoeidheid is een toestand waarin iemand verkeert, en die leidt tot een verminderde handelingsbekwaamheid (verslechtering in motoriek, waarneming, aandacht en beslisvaardigheid) en 7 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

8 handelingsbereidheid (verslechterde motivatie en stemming). Anderzijds is gekeken naar acute vermoeidheid: het daadwerkelijk (bijna) in slaap vallen achter het stuur. 8 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

9 2. Resultaten Het meest in het oog springende resultaat is wel dat arbeidstijden en ook rijtijden - onder de huidige regelgeving - nauwelijks direkt van invloed zijn op de mate waarin chauffeurs zich vermoeid voelen. Chauffeurs die relatief veel uren maken (±60-65 uur arbeidstijd per week) voelen zich niet vermoeider dan bestuurders die relatief weinig uren (±52-56 uur arbeidstijd per week) maken. Wel is het zo dat chauffeurs die regelmatig (te) lang achter het stuur zitten (dit zijn met name de op internationale bestemmingen rijdende chauffeurs) wat vaker aangeven ook daadwerkelijk achter het stuur in slaap te zijn gevallen. Daarnaast is het zeer opvallend dat ondanks het feit dat chauffeurs gemiddeld veel langer werken dan de gemiddelde werkende Nederlander (per week zo n 16 uur langer), zij zich niet vermoeider voelen dan die gemiddelde werkende Nederlander. Indirect spelen lange arbeidstijden echter wel een rol bij het ontstaan van vermoeidheid. Het lang van huis moeten zijn en de vaak onregelmatige diensten die men moet draaien, hebben negatieve consequenties voor de privé sfeer. Uit het onderzoek blijkt dat de wederzijdse invloed van werk en privé behoort tot de belangrijkste factoren die het ontstaan van vermoeidheid in de hand werken. De factoren die samenhangen met chronische vermoeidheid zijn, in afnemende mate van samenhang: de geringe vaardigheidsmogelijkheden in het werk, niet rustig de tijd nemen om te eten, slaapproblemen, slechtere algemene gezondheid, het hebben van kinderen, medicijngebruik, grote druk van werktijden op privé leven, roken, grote druk privé omstandigheden op het werk, niet dagelijks 2 ons groenten eten. Binnen deze aspecten verschillen vrachtautochauffeurs niet van de gemiddelde Nederlandse werknemer in leefstijl (tijd nemen om te eten, dagelijks 2 ons groenten eten, roken) en medicijngebruik. Daarentegen hebben vrachtautochauffeurs wel minder ontplooiingsmogelijkheden in het werk, hebben ze vaker en/of meer gezondheidsproblemen en slaapproblemen, en hebben ze vaker kinderen. Naast de belangrijkste voorspellers voor het ontstaan van chronische vermoeidheid, is ook gekeken wat de beste voorspellers zijn voor het feit dat men wel eens (bijna) daadwerkelijk achter het stuur in slaap valt (acute vermoeidheid). De factoren die samenhangen met acute vermoeidheid zijn, in afnemende mate van samenhang: slechtere algemene gezondheid, 9 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

10 de hoeveelheid alcohol die men per week drinkt 1, een als goed ervaren klimaat in de cabine, vaker overtreden van de arbeidstijden en/of de rijtijden, onder het rijden met veel andere zaken bezig is (bijv. mobiel telefoneren), niet dubbelbemand rijden, het vaker hebben van werkoverleg, het niet hebben van een vaste aanstelling. Alleen bij het ontstaan van acute vermoeidheid is er, zoals reeds eerder gemeld, dus een directe relatie tussen de arbeids- en rijtijden en het ontstaan van slaapgevoelens. En blijkbaar kan het klimaat in de cabine ook té goed zijn, waardoor iemand in slaap valt. Voor de samenhang tussen werkoverleg en een vaste aanstelling met het optreden van acute vermoeidheid is geen verklaring gevonden. Veel van de gevonden aspecten zijn gebonden aan het werk van de vrachtautochauffeurs, waardoor zij hierop dus niet te vergelijken zijn met de gemiddelde Nederlandse werknemer. Voor twee aspecten kan dit wel. De alcoholconsumptie is onder vrachtautochauffeurs lager dan gemiddeld onder Nederlandse werknemers. Daarnaast hebben vrachtautochauffeurs, zoals bij chronische vermoeidheid reeds vermeld, vaker en/of meer gezondheidsproblemen dan de gemiddelde Nederlandse werknemer. Tenslotte is er gekeken of er risicogroepen zijn waarbij vermoeidheid een extra grote rol speelt. Het blijkt dat er geen grote verschillen zijn in de mate waarin chauffeurs van de vooraf veronderstelde risico groepen (internationale chauffeurs, chauffeurs van tankwagens en gevaarlijke stoffen, chauffeurs van bederfelijke waar, chauffeurs die veel laden en lossen en de eigen rijders) vermoeid raken. Wel is het zo dat de internationale chauffeurs vaker dan in de andere groepen achter het stuur in slaap vallen. Hoewel er verder geen opvallende verschillen zijn in de mate waarin de verschillende groepen chauffeurs vermoeid raken, zijn er wel verschillen in risicofactoren waar te nemen. Internationale chauffeurs hebben betere vaardigheidsmogelijkheden dan de overige groepen chauffeurs. Internationale chauffeurs nemen vaker dan de andere chauffeurs rustig de tijd om te eten. Internationale chauffeurs en chauffeurs met bederfelijke waar hebben meer dan gemiddeld slaapproblemen. Chauffeurs die veel laden en lossen hebben minder dan gemiddeld slaapproblemen. Eigen rijders beoordelen hun eigen gezondheid positiever dan de andere groepen chauffeurs en gebruiken minder vaak medicijnen. Vooral internationale chauffeurs vinden dat hun werktijden een grote druk op hun privé-leven leggen. 1 Dit wil niet zeggen dat men dronken achter het stuur zit, maar dat mensen die gewoon zijn meer alcohol te nuttigen minder goed slapen, minder fit zijn en daardoor achter het stuur in slaap vallen. 10 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

11 Het klimaat in de cabine wordt vooral door chauffeurs die veel laden en lossen als slecht bestempeld. Internationale chauffeurs, eigen rijders en chauffeurs van bederfelijke waar hebben langere werkweken dan gemiddeld (als gevolg van langere werkdagen en meer dagen per week). Ook werken zij vaker onregelmatig en meer in het weekend en s nachts. Chauffeurs die veel laden en lossen hebben juist een kortere werkweek en dag dan gemiddeld, een langer weekend, en minder nachtwerk en onregelmatig werk. Chauffeurs van gevaarlijke stoffen en chauffeurs van bederfelijke waar rijden vaker dan gemiddeld dubbelbemand, maar ook in deze groepen gebeurt het niet vaak (resp. 13% en 12%). Deze verschillen impliceren dat, wanneer maatregelen bedacht worden om vermoeidheid onder vrachtautochauffeurs terug te dringen, er accentverschillen tussen de deelmarkten zullen zijn. 11 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

12 3. Advies De resultaten geven aan dat de directe oorzaken van het ontstaan van vermoeidheid vooral gezocht moeten worden in het privé leven van chauffeurs en hun leefstijl. Daar deze aspecten niet tot het directe domein van Verkeer & Waterstaat gerekend kunnen worden, zal het niet eenvoudig zijn om effectief beleid te ontwikkelen. Een extra complicerende factor is nog dat er verschillen bestaan tussen de deelmarkten. Dit alles wil echter niet zeggen dat er geen aangrijpingspunten voor beleidsontwikkeling zouden zijn. Indirect zijn de arbeidsomstandigheden en de arbeidstijden (inclusief de rijtijden) bijvoorbeeld wel van invloed op het ontstaan van vermoeidheid. Dat vrachtautochauffeurs zich niet vermoeider voelen dan de gemiddelde werkende Nederlander en hun leefstijl niet sterk afwijkt van die van de gemiddelde werkende Nederlander, is geen argument om niets te doen. Wanneer iemand achter zijn bureau in slaap valt, heeft dat immers veel minder ernstige gevolgen dan wanneer iemand achter zijn stuur in slaap valt. Schagen (SWOV, 2003) noemt in haar rapport Vermoeidheid achter het stuur vijf mogelijkheden om vermoeidheid te bestrijden. Deze zijn: voorlichting, weginrichting, detectie- en waarschuwingssystemen, wet en regelgeving (op het gebied van rijtijden en arbeids- en rusttijden), fatigue management programma s. Deze mogelijkheden komen hieronder aan de orde. Voorlichting Gelet op de uitkomsten van het onderzoek lijkt in de eerste plaats gezocht te moeten worden in de richting van voorlichting (inclusief educatie). Ons advies aan DGG is om de voorlichting over vermoeidheid te organiseren, in nauwe samenwerking met de diverse branche-organisaties. Veel chauffeurs weten niet welke factoren van invloed zijn op het ontstaan van vermoeidheid. Vaak wordt alleen gedacht aan rijtijden. Uit dit onderzoek blijkt echter dat het overtreden van arbeidstijden en/ of rijtijden alleen van invloed is op het (bijna) acuut in slaap vallen achter het stuur, naast een aantal andere factoren. Een ongezonde leefstijl, slaapproblemen, gezondheidsproblemen en de thuissituatie hebben namelijk ook grote invloed op de mate waarin men vermoeid is, zowel chronisch als acuut. Voorlichting maakt vrachtautochauffeurs (en hun werkgevers) bewust van de invloed die deze factoren op hun mate van vermoeidheid hebben, en hoe zij hiermee om kunnen gaan. Naast de overdracht van kennis, is het van belang dat de voorlichting zich richt op attitudeverandering. Hierbij moet vooral gedacht worden aan het bevorderen van een positieve attitude ten opzicht van een gezonde leefstijl. Om die attitudeverandering te kunnen bewerkstelligen is voorlichting alleen onvoldoende. Het aspect vermoeidheid zou 12 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

13 eveneens een belangrijke plaats moeten krijgen in het curriculum van de beroepsopleiding. De factoren van invloed op vermoeidheid komen in verschillende mate voor binnen de verschillende deelmarkten. Per deelmarkt kan in de voorlichting dus extra aandacht worden besteed aan de voor deze deelmarkt extra relevante aspecten. Dit betekent dat voor internationale chauffeurs, eigen rijders en chauffeurs van bederfelijke waar (en hun werkgevers) het belang van de wettelijke arbeids- en rusttijden benadrukt wordt. Voor internationale chauffeurs en chauffeurs van bederfelijke waar zijn slaapproblemen ook een punt van extra aandacht. Voor alle groepen chauffeurs behalve de internationale, is het rustig de tijd nemen om te eten punt van aandacht. Fatigue management programma s Op termijn kan ook veel effect verwacht worden van de introductie van fatigue management programma s. Het idee hierbij is dat vermoeidheid niet alleen een probleem van de chauffeur is, maar van het hele bedrijf. Zo is het bijv. uitermate belangrijk dat ook de ritplanner het belang van het vermoeidheidsaspect juist weet in te schatten. In Australië, de Verenigde Staten en Canada heeft men reeds ervaring met fatigue management programma s. De introductie van dergelijke programma s kan parallel lopen aan programma s die gericht zijn op het bevorderen van safety culture. Ook bij fatigue management programma s kan per deelmarkt extra nadruk gelegd worden op bepaalde risicofactoren. Bijvoorbeeld op het inplannen van voldoende tijd om te eten bij nationale chauffeurs, en op het realistisch plannen van een internationale rit, zodat arbeidstijden niet overschreden worden. Ons advies aan DGG is tweeledig. Enerzijds adviseren wij DGG om onderzoek naar de Nederlandse mogelijkheden voor dergelijke programma s te doen. Allereerst zal hiervoor in meer detail gekeken moeten worden wat er top heden in het buitenland bekend is over de implementatie en effecten van fatigue management programma s. Daarnaast adviseren wij DGG om eventuele initiatieven vanuit de branche om tot een dergelijk programma te komen, te stimuleren. Wet- en regelgeving Het is en blijft van groot belang dat de rijtijden en arbeidstijden minder vaak overschreden worden. Vanwege het feit dat vooral de chauffeurs die op internationale bestemmingen rijden nogal eens achter het stuur in slaap vallen, en deze groep chauffeurs ook de langste en meest onregelmatige werkdagen en weken heeft, zou de handhavingsinspanning in geheel Europa verhoogd moeten worden. Wij adviseren DGG dan ook zich in de relevante gremia hiervoor in te zetten. 13 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

14 Mogelijk valt met behulp van wet- en regelgeving ook nog het een en ander te doen de kwaliteit van de slaapaccommodatie onderweg. Het is niet zozeer de slaapplaats in de cabine die oncomfortabel zou zijn, maar tamelijk veel chauffeurs hebben last van lawaai uit de omgeving en men voelt zich op parkeerplaatsen vaak niet al te veilig. Wij adviseren DGG zich ook hiervoor in te zetten bij de relevante (nationale en internationale) partijen. Weginrichting en detectie- en waarschuwingssystemen Het zal niet eenvoudig zijn om het aantal ongevallen door vermoeidheid te doen dalen door het verbeteren van de weginrichting. Bekend zijn de ribbelmarkeringen waadoor het voertuig gaat trillen indien men van de rijbaan geraakt. Ribbelmarkeringen kunnen echter lang niet overal aangebracht worden. Als alternatief zouden Lane Departure Warning Assistant (LDWA) systemen geïntroduceerd kunnen worden. Deze systemen waarschuwen bestuurders indien zij onbedoeld van de rijbaan dreigen te geraken en zijn reeds verkrijgbaar. Uit recent onderzoek dat in opdracht van AVV is uitgevoerd, is gebleken dat de systemen die op dit moment verkrijgbaar zijn, potentieel een behoorlijke bijdrage kunnen leveren aan de verbetering van de verkeersveiligheid. Echter, dit positieve effect wordt niet op korte termijn verwacht, omdat 100% penetratie voorlopig niet reëel lijkt, het systeem niet in alle gevallen een ongeval kan voorkomen en verwacht wordt dat op de lange termijn een deel van het positieve effect teniet zal worden gedaan. Meer onderzoek gericht op de verbetering van LDWA-systemen is dus nog nodig. Ons advies aan DGG is dit onderzoek te stimuleren, faciliteren en/ of financieren. Wat voor LDWA geldt, geldt in feite ook voor de vermoeidheidsdetectie- en waarschuwingssystemen. Internationaal wordt veel waarde gehecht aan dergelijke detectie- en waarschuwingssystemen. De verwachting is dat door de introductie van dergelijke systemen veel ongevallen door hypo vigilantie (vermoeidheid en afleiding) vermeden kunnen worden. Dat chauffeurs er op zouden gaan rijden, wordt door de deskundigen niet verwacht. Er zijn al zeer veel producten op de markt die pretenderen vermoeidheid te kunnen detecteren. Helaas zijn er nog geen apparaten bij die goed functioneren. Te vaak geven ze een alarm wanneer dat niet moet en geven ze geen alarm wanneer dat wel moet. In Europees verband wordt onderzoek verricht naar een betrouwbaar systeem. Dit is het AWAKE-project. Ons advies aan DGG is om ook dit onderzoek te stimuleren, faciliteren en/ of financieren. 14 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

15 Bijlage Methode Op basis van een literatuurstudie en hetgeen reeds ontwikkeld was door AVV, heeft TNO-Arbeid 12 causale relaties (scenario s) over het ontstaan van vermoeidheid opgesteld. Een voorbeeld is: ongezonde leefstijl slechte algemene gezondheid weinig slaap acute en chronische vermoeidheid. Aan de hand van deze scenario s is vervolgens een vragenlijst ontwikkeld. Deze vragenlijst is eerst op kleine schaal uitgetest en bijgesteld. Vervolgens is deze vragenlijst naar 1459 chauffeurs verstuurd. Hierbij is gebruik gemaakt van het adressenbestanden van BGZ Wegvervoer en dat van VERN (voor de eigen rijders). De steekproef was zo samengesteld dat statistisch verantwoorde analyses gemaakt konden worden naar de volgende deelmarkten: chauffeurs die op internationale bestemmingen rijden; chauffeurs van tankwagens en gevaarlijke stoffen; chauffeurs die bederfelijke waar vervoeren; chauffeurs die veel laad- en loswerkzaamheden verrichten, en de eigen rijders (de kleine zelfstandigen). Uiteindelijk hebben 516 chauffeurs de vragenlijst ingevuld en geretourneerd. Voor de interpretatie van de resultaten is gebruik gemaakt van multivariate regressie analyses. Met behulp van deze statistische techniek is het mogelijk om na te gaan welke factoren of clusters van factoren het beste het ontstaan van vermoeidheid voorspellen (de verklaarde variantie). 15 Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtautochauffeurs

Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtwagenchauffeurs in het beroepsgoederenvervoer

Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtwagenchauffeurs in het beroepsgoederenvervoer TNO Arbeid TNO-rapport 10276 Polarisavenue 151 Postbus 718 2130 AS Hoofddorp www.arbeid.tno.nl Oorzaken van vermoeidheid bij vrachtwagenchauffeurs in het beroepsgoederenvervoer T 023 554 93 93 F 023 554

Nadere informatie

Arbeidstijden wegvervoer. Inleiding ATB Vervoer Sam Groen Adviseur arbeidstijden FNV Bondgenoten

Arbeidstijden wegvervoer. Inleiding ATB Vervoer Sam Groen Adviseur arbeidstijden FNV Bondgenoten Arbeidstijden wegvervoer Inleiding ATB Vervoer Sam Groen Adviseur arbeidstijden FNV Bondgenoten 1 Inleiding > Waar staan arbeids-, rij- en rusttijden geregeld? > Arbeidstijd: 48 urige werkweek > Rij- en

Nadere informatie

Leren van ongevallen. Storybuilder: een schat aan informatie. Leren van ongevallen: het proces. Producten. Vraag aan u

Leren van ongevallen. Storybuilder: een schat aan informatie. Leren van ongevallen: het proces. Producten. Vraag aan u Leren van Landelijke Arbo Congres 18 mei 2015 Vera Sol, Adri Frijters. 2 Leren van : het proces Storybuilder: een schat aan informatie Stap 0 Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Een database met analyse

Nadere informatie

VERMOEIDHEID IN HET VERKEER EEN KOSTBARE ZAAK!

VERMOEIDHEID IN HET VERKEER EEN KOSTBARE ZAAK! VERMOEIDHEID IN HET VERKEER EEN KOSTBARE ZAAK! Vermoeidheid. Ook uw probleem! In onze samenleving is het tempo hoog en de eisen, die aan ons gesteld worden, zijn fors opgevoerd. Werken in avond- en ploegendiensten

Nadere informatie

Evaluatie verkeersveiligheidseffecten 'Bromfiets op de rijbaan'

Evaluatie verkeersveiligheidseffecten 'Bromfiets op de rijbaan' Ministerie van Verkeer en Waterstaat jklmnopq Adviesdienst Verkeer en Vervoer Evaluatie verkeersveiligheidseffecten 'Bromfiets op de rijbaan' Een onderzoek naar letselongevallen met bromfietsers een jaar

Nadere informatie

Verkeersongevallen tijdens het werk Anita Venema, Annick Starren & Marloes van der Klauw TNO Work and Health NVVC, 19 april 2012.

Verkeersongevallen tijdens het werk Anita Venema, Annick Starren & Marloes van der Klauw TNO Work and Health NVVC, 19 april 2012. 0 NVVC april 2012 Verkeersongevallen tijdens het werk Verkeersongevallen tijdens het werk Anita Venema, Annick Starren & Marloes van der Klauw TNO Work and Health NVVC, 19 april 2012. Definitie arbeidsongeval

Nadere informatie

ANALYSE VAN ONGEVALLEN IN DE SECTOR TRANSPORT EN LOGISTIEK

ANALYSE VAN ONGEVALLEN IN DE SECTOR TRANSPORT EN LOGISTIEK A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl T 030 274 3092 F 030 274 44 42 storybuilder@rivm.nl ANALYSE VAN ONGEVALLEN IN DE SECTOR TRANSPORT EN LOGISTIEK Inleiding

Nadere informatie

Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen

Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen Tactus Verslavingszorg Preventie & Consultancy Brink 40 7411 BT Deventer 088 3822

Nadere informatie

MEEST GESTELDE VRAGEN RICHTLIJN VAKBEKWAAMHEID Code 95

MEEST GESTELDE VRAGEN RICHTLIJN VAKBEKWAAMHEID Code 95 MEEST GESTELDE VRAGEN RICHTLIJN VAKBEKWAAMHEID Code 95 Wat houdt de Richtlijn in? De Richtlijn Vakbekwaamheid stelt eisen aan de basiskwalificatie voor aankomende beroepschauffeurs en verplicht actieve

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2009 279 Besluit van 17 juni 2009, houdende wijziging van het Arbeidstijdenbesluit in verband met personenchauffeurs Wij Beatrix, bij de gratie Gods,

Nadere informatie

ook zo uitgerust achter het stuur? dé specialist in arbeid en gezondheid

ook zo uitgerust achter het stuur? dé specialist in arbeid en gezondheid ook zo uitgerust achter het stuur? dé specialist in arbeid en gezondheid Test: zit jij uitgerust achter het stuur? 1. Je zit achter het stuur, de radio staat aan en hé, je mist alweer net die afslag. Herkenbaar?

Nadere informatie

Verkeersslachtoffers onder jongeren. Dia 1

Verkeersslachtoffers onder jongeren. Dia 1 Verkeersslachtoffers onder jongeren Dia 1 Inhoud 1. Problematiek 2. Oorzaken 3. Kenmerken pubers 4. Aandachtspunten maatregelen 5. Maatregelen Dia 2 Problematiek (1) Omvang: in Oost-Nederland vallen jaarlijks

Nadere informatie

Factsheet ongevallen havensector

Factsheet ongevallen havensector Factsheet ongevallen havensector Deze analyse is gebaseerd op de gegevens van de aan de Arbeidsinspectie (AI) gemelde en door deze dienst onderzochte ongevallen zoals geregistreerd in GISAI in de periode

Nadere informatie

ook zo uitgerust achter het stuur? dé arbo- en verzuimspecialisten in transport en logistiek

ook zo uitgerust achter het stuur? dé arbo- en verzuimspecialisten in transport en logistiek ook zo uitgerust achter het stuur? dé arbo- en verzuimspecialisten in transport en logistiek Test: zit jij uitgerust achter het stuur? 1. Je zit achter het stuur, de radio staat aan en hé, je mist alweer

Nadere informatie

ACHTERGROND 48-URIGE WERKWEEK

ACHTERGROND 48-URIGE WERKWEEK ACHTERGROND 48-URIGE WERKWEEK 2010 Policy Research Corporation, namens de sociale partners inhet beroepsgoederenvervoer over de weg en de logistiek (CNV, FNV, TLN en VVT) Meer informatie over deze en andere

Nadere informatie

Risicogedrag pubers: breder dan verkeer alleen? Divera Twisk (SWOV) Eva Schreuder (TeamAlert) Willemijn Noordman (TeamAlert)

Risicogedrag pubers: breder dan verkeer alleen? Divera Twisk (SWOV) Eva Schreuder (TeamAlert) Willemijn Noordman (TeamAlert) Risicogedrag pubers: breder dan verkeer alleen? Divera Twisk (SWOV) Eva Schreuder (TeamAlert) Willemijn Noordman (TeamAlert) Inhoud Waarom deze studie? Voorlopige resultaten - Is er een samenhang tussen

Nadere informatie

Op de voordracht van Onze Minister van Infrastructuur en Waterstaat van IenW/BSK-, Hoofddirectie Bestuurlijke en Juridische Zaken;

Op de voordracht van Onze Minister van Infrastructuur en Waterstaat van IenW/BSK-, Hoofddirectie Bestuurlijke en Juridische Zaken; Besluit van tot wijziging van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 in verband met uitbreiding van het verbod van het tijdens deelname aan het verkeer vasthouden van mobiele elektronische

Nadere informatie

CONVENANT verbetering verkeersveiligheid bestelverkeer

CONVENANT verbetering verkeersveiligheid bestelverkeer CONVENANT verbetering verkeersveiligheid bestelverkeer De Minister van Verkeer en Waterstaat, handelend als bestuursorgaan, hierna te noemen: de Minister, en De Ondernemersorganisatie voor Logistiek en

Nadere informatie

Aanrijdgevaar wegwerkers. TNO - Kwaliteit van Leven

Aanrijdgevaar wegwerkers. TNO - Kwaliteit van Leven Aanrijdgevaar wegwerkers Drs. Anita Venema TNO - Kwaliteit van Leven Aanrijdgevaar wegwerkers SZW subsidie Programma Versterking Arbeidsveiligheid Van den Berg Infrastructuren trok de kar - Consument en

Nadere informatie

Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto's

Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto's Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto's Grootschalige praktijkproef met het oog op vermindering ongevallen, meer veiligheid en een positief effect op doorstroming Samenvatting Het ministerie van Verkeer

Nadere informatie

ook altijd in beweging? dé specialist in arbeid en gezondheid

ook altijd in beweging? dé specialist in arbeid en gezondheid ook altijd in beweging? dé specialist in arbeid en gezondheid Test: Beweeg jij voldoende? 1. Wat is beter: iedere dag een half uur achter elkaar bewegen, of 3 keer 10 minuten bewegen verspreid over de

Nadere informatie

Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij het spoor

Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij het spoor Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij het spoor Deze analyse is gebaseerd op de gegevens van de aan de Arbeidsinspectie gemelde en door deze dienst onderzochte ongevallen zoals geregistreerd

Nadere informatie

Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam

Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Duurzame inzetbaarheid in het nieuws Duurzame inzetbaarheid in het nieuws

Nadere informatie

Inventarisatie behoeften van

Inventarisatie behoeften van Inventarisatie behoeften van werkenden met een chronisch ziekte overzicht behoeften In dit deel van het onderzoek brengen we de behoefte aan praktische ondersteuning in kaart van werkenden met een chronische

Nadere informatie

Opel Insignia Onderzoek onder leaserijders November 2008

Opel Insignia Onderzoek onder leaserijders November 2008 Opel Insignia Onderzoek onder leaserijders November 2008 Belangrijkste uitkomsten Van de leaserijders maakt 71% nooit gebruik van het openbaar vervoer voor het werk. Bij een mogelijkheid voor een nieuwe

Nadere informatie

Aanpak tegen verkeersongevallen door (over)vermoeidheid in het beroepsgoederenvervoer: praktijkvoorbeelden.

Aanpak tegen verkeersongevallen door (over)vermoeidheid in het beroepsgoederenvervoer: praktijkvoorbeelden. Aanpak tegen verkeersongevallen door (over)vermoeidheid in het beroepsgoederenvervoer: praktijkvoorbeelden. Starren, Annick (TNO), Gielingh, Willem (Veilig Verkeer Nederland) Starren, A.M.L., researcher/consultant

Nadere informatie

NVAB Richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk. Advisering en begeleiding door de bedrijfsarts. datum plaats. naam persoon.

NVAB Richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk. Advisering en begeleiding door de bedrijfsarts. datum plaats. naam persoon. NVAB Richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk datum plaats Advisering en begeleiding door de bedrijfsarts persoon 1 datum Programma 1. Waarom een richtlijn? 2. Inhoud van de richtlijn: Arbobeleid

Nadere informatie

Protocol Leerlingenvervoer RK BS Paus Joannes. Protocol Leerlingenvervoer

Protocol Leerlingenvervoer RK BS Paus Joannes. Protocol Leerlingenvervoer Protocol Leerlingenvervoer 1 Protocol Leerlingenvervoer Dit protocol is van toepassing op het door de school georganiseerde groepsvervoer van leerlingen van en naar school en naar andere bestemmingen in

Nadere informatie

Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf!

Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf! Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf! Peter Dona Er is en er wordt steeds meer geschreven, onderzocht en nieuwe methoden bedacht om de leefstijl van werknemers positief te veranderen.

Nadere informatie

PRESENTATIE OVER ARBEIDSTIJDEN VOOR MOBIEL PERSONEEL IN DE COMISSIE WERK- GELEGENHEID VAN HET EUROPEES PARLEMENT MINI HEARING, 1 DECEMBER 2009

PRESENTATIE OVER ARBEIDSTIJDEN VOOR MOBIEL PERSONEEL IN DE COMISSIE WERK- GELEGENHEID VAN HET EUROPEES PARLEMENT MINI HEARING, 1 DECEMBER 2009 PRESENTATIE OVER ARBEIDSTIJDEN VOOR MOBIEL PERSONEEL IN DE COMISSIE WERK- GELEGENHEID VAN HET EUROPEES PARLEMENT MINI HEARING, 1 DECEMBER 2009 Transport en Logistiek Nederland (TLN) is de Nederlandse organisatie

Nadere informatie

In de maand september heeft FNV Metaal onderzoek gedaan naar de praktijk en de ervaringen met werktijden in de branche..

In de maand september heeft FNV Metaal onderzoek gedaan naar de praktijk en de ervaringen met werktijden in de branche.. In de maand september heeft FNV Metaal onderzoek gedaan naar de praktijk en de ervaringen met werktijden in de branche.. Drie hoofdvragen: 1. Dragen de werktijden in de branche bij aan behoud van vitaliteit

Nadere informatie

SHIFT YOUR WORK. Naar duurzame inzetbaarheid door nieuwe roosters NVvA Symposium, 12 april 2018, Zeist Hardy van de Ven

SHIFT YOUR WORK. Naar duurzame inzetbaarheid door nieuwe roosters NVvA Symposium, 12 april 2018, Zeist Hardy van de Ven SHIFT YOUR WORK Naar duurzame inzetbaarheid door nieuwe roosters NVvA Symposium, 12 april 2018, Zeist Hardy van de Ven HET SHIFT YOUR WORK ONDERZOEK HYPOTHESES 1. Ploegendienst wordt zwaarder met toenemende

Nadere informatie

Ouderen in het verkeer anno 2012 29-10-2012

Ouderen in het verkeer anno 2012 29-10-2012 Ouderen in het verkeer anno 2012 29-10-2012 ouderen in het verkeer anno 2012 Kerncijfers 2010. Verkeersdoden per jaar: doelstelling 2010-750 (1973 3200 verkeersdoden) 2020-580 Jaar 2002 2003 2004 2005

Nadere informatie

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland SWOV-Factsheet Verkeersdoden in Nederland Deze factsheet schetst hoe het aantal verkeersdoden in Nederland zich sinds heeft ontwikkeld. Het aantal verkeersdoden in Nederland vertoont, na een stijging in

Nadere informatie

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Datum 12 december 2011 Bijlage(n) - Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Achtergrond Het kabinet is voornemens de maximumsnelheid op autosnelwegen te verhogen naar 130

Nadere informatie

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties

Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties in de architectenbranche QUICKSCAN mei 2013 Inhoud Monitor Volwaardige Arbeidsrelaties 3 Resultaten 6 Bureau-intermediair I Persoonlijk urenbudget 6 Keuzebepalingen

Nadere informatie

verkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig

verkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig flexibiliteit genoeg geraken gezondheid goed goede goedkoop grote BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT Grafische voorstelling open antwoorden andere belangrijke zaken bij verplaatsingen aankomen aansluiting

Nadere informatie

DEMONSTRATIE AUTOMATISCH EN COÖPERATIEF RIJDEN

DEMONSTRATIE AUTOMATISCH EN COÖPERATIEF RIJDEN 9 SEPTEMBER 2015 DEMONSTRATIE AUTOMATISCH EN COÖPERATIEF RIJDEN Binnen het Automated Driving Programma werkt TNO aan de versnelde implementatie van automatisch rijden van zowel personen- als vrachtauto

Nadere informatie

Smartphonegebruik in de auto: De sociale norm.

Smartphonegebruik in de auto: De sociale norm. Smartphonegebruik in de auto: De sociale norm. Auteurs: Kevin Liebrecht Robin Maatjes Datum: 28-08-2017 Belangenbehartiging ANWB Wassenaarseweg 220 2596 EC Den Haag Disclaimer: Onderdelen en teksten (of

Nadere informatie

Maatregelen tegen vermoeidheid IN de verkeerssituatie zel

Maatregelen tegen vermoeidheid IN de verkeerssituatie zel Maatregelen tegen vermoeidheid IN de verkeerssituatie zel weerslag van een snelie verkenning - 17mei2004 drs. R. Methorst Ministerie van Verkeer en Waterstaat Maatregelen tegen vermoeidheid IN de verkeerssituatie

Nadere informatie

Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer

Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei 2010 7 10 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdvraag: Wat doet de rijksoverheid aan het fileprobleem? Inleiding 3 Deelvragen: 1. Wat is de

Nadere informatie

Resultaten Conjuntuurenquete 2018

Resultaten Conjuntuurenquete 2018 Resultaten Conjuntuurenquete 2018 Datum, maart 2019 Inleiding In november en december 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) ruim 500 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om op reguliere

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch) Het proefschrift. Hoofdstuk 2

Samenvatting (Summary in Dutch) Het proefschrift. Hoofdstuk 2 (Summary in Dutch) Het proefschrift Dit proefschrift is geschreven rondom de vraag hoeveel uur per week werkende mensen willen werken. Hierbij schenken we aandacht aan twee aspecten. 1 Het eerste aspect

Nadere informatie

Technische nota. Brussel, december 2011

Technische nota. Brussel, december 2011 Technische nota Werkbaar werk en de inschatting van zelfstandige ondernemers om hun huidige job al dan niet tot hun pensioen verder te kunnen zetten. Resultaten uit de werkbaarheidsmetingen 2007 en 2010

Nadere informatie

Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij de openbare weg

Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij de openbare weg Factsheet ongevallen tijdens werkzaamheden aan of nabij de openbare weg Deze analyse is gebaseerd op de gegevens van de aan de Arbeidsinspectie gemelde en door deze dienst onderzochte ongevallen zoals

Nadere informatie

Publiekspanel Rijkswegen Noord Resultaten peiling 5- mei 2018

Publiekspanel Rijkswegen Noord Resultaten peiling 5- mei 2018 Publiekspanel Rijkswegen Noord Resultaten peiling 5- mei 2018 Rijkswegen Noord 15 juni 2018 Rijkswaterstaat Noord-Nederland, de Politie eenheid Noord-Nederland en het Openbaar Ministerie Noord-Nederland

Nadere informatie

VERGROTEN CAMERA S IN DE VRACHTWAGENCABINE DE VERKEERSVEILIGHEID? www.fnv.nl

VERGROTEN CAMERA S IN DE VRACHTWAGENCABINE DE VERKEERSVEILIGHEID? www.fnv.nl VERGROTEN CAMERA S IN DE VRACHTWAGENCABINE DE VERKEERSVEILIGHEID? www.fnv.nl Mei 2016 INHOUD 1. INLEIDING 2. VERKEERSVEILIGHEID EN VAKBEKWAAMHEID 3. ONGELUKKEN EN BIJNA-ONGELUKKEN MET VRACHTWAGENS 4. DASHBOARDCAMERA

Nadere informatie

Meningen over het takenpakket van de overheid

Meningen over het takenpakket van de overheid Meningen over het takenpakket van de Rianne Kloosterman De volwassen Nederlandse bevolking vindt sommige taken meer de verantwoordelijkheid van de dan andere. In de ogen van de meeste Nederlanders hoort

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Chris M. Jager Inleiding In juni en juli 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) bijna 360 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014 Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze

Nadere informatie

Een aangename en veilige reis met Clifford en Mobileye.

Een aangename en veilige reis met Clifford en Mobileye. Een aangename en veilige reis met Clifford en Mobileye. 3 seconden die tellen. Het controleren van de achteruitkijkspiegel, het beantwoorden van de telefoon, of vluchtig kijken naar de kinderen op de achterbank.

Nadere informatie

DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT EN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID;

DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT EN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID; Beleidsregel van de Minister van Verkeer en Waterstaat en de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 26 juni 2009 houdende wijziging van de op 21 mei 2007 door de genoemde ministers vastgestelde

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst leerlingen

Resultaten vragenlijst leerlingen Resultaten vragenlijst leerlingen Drie scholen, tweede meting (T1) voorjaar 2018 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart. Met subsidie van Fonds Nuts

Nadere informatie

WELKOM IN CHEMPARK DORMAGEN

WELKOM IN CHEMPARK DORMAGEN WELKOM IN CHEMPARK DORMAGEN Veiligheidsinstructies Lees deze veiligheidsinstructies door, voor u het CHEMPARK binnengaat en neem ze in acht tijdens uw verblijf! Hartelijk dank! 1. VERKEERSREGELS Binnen

Nadere informatie

Monitor werkdruk in de kraamzorg 2018

Monitor werkdruk in de kraamzorg 2018 Monitor werkdruk in de kraamzorg 2018 Daniël de Rijke BSc In opdracht van de NBvK Juni 2018 Monitor werkdruk in de kraamzorg 2018 Daniël de Rijke/NBvK, juni 2018 Pagina!1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1

Nadere informatie

Toetsmatrijs Personeelsmanagement

Toetsmatrijs Personeelsmanagement In deze toetsmatrijs staat wat u moet kunnen en kennen. De toetsmatrijs vormt daarom de basis van de opleiding en het examen. Opgesteld door: CB divisie CCV Categoriecode: Toetsvorm: Totaal aantal vragen:

Nadere informatie

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari

Nadere informatie

Arbeidsongevallen in het verkeer Kunnen werkgevers bijdragen aan de verkeersveiligheid in Nederland?

Arbeidsongevallen in het verkeer Kunnen werkgevers bijdragen aan de verkeersveiligheid in Nederland? Arbeidsongevallen in het verkeer Kunnen werkgevers bijdragen aan de verkeersveiligheid in Nederland? Drs. Anita Venema, TNO, e-mail anita.venema@tno.nl Drs. Maartje Bakhuys-Roozeboom Samenvatting Veel

Nadere informatie

Werkbelevingsonderzoek 2013

Werkbelevingsonderzoek 2013 Werkbelevingsonderzoek 2013 voorbeeldrapport Den Haag, 17 september 2014 Ipso Facto beleidsonderzoek Raamweg 21, Postbus 82042, 2508EA Den Haag. Telefoon 070-3260456. Reg.K.v.K. Den Haag: 546.221.31. BTW-nummer:

Nadere informatie

Hoofdstuk 31. Mantelzorg

Hoofdstuk 31. Mantelzorg Hoofdstuk 31. Mantelzorg Samenvatting Mantelzorg is zorg aan een bekende uit de eigen omgeving, die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is en kan bestaan uit het huishouden doen, wassen

Nadere informatie

P.C. P.S.C. SECTOR P.C. 116 HEIDSDUUR K.B B.S Art. 19, lid 3, 2

P.C. P.S.C. SECTOR P.C. 116 HEIDSDUUR K.B B.S Art. 19, lid 3, 2 P.C. 116 scheikundige nijverheid K.B. 24.08.05 B.S. 05.09.05 05.09.2005 onbepaald Worden voor de bepaling van de arbeidsduur van de werklieden die aan vervoerwerken worden tewerkgesteld, niet als tijd

Nadere informatie

UITKOMSTEN MARKTONDERZOEK OMGANG MET PSYCHISCHE PROBLEMEN OP HET WERK

UITKOMSTEN MARKTONDERZOEK OMGANG MET PSYCHISCHE PROBLEMEN OP HET WERK UITKOMSTEN MARKTONDERZOEK OMGANG MET PSYCHISCHE PROBLEMEN OP HET WERK Bron: TNS NIPO Drs. R. Hoffius Drs. I.N. Hento november 2004 Bureau AStri Stationsweg 26 2312 AV Leiden Tel.: 071 512 49 03 Fax: 071

Nadere informatie

Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis

Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis Inhoud pagina Uitgangspunten 3 1 Werk veilig 4 1.1 Lichamelijke en geestelijke gezondheid 4 1.2 Lichamelijke en geestelijke eisen 4 1.3 Vermoeidheid en herstel

Nadere informatie

Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis

Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis Achtergrond scores bedrijfsrapport mijnvolandis Inhoud 1 Uitgangspunten 4 2 Werk veilig 5 2.1 Gezondheid 4 2.2 Lichamelijke belasting 4 2.3 Mentale belasting 5 2.4 Vermoeidheid en herstel 5 2.5 Veiligheid

Nadere informatie

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland

SWOV-Factsheet. Verkeersdoden in Nederland SWOV-Factsheet Verkeersdoden in Nederland Deze factsheet schetst hoe het aantal verkeersdoden in Nederland zich sinds heeft ontwikkeld. Het aantal verkeersdoden in Nederland vertoont, na een stijging in

Nadere informatie

- Speciaal vervoer - Personenvervoer - Veiligheid - Queen of the Road

- Speciaal vervoer - Personenvervoer - Veiligheid - Queen of the Road Lesbrief 7: Speciaal vervoer Doel: Leerlingen krijgen een indruk van specialisaties binnen transport. Lesbrief 8: Personenvervoer Doel: Leerlingen maken kennis met het werk in het personenvervoer: touringcarvervoer,

Nadere informatie

Bijlage 3: Budget impactanalyse

Bijlage 3: Budget impactanalyse Bijlage 3: Budget impactanalyse Inleiding Tijdens de ontwikkeling van de generieke module Arbeid als medicijn werd een budget impactanalyse uitgevoerd waarin de impact werd onderzocht van het toepassen

Nadere informatie

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015

Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Willemstad, Mei 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Concluderende opmerkingen... 17 1 CBS Curaçao mei 2016 Inleiding

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie

Standaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. Dit document vertegenwoordigt

Nadere informatie

Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens

Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens 1 Doel Doel van dit instrument is inzicht bieden in de prevalentie (mate van voorkomen) en de effecten van kortcylische

Nadere informatie

Dit onderzoek heeft als doel het in kaart brengen van de wensen van de cliënt en het waar nodig verbeteren/ optimaliseren van de dienstverlening.

Dit onderzoek heeft als doel het in kaart brengen van de wensen van de cliënt en het waar nodig verbeteren/ optimaliseren van de dienstverlening. Cliënt tevredenheidsonderzoek 2014-2015 Inleiding en samenvatting 1 In het kader van een cliënt tevredenheidsonderzoek heeft Olcea een vragenlijst samengesteld. Deze vragenlijst is bedoeld voor thuiswonenden

Nadere informatie

Toolbox NL_19b_ Alcohol op het werk rev.1. VCA invorm.eu. VCA invorm

Toolbox NL_19b_ Alcohol op het werk rev.1. VCA invorm.eu. VCA invorm Alcohol op het werk Toolbox 1 De Wet Het gebruik van alcohol op het werk is niet bij de wet verboden. Wel is bij de wet geregeld dat de werkgever een werknemer mag ontslaan, wanneer deze zich ondanks waarschuwing

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004

Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-15.30 uur NEDERLANDS LEESVAARDIGHEID CSE GL EN TL NEDERLANDS LEESVAARDIGHEID VBO-MAVO-D Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en een

Nadere informatie

DOORFEESTEN TOT IN DE LATE UURTJES? Relatie tussen onregelmatige werktijden/nachtarbeid en leeftijd Hardy van de Ven, Noortje Wiezer

DOORFEESTEN TOT IN DE LATE UURTJES? Relatie tussen onregelmatige werktijden/nachtarbeid en leeftijd Hardy van de Ven, Noortje Wiezer DOORFEESTEN TOT IN DE LATE UURTJES? Relatie tussen onregelmatige werktijden/nachtarbeid en leeftijd Hardy van de Ven, Noortje Wiezer IEDEREEN MOET LANGER DOOR 2 Doorfeesten tot in de late uurtjes? OOK

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting (T0) voorjaar 2017

Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting (T0) voorjaar 2017 Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting () voorjaar 2017 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart: met subsidie van

Nadere informatie

Conclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA)

Conclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) Conclusie Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) ecbo - De relatie tussen laaggeletterdheid en armoede A 1 conclusie

Nadere informatie

Combinaties van risicofactoren

Combinaties van risicofactoren Achtergronddocument Combinaties van risicofactoren Vóórkomen van risicofactoren en clustering Zowel overgewicht als roken clusteren met zwaar alcoholgebruik Zowel overgewicht als dagelijks roken gaan samen

Nadere informatie

STUDIEGEBIED Bijzondere educatieve noden

STUDIEGEBIED Bijzondere educatieve noden STUDIEGEBIED Bijzondere educatieve noden Secundair volwassenenonderwijs Modulaire opleiding Nascholing BO BN 004 Versie 2.1 BVR Pagina 1 van 12 Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september

Nadere informatie

Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto s

Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto s Anti-ongevalsystemen voor vrachtauto s Resultaten van een grootschalige praktijkproef met het oog op vermindering ongevallen, meer veiligheid en betere doorstroming Verkeersveiligheid en voertuigtechniek

Nadere informatie

Voorkom schade en maak daardoor minder kosten. Preventie voor uw wagenpark

Voorkom schade en maak daardoor minder kosten. Preventie voor uw wagenpark Voorkom schade en maak daardoor minder kosten Preventie voor uw wagenpark Voorkom schade en maak daardoor minder kosten Schade is natuurlijk ongewenst in uw bedrijf. Schades binnen uw wagenpark hebben

Nadere informatie

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Management summary Schuttelaar & Partners 001-01.ppt december 00 Marieke Gaus Context en doel van het onderzoek Doel onderzoek Het onderzoek wordt uitgevoerd

Nadere informatie

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel

Nadere informatie

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018

RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 RESULTATEN CONJUNCTUURENQUETE 1STE HELFT 2018 Willemstad, september 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Investeringsbelemmeringen Vertrouwen in de economie... 4 Vertrouwen in de toekomst... 5 Perceptie investeringsklimaat...

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

Werktijden van de werkzame beroepsbevolking

Werktijden van de werkzame beroepsbevolking Werktijden van de werkzame beroepsbevolking Ingrid Beckers Ruim de helft van de werkzame beroepsbevolking werkte in 22 op onregelmatige tijden. Werken in de avonduren en op zaterdag komt het meeste voor.

Nadere informatie

E-learning code 95. In slechts 2,5 dag cursus de complete code 95 behalen?

E-learning code 95.  In slechts 2,5 dag cursus de complete code 95 behalen? E-learning code 95 In slechts 2,5 dag cursus de complete code 95 behalen? Dat kan! Met 4,5 uur thuisstudie per onderdeel en 2,5 uur klassikale cursus haalt u de code 95 snel en voordelig op uw eigen tempo,

Nadere informatie

Chronische longziekten en werk

Chronische longziekten en werk Chronische longziekten en werk Mensen met een longziekte hebben meer moeite om aan het werk te blijven of een betaalde baan te vinden dan de rest van de bevolking. Slechts 42% van de mensen met COPD heeft

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 20072008 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 173 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Woon-werkmonitor 2018 Easy Way. Factsheet

Woon-werkmonitor 2018 Easy Way. Factsheet Woon-werkmonitor 2018 Easy Way Factsheet Doel onderzoek Dagelijks reizen miljoenen Nederlanders van en naar hun werk. Veel van hen hebben gedurende de dag ook afspraken buiten de deur. Werkenden leggen

Nadere informatie

MEDEWERKERS VRAGENLIJST BRANCHE-RIE TECHNISCHE GROOTHANDEL

MEDEWERKERS VRAGENLIJST BRANCHE-RIE TECHNISCHE GROOTHANDEL 1 Betrekken medewerkers bij de uitvoering van de RI&E. Medewerkers zijn een belangrijke bron van informatie over veiligheid en gezondheid op het werk. Zij hebben belang bij veilige en gezonde werkomstandigheden.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 29 398 Maatregelen verkeersveiligheid Nr. 523 BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Onderwerp: Acute verwardheid of delier

Onderwerp: Acute verwardheid of delier Onderwerp: 1 Informatie over acute verwardheid of delier Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is bedoeld voor patiënten die worden opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis. Zoals de verpleegkundige aan

Nadere informatie

Tariefplan A-ON Chauffeursdiensten 2009

Tariefplan A-ON Chauffeursdiensten 2009 Kennismakingsrit Losse rit Bob Business Lite Business Pro Business Ultimate Eenmalig supervoordeel zonder abonnement bij de eerste rit. vanaf 00u per maand vanaf 03u per maand vanaf 12u per maand vanaf

Nadere informatie

Medewerkerstevredenheidsonderzoek Fictivia 2008.V.

Medewerkerstevredenheidsonderzoek Fictivia 2008.V. Medewerkerstevredenheidsonderzoek Fictivia 2008.V. Opdrachtgever: Uitvoerder: Plaats: Versie: Fictivia B.V. Junior Consult Groningen Fictief 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Directieoverzicht 4 Leiderschap.7

Nadere informatie

Veilig en gezond werken. Ook altijd in beweging?

Veilig en gezond werken. Ook altijd in beweging? Veilig en gezond werken Ook altijd in beweging? Test: beweeg jij voldoende? 1. Wat is beter: iedere dag een half uur achter elkaar bewegen, of 3 keer 10 minuten bewegen verspreid over de dag? a. Dat maakt

Nadere informatie

WERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID

WERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES WERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID DUURZAME INZETBAARHEID PRODUCTIEVE, GEMOTIVEERDE EN GEZONDE WERKNEMERS DIE IN STAAT ZIJN

Nadere informatie

Werk en rusttijden. Wat regelt de Arbeidstijdenwet? Wat regelt de CAO GHZ? Wat regel je met de werkgever? CNV Vakcentrale

Werk en rusttijden. Wat regelt de Arbeidstijdenwet? Wat regelt de CAO GHZ? Wat regel je met de werkgever? CNV Vakcentrale Werk en rusttijden Wat regelt de Arbeidstijdenwet? Wat regelt de CAO GHZ? Wat regel je met de werkgever? Sonja Baljeu Eur. Erg. Beleidsadviseur CNV Vakcentrale Drs. A. Mellema Bestuurder Zorg Wat regelt

Nadere informatie

duurzaam eten November 2010 Kim Paulussen Marcel Temminghoff

duurzaam eten November 2010 Kim Paulussen Marcel Temminghoff Voeding in 2020 Gezond en duurzaam eten November 2010 Kim Paulussen Marcel Temminghoff 1 Inleiding 2 Resultaten 3 Samenvatting 1 Inleiding Achtergrond en opzet onderzoek Aanleiding: het Voedingscentrum

Nadere informatie

Rapport kwantitatief onderzoek ten behoeve van de Directie Communicatie van IenW 13 september 2018

Rapport kwantitatief onderzoek ten behoeve van de Directie Communicatie van IenW 13 september 2018 Rapport kwantitatief onderzoek ten behoeve van de Directie Communicatie van IenW 13 september 2018 Inleiding In opdracht van: Conclusies Resultaten > Bekendheid niet storen functionaliteit voor smartphones

Nadere informatie

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID ------ Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk. ------

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID ------ Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk. ------ MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID ------ Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk. ------ Advies nr. 54 van 14 juni 2002 met betrekking tot een ontwerp van koninklijk besluit betreffende

Nadere informatie