VERANTWOORDINGSTEKST Profielproduct KJKramer. 1. Inleiding

Transcriptie

1 VERANTWOORDINGSTEKST Profielproduct KJKramer 1. Inleiding In 2009 heeft de Inspectie van het Onderwijs een rapport uitgebracht over de aansluiting van het voortgezet onderwijs op het basisonderwijs (Inspectie van het Onderwijs, 2009). Uit dit rapport blijkt dat bij bijna 25% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs het niveau afwijkt (12 à 13% stroomt op naar hoger niveau; 11% stroom af naar lager niveau) van het adviesniveau wat ze van de basisschool hadden meegekregen. De Inspectie van het Onderwijs geeft hiervoor een drietal redenen: 1. onvoldoende goede aansluiting van onderwijsinhoud van basisonderwijs en voortgezet onderwijs (en vice versa); 2. onvoldoende goede aansluiting van de pedagogische en didactische aanpak van basisonderwijs en voortgezet onderwijs (en vice versa); 3. een voor verbetering vatbaar zijnde informatieoverdracht over leerlingen. In 2011 is er een rapport verschenen van het Nationaal Expertisecentrum Loopbaanontwikkeling (SLO) over de aansluiting Engels bij de overgang van basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs (Nationaal Expertisecentrum Loopbaanontwikkeling (SLO), 2011). Scholen in het voortgezet onderwijs ontvangen leerlingen met een uiteenlopend beheersingsniveau van het Engels, waarover de scholen meestal geen informatie ontvangen van de basisscholen. Hierdoor beginnen de leerlingen in de brugklas weer opnieuw, met als gevolg dat niet goed aangesloten wordt op het beginniveau van de leerling wat niet motiverend is voor leerlingen die de Engelse taal al wel redelijk beheersen (SLO, 2011). Het Jac. P. Thijsse heeft weinig informatie over de beheersing van de Engelse taal door individuele leerlingen die naar het Jac.P. Thijsse komen. Om diverse redenen zoals de verdere ontwikkeling van het TTO-onderwijs binnen het Jac. P. Thijsse, klassenindeling en pedagogische en didactische aanpak tijdens de lessen Engels vindt het Jac. P. Thijsse dat het wenselijk is om wel over dergelijke informatie te beschikken. Hierbij kan gedacht worden aan de mogelijke impact van een bepaalde lesmethode in het basisonderwijs op prestaties voor het vak Engels. In dit profielproduct wordt middels data-analyse en een korte vragenlijst de aansluiting voortgezet onderwijs-basisonderwijs nader onderzocht. Met de resultaten kunnen de basisscholen en het Jac. P. Thijsse de afstemming VO-PO voor het vak Engels beter vormgeven of in stand houden. De basisscholen kunnen op basis van de resultaten een beeld krijgen van de prestaties van hun oud-leerlingen op het vak Engels. 2. Onderzoek Doelstelling van het onderzoek: Het doel van dit onderzoek is om inzicht te verwerven in de schoolloopbanen van leerlingen vanaf groep 8 van de basisschool die naar het Jac. P. Thijsse college zijn doorgestroomd. Hierbij zal de aandacht gericht worden op het vak Engels. Centrale vraagstelling: Hoe verhouden de resultaten op het vak Engels van leerlingen in de brugklas zich in relatie tot de informatie over de leerling en in relatie tot de gehanteerde lesmethode op de basisschool? Deelvragen:

2 1. Hoe kenmerken zich de schoolcarrières van leerlingen? Aspecten die hierbij aan de orde komen zijn: a. Cito-score b. Cijfers Engels (in de onderbouw) c. Engelse lesmethode basisschool d. Kenmerken van basisschool i. Extra aandacht Taal (Engels) ii. Engels (in welke groepen?) 3. Methode Om na te gaan hoe de prestaties voor vak Engels van brugklasleerlingen relateren aan informatie over de Engelse lessen op de basisschool is een data-onderzoek verricht. Het dataonderzoek bestond uit twee onderdelen: Analyse van Magister-data en data basisscholen Analyse vragenlijst leerlingen. Magister is een leerlingenadministratiepakket waar diverse gegevens, als cijfers, aanwezigheid, leerlingvolgsysteem, opgenomen kunnen worden. Voor dit onderzoek zijn gegevens uit Magister gehaald over de Cito-score waarmee de leerlingen naar het Jac. P. Thijsse kwamen, de naam van de basisschool en het behaalde eindcijfer voor het vak Engels in de brugklas. Bijlage 2 geeft een overzicht van de Magister-gegevens van de leerlingen. Naast Magister-data is ook gebruik gemaakt van informatie afkomstig van de basisscholen.. Bijlage 3 bevat een brief met vragenlijst waarmee de basisscholen om informatie is gevraagd. Informatie uit Magister en verkregen van de basisscholen hebben geleid tot een data-file (zie bijlage 4 voor format) die door een medewerker van de ILO-UvA statistisch (met SPSS) geanalyseerd is op mogelijke relaties. De onderzochte parameters zijn: Schooljaar naar het voortgezet onderwijs Naam basisschool Cito-score groep 8 Aantal jaren Engels op basisschool Uren Engels per week op basisschool Lesmethode basisschool Cijfer Engels aan eind brugklas voortgezet onderwijs Naast deze cijfermatige analyse van Magister-data en basisschoolinformatie is er ook een korte vragenlijst afgenomen bij leerlingen. Deze korte vragenlijst (zie bijlage 5) bevatte onder andere vragen hoe moeilijk/makkelijk het vak Engels is en hoe zij denken over de Engelse lessen op de basisschool. Data-selectie. Met de opdrachtgever is afgesproken om de leerlingen die afkomstig zijn van de Tabijn-basisscholen in het onderzoek te betrekken, de coördinatoren van de brugklas hebben goede contacten met deze scholen. Om een behoorlijke dataset te verkrijgen is ervoor gekozen om van een viertal schooljaren informatie te verzamelen (zie ook bijlage 2). De vragenlijst voor de leerlingen is afgenomen bij leerlingen in zowel de brugklas als in de tweede klas (van het schooljaar 2012/2013). Na afstemming met de opdrachtgever is besloten om de vragenlijst af te nemen bij vier brugklassen (allround, havo/vwo (TTO), havo/vwo en mavo/havo) en vijf tweede klassen (mavo: regulier; havo: TTO en havo regulier; vwo: TTO en regulier).

3 Uitvoering De contacten met de basisscholen verliep via een van de directeuren van een basisschool in Castricum. De response op de vragenlijst was gering en na een tweetal reminders is besloten ook twee andere scholen in het onderzoek te betrekken. Persoonlijk contact met deze scholen resulteerde in een snelle response van deze scholen en zelfs tot een verzoek om ook deel te nemen door een andere school. De leerlingenvragenlijst is uitgezet in negen klassen. Het afnemen van de vragenlijst werd gecoördineerd door de teamleiders van de betreffende klassen. 4. Bevindingen Uiteindelijk is van negen basisscholen (response van 60%) informatie verkregen over de gevolgde lesmethoden, het aantal uren Engels per week en welke groepen Engelse les kregen. In totaal bevatte de data-file informatie over 548 leerlingen. De lijst is ingevuld door 233 leerlingen, die afkomstig zijn van 37 verschillende basisscholen. De datafiles zijn geanalyseerd door een medewerker van de ILO-UvA op mogelijke correlaties. Deze analyses hebben laten zien dat er een zwakke relatie is tussen het cijfer voor het vak Engels en de Cito-score: correlatie (0,341, significantie p=.00) 1. Voor de rest laten de statistische analyses zien dat er geen relaties zijn tussen de gevolgde lesmethode, het aantal uren Engelse les per week en het aantal jaren Engelse les op de basisschool. Het ontbreken van relaties tussen het aantal uren Engels als het aantal jaren Engels komt overeen met de resultaten van een recent gepubliceerd rapport van het Expertisecentrum Moderne Vreemde Talen (MVT) van Universiteit Leiden (Corda et al., 2012). Het leerlingenonderzoek laat zien dat de leerlingen de moeilijkheid van Engelse lessen met een 3,36 waarderen (op een schaal van 1 t/m 5 2 ), de belangrijkheid van de Engelse lessen met een 4,41 en de aansluiting basisonderwijs-voortgezet onderwijs met een 2,72. Leerlingen van de tweede klas waarderen de aansluiting lager (2,52) dan de leerlingen uit de brugklas (2,96) (significantie p=.002). 5. Discussie Dit profielproduct heeft laten zien dat er alleen een zwakke relatie is tussen de CITO-score en het eindcijfer voor Engels. Voor het profielproduct was het interessant geweest als er meerdere relaties uit het onderzoek naar voren waren gekomen. Echter, het behaalde resultaat is ook van waarde voor zowel het Jac. P. Thijsse College als de basisscholen. Zowel voor hun eigen lesprogramma s als voor een gezamenlijke afstemming om de uiteindelijke prestaties van de leerlingen voor het vak Engels positief te beïnvloeden. De resultaten hoeven niet te leiden tot aanpassingen in de afstemming tussen het VO en PO voor het vak Engels. Het onderzoek is prima verlopen, het combineren van gegeven uit Magister met informatie van basisscholen is een goede manier om snel een beeld te verkrijgen van de afstemming voortgezet onderwijs-basisonderwijs. Tijdens het onderzoek hebben collega s van het Jac P. Thijsse (teamleiders, Magister-coördinatrice) alle medewerking verleend en is er prettig samengewerkt bij het leggen van contacten met de basisscholen, afnemen van leerlingvragenlijsten en Magister-dataselectie. Ook de contacten met de basisscholen verliep prima en hebben zij alle medewerking verleend, waarbij wel opgemerkt kan worden dat persoonlijke contacten toch met meest effectief blijken te zijn voor de respons. Het 1 Een correlatie tussen de 0,3 en 0,5 geeft aan dat er een zwak verband is. Een waarde van de significantie <.05 geeft aan dat de correlatie-waarde significant is. 2 Een score van 1 betekent heel moeilijk, een score van 5 betekent heel makkelijk

4 gezamenlijk analyseren van de dataset m.b.v. SPSS door een medewerker van de ILO-UvA was erg prettig. De resultaten werden hierdoor op een snelle manier verkregen. Veel basisscholen hebben aangegeven dat vanaf huidige schooljaar (2012/13) een andere lesmethode wordt gebruikt en dat eerder met de Engelse lessen begonnen worden. Het is derhalve interessant om een dergelijk onderzoek over een paar jaar nogmaals uit te voeren, waarbij de aandacht met name gericht wordt op de lesmethoden, en de resultaten van dat onderzoek te vergelijken met de resultaten van dit onderzoek. Daarnaast is gebleken dat met dit type onderzoek op een snelle manier inzicht verkregen kan worden in de aansluiting van het voortgezet onderwijs op het basisonderwijs en aan te bevelen is om ingezet te worden voor andere vakken en/of vaardigheden, als bijv. rekenen/wiskunde.

5 Bijlage 1. References Corda, A, Phielix, C & Krijnen, E. (2012). Wat weten we over vroeg Engels op de basisschool. Effecten van vroeg vreemde talenonderwijs op de moedertaal en de leerprestaties in de vreemde taal: review van de onderzoeksliteratuur. Expertisecentrum Moderne Vreemde Talen, Universiteit Leiden. Verkregen via Inspectie van het Onderwijs (2007). Aansluiting van het voortgezet onderwijs op het basisonderwijs. Inspectierapport Utrecht, Nederland. SLO (Nationaal Expertisecentrum Loopbaanontwikkeling), Engels in het Basisonderwijs. Verkenning van de stand van zaken. Enschede, Nederland.

6 Bijlage 2. Data uit Magister Uit de Magister database is de volgende informatie gehaald: leerlingnummer schooljaar dat leerling naar het Jac. P. Thijsse kwam (2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012). Naam basisschool waar leerlingen basisonderwijs genoten hebben. CITO-score, groep 8 basisschool Cijfer voor het vak Engels, rapport 4 van de brugklas

7 Bijlage 3. Gevraagde informatie aan de basisscholen. Geachte heer/mevrouw, Mijn naam is Klaas Jan Kramer en ik volg de eerstegraads lerarenopleiding aan de ILO van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Dit combineer ik met een aanstelling bij het Jac. P. Thijsse College in Castricum. Als onderdeel van de opleiding doe ik een onderzoek voor het Jac. P. Thijsse College. Mijn onderzoek gaat over aansluiting voortgezet onderwijs op het basisonderwijs. Meer specifiek kijken we naar het vak Engels. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te verwerven in de prestaties van leerlingen (die doorstromen naar het Jac. P. Thijsse College) voor het vak Engels. Het is interessant om na te gaan of hierbij relaties te vinden zijn met onder andere de gehanteerde lesmethode en het aantal uren Engels per week op de basisschool. De resultaten van een dergelijk onderzoek zijn voor zowel het Jac. P. Thijsse College als de basisscholen interessant en kunnen eventueel leiden tot nadere of andere afspraken over de afstemming voortgezet onderwijs basisonderwijs (voor het vak Engels). Voor dit onderzoek vraag ik uw medewerking. Hieronder volgt een korte vragenlijst met vragen over welke groepen Engelse les krijgen op uw basisschool, het aantal uren Engels per week en over de gehanteerde lesmethode. Om genoeg informatie voor dit onderzoek te verzamelen, vraag ik u of u deze informatie voor vijf schooljaren (vanaf 2007/2008) in wilt vullen. Graag wil ik u vragen de ingevulde vragenlijst per te retourneren. Schooljaar Groep(en) Uren Engels per week Lesmethode 2007/ / / / /2012 Alvast heel veel dank voor uw medewerking. Uiteraard zult u op de hoogte gebracht worden van de resultaten van het onderzoek en zullen wij vertrouwelijk met de informatie omgaan. Wanneer u nog vragen heeft dan verneem ik dat graag. Met vriendelijke groeten, Klaas Jan Kramer

8 Bijlage 4: Format datafile Nummer leerling Jaar naar JPT Naam basisschool CITOscore Aantal jaren ENG (PO) Uren ENG/week (PO) Lesmethode Cijfer ENG (jaar 1 VO)

9 Bijlage 5. Vragenlijst leerlingen. Engelse lessen, een paar vraagjes (kruis je antwoord aan): 1. Ik vind de Engelse lessen: Heel moeilijk Moeilijk Niet moeilijk/niet makkelijk Makkelijk Heel makkelijk 2. Ik heb veel gehad aan de Engelse lessen op de basisschool. Helemaal oneens Oneens Niet eens/ /niet oneens Eens Helemaal eens 3. Een goede beheersing van de Engelse taal vind ik: Heel onbelangrijk Onbelangrijk Niet belangrijk/onbelangrijk Belangrijk Heel Belangrijk 4. De basisschool waar ik op zat was de:... Dank je wel voor je medewerking.