Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost

Transcriptie

1 Datum 21 januari 2017 Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost vastgesteld door het algemeen bestuur op 20 april 2017 J.C.A. van Alphen

2

3 Inhoud Samenvatting 5 Voorwoord 6 1 Inleiding Watergebiedsplan en peilbesluit Aanleiding voor dit watergebiedsplan Aanpak werkzaamheden (proces en procedure) Communicatie Beleidskader Planstatus en (inspraak)procedure Leeswijzer 10 2 Plangebied Ligging plangebied Huidige functies en gebruik Bodem en maaiveldhoogte Waterhuishouding Veiligheid Voldoende water Schoon water Beheer en onderhoud 22 3 De opgaven Voldoende water Bemaling Hydraulische knelpunten en maatregelen Bemaling en inrichting van de polder op de langere termijn Wateroverlast en NBW analyse GGOR analyse Maaiveldhoogte, drooglegging en bodemdaling Blokbemaling Merwede Schoon water Nieuwe peilen en gevolgen Maatregelen 37 4 Beheer en onderhoud Wat doet het waterschap? Waterpeilen, gemalen en kunstwerken Regulier onderhoud primaire watergangen Monitoring Wat doen gerechtigden? Onderhoud secundaire watergangen en kunstwerken Hoogwatervoorzieningen Leggerwijzigingen 41 5 Referenties 42 BIJLAGEN januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 3/52

4 BIJLAGE I : Samenvatting beleid 45 (Inter)nationale beleidskaders 45 Beleid provincies 45 Beleid gemeenten 47 Gemeente Weesp 47 Gemeente Stichtse Vecht 47 Beleid AGV 47 BIJLAGE II Peilbesluit Aetsveldse Polder Oost 49 BIJLAGE III Besluit algemene regels hoogwatervoorzieningen Aetsveldse Polder Oost 50 BIJLAGE IV Besluit wijzigingen legger waterlopen Aetsveldse Polder Oost 50 BIJLAGE V: Kaarten januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 4/52

5 Samenvatting Het in 2001 vastgestelde peilbesluit moet worden geactualiseerd. Daarvoor is een watergebiedsplan opgesteld, waarin de huidige toestand van het watersysteem wordt beschreven en geanalyseerd. Uit de analyses en uit informatiebijeenkomsten zijn aandachtspunten voor het functioneren van het huidige watersysteem naar voren gekomen. In het watergebiedsplan worden voorstellen gedaan voor een nieuw peilbesluit en maatregelen voorgesteld om de situatie te verbeteren. De belangrijkste aanpassingen zijn: - Vergroten van de berging en afvoer binnen de blokbemaling Merwede om de wateroverlast te beperken en wateraanvoer naar het gemaal te verbeteren, - Blokbemaling Merwede aan de Noordkant uitbreiden om de peilgrens over hogere percelen te leggen, - Verhogen en automatiseren van de stuw naar peilvak (Carspelhof) om de wateraanvoer naar dit lagere peilvak te kunnen beheren, - Verlaging van het waterpeil in de blokbemaling Merwede om de maaivelddaling te compenseren - Voor de overige peilgebieden vastleggen van de huidige praktijkpeilen en peilgebiedsgrenzen in het nieuwe peilbesluit Er is ook een onderzoeksmaatregel opgenomen om, in overleg met de gebruikers van de polder, een lange termijn plan voor de inrichting en bemaling van de polder uit te werken. De polder staat bekend om goed ontwikkelde sloten met een rijke vegetatie. Er zijn echter aanwijzingen dat de ecologische kwaliteit achteruitgaat. Naast het beperken van de fosfaatbelasting is vooral het verbreden en (beter) op diepte houden van watergangen noodzakelijk om de achteruitgang te stoppen. Het waterschap zal via de samenwerking met de agrarische gebiedscollectieven stimuleren dat agrariërs groen-blauwe (beheer)diensten uitvoeren die bijdragen aan een betere ecologische kwaliteit. Daarnaast zal het waterschap inventariseren of er kansrijke maatregelen zijn die niet binnen de systematiek van het agrarisch natuurbeheer (POP3 subsidie) vallen. Voor de uitvoering daarvan zal dan een eigen gebiedsgerichte stimuleringsmaatregel worden voorgesteld. Tegelijk met het watergebiedsplan zijn de volgende afzonderlijke producten opgesteld en ter vaststelling aan het bestuur aangeboden: Peilbesluit met peilbesluitkaart Aetsveldse Polder Oost Begrenzing en Algemene regels hoogwatervoorzieningen Aetsveldse Polder Oost Leggerwijzigingen Aetsveldse Polder Oost 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 5/52

6 Voorwoord Voor u ligt het watergebiedsplan voor de Aetsveldse polder oost. Hierin wordt beschreven hoe het waterbeheer in de polder plaatsvindt en welke maatregelen nodig zijn om het watersysteem voor de komende jaren op orde te brengen en te houden. Het watergebiedsplan omvat ook een nieuw peilbesluit voor de verschillende peilvakken in de polder. Als lid van het dagelijks bestuur van het waterschap ben ik verantwoordelijk voor dit plan. Het watergebiedsplan is opgesteld in goed overleg met verschillende belanghebbenden. Tijdens de goed bezochte informatieavonden deelden de bewoners en gebruikers van de polder hun kennis over de polder en kwamen zij met suggesties voor het plan. Ook in individuele gesprekken met gebruikers van de polder hebben wij meerdere keren van gedachten kunnen wisselen over het waterbeheer in de polder en de inhoud van het plan. Ik wil iedereen die heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit plan hartelijk bedanken voor zijn of haar inzet. Dankzij u is het een beter plan geworden. Het plan omvat vooral maatregelen die nodig zijn om de water aan- en afvoer te verbeteren en het risico op wateroverlast te beperken. De uitvoering van deze maatregelen zal in 2017 starten en grotendeels in 2018 afgerond worden. Daarmee wordt het watersysteem voor de komende jaren op orde gebracht. Uit onze analyses is ook gebleken dat de polder op de langere termijn waarschijnlijk het beste gediend is met een nieuw gemaal op een andere plek. We hebben daarom in dit plan een onderzoeksmaatregel opgenomen om samen met de gebruikers van de polder tot een gedragen voorstel te komen voor de toekomstige inrichting en bemaling van de polder. De Aetsveldse polder oost staat vanouds bekend om goed ontwikkelde sloten met een rijke vegetatie. Uit onze analyses blijkt dat deze kwaliteit onder druk staat. In het plan zijn verschillende maatregelen opgenomen voor behoud en herstel van een goede waterkwaliteit. Deels gaat het daarbij om maatregelen die de gebruikers van de polder zelf kunnen nemen. Het voornemen van de agrarische natuurverenigingen om een studiegroep voor de polder te starten waarin de boeren met andere partijen (waaronder het waterschap) in de polder samenwerken juich ik van harte toe. Het biedt een goede mogelijkheid om gezamenlijk te blijven werken aan een polder waarin het goed wonen en werken is, met behoud van de bijzondere waarde van de polder voor waternatuur en weidevogels. Ik wens u veel leesplezier toe en zie uit naar het vervolg van onze samenwerking met de belanghebbenden in de polder. Pieter Kruiswijk, Lid dagelijks bestuur waterschap Amstel, Gooi en Vecht 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 6/52

7 1 Inleiding 1.1 Watergebiedsplan en peilbesluit In een watergebiedsplan geeft het waterschap aan hoe een deelgebied binnen het beheergebied waterhuishoudkundig is of dient te worden ingericht. Het beleid en de doelstellingen uit het Waterbeheerplan en de beleidsregels van de Nota Peilbeheer 2010 van waterschap Amstel, Gooi en Vecht zijn hiervoor het uitgangspunt. Deze worden binnen het watergebiedsplan verder uitgewerkt tot een peilbesluit en een samenhangend pakket aan maatregelen voor een goede inrichting van de waterhuishouding. Een watergebiedsplan richt zich conform het Waterbeheerplan op de kerntaken van het waterschap: voldoende water (peilbeheer, water aan- en afvoer, grondwater) schoon water (waterkwaliteit en ecologie) Het waterschap stemt in het watergebiedsplan de belangen van deze waterhuishoudkundige aspecten af op de gebruiksfuncties en bestemmingen die provincies en gemeenten aan het gebied toekennen, zoals landbouw, stedelijk gebied, infrastructuur, natuur en recreatie. De keuze van de waterpeilen is gebaseerd op een zorgvuldige afweging van alle bij de waterhuishouding betrokken belangen en de wijze van grondgebruik, met name op basis van de aan het gebied toegekende functie(s), overeenkomstig de Nota Peilbeheer. Met het watergebiedsplan wil het waterschap bereiken dat het watersysteem, na oplevering van benodigde werken, de komende tien jaar goed is ingericht op de functies en het gebruik. Voor elke polder of bemalingsgebied wordt in beginsel iedere tien jaar het watersysteem uitgebreid doorgelicht en het peil vastgelegd. Daartoe stelt het bestuur van het waterschap een peilbesluit vast. Het peilbeheer, de overwegingen die aan het nieuwe peilbesluit vooraf gaan en de effecten die het heeft op het plangebied (en omgeving) worden in het watergebiedsplan beschreven. Het watergebiedsplan geeft ook aan welke maatregelen nodig zijn om de waterhuishoudkundige inrichting van het gebied op orde te brengen en om de peilen in te kunnen stellen. Deze maatregelen zijn projectplannen als bedoeld in artikel 5.4 van de Waterwet. Daarnaast staan in het watergebiedsplan afspraken over het beheer en onderhoud van de kunstwerken, watergangen en oevers. Tegelijkertijd met het watergebiedsplan worden door het waterschapsbestuur de volgende besluiten voor de Aetsveldse Polder Oost vastgesteld: Peilbesluit met peilbesluitkaart Het peilbesluit heeft een wettelijke status in artikel 5.2 van de Waterwet. In het peilbesluit legt het waterschapsbestuur het peil voor ieder peilgebied vast; de begrenzing van de peilgebieden is op de bijbehorende kaart aangegeven. Begrenzing en Algemene regels hoogwatervoorzieningen In de algemene regels hoogwatervoorzieningen legt het waterschapsbestuur vast hoe met de inlaten en hoogwatervoorzieningen moet worden omgegaan. De actuele situatie van de in het gebied aanwezige hoogwatervoorzieningen wordt op kaart vastgelegd. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 7/52

8 Leggerwijziging In de legger is opgenomen wat primaire wateren zijn en welke kunstwerken daarin aanwezig zijn voor het hele AGV beheergebied (vastgesteld 2011). Een wijziging van de legger waterlopen is nodig om deze te laten aansluiten bij de actuele waterhuishoudkundige inrichting van de Aetsveldse Polder Oost. Daarnaast levert het watergebiedsplanproces een achtergronddocument op waarin relevante onderliggende onderzoeken, data en verslagen zijn opgenomen. Het bevat tevens de startnotitie, die is opgemaakt en bestuurlijk vastgesteld ter voorbereiding op het nieuwe watergebiedsplan. De beschrijving van de actuele situatie in het plangebied is gebaseerd op metingen en waarnemingen in de periode 2010 tot Voor sommige aspecten zijn gegevens van een langere periode gebruikt, om trends zichtbaar te maken. 1.2 Aanleiding voor dit watergebiedsplan Het voorliggende watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost is het eerste watergebiedsplan dat op deze manier voor de polder is gemaakt. Voorheen werd eest het peilbesluit en daarna het waterinrichtingsplan opgesteld en door het waterschapsbestuur vastgesteld. Het laatste peilbesluit is op 1 oktober 2001 vastgesteld. Het bijbehorende waterinrichtingsplan is vastgesteld in De uitvoering daarvan heeft een lange doorlooptijd gekend en is afgerond in Op 21 maart 2014 heeft de provincie Noord-Holland het verzoek van het waterschap tot verlenging van dit peilbesluit goedgekeurd voor een periode van maximaal 5 jaar. 1.3 Aanpak werkzaamheden (proces en procedure) Voor het opstellen en vaststellen van het watergebiedsplan worden/zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: - bestuderen van het vigerende peilbesluiten en waterinrichtingsplan; - inventariseren van bestaande en toekomstige functies en bestemmingen; - onderzoek naar het functioneren van het watersysteem; - veldbezoeken en onderzoek ter plaatse; - overleg met bewoners en belanghebbenden ter inventarisatie van knelpunten en ter bespreking van voorgenomen maatregelen; - inventariseren en toepassen van het relevante beleid van betrokken overheden; - opstellen van het concept-watergebiedsplan; - ter inzagelegging van het concept-watergebiedsplan; - behandeling en beantwoording van binnengekomen zienswijzen op het conceptwatergebiedsplan; - vaststelling van het peilbesluit en het watergebiedsplan door het algemeen bestuur van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. 1.4 Communicatie Uitgangspunt voor de communicatie is het plan zo op te stellen dat het optimaal beantwoordt aan de wensen van de doelgroep: de bewoners, bedrijven, medeoverheden en overige gebruikers van het gebied. Het waterschap heeft belanghebbenden en bewoners geïnformeerd en gevraagd om input voor het plan en heeft teruggekoppeld wat het heeft gedaan met de input. Belanghebbenden en 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 8/52

9 bewoners die met maatregelen of effecten te maken hebben zijn ook persoonlijk benaderd. Aan het begin van de planperiode (april 2014) is een pilot uitgevoerd, waarbij geïnventariseerd is welke behoefte er is aan waterbeheerinformatie bij burgers en agrariërs in de polder. Hiervoor is een enquête gehouden onder circa 160 burgers en zijn de meeste agrariërs geïnterviewd. Dit heeft ook nuttige input voor het watergebiedsplan opgeleverd (Hydrologic, 2014) 1.5 Beleidskader Het watergebiedsplan moet binnen de kaders van het vigerend beleid en regelgeving passen. Dit beleidskader is verwoord in een aantal richtinggevende plannen. De belangrijkste kaderstellende plannen en regels voor het watergebiedsplan zijn: Nationaal Bestuursakkoord Water Europese Kaderrichtlijn Water Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS), Provincie Utrecht Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2040 (PRS), Provincie Noord-Holland Waterbeheerplan AGV Bestemmingsplannen van Weesp (2015) en Nigtevecht (2010) Waterverordening Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht Keur AGV 2011 Nota Peilbeheer AGV Planstatus en (inspraak)procedure De onderdelen peilbesluit en de inrichtingsmaatregelen van dit watergebiedsplan hebben een wettelijke status gebaseerd op de Waterwet. Daarom wordt voor het vaststellen van dit watergebiedsplan de inspraak- en besluitvormingsprocedure voor peilbesluiten en projectplannen gevolgd. Voor u ligt het watergebiedsplan inclusief peilbesluit. Dit plan is tijdens de inspraakperiode van 27 oktober tot 9 december 2016 ter inzage gelegd. De inspraakperiode is door het waterschap aangekondigd via Bewoners van het buitengebied zijn met een brief op de hoogte gebracht van een informatieavond tijdens de inspraakperiode. Men kon tijdens de inspraakperiode een reactie (zienswijze) indienen. Alle op tijd ingediende zienswijzen zijn verwerkt in een verslag van inspraak en samen met het, waar nodig aangepaste, watergebiedsplan aan het Algemeen Bestuur van waterschap Amstel, Gooi en Vecht ter vaststelling aangeboden. Tegen de vaststelling van het peilbesluit kan (doorgaans na indienen van een zienswijze, zie hierboven) beroep worden ingesteld bij de rechtbank en eventueel hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Het plan bevat wijzigingen aan waterstaatswerken en bevat daarom projectplannen als bedoeld in artikel 5.4 Waterwet. Ook tegen het vaststellen van deze projectplannen is beroep mogelijk, maar hierop is de Crisis- en herstelwet van toepassing. Voor een in te stellen beroep betekent dit onder meer dat de gronden van het beroep vóór het einde van de beroepstermijn moeten zijn ingediend. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 9/52

10 1.7 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een algemene beschrijving van het plangebied en van de huidige waterhuishoudkundige situatie. Hoofdstuk 3 gaat per thema in op de opgaven (knelpunten en aandachtspunten) en de mogelijke maatregelen. De voorgestelde maatregelen zijn samengevat in hoofdstuk 3.5. Hoofdstuk 4 beschrijft hoe het beheer en onderhoud is geregeld. Onderdeel van het watergebiedsplan is een serie kaarten. Deze zijn opgenomen in de bijlage. In de tekst wordt, indien van toepassing, verwezen naar deze kaarten. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 10/52

11 2 Plangebied 2.1 Ligging plangebied De Aetsveldse Polder Oost heeft een oppervlak van 856 ha en ligt centraal in het beheergebied van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. De polder valt deels binnen de gemeente Weesp, provincie Noord-Holland (ca. 75%), en deels binnen de gemeente De Stichtse Vecht, provincie Utrecht (ca. 25%) Figuur 2.1 Ligging plangebied in beheergebied van waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Figuur 2.2 Begrenzing plangebied (zie ook kaart 1 in de kaartenbijlage) 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 11/52

12 De polder ligt ingeklemd tussen de Vecht (aan de oost en zuid kant) en het Amsterdam-Rijnkanaal (aan de westkant). In het noorden wordt de polder begrensd door het Smal Weesp en het centrum van Weesp. De polder omvat een deel van het stedelijk gebied van Weesp (inclusief de wijk Aetsveld) en Nigtevecht. 2.2 Huidige functies en gebruik Kaart 10 van de kaartenbijlage geeft het grondgebruik in de polder weer. Landbouw Het grootste (centrale) deel van de polder heeft een weids karakter en heeft een landbouwkundig grondgebruik. Het agrarisch gebruik bestaat voornamelijk uit grasland voor de veehouderij. Enkele percelen worden gebruikt voor productie van mais. De polder kent circa 10 melkveebedrijven. Daarnaast zijn er nog enkele melkveehouders met een bedrijf buiten de polder, die percelen in de Aetsveldse polder bezitten of pachten. Landschap en natuur De polder wordt gekenmerkt door een grote landschappelijke openheid. Het gebied buiten de stedelijke kernen van Weesp en Nigtevecht is onderdeel van het Nationaal Landschap Groene Hart. Het Noord-Hollandse deel van de polder is door de provincie Noord-Holland aangewezen in het natuurbeheerplan 2016 als weidevogelleefgebied. Het planologisch beleid van de provincie is er op gericht om het weidevogelleefgebied te beschermen. Ruimtelijke ingrepen zijn daar alleen toegestaan als ze de wezenlijke kenmerken en waarden niet aantasten. Er vinden verschillende vormen van agrarisch natuurbeheer in de polder plaats. Onderstaande kaart geeft daarvan een beeld. Het betreft vooral weidevogelbeheer(ca 375 ha) en langs een aantal percelen/sloten bufferzones (waardevolle weiderand) en natuurvriendelijke oevers. Figuur 2.3 Percelen met verschillende vormen van agrarisch natuurbeheer (bron: Gerard Ros, Nutriënten Management Instituut, Wageningen) 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 12/52

13 Bewoning en infrastructuur De polder heeft circa 4000 inwoners (CBS, 2013) en omvat een deel van het stedelijk gebied van Weesp (inclusief de wijk Aetsveld) en de dorpskern van Nigtevecht. Overige bebouwing en bewoning bevindt zich vooral langs de oevers van de Vecht aan de oost- en zuidrand van de polder. De provinciale weg N236 loopt aan de noordkant door de polder. Plannen van de Provincie Noord-Holland voor verbreding en gedeeltelijke verlegging van deze weg zijn in uitvoering ( ). Overige infrastructuur ligt vooral op of langs de waterkeringen en peilscheidingen aan de randen van de polder (Kanaaldijk oost, Klompweg, Utrechtse weg en Horn). De Aetsveldse weg loopt door het centrum van de polder langs enkele centraal gelegen bedrijven en is deels een onverhard pad. Cultuurhistorie In kaart 13 zijn cultuurhistorische kenmerken van de polder opgenomen. Opvallende kenmerken zijn: - De polder was een innundatiegebied als onderdeel van de Hollandse Waterlinie - Door de polder loopt een oude stroomrug van de Vecht. - Op deze stroomrug en op de hoger gronden langs de Vecht is een verhoogde kans op archeologische vondsten, - Het stoomgemaal van de Aetsveldse Polder (vroeger ook wel Over- Aetsveldsche Polder genoemd) is gebouwd in Daarvoor werd de polder, op dezelfde plek met een windmolen bemalen. Het gemaal was uitgerust met een scheprad. In 1927 is de stoommachine vervangen door een elektromotor. Uit deze tijd dateert het aangebouwde trafohuisje. Het gebouw is opmerkelijk door de tuitgevels en de klimmende boogfriezen. - In de structuurvisie van de gemeente Weesp wordt het fraaie veenweide- en Vechtweidegebied aangeduid als één van de identiteitsdragers. De gemeente wil dit landschap koesteren en wil daarnaast dat dit toegankelijk is. Gemaal Aetsveld-oost (bouwjaar 1873) 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 13/52

14 Recreatie In het noordwestelijk deel van de polder ligt een recreatiegebied van de gemeente Weesp, met een golfcentrum, volkstuinen, zwembad en een sauna/wellness complex. Daarnaast loopt er een (NS) wandelroute door polder, over het Aetsveldse weggetje, en verder langs de oevers van de Vecht (langs 3 forten van de Stelling van Amsterdam. Het verdere recreatieve gebruik van de polder is beperkt. Plannen en ontwikkelingen in het gebied In de zone tussen de Spoorlijn en de N236 is in de structuurvisie van de gemeente Weesp vastgelegd dat hier ruimte wordt gegeven aan toeristische recreatieve ontwikkelingen. Voor de veenweide- en Vechtweidegebieden is de structuurvisie gericht op landschaps- en natuurbeleving en is ruimte voor kleinschalige dag- en verblijfsrecreatieve ontwikkeling door verbreding op (agrarische) bedrijven. 2.3 Bodem en maaiveldhoogte De bodemgesteldheid en bodemopbouw staat op kaart 9 van de kaartenbijlage. De bodem van de Aetsveldse Polder Oost bestaat hoofdzakelijk uit lichte klei. Daarnaast komt er veengrond, klei op veen en zware klei voor. Afzettingen van zware klei vinden we vooral aan de noord-oost en zuidkant langs de oevers van de Vecht. Midden in de polder, tegen het Amsterdam-Rijnkanaal aan ligt een gebied met een meer venige bodem (zie Figuur 2.4). Figuur 2.4: Bodemkaart 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 14/52

15 Geomorfologie De polder ligt in een zogenaamd crevassegebied dat circa 2600 jaar geleden is ontstaan. De Vecht en Angstel ontwikkelden zich in die periode als een vertakking van de Oude Rijn in Noordelijke richting. Via deze riviertjes werd zand en klei het veengebied ingevoerd. Door de polder loopt nog een oude stroomrug. Hier heeft een omkering van het reliëf plaatsgevonden. Door klink en bodemdaling als gevolg van ontwatering en/of oxidatie zijn de klei- en veenlagen in het naastgelegen gebied lager komen te liggen dan de meer zandige afzettingen van deze stroomrug. Maaiveldhoogte en Bodemdaling De maaiveldhoogte in de polder varieert tussen NAP -0,50 m en NAP -1,90 m (zie kaart 2 kaartenbijlage). De oude stroomrug door de polder, waarover nu het Aetsveldse weggetje loopt, is duidelijk als een hoger gelegen zône herkenbaar. Ook de gronden langs de Vecht, aan de randen van de polder liggen duidelijk hoger. Op plekken in de polder waar meer veen in de bodem zit is de bodem het sterkst gedaald. Ook in de huidige situatie zet dit proces zich voort en worden de hoogteverschillen binnen de polder geleidelijk groter. Om landbouw op de lager gelegen plekken te kunnen faciliteren zijn na het vorige peilbesluit en waterinrichtingsplan op de laagste plekken aparte peilgebieden aangelegd. 2.4 Waterhuishouding Veiligheid Ligging keringen De polder wordt omringd door secundaire keringen langs het Amsterdam-Rijnkanaal (Oostkanaaldijk) en langs de Vecht en het Smal Weesp. In het centrum van Weesp loopt de (verholen) kering over de Achtergracht. De kering langs het Amsterdam- Rijnkanaal is van Rijkswaterstaat, de overige keringen vallen onder het beheer van AGV. Dijkreconstructie Nieuwe provinciale normen voor stabiliteit en hoogte van de regionale waterkeringen waren voor het waterschap aanleiding voor een omvangrijk dijkverbeteringsprogramma. In het kader daarvan zijn in op verschillende plekken de keringen rondom de Aetsveldse Polder Oost verbeterd; onder anderen in de Horn en de (lage) Klompweg Voldoende water Aan- en afvoer De huidige waterhuishoudkundige situatie is weergegeven in kaart 3 (zie kaartenbijlage of figuur 2.5). Het plangebied Aetsveldse Polder Oost bestaat uit één afvoergebied, dat door twee poldergemalen wordt bemalen. 1. Poldergemaal Aetsveld Oost. Dat water uitslaat op het Smal Weesp, vlak bij het Amsterdam-Rijnkanaal; 2. Poldergemaal Carspelhof, dat water uitslaat op de Vecht. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 15/52

16 Gemaal Aetsveld-Oost bemaalt het hoofdpeilgebied (11.1-1) met een vast peil van NAP -2,00m. Gemaal Carspelhof bemaalt peilgebied Carspelhof (11.1-5), met een vast peil van NAP -2,20 m. Vanuit de Horn (in het Noord-Oostelijke deel van de polder) wordt het water getrapt via 3 peilgebieden afgevoerd naar het hoofdvak. Water uit het Noord-oostelijke deel van de polder kan via een stuw worden afgevoerd naar peilgebied Carspelhof (en van daar uit op de Vecht worden uitgeslagen), of via het hoofdpeilgebied worden afgevoerd naar gemaal Aetsveld-Oost. Binnen de polder zijn er nog twee bemalen gebieden, met een lager peil dan in het hoofd peilgebied. Dit zijn de blokbemaling Merwede (peilvakken , en ) en de onderbemaling (peilgebied ) van het Golfcentrum, volkstuinenen zwembadcomplex. Het wateroverschot wordt uit deze gebieden uitgeslagen op het hoofd peilgebied, waarna het verder afgevoerd wordt via gemaal Aetsveld Oost. - Het gemaal van de blokbemaling Merwede wordt beheerd en bediend door Waternet. - Het lagere peilgebied van het Golfcentrum e.o. wordt bemalen door de eigenaar/beheerder van het Golfcentrum. Figuur 2.5 Het Watersysteem van Aetsveldse Polder Oost (Een gedetailleerdere kaart van de huidige situatie is opgenomen in Bijlage V, kaart 3). 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 16/52

17 Figuur 2.6 Schematische weergave van het watersysteem in de Aetsveldse polder Oost (NB: de nummering van de peilvakken in deze figuur correspondeert met figuur 2.5) Wateroverlast (NBW) In een wateroverlastanalyse (NBW-toetsing, Nelen & Schuurmans 2015) is bekeken of voor de verschillende peilgebieden de combinatie van de gemaalcapaciteit en open-waterberging voldoende is. Doel is te controleren of het watersysteem voldoet aan de wateroverlastnormen uit het Nationaal Bestuursakkoord Water. Uitgangspunt is dat extreme neerslag nu en in de toekomst niet tot onacceptabele overlast leidt. Het resultaat van de toetsing is beschreven in paragraaf Peilbeheer De vigerende peilen in de polder zijn geformaliseerd in een peilbesluit dat op 21 december 2000 is vastgesteld door het waterschap en op 1 oktober 2001 door de provincie is goedgekeurd (Kaart 5 in de kaartenbijlage). In de praktijk wordt op enkele locaties een afwijkend peil gehanteerd (Kaart 3 in de kaartenbijlage). Afwijkingen tussen peilbesluit en praktijk zijn deels ontstaan bij uitwerking van het waterinrichtingsplan (2003), waardoor de begrenzing van peilgebieden, over dammen en keerschotten in de praktijk net iets anders is komen te liggen dan op de kaart uit het vigerende peilbesluit. In de Horn is bij de inrichting gekozen voor een meer geleidelijke getrapte overgang tussen het hogere peilgebied (NAP - 1,49m) en het hoofdpeilgebied (NAP -2.00m), zodat daar nu 3 peilgebieden liggen in plaats van 1. In het peilbesluit van 2001 is voor de stedelijke kernen van Weesp en Nigtevecht het peil niet vastgelegd, maar alleen aangeven dat hierin verschillende peilen worden gehanteerd. In de huidige praktijk wordt het peilbeheer in deze gebieden door het waterschap uitgevoerd. Om het huidige peilbeheer ook in deze gebieden inzichtelijk te maken en vast te leggen omvat het nieuwe peilbesluit nieuwe peilgebieden in deze stedelijke kernen. Buiten de stedelijke kernen bevinden zich meerdere particuliere hoogwatergebieden, vooral op de hogere gronden langs de Vecht. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 17/52

18 Hoofdwatergangen In figuur 2.7 zijn de hoofdwatergangen en de stroomrichting bij afvoer geschetst. Vanuit het oostelijk deel van de polder is de kortste route naar gemaal Aetsveld Oost via de paarse pijl. De groene pijl is de meer zuidelijke route die tussen peilgebieden van de blokbemaling Merwede doorloopt. Voor details zie kaart 3 in de kaartenbijlage. Figuur 2.7. Hoofdwatergangen en stroomrichting in Aetsveldse Polder Oost Waterinlaten Inlaat van water vindt plaats via circa 20 particuliere inlaatvoorzieningen, waarmee water uit de Vecht kan worden ingelaten. In de meeste gevallen gaat het om inlaten voor het op peil houden van de hoogwatergebieden en zones rondom bebouwing aan de rand van de polder. Enkele inlaten die van belang zijn voor het peilbeheer van de polder en de stedelijke kernen worden door Waternet bediend. Grondwater De geohydrologische bodemopbouw in polder Aetsveld Oost kan worden geschematiseerd door een dik watervoerend pakket met daarop een slecht doorlatende deklaag. Het watervoerend pakket bestaat uit matig fijn en grof zand van de afzettingen van de Formatie van Boxtel, Kreftenheye, Urk en Sterksel. De dikte van de deklaag bedraagt circa 6,5 m en bestaat uit veenlagen van de Formatie van Nieuwkoop en kleilagen van de Formatie van Echteld die afgewisseld worden met zandige geulafzettingen van de Formatie van Echteld. In het grootste gedeelte van de polder komt lichte kwel voor. In de Horn en in de omgeving van gemaal Aetsveld-oost is sprake van wegzijging. De hoeveelheden zijn gering. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 18/52

19 2.4.3 Schoon water Als graadmeter voor de (ecologische) toestand is de hoeveelheid en soortensamenstelling van de aanwezige waterplanten van belang. Dit vormt namelijk een goede maatstaf voor de ecologische toestand van een oppervlaktewater: waterplanten zijn een essentieel onderdeel van, en randvoorwaarde voor watergebonden leven als kleine waterdiertjes en vissen. Binnen de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vallen de watergangen in Aetsveld Oost in de categorie zoete gebufferde sloten (M1a). De huidige ecologische toestand, beoordeeld op het voorkomen van waterplanten volgens de systematiek van de KRW, is gemiddeld goed. De Aetsveldse polder oost valt onder de betere polders in het beheergebied van het waterschap. Vanwege de bijzondere natuurwaarden in de polder is de slootvegetatie vanaf 2006 bijna jaarlijks door Waternet geïnventariseerd. Uit deze inventarisaties blijkt een duidelijke afname van het aantal meetpunten (sloten) met een goede score en een duidelijke toename van het aantal meetpunten met een ontoereikende tot slechte beoordeling. De resultaten zijn gepresenteerd in kaart 11 (kaartenbijlage). Voor een verdere beschrijving en analyse van de gegevens wordt verwezen naar het achtergronddocument ecologie en waterkwaliteit (Waternet, 2015). In deze paragraaf wordt hiervan een samenvatting gegeven. Macrofauna Gegevens van de macrofauna (kleine waterdiertjes) in de polder zijn beschikbaar uit 2008, 2009 en Er zijn meerdere soorten aangetroffen, die weinig eisen stellen aan het milieu, maar ook soorten die kenmerkend zijn voor schoon helder water. De gegevens uit 2008 en 2009 zijn goed vergelijkbaar maar verschillen sterk met die van Mogelijk is de diversiteit van de macrofauna in de polder groot en is het aantal monsterpunten te klein om deze diversiteit goed weer te geven. Uit de gegevens van 2011 blijkt dat er zeldzame soorten in de polder voorkomen. Visstand De visstand in Aetsveld Oost is onderzocht in 2008 (ATKB, 2009). Er zijn 14 soorten aangetroffen. De samenstelling van de visstand wordt gedomineerd door eurytope soorten (soorten zonder voorkeur voor een bepaald watertype) met een gewichtsaandeel van 90%. Het overige aandeel wordt gevormd door limnofiele soorten (soorten met voorkeur voor stilstaand, plantenrijk water). Op basis van aantallen is het aandeel van beide gilden vrijwel van gelijke omvang. Van de individuele soorten heeft snoek het grootste gewichtsaandeel. Daarnaast hebben blankvoorn en brasem een aanzienlijk gewichtsaandeel. Tiendoornige stekelbaars, blankvoorn en bittervoorn zijn in aantallen het sterkst vertegenwoordigd. Er zijn twee soorten aangetroffen die bescherming genieten vanuit de Flora- en Faunawet: de kleine modderkruiper en bittervoorn. Bittervoorn heeft daarnaast, evenals vetje een vermelding op de Rode lijst. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 19/52

20 Figuur 2.8.: Samenstelling van het visbestand in Aetsveld oost (2008). Fysisch-chemische waterkwaliteit De chemische waterkwaliteit wordt al vanaf 1977 bemonsterd bij het hoofdgemaal. Op een beperkt aantal strategische punten wordt vanaf 1994 twaalf keer per jaar de waterkwaliteit bemonsterd. De meeste meetpunten liggen in de hoofdwatergangen. Hier is vrijwel overal de invloed van inlaatwater uit de Vecht merkbaar, vooral in de zomermaanden, terwijl in de wintermaanden de invloed van grondwater en neerslag overheersen. Ecologische sleutelfactoren Ecologische sleutelfactoren geven inzicht in het ecologisch functioneren van het watersysteem in de polder. Daarbij wordt uitgegaan van een zekere hiërarchie in voorwaarden van deze factoren voor het ecologisch functioneren. Waterplanten staan centraal, omdat ze een cruciale rol spelen en de resultante van alle sleutelfactoren zijn. De belangrijkste ecologische sleutelfactoren zijn de productiviteit van het water ofwel de hoeveelheid voedingstoffen in het water, voldoende licht op de waterbodem en niet teveel voedingsstoffen in de waterbodem. Wanneer aan al deze voorwaarden is voldaan, kan een soortenrijke, niet woekerende waterplantenvegetatie ontstaan (STOWA, 2014). De fosfaatbelasting van de Aetsveld Oost speelt een rol van betekenis. Over de hele polder gemiddeld ligt de belasting nog onder de kritische belasting (waarbij een omslag naar algen- en kroos gedomineerde sloten plaatsvindt). Plaatselijk zijn er echter verschillen. Sloten met veel algen of kroos nemen toe. Dit is een gevolg van een te hoge belasting met voedingstoffen. De belangrijkste bronnen zijn uitspoeling uit percelen, afspoeling van verhard oppervlak (stedelijk gebied) en inlaat van water uit de Vecht. Het valt op dat sloten waar veel Vechtwater wordt ingelaten een slechte vegetatieontwikkeling hebben. Ondanks dat zijn er nog steeds sloten te vinden met helder water en soortenrijke vegetaties. De polder is niet homogeen. Verschillende factoren spelen op verschillende plekken een grotere of kleinere rol. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 20/52

21 Uit eerder onderzoek in de Aetsveldse polders (Oost en West) is bekend dat de bodemopbouw van invloed is op de waterkwaliteit van het oppervlaktewater. Met name de organic clastic lake fill deposits (zandige geulopvullingen van de oer- Vecht), beschreven door Bos (2010), kunnen een gunstig effect op de waterkwaliteit hebben, vermoedelijk door de mineralogische samenstelling (o.a. kalk). Dit positieve effect zal zich alleen manifesteren op plaatsen waar weinig of geen invloed van Vechtwater merkbaar is. Uit de gegevens van de secundaire wateren waar de meeste vegetatieopnamen worden gedaan, blijkt dat er geen sprake is van dikke baggerlagen in de polder. Veel sloten in Aetsveld Oost zijn erg ondiep. Voor een goede sloot-ecologie is een minimale diepte van circa 50 cm nodig. Op veel locaties (meer dan 60% in 2014) waar vegetatieopnamen zijn gedaan is de waterdiepte minder dan 30 cm; sommige sloten zijn minder dan 20 cm diep. Deze sloten kunnen in de zomerperiode dichtgroeien met emergente (boven het water uitgroeiende) waterplanten zoals riet en lisdodde. Er is dan vrijwel geen ruimte meer voor planten en dieren die open water nodig hebben. Het water warmt in ondiepe sloten sneller op waardoor algen al vroeg in het jaar uitbundig kunnen groeien. Ook sterke schommelingen in temperatuur, zuurstof en zuurgraad zorgen ervoor dat gevoelige soorten verdwijnen. Daarnaast is er in veel sloten weinig ruimte voor een goed ontwikkelde oever met een geleidelijke overgang van oever- naar waterplanten. Opvallend is het voorkomen van zeer steil, vrijwel loodrechte, oevers (zie foto). Er is hier geen enkele ruimte voor de ontwikkeling van een natuurlijke oever, met een geleidelijke overgang van water naar land. Sloot met slechts één begroeide oever en een steile oever. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 21/52

22 2.4.4 Beheer en onderhoud Het beheer en onderhoud in de polder Aetsveld Oost is in vergelijking met andere polders relatief arbeidsintensief. - In de ondiepe watergangen warmt het water snel op en groeien water- en oeverplanten snel. Dit heeft gevolgen voor de afvoer van het water. Het waterschap schoont daarom tenminste 2 en soms 3 keer per jaar de primaire wateren (hoofdwatergangen). Tijdens informatiebijeenkomst zijn verschillende opmerkingen gemaakt over het belang van goed maaien en schonen van de watergangen. Dit geldt niet alleen voor de primaire wateren, maar ook voor de smalle en vaak zeer ondiepe secundaire wateren waar de agrariërs zelf verantwoordelijk zijn voor het schoonhouden. In smalle ondiepe sloten, waar de oevervegetatie tot in het midden van de sloot groeit verdwijnt het leefgebied voor vissen en waterplanten (zie foto). - Maaien met de maaiboot in de zomermaanden kan door de combinatie van ondiepte, opwerveling van bagger en hoge temperaturen tot zuurstoftekorten leiden. Met vissterfte als gevolg. - Bij afvoer in met name de zomer en vroege najaar is extra aandacht nodig voor ophoping van planten voor duikers, waardoor de afvoer wordt belemmerd. Op bekende knelpunten zullen daarvoor maatregelen worden genomen (hoofdstuk 3). Het oude hoofdgemaal heeft geen automatische krooshekreiniger. Op de voorgrond een hoofdwatergang met ijle vegetatie en een met riet dichtgegroeide zijsloot 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 22/52

23 3 De opgaven Dit hoofdstuk beschrijft per thema het huidige functioneren, welke opgaven er liggen en welke maatregelen genomen kunnen worden om deze op te lossen 3.1 Voldoende water Het functioneren van het huidige watersysteem is getoetst; theoretisch met modellen en berekeningen en in de praktijk aan de hand van klachten en ervaringen. De volgende aspecten van de water aan- en afvoer worden behandeld in opeenvolgende paragrafen. - Bemaling ( 3.1.1); - hydraulische knelpunten en maatregelen ( 3.1.2); - bemaling en inrichting van de polder op de lange termijn ( 3.1.3) - wateroverlast ( NBW analyse); - Gewenst grond- en oppervlaktewaterregime; GGOR ( 3.1.5) - Maaiveldhoogte, drooglegging en bodemdaling ( 3.1.6). In wordt nader ingegaan op de situatie in de blokbemaling Merwede Bemaling In tabel 3.1 staan de gemaal capaciteiten en het aangekoppelde oppervlak voor de 4 bemalen peilgebieden. Daarmee is per peilgebied de bemalingscapaciteit in mm/dag berekend. Gemaal Aangekoppeld oppervlak [ha] Capaciteit [m3/min] Capaciteit [mm/dag] Aetsveld-Oost ,0 20,6 Carspelhof 92 20,0 31,4 Totaal polder ,0 21,7 Blokbemaling Merwede 59 8,0 19,5 Golfterrein, Volkstuinen en Saunacomplex 15 1,8 17,3 Tabel 3.1: Gemaalcapaciteiten en aangekoppeld oppervlak De polder wordt bemalen door het hoofdgemaal Aetsveld-oost en door gemaal Carspelhof vanuit het lagere peilgebied De totale bemalingscapaciteit van de polder met deze gemalen is 21,7 mm/dag. Dat is ruim hoger dan de minimale ontwerpcapaciteit van 14 mm/dag die bij ontwerp van polderbemaling wordt gehanteerd en daarmee ruim voldoende om de polder op peil te houden. De bemalingscapaciteit is echter niet altijd optimaal inzetbaar. Gemaal Aetsveld-oost heeft door zijn ligging en lange aanvoerroute niet optimaal grip op het peil achter in de polder. Met name in de zomermaanden treedt bij bemaling een relatief groot verhang op door de begroeiing met waterplanten in de relatief ondiepe watergangen. Het gemaal bestaat uit een centrifugaalpomp uit 1927 (capaciteit 89 m3/min) en twee (in de jaren 80) achter het krooshek bijgeplaatste dompelpompen van elk 10 m3/minuut. Inzet van de hoofdpomp van gemaal Aetsveld-Oost in de zomermaanden leidt regelmatig tot pendelen (aan- en afslaan) van het gemaal. In de praktijk wordt dit zoveel mogelijk vermeden door onder normale omstandigheden te bemalen met de kleinere dompelpompen. Wanneer deze capaciteit in perioden met veel neerslag onvoldoende is wordt het hoofdgemaal 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 23/52

24 ingezet. Bij een normaal waterpeil leidt dit (in de zomer) tot pendelen van het gemaal. In perioden met veel neerslag en stijgende waterpeilen kan de bemalingscapaciteit wel goed benut worden. Naarmate de sloten voller raken neemt de weerstand af en stroomt het water makkelijker naar het gemaal toe. De twee bijgeplaatste dompelpompen zijn verouderd en aan vervanging toe. Doordat de motoren boven water zijn geplaatst is de koeling niet optimaal. Storingen komen met enige regelmaat voor, waarbij reparaties lang duren. In het vorige waterinrichtingsplan (2003) werd er al van uitgegaan dat de twee dompelpompen zouden vervallen na realisatie van het nieuwe gemaal Carspelhof. Dit is niet gebeurd, omdat het wenselijk bleef om in de zomer met een lagere capaciteit te kunnen bemalen. Overwogen is om het hoofdgemaal aan te passen (frequentie-gestuurd maken) zodat het ook met een lagere capaciteit kan malen. Er zijn echter aanzienlijke investeringen nodig om het oude gemaal daarvoor geschikt te maken. De haalbare capaciteitsverlaging (orde van grootte 30%) is bovendien beperkt. Dit is dus geen realistische oplossing. Ook voor het (oude) hoofdgemaal geldt dat storingen mogelijk niet snel oplosbaar zijn. Risico s voor het waterbeheer worden voorkomen doordat in voorkomende gevallen snel noodpompen kunnen worden geplaatst. Aandachtspunten: - Pendelen gemaal Aetsveld-Oost, bij bemaling op maximale capaciteit; - Twee bijgeplaatste dompelpompen zijn verouderd; - Het is (met name in de zomer) wenselijk om met een lagere capaciteit te kunnen blijven bemalen. Mogelijke oplossingen: - Vergroten van wateroppervlak (maalkom) vlak voor het gemaal. Deze maatregel was al opgenomen in het vorige waterinrichtingsplan (2003). Uit een nadere analyse van het effect van een grotere maalkom blijkt dat dit nauwelijks effect heeft op het pendelen van het gemaal. Het pendelen wordt veroorzaakt door de vertraagde aanvoer van water uit de ondiepe plantenrijke sloten. - Vervangen dompelpompen door een nieuwe regelbare pomp Hydraulische knelpunten en maatregelen In het onderzoek naar hydraulische knelpunten is uitgegaan van de grenzen en peilen van de peilgebieden, zoals die in de huidige praktijk voorkomen, zodat eventuele berekende knelpunten of oplossingen aan de praktijk getoetst kunnen worden. Het watersysteem is hydraulisch gemodelleerd met de ingemeten profielen van de watergangen en kunstwerken. Wanneer de gemalen op volle capaciteit draaien ontstaat de maximale stroomsnelheid en opstuwing. Stroomsnelheid in watergangen Figuur 3.1 geeft de berekende stroomsnelheid in de hoofdwatergangen weer. Een stroomsnelheid van > 20 cm/sec indiceert een knelpunt, omdat dit een risico is voor afkalving van oevers. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 24/52

25 Dit is het geval vlak voor het hoofdgemaal in de maaltocht (tussen het gemaal en de duiker onder de N236). De watergang loopt hier (a) over een lengte van 86 meter door een duiker (KDU07985), die is gedimensioneerd op een maximale stroomsnelheid van cm/sec en een verhang van minder dan 2 cm. Binnen een duiker is vanzelfsprekend geen oever aanwezig die kan eroderen. De hogere stroomsnelheid hier wordt daarom niet als knelpunt aangemerkt. Het laatste stukje watergang (circa 20 m) vlak voor het krooshek is relatief smal. Hier treden ook hoge stroomsnelheden op. In de praktijk levert dit geen grote problemen op. Bij eventuele aanpassingen rondom het gemaal kan wel overwogen worden dit te verbreden. In de watergang (b) langs het golfterrein is de stroomsnelheid relatief hoog (15-20 cm/sec). Deze tocht is als onderdeel van het vorige waterinrichtingsplan verbreed. In de praktijk vormt de stroomsnelheid geen probleem voor de aanwezige oevers. Ook op twee andere locaties (c en d) is de stroomsnelheid relatief hoog, maar is er in de praktijk geen probleem met erosie van oevers. Figuur 3.1 Berekende stroomsnelheid bij maximale afvoercapaciteit 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 25/52

26 Verhang (opstuwing) in de afvoerroute Gemaal Aetsveld-Oost heeft beperkt invloed op peilstijgingen achter in de polder. Door de lange afvoerroute in combinatie met relatief krappe (ondiepe) watergangen moeten de watergangen zich eerst vullen voordat ze goed kunnen afwateren. Over de gehele afvoerroute tussen het gemaal en de grens met peilgebied (De Horn) wordt bij maximale afvoer en een normaal peil bij het gemaal een opstuwing van circa 20 cm berekend achter in de polder. In perioden met hoog water, wanneer de sloten beter gevuld zijn, is de opstuwing aanzienlijk kleiner. Uit analyses blijkt dat de opstuwing in de sloten vooral wordt veroorzaakt door plantengroei in de relatief ondiep watergangen. Als beheermaatregel (B-1) worden de hoofdwatergangen daarom in de zomermaanden (indien nodig) een keer extra geschoond. Bij de wijze van uitvoering moet rekening worden gehouden met mogelijke effecten op de zuurstofconcentratie in de sloten (zie blz. 21) Het op grote schaal verbreden en verdiepen van de hoofdwatergangen is geen realistische optie, mede omdat verdiepen op veel plekken niet goed mogelijk is door de aanwezigheid van loopzand. Belanghebbenden hebben aangeven meer te zien in een andere wijze van slootonderhoud, waarbij niet alleen vaker gemaaid, maar ook vaker en beter geschoond (bagger verwijderd) wordt. Het is beter om de watergangen permanent op diepte te houden dan eens per 10 jaar te baggeren. In de afvoerroute naar gemaal Carspelhof (hoofdwatergangen in peilgebied ) is de opstuwing bij maximale bemaling beperkt. Dit biedt een mogelijkheid om de afvoerverdeling tussen gemaal Aetsveld-Oost en gemaal Carspelhof te optimaliseren. Gemaal Carspelhof heeft de potentie om bij hoog water meer af te voeren, omdat het dichter bij het centrum van de polder ligt en geen krapte in de aanvoerroute heeft. Ook de duikers in de hoofdwatergang naar gemaal Carspelhof (onder de N236) kunnen een hogere capaciteit goed verwerken. Dit is in de praktijk ook aangetoond in oktober 2013, tijdens een periode met noodbemaling. Kunstwerken en obstakels in de afvoerroute Tijdens de inventarisatiefase zijn onderstaande aandachtspunten naar voren gekomen. Voor duiker KDU16808 (onder de toegangsweg naar het terrein van Abbott (C.J. van Houtenlaan 36) is een opstuwing berekend van 27 cm. Het krooshek voor de duiker is klein en kan snel verstoppen door vuil en plantenresten. Dit is een risico voor het peilbeheer in het stedelijke gebied en vraagt in perioden van waterafvoer veel aandacht van de beheerder. Als maatregel zal een nieuw en breder krooshek voor de ingang van de duiker worden aangelegd (Inrichtingsmaatregel I-11). De duiker zelf wordt niet vervangen, omdat de opstuwing in de duiker in de praktijk geen probleem oplevert. De stuwende duiker KDU06426 op Van Houten industriepark blijkt eveneens zeer vervuilingsgevoelig. In de praktijk leidt dit tot verhoogde waterstanden in de sloot en klachten van omwonenden. De verhoogde inloop aan de westkant zal worden aangepast (Inrichtingsmaatregel I-12). Belanghebbenden klagen over onvoldoende waterafvoer door duiker KDU09169 onder de Aetsveldseweg, tussen de Binnenaetswetering en de Aetsveldsewetering. De 1200 mm doorsnede van deze duiker is volgens de analyse ruim voldoende om de afvoer zonder opstuwing te verwerken. Mogelijk is de duiker deels dichtgeslibd. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 26/52

27 De duiker zal periodiek worden geïnspecteerd en indien nodig schoongemaakt (beheermaatregel B-2). Het laatste deel van de hoofd afvoerroute naar gemaal Aetsveld-Oost heeft enkele scherpe bochten en er staan enkele palen in het water van de brug (naar het terrein van Abbott) die door de verbinding onder de N236 loopt. De brug is niet meer nodig en kan in overleg met Abbott worden verwijderd. De palen aan weerszijden van de doorgang onder de N236 hebben echter een gering effect op de doorstroming, omdat de watergang hier ruim is. De kosten van het verwijderen van de brug zijn hoog. Daarom wordt er voor gekozen deze maatregel niet uit te voeren (kosten-baten afweging). In hoofdwatergang langs het golfterrein steekt de oever op 2 punten het water in, omdat hier hoogspanningsleidingen lopen. De ligging van deze leidingen is herkenbaar aan de paaltjes die in de oeverzone aan beide kanten van de leiding zijn geplaatst. Om deze obstakels weg te nemen moeten de hoogspanningsleidingen worden verlegd. Bij de uitvoering van het vorige waterinrichtingsplan is besloten dit niet te doen vanwege de hoge kosten. Er moet op de leidingen worden gelet bij het schonen van de watergangen en achter de paaltjes kunnen drijvende plantenresten zich ophopen. Het effect op de waterafvoer is gering. Dit probleem weegt niet op tegen de hoge kosten van het verleggen van de leidingen Bemaling en inrichting van de polder op de langere termijn Afweging varianten voor verbetering water- aan en afvoer. In de voorgaande tekst zijn maatregelen genoemd om de waterhuishoudkundige situatie te verbeteren. Daarbij is uitgegaan van de huidige bemalingssituatie. Samenvattend is de huidige situatie niet optimaal, maar wel werkbaar, en kan het peil voldoende beheerd worden. Kraptes in de aanvoer naar gemaal Aetsveld zijn niet eenvoudig op te lossen en het verwijderen van obstakels is relatief duur en beperkt effectief. Gemaal Aetsveld-Oost is een oud gemaal, met een centrifugaalpomp uit Op kortere of langere termijn zijn investeringen nodig om het gemaal te moderniseren. Ook de twee bijgeplaatste pompen zijn aan vervanging toe en uit analyses blijkt dat de capaciteitsverdeling tussen gemaal Aetsveld en gemaal Carspelhof niet optimaal is. Dit alles was reden om andere opties voor de toekomstige bemaling van de polder nader te overwegen. Tijdens het planproces zijn verkennende analyses gedaan waaruit blijkt dat de polder voor de langere termijn waarschijnlijk het beste gediend is met een nieuw poldergemaal langs het ARK. Dit betekent een grote investering. In dit watergebiedsplan is een onderzoeksmaatregel opgenomen om, in overleg met de gebruikers van de polder, de opties nader te onderzoeken en een goed onderbouwde keuze voor de toekomstige inrichting en bemaling van de polder verder uit te werken (Samenwerkingsmaatregel S-1). 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 27/52

28 3.1.4 Wateroverlast en NBW analyse Er is een analyse gedaan om vast te stellen hoe groot het risico is op wateroverlast in de verschillende peilgebieden in de polder. Wateroverlast begint met inundatie (overstroming) van de laagste percelen in een peilgebied en ontstaat bij buien die groter zijn dan de berging en afvoer in de polder. De relatie tussen neerslag, berging, afvoer en de kans op wateroverlast is met een model berekend. Het functioneren van het watersysteem is getoetst aan de normen uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). De berging en het risico op overlast in de polder is zeer afhankelijk van de hydrologische voorgeschiedenis. De polder heeft veel berging in de grond, maar als deze door een natte periode al vol is, geeft een kleine bui al een aanzienlijke peilstijging. Na een periode van droogte is juist veel berging in de bodem beschikbaar; een grote bui kan dan in de bodem geborgen worden zonder een peilstijging te veroorzaken. Uit de analyse blijkt dat alleen peilgebied in de blokbemaling Merwede niet voldoet aan de NBW-norm voor landelijk gebied. Dit peilgebied heeft relatief de minste berging en afvoercapaciteit. Daar komt nog bij dat er aan de noordkant van het peilgebied water vanuit het hoofdpeilgebied (11.1-1) over laag gelegen percelen in peilgebied kan stromen. In hoofdstuk wordt verder ingegaan op de te nemen maatregelen. De overige peilgebieden voldoen aan de normen voor wateroverlast. De stedelijke gebieden liggen hoog en voldoen ruim aan de norm. Het stedelijk gebied wordt als het ware beschermd doordat het laaggelegen landelijke gebied eerst grotendeels moet inunderen voordat inundatie van wegen en gebouwen plaats kan vinden. In de praktijk blijkt dat naast de blokbemaling Merwede ook het laaggelegen peilgebied Carspelhof (11.1-5) tijdens perioden van extreme neerslag gevoelig is voor overstroming. De bui van oktober 2013 is een recent voorbeeld, waarbij inundatie heeft plaatsgevonden. Toen is in enkele dagen meer dan 100 mm regen gevallen, waarbij 75 mm in één etmaal. Laag gelegen delen in peilgebied Carspelhof zijn toen geïnundeerd (net als grote delen van de peilgebieden in de blokbemaling Merwede). Knelpunt: Stuw KST02192 tussen het hoofdvak en peilgebied Carpelhof kan worden opgezet tot NAP -1,87 m, en daarmee slechts 13 cm boven het streefpeil van het hoofdvak. In natte perioden komt het voor dat het peil in het hoofdvak hoger stijgt. De stuw raakt dan verdronken en de beheerder heeft dan geen mogelijkheid meer om de peilstijging in peilgebied Carspelhof te beperken. Oplossing: Aanpassen van de stuw, zodat de maximale kerende hoogte wordt vergroot tot minimaal NAP -1,70 m (Inrichtingsmaatregel I-8) Knelpunt: De peilgrens tussen peilgebied Carspelhof en het hoofdvak is op enkele plekken (m.n. dammen en keerschotten) relatief laag, zodat er een risico is dat water bij grote peilstijgingen ongecontroleerd het peilgebied Carspelhof in stroomt. Er dient een minimale kerende hoogte van NAP -1,70 m te worden aangehouden. Dam KVD16721 (zie kaart 14) is met een hoogte van NAP -1,76 m te laag. Ook de kerende hoogte van stuw KST02190 in de sloot ten zuiden van de provinciale weg N236 is te laag. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 28/52

29 Oplossingen: Ophogen dam KVD16721 met minimaal 10 cm (Inrichtingsmaatregel I-9) en vervangen en verhogen van stuw KST (Inrichtingsmaatregel I-10; de uitvoering daarvan lift mee met de wegverbreding in opdracht van de provincie Noord-Holland GGOR analyse GGOR staat voor Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime. Het gewenste regime moet aansluiten bij het beoogde gebruik van het betreffende gebied en wordt bepaald aan de hand van de hydrologische situatie van de bodem. De GGOR analyse kan alleen gedaan worden voor het landelijke deel van de polder, waar grasland het voornaamste gebruik is. De GGOR analyse is uitgevoerd met behulp van een voor het gebied opgesteld grondwatermodel. Uit de analyses voor de huidige situatie (praktijkpeilen) blijkt dat in Aetsveld Oost een verminderde grasopbrengst door droogteschade nauwelijks voorkomt. Wel is er op een aantal percelen met een geringe drooglegging sprake van een verminderde gewasopbrengst door een relatief hoge grondwaterstand. Om de mogelijkheden van een verbeterd peilbeheer te onderzoeken zijn ook berekeningen uitgevoerd voor een situatie waarin het waterpeil met 10 cm wordt verlaagd. De effecten daarvan zijn overwegend positief. De grasopbrengst op de laagste percelen neemt toe. De keuze voor aanpassing van het peil wordt in dit watergebiedsplan gebaseerd op een afweging van meerdere aspecten (zie hiervoor paragraaf 3.3). Figuur 3.2: Verminderde grasopbrengst door natschade bij het huidige praktijkpeil 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 29/52

30 In de GGOR-studie is ook gekeken naar het opbarstrisico van de (sloot)bodem. In Aetsveld Oost zijn geen sloten met een groot opbarstrisico. Wel zijn er enkele sloten waar het risico voor opbarsten van de bodem matig is. Figuur 3.3: Risico voor opbarsting slootbodems bij huidige praktijkpeil Maaiveldhoogte, drooglegging en bodemdaling In de kaartenbijlage zijn kaarten opgenomen van de huidige maaiveldhoogte (kaart 2) en drooglegging (kaart 4), gebaseerd op metingen in 2015 (AHN3). Binnen de polder bestaan vrij grote verschillen in maaiveldhoogte. Dit is een gevolg van de verschillen in de bodemsamenstelling. De zandige afzettingen langs de Vecht en de oude stroomrug door de polder liggen hoger dan de plekken met meer veen, die geleidelijk zijn gedaald. Om de landbouw te faciliteren zijn na het vorige peilbesluit en waterinrichtingsplan peilgebieden aangelegd in het centrale deel van de polder (blokbemaling Merwede). De snelheid van bodemdaling (sinds 1960) van de percelen in en rond de blokbemaling is nader onderzocht met de laatste gegevens en wordt geschat op circa 7 mm/jaar (zie achtergrondrapport). Door deze bodemdaling is de drooglegging in de blokbemaling sinds het vorige peilbesluit met circa 10 cm afgenomen. Belanghebbenden hebben gevraagd om de door bodemdaling afgenomen drooglegging te compenseren door het peil te verlagen. Besproken is om hier terughoudend mee om te gaan, omdat een snelle peildaling in de praktijk gevolgd wordt door een versnelde bodemdaling. In het peilbesluit wordt het peil in de peilgebieden die de blokbemaling vormen gefaseerd verlaagd met twee keer 5 cm. In de overige peilgebieden is de drooglegging sinds het vorige peilbesluit weinig veranderd en is er geen reden het peil aan te passen. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 30/52

31 De hoogteverschillen tussen de blokbemaling en de rest van de polder zullen geleidelijk steeds groter worden. De problemen en extra kosten die dit met zich mee brengt manifesteren zich nu al, zoals het risico bij veel neerslag dat water uit het hogere peilgebied over de percelen heen in het lagere peilgebied stroomt. Ook het risico op het opbarsten van de slootbodems (vanwege de waterdruk vanuit het hoger gelegen ARK) zal geleidelijk aan toenemen. Dit roept de vraag op af maatregelen genomen kunnen worden om de bodemdaling te remmen en of het huidige landbouwkundige gebruik op de lange termijn in stand kan blijven. Deze aspecten zullen verder worden meegenomen bij de uitwerking van het in paragraaf benoemde plan voor de gewenste (waterhuishoudkundige) inrichting van de polder op de lange termijn (samenwerkingsmaatregel S-1) Blokbemaling Merwede In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de situatie in het gebied dat wordt aangeduid als de blokbemaling Merwede (peilgebieden , en ). De opgaven en aandachtspunten in dit gebied kunnen het beste in samenhang worden beoordeeld. De in voorgaande hoofdstukken benoemde aandachtspunten zijn: Bemaling en waterafvoer - Pendelen van het gemaal van de blokbemaling - Ondiepe en relatief smalle sloten met veel begroeiing, waardoor de waterafvoer naar het gemaal niet optimaal is Wateroverlast - Het peilbeheer voldoet niet aan de NBW-normen - Weinig berging - De noordelijke grens van het peilgebied loopt over lage percelen, waardoor in periode met extreme neerslag de blokbemaling kan vollopen vanuit het hogere peilgebied Waterpeil (functie facilitering) De drooglegging is afgenomen door bodemdaling Zeer geringe drooglegging op percelen ten noorden van blokbemaling De grasopbrengst is niet optimaal De mogelijke oplossingen zijn in samenhang beoordeeld. Een minimumpakket bestaat uit maatregelen om de berging en afvoercapaciteit van de sloten in peilgebied te vergroten. De daarvoor benodigde maatregelen zijn: 1. Verbreden en (beperkt) verdiepen hoofdwatergangen in peilgebied Watergangen 6540_4019 en 6540_4017 minimaal 1,5 m verbreden op de waterlijn en 20 cm verdiepen; 10 cm voor afvoer en 10 cm i.v.m. peildaling. (inrichtingsmaatregel I-3) 2. Vergroten duiker KDU16789 van 0,40 m naar 0,80 m diameter (inrichtingsmaatregel I-4) 3. Peilverlaging in de blokbemaling van 10 cm (compenseert voor bodemdaling en draagt bij aan vergroting berging) Deze combinatie van maatregelen zorgt ervoor dat het pendelen van het gemaal afneemt en dat de waterberging binnen de blokbemaling groter wordt. Het peilbeheer zal daardoor weer voldoen aan de NBW-norm. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 31/52

32 Daarnaast is het gewenst om de blokbemaling uit te breiden met lage percelen aan de noordkant. Deze percelen hebben nu een (zeer) geringe drooglegging. Met deze uitbreiding kan de grens van de blokbemaling over hogere percelen worden gelegd. Hierdoor wordt het risico op overstroming vanuit het hoofd peilgebied verkleind en verbetert tevens de drooglegging van deze percelen. Een te sterke peildaling in het aan te koppelen gebied moet echter worden voorkomen. De uitbreiding van de blokbemaling zal daarom een extra peilgebied worden, dat met een eigen pomp wordt bemalen. Om dit te realiseren zijn een aantal maatregelen nodig (Pakket inrichtingsmaatregelen I-1 en I-2): Plaatsing van 4 keerschotten Dichtzetten duikers in 4 dammen (één met afsluiter voor inlaat) Graven van een sloot (of aanleg duiker) voor afwatering van het meest noordelijke perceel Plaatsen 3 nieuwe duikers Plaatsen van een pomp Bij realisatie van de maatregelen In de blokbemaling s de volgorde belangrijk. Eerst moeten de watergangen worden verbreed en verdiept om de afvoer te verbeteren en het risico op wateroverlast te beperken. Pas daarna kan het peil worden verlaagd. Overige aandachtspunten in en rond de blokbemaling: Door belanghebbenden is aangegeven dat enkele greppels van percelen in het noordelijk deel van peilgebied afwateren op een sloot met een hoger peil. Dit belemmert de waterafvoer van de percelen. Dit zal worden opgelost door keerschot (KWK00951) te verplaatsen zodat de sloot in het lagere peilgebied valt (inrichtingsmaatregel I-6). Ook is door belanghebbenden aangegeven dat water uit peilgebied traag wordt afgevoerd naar de blokbemaling. De watergangen zijn soms slechts 30 cm diep, dus krap. Begroeiing in de watergangen remt de afvoer. Dit zijn particuliere watergangen. De belanghebbenden zijn zelf verantwoordelijk voor het vrijhouden van voldoende doorstroomprofiel. Ten zuiden van peilgebied vallen enkele sloten (aan de kant van de Vecht soms vrijwel droog. Dit is erger geworden sinds de aanleg van het peilgebied, waardoor in droge perioden het water naar deze sloten nu via een omweg moet lopen. Uit de analyse door Waternet wordt geconcludeerd dat een extra watergang waarschijnlijk nauwelijks zal helpen. Het probleem lijkt eerder het gevolg van het (richting Vecht) oplopende maaiveld en begroeiing in de lange watergangen. Geadviseerd wordt extra te schonen. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 32/52

33 3.2 Schoon water De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) stelt als uitgangspunt dat de (ecologische) toestand van oppervlaktewateren minimaal behouden blijft en waar mogelijk verbeterd moet worden. In het waterbeheerplan van AGV is de huidige (ecologische) toestand in Aetsveld Oost vastgelegd als referentie. Daarbij is voor Aetsveld Oost aangeven dat de ecologische kwaliteit al de moeite waard is en dat er een goed handelingsperspectief is tot verbetering van de kwaliteit. Op basis van deze gegevens bestaat er dus een positief, optimistisch beeld van de ecologische kwaliteit van de sloten in de polder Aetsveld Oost. Sloot met helder water en rijke watervegetatie in Aetsveld Oost. Er zijn echter duidelijke aanwijzingen dat de ecologische kwaliteit al jaren achteruit gaat, zoals ook in hoofdstuk is genoemd. Een combinatie van factoren speelt daarbij een rol: - Beheer en inrichting van oevers - Geringe diepte van watergangen - Belasting door uit en afspoeling van percelen en verharde oppervlakken - Belasting via inlaatwater Vanuit de KRW is het voorkomen van achteruitgang een minimum vereiste. In het Waterbeheerplan van AGV staat daarnaast de ambitie om de ecologische kwaliteit te verbeteren. 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 33/52

34 Maatregelen Om de achteruitgang te stoppen en de (nog steeds) relatief goede kwaliteit van de poldersloten in Aetsveld Oost te behouden en waar mogelijk te verbeteren zijn maatregelen nodig. Hierbij moet gedacht worden aan. - Verminderen van de belasting van de sloten met nutriënten door het hanteren van mestvrije zones langs sloten - Terugdringen afspoeling van meststoffen van het erf (voorlichting, inrichting, handhaving) - Voorkomen dat maaisel in de sloot blijft liggen - Het op gewenste diepte brengen en verbreden van sloten. Bij sloten met loopzand kan het verdiepen echter een probleem zijn. Het inzetten van de baggerspuit is in deze polder niet overal mogelijk. - Realiseren van een flauwer oevertalud (meer ruimte voor oeverbegroeiing, minder erosie van oevers). Deze maatregelen zullen grotendeels door de eigenaren/gebruikers van de grond zelf moeten worden genomen. Dit wordt gestimuleerd via 2 sporen: 1. Via de agrarisch natuurbeheerpakketten die agrariërs via de gebiedscollectieven afsluiten. Het waterschap treedt daarvoor in overleg met LTO, de agrarische natuurvereniging en agrarische collectieven. Genoemde maatregelen kunnen met subsidie worden uitgevoerd (POP3). Het waterschap adviseert de gebiedscollectieven bij het opstellen van een maatregelenpakket dat de komende jaren wordt uitgevoerd (samenwerkingsmaatregel S-2). 2. Het waterschap zal ook inventariseren of er kansrijke maatregelen zijn (met name voor verbreding of verdieping van watergangen) die niet binnen de systematiek van het agrarisch natuurbeheer (POP3 subsidie) vallen. Voor de uitvoering daarvan zal dan een eigen gebiedsgerichte stimuleringsmaatregel worden voorgesteld (samenwerkingsmaatregel S-3). Vermeldenswaard is het voornemen van de agrarische natuurvereniging om met de gebruikers van de polder en instanties waaronder AGV een praktijknetwerk of studiegroep voor de polder op te richten. Het waterschap wil hier actief aan deelnemen om bij te dragen aan de uitwisseling van informatie en omdat het kansen biedt om maatregelen te stimuleren die bijdragen aan schoon water. Er wordt ingezet op het zoveel mogelijk beperken van het inlaten van boezemwater (niet meer inlaten dan nodig is), zodat de fosfaatbelasting van de polder wordt verminderd en de invloed van gebiedsvreemd water beperkt. In de Aetsveldse polder Oost zijn ruim 20 inlaten aanwezig, waarmee water wordt ingelaten vanuit de Vecht (zie kaart 3 in de kaartenbijlage). Enkele inlaten worden bediend door Waternet en zijn van belang voor het op peil houden van de polder in droge perioden. De meeste inlaten worden gebruikt door particulieren voor het op peil houden van hoogwatervoorzieningen. De inlaten in het gebied verkeren in redelijke tot goede staat. Een deel van de inlaten is opgeknapt tijdens de uitvoering van het vorige Waterinrichtingsplan. Daarnaast is het opknappen van enkele inlaten in 2016 meegenomen met de uitvoering van maatregelen voor de dijkversterking langs de (Lage) Klompweg. Van belang voor de toekomst is vooral een goed gebruik en beheer van de inlaten en kunstwerken voor hoogwatervoorzieningen. Tegelijkertijd met dit watergebiedsplan worden Algemene regels hoogwatervoorzieningen Aetsveld Oost vastgesteld (beheermaatregel B-3). In deze regels staat wat de verantwoordelijkheden van de belanghebbenden zijn voor de hoogwatervoorzieningen. Bij goed beheer van een hoogwatervoorziening wordt 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 34/52

35 alleen water ingelaten om de hoogwatervoorziening op peil te houden en zijn de keerschotten waterdicht. Het waterschap zal, na vaststelling van de regels en dit watergebiedsplan, hier op gaan controleren en handhaven. Visstand Bij toetsing van de visstandgegevens uit 2008 (zie hoofdstuk 2.4.3) aan de maatlatten voor de Kaderrichtlijn Water wordt de visstand als goed beoordeeld. Er is sprake van een goede gezonde visstand. Wel is de polder vrijwel zeker niet te bereiken voor veel trekvissen, zoals de aal. Het creëren van intrekmogelijkheden wordt daarom aanbevolen. In 2015 en 2016 is onderzoek gedaan naar het aanbod van vis in het uitstroomkanaal van gemaal Aetsveld-oost. Hieruit blijkt dat trekvis, zoals glasaal en driedoornige stekelbaars door de lokstroom vanuit het gemaal worden aangetrokken (Goverse, 2015 en 2016). Dit betekent dat het de moeite waard is om bij eventuele renovatie van het gemaal op deze plek de aanleg van een intrekvoorziening voor vis mee te nemen. 3.3 Nieuwe peilen en gevolgen In paragrafen (GGOR-analyse) en (Maaiveldhoogte, drooglegging en bodemdaling) is aangeven dat de drooglegging van enkele lager gelegen deelgebieden niet optimaal is voor grasproductie. Met name de belanghebbenden met percelen in en rond de Blokbemaling Merwede hebben gevraagd om een peilverlaging. Door de bodemdaling in dit deel van de polder is de drooglegging van de percelen afgenomen. In tabel 3.3 zijn de huidige en de nieuw voorgestelde peilen opgenomen. Op kaarten 3, 5 en 7 zijn de peilen en peilgebieden weergegeven. Door de drooglegging aan de maaivelddaling aan te passen gaat de bodemdaling onverminderd door. Om de mogelijkheid voor landbouw in de toekomst te behouden en om toenemende kosten voor het waterschap te beperken is het van belang dat de bodemdaling wordt geremd. In veenweidegebieden geldt een maximale drooglegging van 60 cm (Nota peilbeheer, 2010). Voor zettingsgevoelige gebieden is in de Nota tevens opgenomen dat de drooglegging niet mag worden vergroot ten opzichte van de drooglegging in het vorige peilbesluit. De voorgestelde peilverlaging in peilvakken , en betekenen een gedeeltelijke compensatie voor de door bodemdaling afgenomen drooglegging. De peilaanpassing vindt gefaseerd (in stappen) plaats, om te snelle inklinking en aantasting van oevers te beperken. Dit geeft ook voldoende tijd om de diepte van sloten aan te passen aan de gedaalde peilen. De peilverlaging vindt plaats in peilgebieden zonder bebouwing. Er zijn daarom geen gevolgen te verwachten voor funderingen van gebouwen. De gedeeltelijke compensatie voor de afgenomen drooglegging betekent dat voor weidevogels de omstandigheden in eerste instantie enigszins droger worden, maar vergelijkbaar zijn met de omstandigheden van het vorige peilbesluit. De wezenlijke kenmerken en waarden veranderen niet in het gebied. In het nieuwe peilbesluit zijn meer peilgebieden opgenomen dan in het vorige peilbesluit. Dat komt door de keuze om bestaande peilgebieden in de stedelijke kernen van Weesp en Nigtevecht, waar het peilbeheer in de praktijk al door 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 35/52

36 Waternet/AGV wordt uitgevoerd, nu ook als peilgebied in het peilbesluit op te nemen. Deze peilgebieden waren in het vigerende peilbesluit als afwijkend peilgebied opgenomen. Door ze nu wel apart te benoemen wordt beter inzichtelijk welk beheer het waterschap in de praktijk voert. In het voorgestelde peilbesluit blijven de peilen in deze peilvakken ongewijzigd ten opzichte van het huidige praktijkpeil, omdat de huidige situatie goed functioneert. Ten opzichte van de huidige praktijk is alleen het voorgestelde peilgebied ( ) ten noorden van de blokbemaling Merwede daadwerkelijk nieuw. De motieven zijn beschreven in paragraaf Van peilvak is naar aanleiding van een inspraakreactie de begrenzing aangepast, zodat een sloot nu onderdeel is geworden van het hoofdvak Peilgebied Vigerend peil peilbesluit 2000 Praktijkpeil 2015 (m t.o.v. NAP) Drooglegging 2015 (AHN3) Voorstel peil nieuw peilbesluit (m t.o.v. NAP) ,00 70 cm VP tot -0,74* Aparte peilgebieden onderscheiden ,25-2,25 50 cm Afwijkend peilgebied ,49-1,49 73 cm VP ,20-2,20 58 cm VP -2, ,30-2,30 51 cm VP -2,35 en na 5 jaar VP-2, ,76 tot -1,09* Aparte peilgebieden onderscheiden ,15-2,15 51 cm VP -2,20 en na 5 jaar VP -2, ,15-2,15 45 cm VP -2,20 en na 5 jaar VP -2, n.v.t. -1,80 73 cm VP-1, Afwijkend PG -1,63 n.b. VP -1, Afwijkend PG -0,99 n.b. VP -0, Afwijkend PG -1,16 n.b. VP -1, Afwijkend PG -1,32 n.b. VP -1, Afwijkend PG -0,69 n.b. VP -0, Afwijkend PG -1,99 n.b. VP -1, Afwijkend PG -1,65 n.b. VP -1, Afwijkend PG -1,40 n.b. VP -1, Afwijkend PG -1,15 n.b. VP -1, Afwijkend PG -0,87 n.b. VP -0, Afwijkend PG -1,67 n.b. VP -1, Afwijkend PG -1,22 75 cm VP -1, Afwijkend PG -1,71 n.b. VP -1, ,49 (pv 4) -1,58 68 cm VP -1, ,80 (pv 10) -1,59 53 cm VP -1, Afwijkend PG -0,84 n.b. VP -0, (pv 1) cm VP en na 2 jaar -2,10 na 4 jaar -2,15 na 6 jaar -2,20 Tabel 3.3: voorstel peilbesluit (n.b. = niet bepaald. Betreft stedelijk gebied). *=meerdere peilgebieden samen in het stedelijke gebied van Weesp en Nigtevecht 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 36/52

37 3.4 Maatregelen In onderstaande tabel staan alle maatregelen op een rij. De inrichtingsmaatregelen 1-12 staan met nummering op de maatregelenkaart (kaart 14 van de kaartenbijlage). INRICHTINGSMAATREGELEN Blokbemaling Merwede aan noordkant uitbreiden (peilvak ) I-1 - Inrichting: o Plaatsing 4 keerschotten o Dichtzetten duikers in 4 dammen (één met afsluiter) o Plaatsen 3 nieuwe duikers o Graven sloot of aanleg duiker voor afwatering noord perceel I-2 - Bemaling: Plaatsen pomp Vergroten berging en afvoer blokbemaling Merwede (peilgebied ) I-3 - Watergangen verbreden en verdiepen (naar minimaal 50 cm) o : 30 cm verdiepen o : 10 cm verdiepen o : 20 cm verdiepen en 1,5 m verbreden o : 20 cm verdiepen en 1,5 m verbreden o : 10 cm verdiepen o : 10 cm verdiepen I-4 - Vergroten duiker KDU van 40 naar 80 cm I-5 Aanpassen stuwsparingen voor realisatie gefaseerde peilverlaging (-5 en -10 cm): In peilgebied : Stuw KST02178 In peilgebied : Sifon KSY00084 Correcties begrenzing peilvakken I-6 - Peilvak : keerschot KWK00951 verplaatsen ivm afwatering perceel I-7 - Peilvak : Aanleg duiker in dam KVD16730 en afsluiten duiker aan de zuidkant van de sloot Grip krijgen op waterafvoer naar peilgebied I-8 - Kerende hoogte stuw KST02192 aanpassen (verhogen) en stuw automatiseren. Inclusief aanleg stroomvoorziening) I-9 - Ophogen dam KVD16721 met minimaal 10 cm I-10 - Vervangen stuw KST02190 door nieuwe stuw met kerende hoogte tot NAP -1,60m) I-11 Vernieuwen en verbreden krooshek voor duiker KDU16808 I-12 Aanpassen inloop stuwende duiker Van Houten industriepark (KDU06426) door aanleg stuw(bak) met vaste overstorthoogte BEHEERMAATREGELEN B-1 Extra schonen hoofdwatergangen in de zomer (indien nodig) B-2 Regelmatig Inspectie en schoonhouden duiker KDU09169 B-3 Vastleggen en handhaven algemene regels hoogwatervoorzieningen SAMENWERKING S-1 Nader uitwerken en onderbouwen lange termijn plan voor (bemaling) polder S-2 Advisering gebiedscollectieven bij opstellen maatregelenpakketten t.b.v. waterkwaliteit en ecologie sloten S-3 Stimuleringsregeling voor verbreding en verdieping van secundaire wateren (nader uit te werken) ADMINISTRATIEVE MAATREGELEN A-1 Vastleggen begrenzing afwijkende peilgebieden A-2 Nieuwe peilgebieden benoemen (zie kaart 7) en vaststellen peilbesluit A-3 Aanpassen en actualiseren legger - Nieuwe hoofdwatergang voor afvoer Nigtevecht - Actualiseren dimensies waterlopen en kunstwerken 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 37/52

38 Een detailkaartje van Inrichtingsmaatregelen I-1 van de uitbreiding blokbemaling Merwede is opgenomen in figuur 3.4. Het betreft de paarse nummering in volgorde zoals opgenomen in de tabel. Figuur 3.4 Locatie Inrichtingsmaatregel I-1 uitbreiding blokbemaling 21 januari Watergebiedsplan Aetsveldse Polder Oost 38/52