Brussel, 6 februari _Advies_REG_investeringen Advies Premies voor REG-investeringen in woningen voor niet-of-onvoldoende-belastingbetalers

Transcriptie

1 Brussel, 6 februari _Advies_REG_investeringen Advies Premies voor REG-investeringen in woningen voor niet-of-onvoldoende-belastingbetalers

2 Inhoud Krachtlijnen van het advies... 3 Advies Situering van de adviesvraag Bijkomende gerichte REG-maatregelen voor lage inkomensgroepen zijn nodig Modaliteiten van het voorstel zijn onvoldoende afgestemd op lage inkomens De regeling kan lage inkomensgroepen onvoldoende bereiken Het probleem van prefinanciering blijft bestaan Het voorstel is als REG-maatregel wellicht niet het meest effectief en efficiënt Uitstel van premies voor ketels en beglazing roept vragen op De administratieve lasten zullen aanzienlijk zijn Het voorstel zorgt niet volledig voor gelijkschakeling met de belastingbetalers De voorgestelde regeling zal veel implementatieproblemen veroorzaken De selectie van de begunstigden is moeilijk toepasbaar De administratieve afhandeling door de netbeheerders roept vragen op De handhaving van regeling is problematisch De regeling is moeilijk communiceerbaar Het financieel plaatje is een vraagteken Een retro-actieve inwerkingtreding is geen goede zaak De voorgestelde regeling dreigt bestaande problemen te verergeren Alternatieven moeten uitgewerkt worden Met de federale overheid moet overlegd worden over een belastingkrediet Ook andere slimme financieringsopties moeten bekeken worden Een totaalvisie op energiepremies is nodig Referenties

3 Krachtlijnen van het advies De raad vindt het een goede zaak om bijkomende energiebesparende maatregelen te voorzien voor lage inkomensgroepen. Die kunnen vaak niet of onvoldoende genieten van een belangrijk deel van het energie-ondersteuningsbeleid. Met name komen mensen die geen of onvoldoende belastingen betalen, niet of niet volledig in aanmerking voor de federale belastingsvermindering voor energiebesparende uitgaven. De raad waardeert dan ook dat de Vlaamse regering probeert om een probleem inherent aan deze federale maatregel op te lossen. Toch heeft de raad heel wat bedenkingen bij het voorliggend ontwerpbesluit dat aan deze niet-of-onvoldoende-belastingbetalers compenserende premies voor energiebesparende investeringen in woningen wil toekennen. Zo zal de regeling niet volledig in zijn opzet slagen om de niet-of-onvoldoende-belastingbetalers een premie te geven die vergelijkbaar is met de belastingkorting. Bovendien zijn de modaliteiten van de regeling onvoldoende afgestemd op de lage inkomensgroepen om sociale overwegingen te staven. Ook zijn er twijfels bij de effectiviteit en de efficiëntie van de premieregeling. Vooral door de omschrijving van de begunstigden van de premie zijn de administratieve lasten aanzienlijk en lijkt de regeling moeilijk toepasbaar en nauwelijks handhaafbaar. Er worden verder implementatieproblemen verwacht bij de uitbesteding van de administratieve afhandeling van de premies aan de netbeheerders, de communicatie over de regeling en de financiering. Tot slot maakt de voorgestelde regeling het energiesubsidiebeleid nog ingewikkelder. Ervan uitgaande dat inderdaad gerichte REG-maatregelen voor lage inkomensgroepen nodig zijn en gezien de bedenkingen bij de voorgestelde regeling, vraagt de raad dat nu alternatieven gericht op de lage inkomensgroepen uitgewerkt worden. Vooreerst is overleg met de federale overheid nodig over een belastingkrediet en over de belastingsvermindering voor energiebesparende investeringen. Verder moet er spoedig werk worden gemaakt van slimme financieringsconstructies om de prefinancieringsproblemen van lage inkomensgroepen op te lossen. Tot slot vraagt de raad om totaalvisie op het gebruik van energiepremies. Terzake kondigt de raad verdere initiatieven aan. 3

4 Advies 1. Situering van de adviesvraag De SERV ontving op 18 december 2007 een adviesvraag van Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur over het voorontwerp van besluit van de Vlaamse regering tot toekenning van premies voor het uitvoeren van energiebesparende investeringen in woningen. De adviestermijn bedroeg 30 werkdagen. De regeling wil ervoor zorgen dat personen die niet kunnen genieten van de federale belastingvermindering voor energiebesparende uitgaven omdat ze geen of onvoldoende belastingen betalen, toch een gelijkaardig voordeel ontvangen. De Vlaamse regering maakt daarom gebruik van de mogelijkheid voorzien in het CO 2 /REG-decreet om aan deze doelgroep een afzonderlijke premie toe te kennen. De premies kunnen toegekend worden voor investeringen in dakisolatie, beglazing met hoge isolerende eigenschappen of een nieuwe stookketel met hoog rendement. De hoogte van de premies zou vergelijkbaar zijn met de belastingkorting die belastingbetalers momenteel genieten en kan eventueel gemoduleerd worden (bijv. in functie van het isolerend vermogend van de materialen). Voor beschermde klanten worden de premiebedragen verhoogd met 20%. Het besluit voorziet dat de minister de aanvraag- en toekenningsprocedures bepaalt en voor de administratieve afhandeling van de dossiers een beroep kan doen op derden. De kosten van de regeling zijn ten laste van het Energiefonds. Het initiatief kadert in de uitvoering van het Energierenovatieprogramma 2020, dat aangekondigd was in het Vlaams Klimaatbeleidsplan De SERV werd niet om advies gevraagd over het Energierenovatieprogramma De historiek van het dossier wordt kort weergegeven in onderstaand kader. 4

5 Kader : Historiek van het dossier Op 5 juli 2006 werd in het Vlaams parlement een verzoekschrift ingediend over de tussenkomst van de Vlaamse overheid in energiebesparende renovatiewerkzaamheden. De indiener van het verzoekschrift stelt vast dat veel energiepremies uitgekeerd worden in de vorm van (federale) belastingverminderingen. Mensen met een zeer laag inkomen, betalen weinig of geen belastingen. De verzoeker vraagt om een parlementair initiatief waardoor mensen die geen federale belastingen betalen, toch recht zouden krijgen op een compenserende energiepremie. Op de vergadering van dinsdag 12 december 2006 nam de commissie akte van het standpunt van de minister:. Het is om grondwettelijke redenen voor het Vlaamse Gewest niet gemakkelijk om een specifieke ondersteuning te creëren die enkel van toepassing is op personen die, gelet op hun lage inkomen, geen belasting betalen. Noch is het praktisch haalbaar om voor iedere federale fiscale maatregel op gewestelijk niveau een vangnet te voorzien voor groepen die om een of andere reden niet ten volle kunnen genieten van deze maatregel. Dit brengt immers een grote administratieve last met zich mee en maakt het Vlaams beleid volledig afhankelijk van het federaal beleid. De Vlaamse overheid tracht bij de uitwerking van nieuwe ondersteuningsinitiatieven op het vlak van energiebesparende maatregelen echter steeds rekening te houden met de sociale dimensie van dergelijke steun. Zo valt te onderzoeken of voor een beperkt aantal zeer kostenefficiënte maatregelen, bijvoorbeeld dakisolatie, bijkomende steun kan worden voorzien voor groepen die elders uit de boot vallen. De commissie was het eens met de elementen van antwoord. In het Actieplan van het Energierenovatieprogramma voor het Vlaamse woningbestand van mei 2007 wordt een premie aangekondigd voor niet-of-onvoldoende-belastingbetalers vergelijkbaar met federale belastingvermindering. Het alternatief voor deze aanpak is de invoering van een belastingskrediet of korting op de factuur... De haalbaarheid van de invoering van een belastingkrediet of korting op de factuur voor de uitvoering van energiebesparende investeringen dient nog te worden onderzocht. Op 29 juli 2007 werd in de Werkgroep gebouwen van de Vlaamse klimaatconferentie de stand van zaken meegedeeld inzake premie voor niet-of-onvoldoende-belastingbetalers. Het ontwerpbesluit van de Vlaamse regering zou klaar zijn; de haalbaarheid van het belastingkrediet moest nog worden onderzocht. Er werden vragen gesteld over alternatieve pistes en uitvoering. De keuze van de piste zal mede afhankelijk zijn van het federaal regeerakkoord. Mogelijks wordt in het federaal regeerakkoord hierover niets opgenomen en zullen we werken via een Vlaamse premieregeling. Het Besluit van de Vlaamse Regering zal het kader vastleggen. Er zullen nog verder concrete uitvoeringsafspraken moeten worden gemaakt met de netbeheerders. Tijdens de Focusdag van de Vlaamse klimaatconferentie op 26 november 2007 werden aan de werkgroep gebouwen vragen gesteld inzake praktische implementatie van een premieregeling voor niet-of-onvoldoendebelastingbetalers 2. Eind november 2007 werd de regeling tevens aangekondigd in de pers. Het ontwerpbesluit werd 7 december 2007 principieel goedgekeurd door de Vlaamse regering /gebouwen/energierenovatieprogramma-en-energieprestatiecertificaat-juni- 2007/actieplan_energierenovatieprogramma_2020.pdf: Een premie voor het uitvoeren van energiebesparende investeringen door een geregistreerd aannemer bij een niet-of-onvoldoende-belastingbetaler. 2 Verslag staat nog niet op de website. Presentatie ties/presentaties%20sessie%20g2.pdf 5

6 2. Bijkomende gerichte REG-maatregelen voor lage inkomensgroepen zijn nodig De raad vindt het een goede zaak om bijkomende REG-beleidsmaatregelen te voorzien voor lage inkomensgroepen. Er is vooral bij gezinnen met lage inkomens, vaak bestaande uit lager geschoolden of ouderen, nog steeds een aanzienlijk CO 2 -emissiereductiepotentieel dat dringend aangeboord moet worden. Deze gezinnen wonen vaak in minder goed geïsoleerde huizen met verouderde verwarmingsinstallaties. Ook nemen de energiekosten een relatief grotere hap uit het gezinsinkomen van lage inkomensgroepen dan voor hogere inkomensgroepen. Energiebesparende investeringen kunnen samen met de sociale (energie)beleidsmaatregelen helpen om de energiefactuur voor deze doelgroep te verlichten en dus fuel poverty aan te pakken. REG-beleidsmaatregelen zetten bewoners aan om energiebesparende investeringen te doen en hebben ook effect. Zo beïnvloeden ze de keuze van energiebesparende technologieën en vervroegen ze bepaalde vervangingsinvesteringen. Maar het REG-ondersteuningsbeleid komt vooral ten goede aan hogere inkomensgroepen, eigenaars en mensen die reeds begaan waren met het milieu. De lage inkomensgroepen worden niet goed bereikt: zij maken relatief minder gebruik van de subsidies die het REG-ondersteuningsbeleid voorziet (cf. infra) 3. Hieruit volgt dat de eventuele bijkomende beleidsmaatregelen meer specifiek gericht en afgestemd moeten worden op de kenmerken van deze lagere inkomensdoelgroep. Eén van de redenen voor de beperkte participatie van lage inkomensgroepen aan het REGondersteuningsbeleid is dat gezinnen met lage inkomens vaak niet of niet volledig kunnen genieten van de federale belastingsvermindering voor energiebesparende uitgaven omdat zij geen of onvoldoende belastingen betalen. De financiële steun via de federale belastingsvermindering is ten opzichte van de andere steunmaatregelen in omvang het meest substantieel 4. De raad waardeert dan ook dat de Vlaamse regering probeert om een probleem inherent aan deze federale maatregel op te lossen. 3 deel statistieken. 4 Fiscaal voordeel voor REG: Voor 2007 wordt het toegekende fiscale voordeel voor energiebesparende investeringen geschat op 200 tot 400 miljoen euro voor geheel België. Verondersteld dat hiervan eenzelfde aandeel naar Vlaamse belastingbetalers gaat als het voorgaande jaar, namelijk 67%, dan zou in 2007 voor 134 à 268 miljoen euro fiscaal voordeel toegekend zijn aan Vlaamse belastingbetalers. Bron: ENOVER/CONCERE (2007) REG-Premies van de netbeheerders: De Vlaamse netbeheerders spendeerden in ,37 miljoen euro aan de REG openbare dienstverplichtingen. Bron: CREG, persbericht 19 januari

7 3. Modaliteiten van het voorstel zijn onvoldoende afgestemd op lage inkomens De aanpak van energiearmoede is expliciet een doelstelling van de voorgestelde regeling 5. Toch lijken de modaliteiten van het voorstel onvoldoende afgestemd op lage inkomensgroepen, om sociale overwegingen te staven De regeling kan lage inkomensgroepen onvoldoende bereiken Verschillende elementen in de voorgestelde premieregeling zorgen ervoor dat de regeling de lage inkomensgroepen onvoldoende zal bereiken. De regeling is verbonden met de federale belastingvermindering en de administratieve afhandeling ervan zou aansluiten bij de premies van de netbeheerders. Cijfers tonen echter aan dat beide regelingen relatief weinig bekend zijn en gebruikt worden, in het bijzonder door huurders en laagst geschoolden, vaak ook de lage inkomensgroepen. Er treedt als het ware een Mattheüseffect op in verband met de bestaande overheidsmaatregelen. Eigenaars die behoren tot de hoogste sociale groep, zijn het best geïnformeerd over de bestaande maatregelen en alhoewel ze al een meer kwaliteitsvolle woning hebben, doen zij meer energiebesparende investeringen. Eigenaars die behoren tot de laagste sociale groep, betrekken een woning die qua energiezuinigheid lager scoort, zijn minder goed op de hoogte van de bestaande overheidsmaatregelen en doen minder energiebesparende investeringen 6. 55% van de Vlamingen kent bijv. de premies van netbeheerders, één op drie Vlamingen kent de fiscale aftrek. Bij huurders en laagst geschoolden ligt deze bekendheid een factor 2 tot 6 lager 7. Het voorliggende dossier bevat geen elementen die aangeven dat de voorgestelde premie de lage inkomensgroepen beter zal bereiken dan de premies van de netbeheerders op dit moment doen. Het eerst komt, eerst maalt- principe, dat samengaat met het eindig budget, kan ervoor zorgen dat zij die te laat hun aanvraag indienden, niet meer in aanmerking komen voor de premie. Dit principe kan mensen in financiële problemen brengen die rekenden op deze premie. De regeling gaat gepaard met administratieve verplichtingen (zie ook deel over administratieve lasten) en het zijn vooral lage inkomensgroepen die hierdoor afgeschrikt worden om een premie aan te vragen. Lage inkomensgroepen wonen daarenboven relatief vaker in appartementsgebouwen, waarvoor de administratie voor het verkrijgen van premies doorgaans ingewikkelder is dan voor individuele gebouwen. 5 De RIA stelt en anderzijds voor minder fuel poverty in uitvoering van het aan de Europese Commissie voorgestelde actieplan energie-efficiëntie. 6 Resultaten enquête in opdracht van VEA. 7 Resultaten enquête in opdracht van VEA

8 3.2. Het probleem van prefinanciering blijft bestaan De belangrijkste verklaring voor de beperkte participatie van lagere inkomensgroepen aan het REG-ondersteuningsbeleid is het probleem van prefinanciering. De hoogte van de initiële investering is namelijk een sterke rem op de investeringsbereidheid van lagere inkomensgroepen; zij hebben vaak onvoldoende middelen om de initiële REG-investering te doen, ook al verdient de investering zich door de premies en de gerealiseerde energiebesparingen vaak op korte termijn terug. Dat prefinancieringsprobleem wordt door de voorgestelde regeling niet aangepakt. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat het financiële voordeel van de voorgestelde premieregeling de begunstigden veel sneller zal bereiken dan bij de belastingsvermindering, al blijft er een periode van vermoedelijk enkele maanden 8 vooraleer het dossier behandeld is en de premie gestort wordt. 4. Het voorstel is als REG-maatregel wellicht niet het meest effectief en efficiënt Met de premieregeling wil de Vlaamse regering bijkomende klimaatmaatregelen implementeren die bijdragen tot de verbetering van de energieprestatie van het Vlaamse woningbestand en het verbeteren van de kansen voor een betere leefkwaliteit en dit kostenefficiënte wijze. De voorgestelde subsidieerbare investeringen zijn vanuit het oogpunt van de investeerders ongetwijfeld allemaal zeer effectief en kostenefficiënt, maar dat betekent niet automatisch dat de voorgestelde premieregeling en zijn modaliteiten dat ook vanuit het oogpunt van de overheid zijn Uitstel van premies voor ketels en beglazing roept vragen op De compenserende premies kunnen worden toegekend voor investeringen in dakisolatie, beglazing met hoge isolerende eigenschappen of een nieuwe stookketel met hoog rendement. Maar de nota aan de Vlaamse regering en de bijgevoegde RIA geven aan dat deze premies wellicht niet tegelijkertijd in werking zullen worden gesteld: in 2008 zou vermoedelijk prioriteit verleend worden aan dakisolatie, vanaf 2009 ook aan beglazing en ketels. De raad heeft enkele vragen bij de keuze om prioriteit te geven aan dakisolatie ten nadele van beglazing en ketels: 8 Dit is afhankelijk van de termijnen voor dossierafhandeling, maar die zijn nog niet vastgelegd. 8

9 Investeringen in dakisolatie zijn minder populair dan investeringen in ketels en beglazing, zeker bij 65-plussers. Naar de toekomst toe hebben vooral eigenaars van woningen zonder dubbele beglazing en eigenaars die niet beschikken over een energiezuinige verwarmingsketel de grootste intentie om te investeren. Dit is te verklaren doordat investeringen in dakisolatie bij bestaande woningen over het algemeen moeilijker te realiseren zijn dan het vervangen van de ketel of de beglazing. Dit weerspiegelt zich in de concrete plannen van de Vlamingen 9, maar ook in de aangevraagde premies bij de netbeheerders 10 en in het gebruik van de fiscale aftrek 11. Onderzoek toont aan dat subsidies vooral effect hebben bij vervangingsinvesteringen (de keuze voor een bepaald apparaat of materiaal) en minder effect hebben bij aanpassingsinvesteringen (b.v. wel of geen na-isolatie). Dakisolatiepremies zullen bovendien vooral effect hebben op het soort isolatiemateriaal dat gekozen wordt, maar veel minder op de keuze om tot isolatie over te gaan. Cijfers over verspreiding van dakisolatie over de jaren tonen trouwens geen noemenswaardig effect van fiscale belastingvermindering aan. Voor dakisolatie spelen blijkbaar andere factoren (aangrijpingspunt zoals verbouwing, bouw, aankoop, ). Fiscale aftrek lijkt daarentegen wel effect te hebben op het gebruik van betere beglazing 12. Het attentie-effect van de regeling dit effect wijst op de rol die een regeling speelt bij het richten van de aandacht op bepaalde maatregelen - is wellicht beperkt, aangezien dakisolatie een zeer evidente technologie betreft, waarvan de toepassing overigens in vele gevallen verplicht is. Onderzoek toont aan dat vooral bij dakisolatie de waargenomen besparingen sterk afwijken van de theoretische besparingen. Zo zou de waargenomen besparing 5 keer kleiner zijn dan theoretisch berekend, wellicht door onvolledig of onjuiste toepassing in de praktijk De administratieve lasten zullen aanzienlijk zijn Volgens de raad zijn de administratieve kosten van de voorgestelde regeling aanzienlijk, vooral door de moeilijk hanteerbare afbakening van de doelgroep als de niet-of-onvoldoendebelastingbetalers. Deze administratieve kosten bedreigen de kosten/batenverhouding en dus de efficiëntie van de regeling. De omvang van de administratieve kosten kan weliswaar nog niet precies worden ingeschat omdat de modaliteiten voor de regeling, de eventuele vereiste documenten, verklaringen en 9 In 2005 plande 9% in de komende 5 jaar investeringen in dakisolatie, 10% in beglazing en 17% in ketels. (Significant 2005). De cijfers van 2007 zijn afkomstig van een andere bron en wellicht niet vergelijkbaar: 36% dakisolatie, 46% beglazing, 30% ketels (Dimarso 2007), waarvan bij 65 plussers 17% voor dakisolatie en 22% voor beglazing. 10 In 2006 kenden de netbeheerders ongeveer 5000 premies toe voor dakisolatie (aannemers, inclusief doe het zelf), premies voor ketels en premies voor beglazing. 11 Volgens de energieenquête 2005 maakte 14% die de fiscale aftrek kende gebruik van de regeling voor dakisolatie, 15% voor de vervanging van stookolieketels (niet ter vervanging van gasketels), 17% voor HR-glas. Enquête energiegebruik in huishoudens in Vlaanderen in opdracht VEA: 12 Enquête energiegebruik in huishoudens in Vlaanderen en onderzoek energierenovatieprogramma (oktober 2007), in opdracht VEA:

10 vereisten, de controlemodaliteiten, enz. nog niet volledig vastliggen. Niettemin meent de raad dat de RIA de administratieve lasten voor de aanvragers ernstig onderschat en onterecht geen rekening houdt met de administratieve lasten langs de kant van de overheid en de netbeheerders indien deze belast zouden worden met de administratieve afhandeling. Aanvrager: Administratieve lasten voor de aanvragers worden in de RIA ernstig onderschat door te veronderstellen dat dit slechts 5 minuten per dossier zal vergen. Geïnteresseerden zullen de modaliteiten van de regeling moeten opzoeken, de wens om voor de premie in aanmerking te komen op de formulieren van de netbeheerder moeten aankruisen, (eventueel) moeten zorgen voor de nodige vermeldingen op de factuur, het aanslagbiljet 14 moeten opzoeken en bestuderen of een bewijs moeten opvragen dat geen belastingen worden betaald, eventueel een bewijs van beschermde klant moeten opvragen, kopies van de bewijsstukken moeten maken en versturen, eventueel na twee jaar opnieuw een aanslagbiljet of bewijs opzoeken en versturen om aan te tonen dat men effectief geen gebruik maakte van de fiscale aftrek, enz. Zeker voor de doelgroep van deze regeling zal het uitvoeren van deze taken en het eventueel beroep doen op derden hiervoor, aanzienlijk meer tijd in beslag nemen dan de RIA voorziet. Netbeheerder: De netbeheerders zullen bijkomend ten opzichte van hun gebruikelijke dossierafhandeling vragen moeten beantwoorden, de aanslagbiljetten moeten bekijken, de compenserende premies moeten berekenen en uitbetalen, etc. Bovenop de administratieve lasten voor de afhandeling van de toegekende premies dreigen bovendien onbedoeld bijkomende administratieve lasten voor de netbeheerder te ontstaan. Immers, wellicht zullen zeer veel aanvragers voor een premie van de netbeheerder aangeven dat zij voor de voorliggende premie in aanmerking willen komen, ook al toont hun aangifte misschien aan dat ze hiervoor niet in aanmerking komen. Ook al deze aanvragen zullen bekeken en afgehandeld moeten worden. Daarbij rijst de vraag of ook deze laatste kosten zullen worden vergoed door het Energiefonds. Overheid: Het is onduidelijk hoe de overheid de netbeheerders zal controleren en welke administratieve lasten hiermee gepaard zullen gaan. In ieder zal heel wat informatieuitwisseling tussen de netbeheerders en VEA nodig zijn opdat de uitvoering door de netbeheerders gecontroleerd kan worden en opdat VEA de nodige informatie zou krijgen om de regeling op te volgen en waar nodig bij te sturen. Eventueel moet ook een klachtenprocedure worden voorzien. 5. Het voorstel zorgt niet volledig voor gelijkschakeling met de belastingbetalers De RIA stelt dat een doel van de subsidiemaatregel is om een hiaat in de bestaande subsidieregelgeving te dichten en uitvoering te geven aan het op het verzoekschrift door het Vlaamse Gewest verstrekte antwoord Het bedoelde antwoord op het verzoekschrift stelde: Zo valt te onderzoeken of voor een beperkt aantal zeer kostenefficiënte maatregelen, bijvoorbeeld dakisolatie, bijkomende steun kan worden voorzien voor groepen die elders uit de boot vallen. 14 De RIA vermeldt het bijvoegen van een kopie van de belastingsaangifte in plaats van het aanslagbiljet. 10

11 Over de stand van zaken van een aangekondigde haalbaarheidsstudie voor alternatieven voor een compenserende premie wordt nergens bericht. Volgens de nota aan de Vlaamse regering wil de regeling meer concreet de niet-ofonvoldoende-belastingbetaler een premie geven die vergelijkbaar is met de belastingkorting. Het is echter duidelijk dat een gelijkschakeling niet volledig wordt gerealiseerd. Ten eerste komen niet alle energiebesparende uitgaven die in aanmerking komen voor belastingvermindering ook in aanmerking voor de premie. Enkel dakisolatie, condensatieketels en hoogrendementsbeglazing komen in aanmerking voor de premie. Zonneboilers, fotovoltaïsche zonnepanelen, geothermische warmtepompen, thermostatische kranen op radiatoren of kamerthermostaten met tijdsinschakeling en energieaudits komen in aanmerking voor belastingvermindering, maar niet voor de premie. Voor hoogrendementsbeglazing zou de premie enkel toegekend worden voor vervanging van beglazing, de belastingvermindering geldt ook plaatsing van hoogrendementsbeglazing voor woningen in aanbouw. Ten tweede zal de hoogte van de energiepremies vermoedelijk niet steeds volledig vergelijkbaar zijn met de belastingkorting. De energiepremies zouden gebaseerd zijn op de forfaitair bedrag in / m² of per installatie, terwijl de belastingvermindering berekend wordt als een percentage op de investeringskosten. Om het forfaitair maximumbedrag te bepalen, werden daarom berekeningen gemaakt op basis van standaardkosten van investeringen. Bij deze werkwijze kunnen kanttekeningen worden geplaatst: Bij de berekeningen van de hoogtes van de energiepremies werd geen rekening gehouden met het feit dat er bij de fiscale aftrekregeling door de belastingvermindering ook minder gemeentebelasting betaald dient te worden. Om een gelijkaardige tegemoetkoming te bekomen als uit de belastingsvoordelen voor belastingbetalers zouden de premies dus verhoogd moeten worden. De berekende premies worden in het ontwerpbesluit gemarkeerd als maximumbedragen: de minister kan dus lagere premies voorzien. De premie bij de vervanging van enkelglas door hoogrendementsglas is wellicht beperkter dan de belastingvermindering, aangezien de prijs voor glas en raamvervanging waarmee gerekend wordt eerder aan de lage kant is. Anderzijds is de premie voor dubbelglas vervanging indien geen raamvervanging nodig is, veel hoger dan de fiscale aftrek. Tot slot verschillen ook de voorwaarden van beide regelingen: De selectie van de begunstigden gebeurt bij de belastingsvermindering op basis van gegevens in het jaar van de uitgaven en voor de voorliggende premie wellicht op basis van de situatie twee jaren voor de uitgaven. Dit zorgt voor ongelijkheden in de gevallen waar de situatie (gezinssituatie, inkomen, andere aftrekposten, ) in die tussentijd is gewijzigd. 11

12 Art. 8 van het ontwerpbesluit lijkt een beperking te leggen op de cumulatie van de voorgestelde premie met andere premies 15, terwijl de belastingvermindering onbeperkt cumuleerbaar is met premies van het gewest, de netbeheerders, provincies, gemeenten. Wellicht is art. 8 terzake te strikt geformuleerd en werd het volgende bedoeld: het gecumuleerde premiebedrag dat per kalenderjaar in uitvoering van dit besluit wordt toegekend, mag niet meer bedragen dan. De spreidbaarheid van uitgaven over verschillende jaren zoals mogelijk bij de belastingvermindering, is wellicht niet zo eenvoudig te realiseren via een koppeling aan de premies van de netbeheerders. 6. De voorgestelde regeling zal veel implementatieproblemen veroorzaken Het voorliggend dossier inzake de premie voor energiebesparende uitgaven van niet-ofonvoldoende-belastingbetalers blijft onduidelijk over een aantal aspecten inzake de implementatie van de regeling: Hoe zal de regeling precies werken? Het ontwerpbesluit is erg summier. Het geeft de minister een ruime bevoegdheid om nadere voorwaarden te bepalen. Ook met de informatie opgenomen in de RIA (reguleringsimpactanalyse), in de nota aan de Vlaamse regering en in andere documenten (Energierenovatieprogramma, verslagen klimaatconferentie, e.d.) blijven een aantal aspecten van de regeling onduidelijk. Hierdoor is het moeilijk om louter op basis van het ontwerpbesluit een inschatting te maken van de concrete werking van de voorgestelde regeling. Nochtans is de effectiviteit en efficiëntie van de regeling in belangrijke mate afhankelijk van de praktisch uitwerking. Wat zijn de verwachte effecten van de regeling? De effecten van voorgestelde regeling zijn in de RIA slechts zeer beknopt en onvolledig in kaart gebracht. Er gebeurde geen of onvoldoende ex ante evaluatie. Op basis van de verstrekte informatie is het niettemin duidelijk dat de voorgestelde regeling heel wat implementatieproblemen zal veroorzaken De selectie van de begunstigden is moeilijk toepasbaar De premie gaat naar natuurlijke personen die niet of maar gedeeltelijk in aanmerking komen voor de fiscale aftrekregeling, vermeld in artikel 145/24, eerste lid, 5, van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 (art. 2). Reeds in deel werd aangegeven dat door de omschrijving van de mogelijke begunstigden van de premie de administratieve lasten van de regeling 15 Het gecumuleerde premiebedrag dat per kalenderjaar aan een begunstigde wordt toegekend, mag niet meer bedragen dan het maximale bedrag dat voor de fiscale aftrekregeling, voor dat kalenderjaar van toepassing is. 12

13 aanzienlijk zijn. Daarnaast heeft de formulering bijkomende nadelen, o.a. voor de toepasbaarheid en hanteerbaarheid van de regeling. Ten eerste is het voor de overheid zeer moeilijk in te schatten wie onder de regeling zal vallen en wat bijgevolg de mogelijke budgettaire impact van de regeling is (cf. deel ). Ten tweede zal deze formulering problemen veroorzaken bij de doelgroep. Volgens de raad is het namelijk niet eenvoudig te weten of iemand voor deze premieregeling in aanmerking komt. Kandidaten zullen hun aanslagbiljet moeten opzoeken en moeten nagaan welke bedragen in bepaalde posten vermeld staan. De afbakening van de doelgroep niet-of-onvoldoende-belastingbetalers sluit ook niet aan bij bestaande definiëringen 16 en vormt een nieuwe catalogering van een sociale doelgroep. De afbakening van doelgroep is niet stabiel, aangezien deze afhankelijk werd gemaakt van de federale regels inzake belastingsvermindering. Als de federale regels wijzigen, dan wijzigt ook de doelgroep. Ingeval belastingen worden betaald, maar onvoldoende om volledig van de belastingsvermindering te kunnen genieten, zal de betrokkene zelf moeten uitmaken of het voordeliger is gebruik te maken van de compenserende premie, dan wel van de federale aftrekregeling. Ook dat is niet zo gemakkelijk. Overigens lijkt de formulering voor de afbakening van de doelgroep in het ontwerpbesluit te summier, hetgeen voor rechtsonzekerheid zorgt. Zo bepaalt het ontwerpbesluit niet expliciet op welk moment zal worden afgetoetst of men al dan niet in aanmerking komt voor de fiscale aftrekregeling. Volgens het dossier lijkt het de bedoeling dat men kijkt naar de belastingsafrekening en dus naar de situatie twee jaar voor de investering. De formulering in het ontwerpbe- 16 Zoals netto belastbaar inkomen drie jaar voor de aanvraagdatum niet meer dan: euro voor een alleenstaande; euro voor een alleenstaande met een persoon ten laste euro voor samenwonenden, te verhogen met 2800 euro per persoon. (renovatiepremie) beschermde afnemers: Beschermde afnemers zijn de afnemers die kunnen bewijzen dat zij of elke andere persoon die onder hetzelfde dak leeft, behoort tot een van de volgende categorieën: Iedereen die van de sociale maximumprijs voor elektriciteit en aardgas kan genieten (Attest van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid ), Personen met een verhoogde tegemoetkoming van het ziekenfonds (Attest van het ziekenfonds), Personen in collectieve schuldenregeling (Attest van de beslagrechter of van de aangestelde schuldbemiddelaar), Personen in budgetbegeleiding bij het OCMW (Attest van het OCMW) (bepaalde sociale ODV), mensen met beperkte inkomens, alsook voor alle mensen die schulden hebben (stookoliefonds), mensen die moeilijkheden ervaren om hun gas en elektriciteitsrekening te betalen», en «mensen wiens schuldenlast zodanig is dat ze ondanks hun inspanningen, onmogelijk hun elektriciteit- en gasrekening nog kunnen betalen». (Sociaal energiefonds) De bewoner is de particulier die de door hem verbeterde woning op de aanvraagdatum bewoont op grond van een zakelijk recht, of op grond van een huurovereenkomst met betrekking tot een hoofdverblijfplaats waarvan de duur meer dan drie jaar bedraagt; De verhuurder is de natuurlijke persoon die eigenaar-verhuurder is van de woning waarvoor de aanvraag wordt ingediend, en die een huurovereenkomst heeft afgesloten met een sociaal verhuurkantoor voor de duur van minstens negen jaar. (verbeteringspremie) 13