Projectfiche. Project taal: meepraten op het werk. Opgesteld door: Astrid De Schrijver Coördinator Taal

Transcriptie

1 Project taal: meepraten op het werk Opgesteld door: Astrid De Schrijver Coördinator Taal Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door de Vlaamse Overheid

2 Overzicht De aanzet tot een taalbeleid 1. Maatschappelijke schets 2. De nood aan een taalbeleid Het project 3. Waarom dit project? 4. Historiek van het project 5. Doel van het project 6. Van een project naar een verankerd taalbeleid 7. Belangrijke verwezenlijkingen Belangrijke spelers 8. Samenwerkingsverbanden 9. Taalcoach CBE 10. Taalcoördinator 11. Stuurgroep Taal 12. Werkgroep taal welzijn 13. Werkgroep taal woonzorg Doorloop van het project 14. Pilootproject I 15. Pilootproject II 16. Vervolgtraject OCMW Halle Bijlage: Taalactieplannen

3 De aanzet tot een taalbeleid Het OCMW te Halle komt in aanraking met specifieke taalproblemen. Het taalbeleid en bijbehorend project dienen om hier concreet op in te spelen. 1. Maatschappelijke schets Geografisch gezien ligt Halle tussen Brussel en Wallonië. Samen met andere gemeenten die langs de rand rond Brussel liggen ervaart Halle een taalproblematiek. Een groeiende ontnederlandsing kan niet meer ontkend worden. Heel wat cliënten van het OCMW zijn anderstalig. Het personeel vroeg zich al een tijdje af hoe het op vlak van taal moest omgaan met anderstalige klanten. Dit is een belangrijke vraag binnen een Nederlandstalig OCMW waar de Hallenaar centraal staat. Dit heeft ook invloed op de medewerkers van de sociale dienst. Hoewel iedereen Nederlands moet gebruiken bij de uitoefening van zijn of haar functie, moet ook hier worden nagedacht over wat men kan verwachten en wat men wil bereiken. Een evenwicht moet gezocht worden tussen de hulpvraag en het gepaste aanbod. Het is niet meer mogelijk om deze problematiek weg te denken. Hoe we omgaan met anderstaligen is niet altijd even makkelijk en de misvatting dat dit enkel de anderstaligen hun probleem is, komt nog te vaak voor. Het OCMW staat voor de complexe uitdaging waar geen hapklaar antwoord voorhanden ligt. Deze uitdaging nam het OCMW met beide handen, de noodzaak voor een duidelijk taalbeleid drong zich op. 2. De nood aan een taalbeleid Binnen de werking van het OCMW komt anderstaligheid op twee manieren aan bod; zowel onder de cliënten als bij de medewerkers. Voor het welslagen van het taalbeleid moet deze diversiteit voldoende aandacht krijgen. Daarom wordt er gewerkt met een dubbele focus; een externe en een interne. Onder de externe focus worden de klanten van het OCMW verstaan. Zij komen van buitenaf naar het OCMW met een hulp- of zorgvraag. Hier staat de communicatie tussen OCMW personeelsleden en de Hallenaren centraal. Bij de interne focus staan de personeelsleden zelf centraal, hierbij moeten we ook aandachtig zijn voor het taalgebruik tussen personeelsleden onderling. 2.1 Externe Focus De begeleiding van Hallenaren staat voor het OCMW nog steeds op de eerste plaats. Hier komen dikwijls moeilijke woorden en termen aan te pas. Het helpen van laagtaalvaardige inwoners van Halle bij het leren van het Nederlands, waarbij het aanbrengen van spreekkansen en taalondersteuning centraal staan, is hier het doel van het OCMW. Toch wordt in nog regelmatig de aanvankelijke contacttaal (meestal Frans of Engels) gebruikt. Hoe omgaan met anderstalige klanten en hoe aandacht hebben voor taal zonder de hulpverlening uit het oog te verliezen, zijn hier belangrijke vragen. Taal moet met andere woorden geïntegreerd worden in de hulpverlening. Waarbij een stimulerend taalbeleid voorop staat. Het verbieden van een andere taal te gebruiken heeft weinig zin, het stimuleren van het Nederlands te gebruiken des te meer

4 2.2 Interne Focus Een taalbeleid moet worden gedragen door de verschillende afdelingen binnen een organisatie om volledig te kunnen slagen. Ook de interne werking moet oog hebben voor taal op de werkvloer. Hierbij kunnen taalacties op verschillende niveaus helpen; m.n. op niveau van de anderstalige medewerkers, de Nederlandstalige medewerkers, de specifieke werkcontext, het leidinggevende team en het managementteam. Het OCMW is een Nederlandstalige organisatie en dit heeft een belangrijke invloed op de interne werking. 2.3 Taalproject Binnen dit taalbeleid staat het project meepraten op het werk centraal. Aan de hand van dit project werd ook gezocht naar een stevige basis voor het taalbeleid. Het een kan dus niet zonder het ander. Het project bood de mogelijkheid om binnen het OCMW te werken rond taal op een verkennende en stimulerende manier. Een essentiële voedingsbodem voor een duidelijk, werkbaar en verankerd taalbeleid stond hier centraal. Omdat een brede basis essentieel is voor het welslagen van het project binnen het hele OCMW werd er zowel horizontaal als verticaal gewerkt. Verticaal duidt op een dubbele focus, zowel gericht op interne als externe communicatie, horizontaal wijst op de verschillende afdelingen waarbinnen het project plaats zal vinden; zo zijn er bijvoorbeeld binnen het departement woonzorg de intramurale zorg, extramurale zorg en transmurale zorg. Over de aanpak, historiek en doel van het taalproject wordt verder in deze fiche op ingegaan

5 Het project 3. Waarom dit project? Het OCMW kenmerkt zich door een brede werking en een verscheidenheid aan diensten. Dit heeft tot gevolg dat een project binnen het gehele OCMW een andere invulling krijgt naargelang de diensten of werking van de afdeling. Er wordt uitgegaan van de relevantie van dit project voor iedere dienst en werknemer, aangezien iedereen wel in contact komt met een meertalige cliënt, collega, hulp- of zorgvrager. Bovendien is het uitbouwen van een taalbeleid één van de krachtlijnen van het lokaal sociaal beleidsplan : Als Vlaamse stad, geconfronteerd met inwijking vanuit diverse nationaliteiten, is een goed uitgebouwde integratiewerking met o.m. taal- en inburgeringaanbod belangrijk. ( ) Het actief taalbeleid kan ook fungeren als 'stok achter de deur': bijv. bereidheid Nederlands te willen leren als voorwaarde voor tewerkstelling via art Het is de bedoeling om in netwerking afspraken maken met andere lokale actoren om de initiatieven rond taalaanbod te optimaliseren. Daarbij zal samen met derden een manifest rond het taalgebruik worden opgezet. Dit kan criteria omvatten naar aanpak. Ook het geven van signalen naar de Vlaamse Overheid is in dit kader een belangrijk gegeven. (p.102) 3.1 Departement Welzijn Eigen onderzoek wijst uit dat 43% van de specifieke doelgroep van het OCMW Halle anderstalig is. Daartegenover staat dat op de arbeidsmarkt vele jobs zich richten naar tweetalige kandidaten waarbij de kennis van het Nederlands onontbeerlijk is. Vast staat dat hierdoor de doorstromingskansen en de integratiemogelijkheden van anderstalige mensen beperkt worden. Mede dankzij het project 'meepraten op het werk' kan het OCMW hen versterken en ondersteunen in het gebruik van het Nederlands en hierdoor de doorstroming en integratie op de arbeidsmarkt verhogen. Het project speelde concreet in op het maatschappelijk probleem van integratiebeperking door een taalachterstand en had als doel om door een combinatie van regulier opleidingsaanbod, specifieke taalcoaching van de doelgroep zelf maar ook specifieke taalcoaching van de directe Nederlandstalige collega's op de werkvloer, de doorstroming van de doelgroep naar werk optimaliseren en de integratie bevorderen. Verder werden de intern tewerkgestelde personen binnen het artikel 60-statuut nader bekeken; zowel naar structurele begeleiding op de werkvloer als op vlak van talige begeleiding en omkadering. 3.2 Departement Woonzorg Ook binnen het departement woonzorg is er aandacht nodig voor taal. Hoewel we hier met een andere vorm van anderstaligheid te maken hebben, kunnen we taal en anderstaligheid niet negeren. Binnen het departement woonzorg wordt het project opengetrokken naar alle medewerkers, vrijwilligers, bewoners en gebruikers van de dienstencentra. In de eerste plaats werd binnen het departement gezocht naar een passende leidraad omtrent taal voor de drie afdelingen. Eens deze was geformuleerd werden alle medewerkers geïnformeerd en specifieke taalacties georganiseerd

6 4. Historiek van het project In startte het eerste pilootproject binnen het departement welzijn waarbij een taalvisie en taalacties werden geïnitieerd met behulp van het Huis van het Nederlands, Sarah Auwerx. Dit project vond plaats binnen een werkgroep t Verschil van de afdeling welzijn 1. In 2009 werd er een tweede project geïnitieerd als vervolg. Dit heeft een termijn van twee jaar zal lopen tot en met eind Het Bijzonder Comité Sociale dienst van 19/03/2009 verleende haar goedkeuring aan het indienen van een projectsubsidieaanvraag in kader van managers van diversiteit 2009, met als doel met deze subsidie een taalcoach te financieren die binnen het ganse OCMW aan de slag gaat met taal. Hierop heeft de Vlaamse minister van Bestuurszaken, Binnenlands bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Raad, Geert Bourgeois, aan het OCMW Halle voor de periode een subsidie toegekend in het kader van het programma Managers van Diversiteit Deze subsidie wordt aangewend als tegemoetkoming in de loonlasten van het project: 'meepraten op het werk'. Deze subsidie werd als volgt geregeld: Bij ministerieel besluit van 20/11/2009 werd de toekenning van de subsidie aan het OCMW Halle geregeld. Het project loopt van 01/01/2010 tot en met 31/12/2012. Het OCMW Halle ontvangt een totale subsidie van 60969,20 met een eerste voorschot van 45% bij goedkeuring (januari 2010), een tweede verschot van 45% na controle en goedkeuring van het inhoudelijk en financieel verslag (medio 2011) en 10% na goedkeuring van het werkingsverslag en de financiële afrekening. Eind 2010 werd overgegaan naar de aanwerving van een taalcoach die instaat voor de individuele begeleiding van de personeelsleden (zowel tewerkgesteld in het kader van artikel 60 als anderen die nood hebben aan ondersteuning of begeleiding). De taalcoach werkte 0,20 VTE, dit is een dag per week, en werd voor de periode van twee schooljaren ingeschakeld (09/ /2012). Het Vast Bureau van 04/01/2011 heeft verder besloten om ook over te gaan tot de aanwerving van een 0,5 VTE coördinator taalbeleid en dit voor zolang het taalproject loopt. Sinds januari 2011 heeft het OCMW met andere woorden een taalcoördinator in dienst die het taalbeleid en -project ondersteunt. 5. Doel van het project Een belangrijk doel van dit project was een taalbewustzijn creëren bij elke medewerker in dienst van het OCMW. Verder moest dit project antwoorden bieden op de vragen hoe we met taal kunnen en moeten omgaan zoals: Hoe iemand positief kan geprikkeld worden door het Nederlands, wat we kunnen verwachten van een student Nederlands en hoe we moeten inspelen op de vraag van de klanten, zowel talig als niet-talig. Het hoofddoel van het project was een streven naar iets blijvends, het op poten zetten van een taalbeleid dat verankerd zit in de structuur een werking van het OCMW. Dit doel omspant de gehele werking van het OCMW, rekening houdende met de verschillende uitwerkingen naargelang de afdeling. 1 Voor een overzicht van de ondernomen acties, zie bijlage

7 6. Van het project naar een verankerd taalbeleid Vooreerst is er een strategische keuze vanuit de top van de instelling nodig om de taalkwestie aan te pakken. Dit gebeurde in het OCMW met het goedkeuren en indienen van het project meepraten op het werk. De top moet achter dit idee staan om het project verder te steunen en dragen. Enkel de samenwerking met diensthoofden en afdelingsverantwoordelijken creëert de juiste sfeer om het project te laten slagen op de werkvloer. Vervolgens is er een kerngroep nodig die het project, de acties en doelen coördineert en in goede banen leidt. Deze taak wordt waargenomen door de stuurgroep die is opgesteld binnen het OCMW en bestaat uit vijf vaste leden, nl. coördinator taal, afdelingsverantwoordelijke bestuursondersteuning, taalcoach CBE en departementsverantwoordelijke Welzijn en Woonzorg. Hierbinnen wordt gepolst wat mogelijk en wenselijk is en worden strategieën uitgezet. De stuurgroep dient als aftoetsing voor acties en eventuele problemen die uit de werkgroepen naar voren komen. Een stuurgroep werkt als team aan het taalbeleid. De verschillende departementen binnen het OCMW komen aan bod in de werkgroepen die worden opgericht. Hier wordt de vinger aan de pols gehouden om zo in te spelen op de concrete noden, wensen en vragen. Ook de taalacties worden binnen de werkgroepen ontwikkeld met een specifiek doelpubliek voor ogen. Dit is noodzakelijk om een taalbeleid op te stellen dat wordt gedragen door iedereen en van toepassing is op alle werknemers. Bij de samenstelling van de werkgroepen werd elke afdeling betrokken. Er worden twee vaste werkgroepen samengesteld, een voor het departement welzijn en een voor het departement woonzorg. Vanuit deze werkgroepen wordt in eerste instantie nagedacht over een taalvisie. Hoe wordt er idealiter met taal omgesprongen? Wat is mogelijk en wat is noodzakelijk? Beide visies (van beide departementen) werden samengelegd om zo te komen tot een algemene leidraad voor het OCMW met een concrete afsprakennota per departement. Deze taal-leidraad is de basis voor het taalbeleid binnen het OCMW. Het is noodzakelijk dat het initiatief wordt genomen van bovenuit, maar de uitwerking en de inhoud wordt mee bepaald door iedereen, zodat het ook breed wordt gedragen en de uitwerking ervan realistisch is. Op basis van de visieteksten en samen met de stuurgroep wordt er met andere woorden gestreefd naar het opstellen van een taalbeleidsplan. Eens dit is gebeurd, moet het effectief in werking treden, regelmatig worden geëvalueerd en bijgestuurd. Dit omdat deze taalproblematiek niet stilstaat en dus nog steeds kan veranderen. Het is met andere woorden niet mogelijk een plan op te stellen voor de komende tien jaar. Het is wel noodzakelijk dit taalbeleidsplan uiteindelijk een vaste plaats te geven binnen de werking van het OCMW. Dit taalbeleidsplan en de voorafgaande stappen worden ondersteund door de verschillende acties die worden georganiseerd op de verschillende niveaus binnen de werking van het OCMW. Dit om het draagvlak van het taalbeleidsplan zo breed mogelijk te maken. Deze acties kunnen op verschillende momenten worden georganiseerd. Het is ook belangrijk om acties regelmatig te herhalen of blijvend uit te voeren. Het zijn de taalwerkgroepen die hier een belangrijke inbreng hebben. Zij brengen namelijk aan waar en wanneer er nood is aan een actie. We onderscheiden twee soorten acties

8 Ten eerste zijn er acties die specifiek gericht zijn op taal, de taalacties. Deze hebben volgende kenmerken en doelen: - context aanpassen en verbeteren (handleidingen in eenvoudig Nederlands, gebruik van tekeningen en foto s, schriftelijke administratie vereenvoudigen, mondelinge instructies vereenvoudigen) - Taalrijke context creëren ( kaartjes met de juiste benaming plaatsen aan het onthaal, procedures bespreken in de werkgroepen) Deze acties vonden in het begin steeds plaats binnen het departement welzijn aangezien hier reeds een werkgroep taal gevormd was. Het vooropgestelde doel zijn twee acties per jaar. Vanaf 2011 werd ook binnen het departement woonzorg een werkgroep taal opgericht, in 2012 vonden hier de eerste acties plaats. Structurele acties verschillen van de taalacties op verscheidene punten, deze verlopen op het niveau van het MAT en zijn meer gericht op de verankering van het taalbeleid in de algemene werking van het OCMW. Ze kunnen volgende doelen of invulling hebben: - onthaalbeleid anderstalige nieuwkomers aanpassen - minimale talige competenties per profiel bepalen Onderstaande kader zet nog eens alles op een rijtje. Dit is geen bindende structuur maar eerder een algemeen stappenplan. De volgorde kan in werkelijkheid dus zeker variëren. 1. Strategische keuze Acties 2. Kerngroep taalbeleid en taalcoördinator (stuurgroep) en 3. Werkgroepen taal oprichten 4. Visietekst uitwerken op verschillende afdelingen en diensten: Visie op taalbeleid en beleidsopties 5. Opstellen taalbeleidsplan 6. Medewerkers op de hoogte brengen (engagementsverklaring) 6. Evalueren en bijsturen taalbeleidsplan 7. Verankeren taalbeleidsplan niveaus informatiemomenten op verschillende naar info van HvN 7. Belangrijke verwezenlijkingen Ook OCMW van Halle heeft bovenstaand plan gevolgd. Uit het afgelegde traject zijn er verschillende mijlpalen die hier het vermelden waard zijn. Alle taalacties worden hier niet vermeld, dat zou het doel van de projectfiche overstijgen. Een belangrijke verwezenlijking doorheen het project was de ontwikkeling van de leidraad rond taal op de werkvloer. Dit werd gedaan door de werkgroepen, onder leiding van de taalcoördinator en in nauwe samenwerking met het Huis van het Nederlands. De leidraad is een instrument dat gemaakt is voor en door de medewerkers. Aan de hand van een visie werden concrete afspraken gemaakt ter ondersteuning van taal op de werkvloer. Voor het - 8 -

9 departement welzijn wordt er sterk ingezet op het bieden van een oefenplaats voor de Hallenaren die Nederlands leren. Hiervoor zijn belangrijk: het terugschakelen naar het Nederlands na een vertaling het doorverwijzen naar de Nederlandse les Nederlands spreken met cliënten die reeds een basiskennis hebben. Voor het departement woonzorg wordt er ook rekening gehouden met de privélevenssfeer van de personen. Onderling (bijvoorbeeld in de cafetaria of in het dienstencentrum) kan er een andere contacttaal worden gehanteerd, maar belangrijk is dat naar de medewerkers toe het Nederlands wordt gehanteerd. De verschillende ontmoetingsplaatsen die het OCMW biedt en de medewerkers die aan huis komen stralen elk mee het imago van het OCMW uit. Dit is een extra dimensie waar rekening mee moet worden gehouden bij het hanteren van de taalleidraad. Eens deze was opgesteld was het tijd om alle medewerkers in te lichten over dit project en deze leidraad. Daartoe werd een informatiecampagne gehouden doorheen het OCMW van Halle. De taalcoördinator is hiervoor op de verschillende teamvergaderingen langs geweest. Dit leidde eveneens tot het ondertekenen van de engagementsverklaring door alle medewerkers. Er was daarnaast nood aan een systematische manier om het aspect taal te onderzoeken binnen beide departementen. Dit inzicht is noodzakelijk om komende taalacties op te baseren. Zo kunnen we werkgroepen taal van beide departementen in de toekomst gerichte acties ondernemen. Bij vorige metingen binnen het departement welzijn werd duidelijk dat een georganiseerde aanpak noodzakelijk is. De gegevens die we hebben verzameld voor de meting bieden ons een duidelijk zicht op huidige situatie voor elke dienst van OCMW Halle. Een uitgebreid verslag vindt u in het rapport Taal in OCMW Halle. Taal-engagement OCMW Halle Het OCMW werkt aan een Nederlandstalige uitstraling. Hierbij wordt gelet op de taal van het personeel onderling, het aanspreken van anderen en het gebruik van media op de werkvloer. Als medewerker van OCMW Halle: - werk ik steeds in het Nederlands - spreek ik duidelijk Nederlands - heb ik geduld en ondersteun ik mijn gesprekspartner - 9 -

10 Belangrijke spelers binnen het project Om het project op verschillende diensten en afdelingen te verspreiden zijn er verschillende actoren om het project te dragen. Ten eerste zijn er de samenwerkingsverbanden met externe organisaties die het OCMW helpen het taalbeleid op poten te zetten. Verder werden ook een taalcoach en een taalcoördinator aangesteld die het project verder uitwerkten. 7. Samenwerkingsverbanden Het OCMW Halle werkt voor dit project samen met andere instellingen die een waardevolle inbreng leveren aan het project. Ten eerste is het Huis van het Nederlands (HvN) procesbegeleider van het taalbeleid in het OCMW Halle en brengt ideeën, adviezen en tips aan vanuit zijn expertise. In september 2008 ging het OCMW Halle in zee met het Huis van het Nederlands om een taalvisie uit te werken en in te voeren. Vervolgens is het Centrum voor Basiseducatie (CBE) een expert op gebied van taallessen en taalstimulans bij een ruime doelgroep, ook de minder geschoolden. Het is een pedagogisch onderbouwde partner die noodzakelijk is als copiloot bij de implementatie van het project. CBE levert vanuit deze expertrol een taalcoach aan en neemt hiermee het methodische stuk van de procesbegeleiding voor zijn rekening. Ten derde mogen we zeker de steun van Vlaamse Overheid niet vergeten. Dankzij subsidies kan dit project mogelijk gemaakt worden. De provincie Vlaams-Brabant steunde in het verleden het eerste pilootproject waarmee enkele concrete acties werden gerealiseerd. 8. Taalcoach CBE De taalcoach wordt aangeleverd door het Centrum voor Basiseducatie. Het OCMW van Halle heeft hiervoor met het Centrum voor Basiseducatie een raamovereenkomst gesloten. De taalcoach is regelmatig aanwezig op de werkvloer en vervult een coachende rol voor alle OCMW medewerkers in hun omgang met de Nederlandse taal. De kracht van dit project zit in het adviseren van zowel zij die vlot met taal overweg kunnen als zij die om welke reden ook, minder taalgevoelig zijn. De taalcoach houdt toezicht op het consequent gebruik van het Nederlands op de werkvloer, geeft individuele begeleiding en vorming en reikt technieken en methodieken aan zodat leidinggevenden het Nederlands en de taalvisie toegankelijker kunnen maken voor hun medewerkers. Taalcoaching wordt dus breed ingevuld: waar nodig de personen met taalproblemen ondersteunen in hun leerproces van het omgaan met taal, maar eveneens ondersteuning bieden aan zij die reeds een vlot taalgebruik hebben om in hun schriftelijk én mondeling taalgebruik nog beter begrijpbaar te zijn. 9. Taalcoördinator Om het project binnen het OCMW op te volgen en bij te sturen is er nood aan iemand die de coördinatie van het project waarneemt. De coördinator taalbeleid zal instaan voor het plannen, organiseren, opvolgen en evalueren van het taalbeleid. Dit omvat ondermeer de volgende taken: - Adviezen verstrekken met betrekking tot het taalbeleid

11 - Opvolgen subsidieaanvraag: ervoor zorgen dat het budget goed besteed kan worden, dat er voldaan is aan de evaluatiecriteria, nulmeting en einddoelen van het project - Initiatieven organiseren rond taal (interne focus) - Taalvisie voor het OCMW uitwerken - Stimuleren en verbeteren van de onderlinge afstemming en samenwerking tussen diensten, departementen en afdelingen op gebied van taal en taalvisie - Taalacties opzetten om de kwaliteit van de dienstverlening en de integratie van de cliënten/bezoekers te bevorderen (externe focus) - Regelmatige evaluatie en bijsturing van het taalbeleid - Leiden van de stuurgroep - Leiden van de werkgroep Taal Welzijn - Opstarten en leiden van de werkgroep Taal Woonzorg - Terugkoppeling van de acties naar het bestuur 10. Stuurgroep Taal De stuurgroep is hier de kerngroep waar het taalproject en beleid worden gestuurd. Hierbinnen wordt gepolst wat mogelijk en wenselijk is en worden strategieën uitgezet. De taalcoördinator brieft eveneens wat er leeft in de werkgroepen. De stuurgroep komt om de twee maanden bijeen. Het PRIC Halle wordt eveneens op de hoogte gehouden van ondernomen acties en beslissingen. 11. Werkgroep taal welzijn Deze werkgroep ligt aan de basis van het taalproject. Deze wordt samengesteld door verschillende leden die actief zijn binnen het departement welzijn en zit samen om de zes weken. Heel belangrijk is hier de klankbordfunctie. Om zo vanuit de praktijk te kijken naar wat er leeft en waar er nood is aan bijsturing. Zo wordt het mogelijk gericht taalacties en een werkbare taalvisie op te stellen. Dit project slaagt niet met één goede actie maar haalt haar kracht net uit de lange termijnwerking. Opfrissingsacties en nieuwe input blijven hier heel belangrijk. 12. Werkgroep taal woonzorg Ook hier is de werkgroep een klankbord voor de specifieke taalproblemen op de werkvloer. Deze werkgroep wordt in 2011 opgericht onder leiding van de taalcoördinator. De eerste taak was het uitwerken van een visie. Eens die op tafel lag, werden concrete acties georganiseerd. Deze werkgroep zit eveneens samen om de zes weken

12 Doorloop van het project 13. Pilootproject I In 2008 wordt een eerste pilootproject rond taal opgestart binnen het departement welzijn, OCMW Halle. Dit project werd gesubsidieerd door de provincie Vlaams-Brabant in het kader van subsidies voor projecten die het Vlaams karakter van de provincie benadrukken. Hierbinnen werd een eerste aanzet gegeven voor een algemene bewustmaking rond taal binnen het departement welzijn. Termijn project: Pilootproject II meepraten op het werk Hierop aansluitend kom het volgende project dat zich nu situeert binnen het kader van de Manaders van Diversiteit van de Vlaamse Overheid. Een nieuwe projectsubsidie werd opgesteld en goedgekeurd. Dit project loopt over drie jaren, nl. van 2010 tot en met Dit project heeft als doel de eerste aanzet verder uit te breiden naar de gehele werking van het OCMW om zo tot bewuste en competente medewerkers te komen op het gebied van taal. Het project wordt dus verder uitgebouwd en er wordt in deze twee jaar gestreefd naar een onderbouwd taalbeleid dat wordt uitgedragen door elke medewerker van het OCMW Halle. Termijn project : Vervolgtraject OCMW Halle Het project eindigt niet in het OCMW van Halle. Zoals reeds vermeld werd tijdens de termijn van meepraten op het werk gestreefd naar een duurzame basis met een duidelijk beleid. Dit wordt verankerd in de werking van het OCMW. Daarnaast behouden de werkgroepen hun werking en zullen deze geleid worden door de projectmedewerkers van beide departementen. De werkgroepen moeten zorgen voor een continue bewustmaking op de werkvloer door het blijven organiseren van taalacties. Het diensthoofdenoverleg en managementteam houden de koers en initiatieven van de werkgroepen nauwlettend in de gaten en waken mee over de doelstellingen. Termijn: continu

13 Bijlage: Taalactieplannen Taalactieplan 2009 Doelstelling 1: Organiseren van taalacties pilootproject I - Taalactie organiseren met interne focus taalmarkt op de kerstmarkt - Taalactie organiseren met externe focus - Initiatieweken juli 2009 Doelstelling 2: Projectvoorbereiding (meepraten op het werk) - LSB: analyse van de noden in Halle - Netwerkoverleg RESOC - Overleg met lokale werkwinkelpartners rond taalbeleid - Overleg jobcoaching - Oprichten stuurgroep - Oprichten Werkgroep taal welzijn t Verschil - Contact opnemen en samenwerken met Huis van het Nederlands Doelstelling 3: Communicatie en organisatie (voor beide projecten) - Communicatie project pers, andere medewerkers, - Opvolgen project indienen subsidiedossier en evaluatie subsidiedossier Taalactieplan 2010 In navolging van het pilootproject vindt ook het volgende project het meeste voedingsbodem bij welzijn. Dit omdat er hier reeds een werkgroep bestaat. Naar de toekomst toe wordt er gestreefd naar het doordringen van het taalproject in het gehele OCMW. Belangrijk is hier om de inspanningen van 2009 te verzilveren door het garanderen van een continuïteit. Zowel op vlak van organisatie als voor de medewerkers in de vorm van acties. Het lanceren van zo n project kost veel tijd en moeite is daarom een overgangsjaar waarin wordt gezocht naar de juiste uitwerking van en ondersteuning voor het project. Dit werd onder andere gevonden in de aanwerving van een taalcoach en taalcoördinator. Wanneer 2010 wordt gezien als een opstartjaar, kijken we hoopvol naar 2011 waar het project op volle toeren zal draaien. Doelstelling 1: Organisatie en communicatie van het project - organiseren van en aanwerving taalcoach - instapplan opmaken met taalcoach (afspraken en verwachtingen) - maandelijks overleg met stuurgroep en taalcoach - opvolgen project eerste nulmeting - organiseren aanwerving taalcoördinator Doelstelling 2: Lancering van het taalproject in het departement welzijn - start coaching: - eerste screening kandidaten - voorzien van de continuïteit van de werkgroep en stuurgroep - organiseren van een taalactie met interne focus de taalgetuigen ism PIN

14 - organiseren van een taalactie met externe focus informatiemarkt ism opendeurdag Doelstelling 3: Werken aan taalvisie (voor het departement welzijn) - opmaken vormingstraject en sensibiliseringscampagne voor collega's, directe leidinggevenden alsook de externe werkplaatsen - opmaken taalcode: hoe gaan we om met anderstalig personeel? In samenspraak met de werkgroep 't verschil en de diverse deelteams die terugkoppelen naar de werkgroep 't verschil. Taalactieplan 2011 Verschillende van deze acties in 2011 zijn afdelingsoverschrijdend of overschrijden zelfs departementen. Daarom werden de verschillende projecten die uit dit taalproject vloeien in een overzicht gegoten, losgekoppeld van de opdeling per departement. Dit om het verzicht te behouden en de projecten in hun geheel te kunnen behandelen. Het overzicht vindt u achteraan. Doelstelling 1: Het opstellen van een taalvisie voor het gehele OCMW. Een visie wordt hier gezien als een ideaalbeeld, iets waar naar gestreefd wordt. Het opstellen van deze visie vereist veel werk en overleg aangezien er wordt gestreefd naar een visie die wordt ondersteund door elke medewerker. Deze visie moet met andere woorden opgemaakt worden in de verschillende werkgroepen rond taal (welzijn, woonzorg en ad hoc samengestelde werkgroepen). In deze werkgroepen zetelen vertegenwoordigers van alle afdelingen van het OCMW, zo kan de praktische haalbaarheid meteen worden afgetoetst. Door het naar mekaar terugkoppelen van ideeën krijgen de werkgroepen de mogelijkheid de visie bij te schaven tot een finale versie, bestaande uit een algemeen deel en aparte afsprakennota per afdeling.. Doelstelling 2: Werken aan een onderbouwd taalbeleid. Een taalbeleid kan niet worden opgebouwd uit het niets, het is een steeds evoluerend project dat ondersteund moet worden door verschillende documenten. Hieronder worden een projectfiche en een Taalactieplan verstaan. Zo wordt het mogelijk de vooropgestelde taalvisie concreet te ondersteunen en wordt een verankering van taal in de dagdagelijkse werking nagestreefd. Doelstelling 3: Communicatie integreren in de projectaanpak. 3.1 Dit is een pilootproject rond taal, uniek in de regio. Elke gemeente heeft wel vragen rond dit gevoelige thema. Een goede communicatie is belangrijk, zowel naar de interne medewerkers van het OCMW, als naar andere gemeenten of de buitenwereld toe. Daarom wordt gedurende de gehele termijn van het project steeds nagedacht over hoe we de verschillende acties kunnen communiceren. 3.2 Intern wordt er gecommuniceerd via de werkgroepen en informatiemomenten op teamvergaderingen. Interne communicatiekanalen zoals de periscoop kunnen hiervoor ook benut worden. 3.3 Bij wijze van informatie naar anderen toe worden relevante documenten gepubliceerd op de website. Dit kan als inspiratie of als aanzet dienen voor een taalbeleid op de eigen werkvloer bij andere besturen

15 3.4 Onder communicatie wordt ook de opvolging van het project verstaan naar de partners toe. Dit houdt een goede en correcte communicatie in met het Huis van het Nederlands, Centrum voor Basiseducatie en de Vlaamse Overheid. Doelstelling 4: Ad hoc taalinitiatieven organiseren: voorjaar 2011: Naar klanten toe documenten (en/of gesprekken) vereenvoudigen. Er wordt gestreefd naar een duidelijke dienstverlening, in het Nederlands. Dit is een initiatief dat wordt opgenomen door de taalcoördinator en kan worden doorgegeven naar een werkgroep. De communicatie met klanten staat voorop in de werking binnen het departement welzijn. Daarom staat dit punt centraal in het eerste taalinitiatief Doelstelling 5: Continuïteit van het taalproject verzekeren binnen het departement Welzijn. Binnen het departement Welzijn zijn reeds verschillende stappen ondernomen. Een belangrijk doel is ervoor zorgen dat deze inspanningen niet verloren gaan. De werkgroep taal wordt ondersteund door de taalcoördinator en taalacties worden gepland. Deze acties zijn noodzakelijk om het taalbewustzijn aan te wakkeren en te integreren in de dagdagelijkse werking. De taalcoach biedt hier aanvullende ondersteuning d.m.v. bvb. taaltips, voorstellen aanpak, vorming Doelstelling 6: De tewerkstelling van medewerkers OCMW Halle opvolgen en begeleiden op vlak van taal. 6.1 Een knelpunt rond taal situeerde zich onder andere bij de tewerkstellingen in het kader van art. 60. Samen met de jobcoach en taalcoach wordt hier nagegaan hoe we dit kunnen verbeteren. Het nagaan van het takenpakket (en wat wordt verstaan en wat niet) en het informeren en sensibiliseren van de collega s zijn de vooropgestelde taken. Dit met als doel een veilige omgeving te creëren om het Nederlands te oefenen en te spreken. Aangezien deze medewerkers onder andere in het departement woonzorg tewerk worden gesteld zal deze actie beide departementen overlappen. 6.2 Vervolgens zijn er de medewerkers die in de externe werkplekken worden tewerkgesteld. Hier is het de bedoeling op verkenning te gaan om na te gaan welke rol deze werknemers kunnen hebben in het project. 6.3 Ten derde zijn er ook de interne medewerkers van het OCMW. Ook hier wordt nagegaan of er nood is aan een talige begeleiding. Een grondige scan rond het taalniveau van de werknemers en de werkvloer is hier noodzakelijk. Doelstelling 7: Opstart taalcoaching op de werkvloer voorbereiden Er werd door de taalcoach aangegeven dat er op de werkvloer nog niet de ruimte is om echt aan taalcoaching te beginnen. Dit schooljaar ( ) dient met andere woorden om organisatorische problemen aan te pakken en de effectieve taalcoaching voor te bereiden. Dit vereist een grondige verkenning, zowel van de werkvloer als van de taken van een taalcoach. 7.1 Een uitvoerig rapport opstellen op basis van observaties en gesprekken om zo de werkruimte te verkennen en voor te bereiden op taalcoaching 7.2 Instrumenten en documenten opstellen ter voorbereiding van de taalcoaching op de werkvloer. Dit idealiter per functie en takenpakket van de D- en E-functies tewerkgesteld binnen het OCMW. Te beginnen bij een beperkt aantal functies (waar anderstalige werknemers zijn ingeschakeld) en uit te breiden in de toekomst. 7.3 Verkennen van het werkterrein van de taalcoach in de praktijk (door onder andere langs te gaan bij andere organisaties die werken met een taalcoach)

16 7.4 Opstellen van een duidelijk afgebakend takenpakket voor de taalcoach in het schooljaar Vanaf september 2011 beginnen met taalcoaching op de werkvloer (schooljaar ) 7.6 Bij elke anderstalige nieuwe medewerker het aanbod van taalcoaching bekend maken. Doelstelling 8: Taal bespreekbaar maken in het departement woonzorg. Ook binnen het departement woonzorg willen we het taalproject ten uitvoering brengen. Hiervoor dienen we ten eerste een werkgroep rond taal op te richten. Hierin zetelt een afgevaardigde van elke afdeling. Met deze werkgroep wordt gestreefd naar de opbouw van een taalvisie (naar analogie met het departement welzijn) en het uitwerken van taalacties. Een uitdaging voor deze werkgroep is het evenveel betrekken van alle afdelingen, met het oog op de lange termijndoelstelling van het project. Deze werkgroep zal zich ten eerste buigen over de visie die ze willen nastreven, later komen ook andere aspecten aan bod zoals bijvoorbeeld de communicatie naar klanten (en hun familie) toe. De werkgroep wordt begeleidt door het Huis van het Nederlands en ondersteund door de taalcoördinator en taalcoach. Doelstelling 9: Op zoek gaan naar samenwerkingsverbanden. Het OCMW Halle is geen centrum dat enkel op zich bestaat en werkt. Samenwerkingsverbanden kunnen een extra voedingsbodem geven aan het project, zowel naar het OCMW toe als naar alle Hallenaren toe. 9.1 Om de taalvisie uit te dragen naar buiten toe en intern te ondersteunen willen we werken aan een project waarbij anderstalige vrijwilligers welkom zijn in het OCMW. Hierbij gaat een engagement uit van het OCMW zelf (Nederlands spreken op de werkvloer zodat de anderstalige Nederlands kan oefenen/gebruiken) en wordt de kennis van het Nederlands in Halle ondersteund door het OCMW. Hier wordt een samenwerking met HvN en GLTT beoogt. 9.2 Verder kan ook met de stad Halle en/of de scholen worden samengewerkt. Dit door bijvoorbeeld taallessen te laten doorgaan door een lokaal aan te bieden. 9.3 Contacten onderhouden met andere organisaties die werken aan een zelfde project. Om ideeën uit te wisselen en ervaringen te delen. OCMW Halle is niet de enige organisatie die bouwt aan een taalbeleid. Het is nuttig om ook bij anderen te rade te gaan en een uitwisseling van ervaringen te bekomen. Dit om onnodig werk te vermijden en het project zo efficiënt mogelijk te laten verlopen

17 Taalactieplan 2012 doelstellingen Doelstelling 1: Het bekendmaken van de leidraad taal op de werkvloer 2012 staat in het teken van sensibilisering. In 2011 werd een definitieve leidraad ontwikkeld die de medewerkers ondersteunt op het gebied van taal op de werkvloer. In 2012 staat het taalbewustzijn van alle medewerkers voorop, van de basismedewerkers tot aan de raadsleden. Dit is terug te vinden in de taalacties en de taalvormingen van dit jaar. Op intern niveau werden verschillende infosessies en korte vormingen georganiseerd voor alle verschillende doelgroepen van medewerkers. Zo werd bijvoorbeeld iedereen op de hoogte gesteld van het project, de leidraad en de specifieke afspraken hieromtrent, waarbij de engagementsverklaring werd ondertekend. Naar externen toe werken we onder andere met een folder ( OCMW Halle werkt aan taal ) die wordt verspreid, zowel naar klanten van de thuiszorg als naar cliënten van de sociale dienst. Dit geeft ondersteuning aan de medewerkers bij het trachten te volgen van de leidraad. Doelstelling 2: Werken aan een onderbouwd taalbeleid In 2012 wordt de afdelingsoverschrijdende en departementsoverschrijdende trend verder gezet. Verschillende acties werden doorheen het gehele OCMW Halle gevoerd. Zo wordt onder andere samengewerkt met de personeelsdienst om de leidraad en engagementsverklaring actief te verspreiden onder nieuwe medewerkers (o.a. door de opname van deze elementen in de onthaalmap en het onthaalgesprek). Ook het bestaan van de taalwerkgroepen dragen bij tot een onderbouwd taalbeleid. Deze zijn de voelsprieten en denkkanalen voor de best mogelijke taalacties op de werkvloer. Een belangrijke pijler in het taalbeleid van 2012 is de eindmeting van het project. Deze werd grondig uitgevoerd in het departement welzijn en zal dienen als referentiepunt voor metingen in de toekomst. Een herhaling van de nulmeting binnen 3 à 5 jaar kan namelijk een verhelderend beeld geven van de situatie in het OCMW van Halle. Ook het departement woonzorg wordt onder de loep genomen met een eerste nulmeting. De resultaten van deze nulmeting worden gebruikt als basis voor komende acties en initiatieven. Zo is een efficiënte en doelgerichte werking mogelijk. Doelstelling 3: Continuïteit van het taalproject verzekeren binnen beide departementen Continuïteit is een belangrijke doelstelling van het taalbeleid in het najaar van Nu alle medewerkers op de hoogte zijn van het project en werken aan een eerste taalbewustzijn is het belangrijk deze stappen verder te zetten. Het OCMW Halle werkt aan taal is de slogan van deze actie, een slogan die wijst op een proces, een continu blijven werken aan. Daarom is het belangrijk dat bij de stopzetting van het project in zijn huidige vorm, een overdracht plaatsvindt naar nieuwe verantwoordelijken. Ook het opnemen van de taalacties in de jaaractie-plannen is hierin een belangrijke zet. Doelstelling 4: De tewerkstelling van medewerkers OCMW Halle opvolgen en begeleiden op vlak van taal. Naar aanleiding van een taalcoaching op de werkvloer werd vastgesteld door de taalcoach dat een groter kader noodzakelijk was voor de begeleiding van anderstalige medewerkers op de werkvloer. Bij de begeleiding van medewerkers tewerkgesteld binnen artikel 60 7 is binnen dit project een kader geschept waar volgende instrumenten werden in opgenomen:

18 - De taalscan, waarbij een minimumniveau Nederlands is opgesteld voor verschillende mogelijke werkplekken voor een medewerker binnen art 60; - De onthaalmap voor medewerkers binnen artikel 60 - Het draaiboek; - De map voor leidinggevenden met alle informatie die nodig is voor een leidinggevende om de nieuwe collega op de werkvloer te begeleiden; - De verschillende beeldwoordenboeken als tegemoetkoming van de anderstalige op de werkvloer. Het is belangrijk dit kader bekend te maken bij iedereen die hiermee in aanraking komt. Alleen zo kan het werken en zal het vooronderzoek zijn vruchten afwerpen. Het is hierom dat beide mappen werden ontwikkeld; eentje voor de medewerker en eentje voor de leidinggevende. Dit jaar werden de taalcoachingen op de werkvloer afgebouwd, naar aanleiding van het einde van de overeenkomst met CBE. Verslagen van deze coaching op de werkvloer kunnen worden opgevraagd bij de afdeling bestuursondersteuning. Doelstelling 5: Onderhouden van samenwerkingsverbanden. Het onderhouden van contacten en samenwerkingsverbanden is een heel belangrijk aspect aan dit pilootproject. Het OCMW Halle staat er ten eerste niet alleen voor: dit project wordt gerealiseerd in samenwerking met partners. Maar het OCMW Halle staat ook niet als enige voor deze problematiek. Andere organisaties inlichtingen geven, en de voorstelling van het project op studiedagen en themadagen is hier ook een belangrijk deel van het project. De kennis en ervaringen die werden opgedaan worden zo gedeeld met anderen en krijgen hierdoor ook meer waarde. Het project is danig opgesteld dat niet enkel OCMW Halle hieruit leert, maar ook andere organisaties spelen hier een belangrijke rol. Doelstelling 6: organiseren van een slotmoment Een slotmoment voor dit project organiseren is noodzakelijk, zowel ter afronding van interne zaken, als voor externe partners, collega s en geïnteresseerden. Een persvoorstelling is hier niet de juiste formule, gezien er te veel is om mee te delen. Verschillende andere OCMW s kwamen tijdens het project reeds aan onze deuren kloppen. Met die slotmoment willen we graag al onze tips, kennis en praktijken delen met anderen. Het doel van deze dag is het project in de kijker zetten