Verslag Denktank Vrouwen op de arbeidsmarkt 14 november 2012, Kasteel Daelenbroeck in Herkenbosch

Transcriptie

1 Verslag Denktank Vrouwen op de arbeidsmarkt 14 november 2012, Kasteel Daelenbroeck in Herkenbosch Deelnemers Anita Maassen Michel van Smoorenburg Cilla Ezerman Monica Rooijakkers Hayat Barrahmun Marijke Clerx Gladys Koenders Saskia Willems-van Ulden Charlotte van Dijk Afgemeld Hannie Daemen Margot Zevenhoven Sr. HR directeur DSM Arbeidsmarkt adviseur UWV Adviseur Re-integratiebureau Loopbaanadviseur Advocatuur, arbeidsmarkt Arbeidsmarktdeskundige, tevens bestuurslid FAM! Advocatuur, tevens bestuurslid FAM! Gemeentesecretaris, tevens voorzitter FAM! Directeur FAM!, tevens notulist Clusterhoofd Dienstverlening gemeente Sittard-Geleen Ondernemer Welkom en introductie Saskia Willems heet een ieder welkom; een kleine groep maar zeer divers. FAM! heeft deze mensen benaderd vanuit die diversiteit aan achtergronden; om zo veel mogelijk gezichtspunten en informatie te genereren rondom het thema. FAM! maakt zich sterk voor de arbeidsparticipatie van vrouwen. Arbeidsparticipatie is immers een voorwaarde voor economische zelfstandigheid en biedt ruimte voor vrouwen om zich te ontwikkelen en eigen keuzes te maken. De sociaaleconomische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, vergrijzing, krimp, internationale concurrentiepositie maar ook de veranderende beroepsbevolking zal om andere inspanningen vragen. Vervolgens geeft Saskia het woord aan Michel van Smoorenburg die een beeld geeft van de te verwachten ontwikkelingen en trends op de arbeidsmarkt de komende jaren. Presentatie door Michel van Smoorenburg, Feminisering op de Limburgse arbeidsmarkt. (zie bijlage) De komende jaren zal de arbeidsmarkt aan de ene kant grote tekorten tonen en aan de andere kant ook weer te maken krijgen met grote overschotten; denk aan de sectoren welzijn, administratieve dienstverlening, toerisme, recreatie en dierenbescherming. Opleidingen die momenteel mateloos populair zijn bij scholieren. Het onderwijs toont hier een stimulerende rol bij het maken van keuzes, ongeacht de behoefte op de 1

2 arbeidsmarkt. Andere criteria spelen immers een grotere rol; denk aan groter leerlingenbestand levert een positiever financieel plaatje. De ontwikkelingen vragen ook om een upgrade van opleidingen; Limburg telt te weinig HBO ers. Deze upgrade zou een positieve ontwikkeling zijn omdat Limburg qua opleidingsniveau achterloopt op landelijke cijfers. Het blijkt dat hoe hoger het onderwijsniveau, hoe hoger de arbeidsparticipatie is. Hoe lager het onderwijsniveau, des te groter de werkeloosheid. De netto participatie van vrouwen gaat van 42 naar 57% (minimale arbeidsduur 12 uur) De netto participatie van mannen toont een constante lijn: van 72 naar 74%. De arbeidsparticipatie blijkt echter af te nemen vanaf 50+ Verbetering van de arbeidspositie van vrouwen op de arbeidsmarkt volgens RAIL 2012 Upgrading opleidingsniveau Verdienstelijken van de arbeidsmarkt Flexibilisering Aandachtspunten De aanstaande bezuinigingen De keuze voor te populaire studierichtingen Subsidies in de kinderopvang (uit onderzoek blijkt dat subsidie een positieve bijdrage had van 2,3% = op een totaal van ) De uurlonen van vrouwen liggen lager. Op dit moment wordt gesproken over 18% (bruto), 9% (minus verschil in werkervaring, onderwijsniveau, deeltijdwerk). Gering aantal vrouwen in topposities Zie ook: Spanningsindicator arbeidsmarkt over vraag en aanbod op de arbeidsmarkt die eind november zal verschijnen op Groepsgesprek onder leiding van Anita Maassen (zie bijlage) Om vlot een aantal thema s te kunnen bespreken kiezen we voor de Lagerhuisdebatvorm. Opzet De groep wordt opgedeeld in 2 groepen De discussieleider licht een stelling kort toe Een groep geeft argumenten voor de stelling De andere geeft argumenten tegen de stelling Spreken mag door het opsteken van de kaart VOOR of TEGEN 2

3 Reageren op elkaar mag Elke stelling wordt 10 minuten besproken Doelstelling In korte tijd zoveel mogelijk aspecten rondom de stelling boven tafel krijgen Tip Als je echt geen argumenten voor jouw team kunt bedenken mag je overlopen ;-) Stelling 1. Vergrijzing en Krimp Het stimuleren van meer oudere medewerkers en gehandicapten in het arbeidsproces kost meer dan het oplevert Een bedrijf kan, vanwege de scherpe concurrentiepositie, zich niet permitteren om maatschappelijk verantwoord te ondernemen Ouderen zijn minder flexibel Tegenargumenten Oudere werknemers zijn niet vaker ziek dan een andere werknemer Door een veranderende inzet, de rol van begeleider, van coach hebben zijn ze ongetwijfeld een meerwaarde voor het bedrijf. Conclusie en aanbevelingen Investering in opleiding, lifelong learning is noodzaak; het concept voor het verbeteren van de inzetbaarheid en het aanpassingsvermogen van mensen. Leren als een continu proces, een combinatie van persoonlijke en professionele ontwikkeling. Verandering van beeldvorming van de oudere werknemer. Loon naar productiviteitstargets om de loonverschillen te overbruggen. Salaris demotie als een manier om oudere werknemers langer aan het werk te houden. Een lagere functie is vaak minder zwaar; als het salaris na een demotie meedaalt, zijn 50-plussers niet meer bij voorbaat veel duurder dan hun jongere collega s. Stelling 2. Vergrijzing en Krimp Werkende moeders ondervinden te veel hindernissen om full time te werken Beeldvorming werkende moeders; fulltime werken vraagt om oplossingen voor de hindernissen Werkende moeders moeten een vangnet creeren willen zij (fulltime) werken Verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de werknemer; Vrouwen moeten vaker werken uit noodzaak om het gezinsinkomen aan te vullen. 3

4 Tegenargument Werkende moeders moeten weliswaar een vangnet creeren maar dat is hun eigen verantwoordelijkheid. Zij maken hun eigen keuzes en geven vorm aan hun ambities. Conclusies en aanbevelingen Onjuiste beeldvorming vormt vaak een belemmering voor een verbetering van de arbeidsmarktpositie. Positieve beeldvorming brengt een onderwerp in de aandacht en brengt uiteindelijk veranderingen in meningen teweeg. Vooral de beeldvorming rond werkende moeders en de inzetbaarheid van oudere werknemers moet verbeterd worden. Moeders zien, naast noodzaak, werken ook als een vorm van persoonlijke ontwikkeling, als eigenwaarde. Dit vraagt om gezamenlijke inspanningen van overheid, bedrijf en werknemer om te komen tot het creeren van een vangnet. In de toekomst zal er steeds meer een beroep gedaan worden op verborgen arbeidspotentieel; tegelijk zal ook de vraag naar mantelzorg toenemen. De nieuwe sandwichgeneratie vraagt om nieuwe regelingen en gedeelde verantwoordelijkheid. Stelling 3. Veranderende behoefte van de arbeidsmarkt Door onvoldoende contact tussen Onderwijsinstellingen en Bedrijfsleven sluiten aanbod en behoefte op de arbeidsmarkt niet meer op elkaar aan De komende jaren krijgen werkgevers te maken met grote krapte in vrijwel alle beroepsgroepen op alle niveaus. Het blijkt dat vooral vraag en aanbod qua opleidingsachtergrond niet matchen. Er is niet zozeer sprake van onvoldoende contact maar eerder van het ontbreken van prikkels voor het onderwijs: er zou een andere bekostigingssystematiek ingevoerd moeten worden. Het is voor onderwijsinstellingen bijvoorbeeld veel goedkoper om op welzijn of toerisme te zitten dan op techniek. Technische opleidingen zijn 2x duurder, al was het alleen in de inrichting. Op dit moment ontvangen onderwijsinstellingen inputfinanciering; financiering zou over moeten gaan op outputfinanciering, gebaseerd op geleverde prestaties t.a.v. kwaliteit van de opleiding maar ook gebaseerd op de vraag van de arbeidsmarkt. Tegenargumenten Er zijn voldoende contacten over en weer; kijk maar naar Chemelot Campus, een door DSM opgericht kennisvalley researchcampus. Kennisontwikkeling, het blijven investeren in jezelf is niet alleen een verantwoordelijkheid van het onderwijs maar ook van jezelf 4

5 Conclusies en aanbevelingen De toekomstige werknemer, de generatie y, heeft een veranderende behoefte. Deze werknemer vraagt om flexibiliteit en om constante ontwikkeling. Ontwikkeling vraagt om een gezamenlijke inspanning van overheid, bedrijfsleven en werknemer. Voortdurende ontwikkeling, lifelong learning, waarborgt duurzame inzetbaarheid van de werknemer. De veranderende arbeidsmarkt maakt een bredere inzetbaarheid op de arbeidsmarkt noodzakelijk; dit vraagt om het ontwikkelen van generieke competenties. Stelling 4. Veranderende behoefte van de arbeidsmarkt ZZP ers dragen de Nederlandse economie terwijl zij de meest kwetsbare groep op de arbeidsmarkt zijn Bedrijven moeten hun organisatie flexibeler inrichten anders trekken jongeren weg of gaan voor zichzelf beginnen. ZZp ers leveren een belangrijke sociaaleconomische bijdrage; zij zorgen voor meer productiviteit en innovatiekracht (generatie y: onderscheiden en verdieping) De ZZp ers zijn de meest gemotiveerde werkenden. Zij verrichten hun werk flexibel, zelfstandig, met lef en passie. Het ondernemerschap in de vorm van zzp ers moet gestimuleerd worden omdat het een vorm is van flexibele arbeid en ondernemerschap de kennisuitwisseling tussen organisaties vergroot. Tegenargumenten Voor werkgevers met een niet constante markt is ondernemerschap een bij uitstek geschikt antwoord op de vraag naar flexibele arbeid; het werknemerschap wordt omgezet in een zzp dienst. Conclusies en aanbevelingen De flexibele organisatie van arbeid komt tegemoet aan de veranderende behoefte van werknemers en werkgevers; deze flexibiliteit leidt tot mobiliteit en vergroot de langere inzetbaarheid van werknemers. Het stimuleren van ondernemerschap is het investeren in inzetbaarheid. Omdat ondernemerschap gevoelig is voor economische schommelingen is het risico van armoede groot. Volgens het armoedesignalement 2011 zijn werkende armen steeds vaker zelfstandig ondernemer. Er zou voor deze groep een vangnet gecreëerd moeten worden waarin onder andere arbeidsongeschiktheid opgenomen wordt. 5

6 Afsluiting Charlotte van Dijk dankt de aanwezigen voor hun komst en inbreng. Uit de gevoerde discussie zijn ongetwijfeld elementen te halen voor verdere concrete stappen. Uiteraard is FAM! zich bewust van haar grootte en positie in het maatschappelijk middenveld. Zij focust zich dan ook op die terreinen waar zij beweging kan maken. Binnen de organisatie zal gekeken worden waar accenten gelegd kunnen worden. Hopelijk kan FAM! in de vervolgstappen deze groep aanwezigen opnieuw aanspreken. CvD_