het college van B&W van de gemeente Rotterdam, Coolsingel 40, 3011 AD Rotterdam.

Transcriptie

1 Aan: Van: het college van B&W van de gemeente Rotterdam, Coolsingel 40, 3011 AD Rotterdam. ing. L.W. Vreugdenhil, Nieuw-Oranjekanaal 20, 3151 XL Hoek van Holland. Betreft: algemene beginselen van behoorlijk bestuur Hoek van Holland, 17 december 2012 Geacht college, Het is u bekend dat de raad van de deelgemeente Hoek van Holland verantwoordelijk is voor een serie bestuurlijke besluiten 1 welke genomen zijn in het kader van de toekomst van de Bonnenpolders. Uiteindelijk heeft dit op 21 september 2006 geresulteerd in het bestuurlijk vaststellen 2 van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen 3. Inmiddels is dit meer dan 6 jaar geleden. Het lijkt me derhalve goed u te attenderen op de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. In de praktijk worden de algemene beginselen in drie groepen ingedeeld. Afhankelijk van de plaatsing zijn de gevolgen van het schenden van het beginsel te kenschetsen. Allereerst zijn er zuiver formele beginselen die toezien op de voorbereiding en totstandkoming van besluiten. Vervolgens staan er aan de andere zijde de materiële beginselen. Deze zien toe op de inhoud en uitvoering van besluiten. Tussen de formele en materiële vinden we de formeel-materiële besluiten; deze tussengroep is van belang als het gaat om de besluitvorming zelf en de inrichting van het besluit. De formele beginselen van behoorlijk bestuur laten zich omschrijven met termen als fair play en een zorgvuldige voorbereiding. Bij de materiële beginselen moeten we denken aan termen als gelijkheid, evenredigheid, verbod van willekeur, verbod van machtsmisbruik en rechtszekerheid (vertrouwensbeginsel). En bij de tussengroep gaat het met name om de feitelijk juiste formulering, de draagkrachtige motivering en de motiveringsplicht; deze drie aspecten vallen kortweg onder het motiveringsbeginsel. Gezien het aantal van tien kunnen we spreken over de tien geboden van het goede bestuur. Het bestuursorgaan moet eerlijk spel spelen als het bezig is met de voorbereiding van besluiten. Het dient een open en onbevooroordeelde houding aan te nemen. In art. 2:4, lid 1 Awb is dat als volgt geformuleerd: het bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid. In art. 3:2, 3:9 en 3:13 Awb zijn onderdelen te vinden van het beginsel van de zorgvuldige voorbereiding. Zo hoort bij een zorgvuldige voorbereiding dat het bestuursorgaan zich actief opstelt voor wat betreft het vergaren van (juiste) informatie. Dit kan door middel van het horen van de verzoeker of aanvrager, maar ook van andere belanghebbenden. De formele beginselen van behoorlijk bestuur zijn dan ook: 1) Fair-play-beginsel. De overheid moet zich onpartijdig opstellen bij het nemen van een besluit en moet de noodzakelijke openheid en eerlijkheid in acht nemen (art. 2:4 Awb). 2) Zorgvuldigheidsbeginsel. De overheid moet een besluit zorgvuldig voorbereiden en nemen: correcte behandeling van de burger, zorgvuldig onderzoek naar de feiten en belangen, procedure goed volgen en deugdelijke besluitvorming (art. 3:2 Awb) ember_2006/dr

2 Het is u bekend dat er bewust is aangestuurd op de door de vastgoedeigenaren gewenste landgoedontwikkeling naar aanleiding van een consultatieronde welke een vertegenwoordiger van de Erven van Rijckevorsel in het begin van 2005 heeft gehouden. Daarbij is er door deze pion op 19 januari 2005 een gesprek gevoerd met de toenmalige directeur van het Zuid-Hollands Landschap (ir. G. van den Berg) en het hoofd Verwervingen van deze organisatie (ir. C. van den Burgt), op 20 januari 2005 een gesprek gevoerd met de toenmalige voorzitter van de deelgemeente (Th. van Eijk), op 9 maart een gesprek met een drietal medewerkers (ing. F. Nederpel, ing. A. Valkenburg en M. Wever) van het Hoogheemraadschap van Delfland en op 10 maart 2005 met een beleidsmedewerker van de provincie Zuid-Holland (mevr. ir. J. Reinders). De verslagen hiervan zijn bekend. Het alternatief van de Stichting de Bonnen werd genegeerd en er is bewust en unaniem op 21 december 2005 door de deelgemeenteraad van Hoek van Holland een besluit 4 genomen over een scenario met landgoedontwikkeling. Bij ons was er niet het gevoel dat er sprake was van fair play en de vereiste zorgvuldigheid. De materiële beginselen van behoorlijk bestuur zijn: 3) Gelijkheidsbeginsel. De overheid moet gelijke gevallen op gelijke wijze behandelen (art. 1 Grondwet). 4) Evenredigheidsbeginsel. Een bestuursorgaan moet ervoor zorgen dat de lasten of nadelige gevolgen van een bestuurlijk besluit voor een burger niet zwaarder zijn dan het algemeen belang van het besluit (art. 3:4 lid 2 Awb). 5) Verbod van machtsmisbruik, ook wel détournement de pouvoir genoemd. Een bestuursorgaan mag de hem geattribueerde of gedelegeerde bevoegdheid alleen gebruiken voor het doel waarvoor die bevoegdheid is gegeven (art. 3:3 Awb). 6) Specialiteitsbeginsel. Een bestuursorgaan mag alleen die belangen behartigen waarvoor de betrokken wet of regeling een grondslag biedt (art. 3:4 lid 1 Awb). Dit heet ook wel het verbod op willekeur. 7) Vertrouwensbeginsel. Een burger, ondernemer, organisatie en/of instelling moet waarde kunnen toekennen aan bestuurlijke besluiten en moet kunnen vertrouwen op de uitvoering van besluiten van een bestuursorgaan en het nakomen van gemaakte afspraken, gedane toezeggingen, gewekte verwachtingen en uitgesproken intenties door of namens dit bestuursorgaan. Het is u bekend dat noch de Stichting de Bonnen noch een individuele agrarische ondernemer een bezwaar- en beroepsprocedure heeft gestart tegen de aanleg van de zogeheten tweede ontsluitingsweg ( Hoekse Baan ) naar Hoek van Holland. Er werd op vertrouwd dat er met het integrale gebiedsontwikkelingsproces ook een oplossing zou komen voor de rest van de polder en de daarin aanwezige bedrijven. Er was een werkwijze 5 afgesproken welke als ondertitel had Evenwicht en draagvlak voor de Bonnenpolders. Er werd op vertrouwd dat de lokale overheid als gebiedsregisseur zorg zou dragen voor dit evenwicht en draagvlak. Het geheel ging gepaard met een planning 6, een afsprakenkader 7 en een intentieverklaring 8. Het was dan ook uiterst teleurstellend om te moeten constateren dat er door de lokale overheid apart zaken werd gedaan met de Erven van Rijckevorsel over de verwerving van de gronden welke nodig waren voor de aanleg van deze ontsluitingsweg en dat men bereid was de andere onderdelen van het afsprakenkader te laten vallen. Ofschoon het gebiedsontwikkelingsproces in de Bonnen reeds het stadium had bereikt van een precontractuele overeenkomst en men de juridische middelen had om deze partij te kunnen dwingen zich aan de gemaakte afspraken, gedane toezeggingen, uitgesproken intenties en gewekte verwachtingen te houden, liet men hen met drogredenen en pseudo-argumenten wegkomen om er zelf een voordeel mee te doen. De nadelige gevolgen hiervan werden afgewenteld op de andere partners in het gebiedsontwikkelingsproces. Dit handelen had aanzienlijke persoonlijke en zakelijke consequenties voor ons. 4 ember_2005/dr

3 Het is u eveneens bekend dat de toenmalige agrarische ondernemers in een zwakke positie waren komen te verkeren nadat onze polder in een aantal achtereenvolgende jaren blank had gestaan. Deze aanleiding staat ook vermeld in de uitnodiging 9 welk aan de partners in het gebiedsontwikkelingsproces werd verzonden. Met het bestuurlijke besluit van 21 september 2006 inzake het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen was uiteindelijk een vertraging van meer dan 2 jaar ontstaan t.a.v. de termijn die was gesteld in de deelgemeenteraadsvergadering van 20 november 2003 m.b.t. de unaniem aangenomen motie 10 betreffende het opstellen van een gebiedsvisie voor de Bonnenpolders. Het zal duidelijk zijn dat het niet tijdig uitvoeren van een dergelijke motie al verstrekkende consequenties kan hebben voor betrokken ondernemers. Men behoort er immers vertrouwen in te kunnen hebben dat bestuurlijke besluiten worden uitgevoerd in de gestelde termijnen. Deze zwakke positie was er mede de aanleiding toe dat inzake het besluit v.w.b. het gewenste scenario er voor de Stichting de Bonnen uiteindelijk een situatie 11 was ontstaan van accepteren van in plaats van kiezen voor. Het alternatief was jarenlang verzet tegen overheidsplannen. Er was de indruk dat het doorlopen traject slechts het voorafgestelde doel een democratische legitimatie moest geven. Een goedmakertje was gelukkig dat de (deel)gemeente de rekening 12 zou betalen van de op te stellen bedrijfsplannen door een onafhankelijk adviesbureau. Dit aanbod werd door ons in dank aanvaard. Daarmee werd ook voldaan aan het onderdeel van het afsprakenkader t.a.v. de pachters. Uiteindelijk zou blijken dat het één van de weinige onderdelen van het afsprakenkader dat behoort tot het vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen is dat werd uitgevoerd. Het zal u duidelijk zijn dat zowel de formele - alsook de materiële beginselen van behoorlijk bestuur fors zijn geschonden inzake het dossier Bonnenpolders. Ook op de gehanteerde motivering is veel kritiek mogelijk. De tussengroep beginselen van behoorlijk bestuur zijn geformeerd rond deelaspecten van het zogeheten motiveringsbeginsel. De formele kant behelst het aanwezig zijn van een feitelijk juiste motivering. De materiële kant ziet toe op de draagkracht van de motivering die aan het besluit ten grondslag ligt; het besluit moet kunnen worden gedragen door de gebruikte motivering. Bij de tussengroep-beginselen van behoorlijk bestuur gaat het dan ook om: 8) De feitelijk juiste formulering. Het besluit dient tekstueel correct te zijn. 9) De draagkrachtige motivering. Het besluit dient op feiten gebaseerd te zijn. 10) De motiveringsplicht. Het besluit dient gemotiveerd te worden. De wettelijke bepaling van de motiveringsplicht is te vinden in art. 3:46 Awb: een besluit dient te berusten op een deugdelijke motivering. Er wordt echter wel in art. 3:48 Awb een voorbehoud gemaakt ten aanzien van de aanwezigheid van een motivering. In dit artikel staat vermeld dat een motivering achterwege kan blijven als redelijkerwijs kan worden aangenomen dat daar geen behoefte aan ontstaat. Dit kan het geval zijn bij een begunstigende beschikking waarbij geen belangen van derden worden benadeeld. Op 8 juni 2006 heeft de raad van de deelgemeente Hoek van Holland besloten 13 akkoord te gaan met een wijziging van het aantal landgoederen van 5 naar 7. Door dit besluit kregen ook de gronden van de heer van Heijst een warme bestemming. Om een vertraging van de aanleg van de ontsluitingsweg te voorkomen kreeg ook deze eigenaar toestemming om landgoederen te ontwikkelen. Er was ook bij deze partij verzuimd tijdig het onteigeningsinstrument in te zetten st/korte_besluitenlijst_20_november_ /dr en/24_mei_2006/dr

4 De mogelijkheid tot landgoedontwikkeling in de Bonnenpolders werd beïnvloed door het gunstig stemmen van de vastgoedeigenaren in onze polder bij de verwerving van de gronden die nodig waren voor de zogeheten tweede ontsluitingsweg naar Hoek van Holland en vormde kennelijk een onderdeel van de verwervingsstrategie. Dit komt expliciet aan de orde in het besluit (dr/2006/0008) een tweetal landgoederen toe te voegen aan het reeds eerder genomen besluit (dr050056) inzake het door het lokale bestuur gewenste multifunctionele scenario voor de Bonnen. Het besluit te kiezen voor het multifunctionele scenario is gebaseerd op het volgende argument: Het belang van de ontwikkeling van landgoederen in dit scenario is dat op deze wijze financiële middelen ter beschikking kunnen komen voor de benodigde herstructurering van de Bonnen. De erven van Rijckevorsel zijn bereid daarin te investeren en de pachtsituatie te optimaliseren voor de resterende agrarische bedrijven en hebben dit ook meermalen uitgesproken. De volgende tekst wordt als motivering om niet te kiezen voor het scenario van de Stichting de Bonnen: Het scenario van Stichting de Bonnen is voor de meeste andere partijen niet principieel onaanvaardbaar, maar heeft als groot probleem dat geen financiële dekking aanwezig is voor de benodigde herstructurering van de polder wegens het ontbreken van de landgoederen. De financiering voor de realisatie van dit scenario zal of uit publieke middelen moeten komen, of de rentabiliteit van de bedrijven moet zodanig zijn dat benodigde investeringen daaruit kunnen worden betaald. Het scoort iets lager (+ i.p.v. ++) dan op de punten ecologische waarden, draagvlak bij omgeving, recreatieve mogelijkheden, duurzaamheid, financiële dekking en publieke kosten. Bij keuze voor dit scenario zal de verpachter echter niet meewerken aan de benodigde herstructurering van de agrarische situatie omdat tegenover de kosten daarvan geen opbrengsten zullen staan. Daarmee wordt dit scenario feitelijk praktisch en financieel onuitvoerbaar. Reeds toen was al duidelijk dat dit een weinig steekhoudend argument was. In tal van andere gebieden in ons land blijkt aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur, verbetering van de waterhuishouding, een revitalisering van de landbouw, etc. mogelijk te zijn zonder de ontwikkeling van landgoederen. Er werd echter unaniem door de deelgemeenteraad van Hoek van Holland ingestemd met het raadsvoorstel. Er mocht dan ook op worden vertrouwd dat de lokale overheid de Erven van Rijckevorsel zou houden aan hun toezegging te investeren in de herstructurering van de Bonnen en de pachtsituatie te optimaliseren. Het is u bekend dat ik met mijn bedrijf klaar was voor de door de overheid gewenste nieuwe ruimtelijke en economische toekomst van de Bonnenpolders. Er moest een offer gebracht worden in het accepteren van de landgoedontwikkeling om de bedrijfsontwikkeling te kunnen voortzetten. Met deze bedrijfsontwikkeling was geanticipeerd op de ontwikkeling van natuurlijk grasland en de recreatieve potenties die het gebied heeft. Er was de veronderstelling daarbij een partner te zijn van de overheid en de waardering voor deze bedrijfsontwikkeling werd ook uitgesproken in een brief (ui041759) van de toenmalige voorzitter van de deelgemeente Hoek van Holland aan de rentmeester van de Erven van Rijckevorsel. In dit schrijven gedateerd 24 november 2004 komt ook de volgende alinea voor: Middels deze gebiedsvisie kan sturing gegeven worden aan een aantal gewenste ontwikkelingen in het gebied en kan ook worden bezien wat het perspectief is van de afzonderlijke landbouwbedrijven in het gebied. Helaas heeft dit traject tot op heden ernstige vertraging opgelopen. Wij hopen echter medio 2005 tot een afronding te komen. Er was toen al een forse vertraging ontstaan t.o.v. de gestelde termijn in de door de raad van de deelgemeente Hoek van Holland unaniem aangenomen motie van 20 november Deze gebiedsvisie zou overeenkomstig deze motie immers in het tweede kwartaal van 2004 ter vaststelling worden aangeboden. De urgentie om snelheid te maken was toen reeds voldoende duidelijk. Er werd op vertrouwd dat het meest burgernabije bestuur c.q. de deelgemeente Hoek van Holland dit ook zou doen en dat men bij het gebiedsgericht werken voldoende oog zou hebben voor de menselijke maat. Het zal u duidelijk zijn dat wij niet verantwoordelijk zijn voor de genomen besluiten noch voor de vertragingen die zijn ontstaan en evenmin voor de wijze waarop gemeentelijke diensten zijn aangestuurd, bestuurlijke instrumenten zijn ingezet en er is samengewerkt met andere overheden om uitvoering te geven aan deze besluiten. Toch worden de negatieve gevolgen hiervan op ons afgewenteld. Wij worden in onze persoonlijk en zakelijke levens geconfronteerd met de consequenties van uw bestuurlijke handelen. Het moet toch mogelijk zijn om zakelijke en persoonlijke beslissingen af te stemmen op bestuurlijke besluiten. De overheid behoort toch betrouwbaar te zijn? 4

5 Op 8 februari 2007 werd door de raad van de deelgemeente Hoek van Holland besloten 14 een budget beschikbaar te stellen voor een stevige procesbegeleiding om het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen te realiseren. Op 25 april 2007 is er in de toenmalige Commissie voor de Raadsvoorbereiding van de deelgemeente Hoek van Holland een presentatie 15 geweest van het bedrijfsplan De Hof van Vreugde en heeft deze commissie daarvoor niet alleen de complimenten 16 gegeven, maar ook aangedrongen op medewerking aan deze plannen. Er mocht op worden vertrouwd dat dit ook zou gebeuren. Uiteindelijk heeft het Dagelijks Bestuur van de deelgemeente Hoek van Holland zich in een schrijven (uit/2007/1640) d.d. 10 oktober 2007 gericht aan de wethouders Bolsius en Karakus van het toenmalige college van B&W van de gemeente Rotterdam met de volgende tekst: Geachte heren Bolsius en Karakus, In december 2006 heeft de deelraad van Hoek van Holland het gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen goedgekeurd en hieraan voorafgaand werd in december 2005 de scenariokeuze vastgesteld. Hiermee werd de deelgemeente opdrachtgever voor de uitvoering van het gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen, met daarin participatie van het Waterschap, Stichting Zuid Hollands Landschap, Stichting De Bonnen (namens de agrariërs) en een rentmeester namens de grootste grondbezitter in het gebied. Het gebiedsontwikkelingsplan kent echter een lastige haalbaarheidsparagraaf welke onder druk is komen te staan. Wij menen u erop te moeten wijzen dat de ontwikkelingen in de afgelopen periode alsmede gelet op de verloedering van het gebied toch vragen om vaart te houden in het proces. De deelraad heeft in november 2003 middels een motie duidelijke termijnen gesteld om verdergaande verpaupering in het gebied te voorkomen. Vervolgens heeft de deelraad in zijn vergadering van 8 februari van dit jaar ook weer middels een motie gevraagd om een snelle uitwerking van het gebiedsontwikkelingsplan. Wij kunnen ons vinden in de vervolgstappen om de regie met betrekking tot het gebiedsontwikkelingsplan over te dragen aan de Stadsregio. Een goede en snelle (warme) overdracht van de trekkersrol in het project Bonnenpolder aan de Stadsregio achten wij van groot belang. Voorkomen moet worden dat de deelgemeentelijke doelstellingen die aan het begin van het traject werden geformuleerd nu niet worden gerealiseerd. De boeren en ondernemers in dit gebied dreigen hier immers het slachtoffer van te worden. Wij kunnen niet genoeg benadrukken dat snelheid in dit proces belangrijk is en verwachten van u de nodige inzet om in samenwerking met de deelgemeente deze overdracht zo snel mogelijk te realiseren. Met vriendelijke groet, het dagelijks bestuur van de deelgemeente Hoek van Holland, secretaris, G.V.L. Florijn. de voorzitter, P. Roomer 14 gen/_24_januari_2007/agendapunt_ gen/25_april_2007/agenda_2007commissie04a 16 gen/25_april_2007/kort_verslag_2007commissie04n 5

6 In dit schrijven werd zondermeer erkend dat de deelgemeente Hoek van Holland opdrachtgever is voor het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Aequator Groen & Ruimte werd niet langer belast met de uitvoering, maar er kwam een warme (d.w.z. inclusief alle genomen besluiten, gemaakte afspraken, gedane toezeggingen, gewekte verwachtingen en uitgesproken intenties) overdracht aan de stadsregio Rotterdam. Er werd expliciet aandacht gevraagd voor de positie van de boeren en ondernemers in het gebied en er werd gevraagd snelheid te houden in het proces. Er mocht worden verwacht dat het dagelijks bestuur van de deelgemeente erop zou toezien dat door de stadsregio Rotterdam deze trekkersrol als opdrachtnemer goed zou worden vervuld. Wel wordt er in dit schrijven melding gemaakt van een lastige haalbaarheidsparagraaf. Het moge duidelijk zijn dat daarvan nog geen sprake was op het moment dat het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen werd vastgesteld, maar dat deze is ontstaan omdat men bereid was de Erven van Rijckevorsel te laten ontsnappen aan het afsprakenkader dat behoort tot het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen om een snelle(re) verwerving van de gronden voor de zogeheten tweede ontsluitingsweg mogelijk te maken. Blijkbaar wenst men de rekening voor dit bestuurlijke handelen nu bij andere partijen neer te leggen. Overigens heeft dit bestuurlijke handelen plaatsgevonden buiten het door de deelgemeenteraad van Hoek van Holland vastgestelde beleidskader om. Uiteindelijk is er op 15 januari 2009 een presentatie 17 geweest van APPM over de inzet m.b.t. de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. In de toelichting 18 wordt gemeld dat het op 21 september 2006 door de raad van de deelgemeente Hoek van Holland vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen nog steeds het belangrijkste beleidskader is. Ditmaal wordt als termijn voor het ondertekenen van een ontwikkelovereenkomst en een gebiedscontract juli 2009 genoemd. Hierna kan worden begonnen met het uitwerken van de ontwerpen, het verwerven van de gronden, het aanvragen van de vergunningen en het doorlopen van de diverse R.O.-procedures. Reeds in 2003 is er een presentatie 19 geweest van een voorontwerpbestemmingsplan Hoek van Holland Landelijk Gebied en met enige aanpassingen zou dit in procedure kunnen worden gebracht. Wederom moest erop worden vertrouwd dat de gestelde termijnen realistisch zouden zijn. Wel werd er een voorbehoud gemaakt t.a.v. onvoorziene risico s. Het is evident dat het niet goed afstemmen van dit alles met andere overheden niet tot de onvoorziene risico s behoort. Inmiddels is het 17 december Over 4 dagen zal het 7 jaar geleden zijn dat het bestuurlijke besluit werd genomen inzake het gewenste scenario voor de ontwikkeling van de Bonnenpolders. Op 19 september 2012 was het 11 jaar geleden dat er door extreme wateroverlast aanzienlijke schade ontstond in de Bonnenpolders 20. Hoek van Holland kreeg toen het trieste record van 289 mm. neerslag over de maand september, een hoeveelheid welke nog nooit eerder in een maand gevallen is sinds er in Nederland wordt gemeten. Het is kenmerkend voor de actuele situatie dat de verbetering van de waterhuishouding nog steeds wordt geblokkeerd door de Erven van Rijckevorsel. Met een wijziging van de normen waarbij de Korte Bonnen tot volledig graslandgebied zijn verklaard worden de problemen immers niet opgelost. Overeenkomstig de regels van het complementair bestuur neemt de raad van de deelgemeente Hoek van Holland de besluiten over de beleidskaders en ziet men erop toe dat het dagelijks bestuur van de deelgemeente deze besluiten compleet en correct uitvoert binnen de gestelde termijnen en budgetten. Het is dan ook niet gepast om te zwijgen en weg te kijken als men in gebreke blijft. De raad heeft immers niet alleen een kaderstellende functie, maar ook een controlerende functie. Deze raadsleden kunnen zelf toetsen of er op een juiste wijze uitvoering wordt gegeven aan deze besluiten en of dit dagelijks bestuur op een juiste functioneert in de diverse bestuurlijke overleggen om de belangen te behartigen van de Hoekse inwoners en ondernemers in dit deel van Hoek van Holland. Daarmee kunt u met mij constateren dat er sprake is van een stevig contrast tussen de deelgemeentelijke doelstellingen die aan het begin van het traject werden geformuleerd en datgene wat inmiddels is gerealiseerd. Er is sprake van veel maatschappelijke -, zakelijke en persoonlijke schade _Ruimtelijke_ordening_Cultuur_Buitenruimte/Agenda_s/cie_RO_C_B_10_september_

7 Het dossier toont aan dat het uitermate onverstandig was om waarde toe te kennen aan bestuurlijke besluiten. Er is dan ook sprake van een forse schending van de eerder genoemde algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Voorts is er hiermee sprake van een onrechtmatige overheidsdaad jegens ondermeer ondergetekende door het tolereren van het spel van misleiding en bedrog door de Erven van Rijckevorsel. De lokale overheid heeft indertijd heel opportunistisch gekozen voor een fragmentarische oplossing om slechts één doelstelling te bewerkstelligen. Daarmee zijn niet alleen de ambities van het Hoogheemraadschap van Delfland en het Zuid-Hollands Landschap gefrustreerd, maar werden door dit bestuurlijke handelen ook onze persoonlijke en zakelijke levens geblokkeerd. Het integrale gebiedsontwikkelingsproces was niet slechts een abstract ruimtelijk plan (en daarmee een doelstelling op zichzelf), maar het was een middel om publieke doelstellingen en maatschappelijke resultaten te realiseren. De genomen bestuurlijke besluiten zijn tot op heden niet gewijzigd noch ingetrokken door het nemen van een nieuw bestuurlijk besluit. Het is duidelijk dat de lokale overheid tot op heden in gebreke is gebleven bij de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Het is daarbij voor ons niet relevant wat de oorzaak is van dit bestuurlijke falen. De deelgemeente Hoek van Holland is bestuurlijk verantwoordelijk voor de genomen besluiten, is opdrachtgever van het vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen en dient vanuit die bestuurlijke positie toe te zien op een correcte en complete uitvoering hiervan door de stadsregio Rotterdam en andere onderaannemers als opdrachtnemer. Zoals bekend leidt bestuurlijke verantwoordelijkheid ook tot bestuurlijke aansprakelijkheid. Daarbij geldt dat de deelgemeente Hoek van Holland niet alleen een formele verantwoordelijkheid kent inzake de totstandkoming van een aantal bestuurlijke besluiten inzake de Bonnenpolders, maar ook een morele verantwoordelijkheid kent. Er was geen sprake van een vrijblijvende inspanningsverplichting, maar als opdrachtgever van de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen kent men als regisseur van dit gebiedsontwikkelingsproces wel degelijk een resultaatverplichting. Het is daarbij ongepast om mensen mee te nemen in een traject dat tot integrale oplossingen moet leiden om hen halverwege dit traject met lege handen en extra problemen achter te laten. Met dit handelen etaleert men een zeker moreel niveau welke niet beschreven staat in de diverse partij- en beginselprogramma s van politieke partijen en evenmin behoort tot de principes waar men in allerlei religies graag mee pronkt. Het behoort tot de elementaire beginselen van goed fatsoen en het tekent een zekere mate van innerlijke beschaving als men een medemens correct behandeld. Overigens wordt het belang hiervan ook onderstreept in 6 van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen en bij het vaststellen hiervan expliciet benoemd door mevr. W. Portengen (CDA). Er moest vertrouwen zijn dat de lokale overheid zelf zorgvuldig zou omgaan met de belangen van de toenmalige bedrijven in het gebied en dat het uitgangspunt daarbij zou zijn dat er respect was voor de toenmalige verhoudingen in het gebied. Als gebiedsregisseur zou men er ook op behoren toe te zien dat deze gewenste attitude ook door de andere partijen werd gerespecteerd. Zulks vereist niet alleen een zeker intellectueel overzicht, maar ook een moreel overwicht. Bij het bestuurlijke besluit 2 extra landgoederen aan de Bonnen toe te voegen om medewerking van de heer van Heijst te verkrijgen bij een minnelijke verwerving van de gronden voor de zogeheten tweede ontsluitingsweg werd niet voor het eerst gedemonstreerd dat het bestuursrechtelijke handelen door de lokale overheid ondergeschikt werd gemaakt aan het privaatrechtelijke handelen. Ook in het besluit van 28 september 2000 om in te stemmen met de tekst van een intentieovereenkomst (zoals aangeboden bij brief van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam d.d. 7 juli 2000 met als kenmerk VW/17849/2000) was er sprake van een koppeling tussen de wens deze zgn. tweede ontsluitingsweg te realiseren en het honoreren van private verlangens. Bij deze deal waren echter geen andere partijen betrokken. Bij de deal die werd gemaakt met de Erven van Rijckevorsel werden de bestuurlijke besluiten inzake de toekomst van de Bonnenpolders ondergeschikt gemaakt aan het private verlangen van de lokale overheid snel(ler) grond te verwerven. Daarmee werd het integrale karakter van het bestuurlijk vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen ondermijnt. Daarmee werd ook schade berokkent aan de partijen die hun beslissingen hadden afgestemd op deze bestuurlijke beslissing. Hiermee is sprake van een onrechtmatige overheidsdaad jegens deze partijen. Voorts zal het niet mogelijk zijn de genomen besluiten m.b.t. de landgoedontwikkeling te herzien zonder dat de partijen aan wie deze bestuurlijke toezeggingen zijn gedaan in actie zullen komen. Aan hen is immers een waardevermeerdering van hun vastgoed in de Bonnenpolders toegezegd. 7

8 Een bestuursorgaan kan op 2 manieren onrechtmatig handelen. Zo kan het orgaan een besluit nemen, die in eerste instantie goed lijkt. Echter kan een burger hiertegen in bezwaar en beroep gaan en daarbij is het natuurlijk mogelijk dat de bestuursrechter dan concludeert dat het besluit inderdaad onrechtmatig is en het besluit vernietigt. De onrechtmatigheid kan ook voortvloeien uit een feitelijke handeling van een overheidsorgaan. Hierbij onderneemt het orgaan niets, maar ontstaat door een nalaten of door een onzorgvuldigheid een onrechtmatige daad jegens een burger. Lijdt iemand hierdoor schade, dan is dit een onrechtmatige feitelijke handeling. Door de aparte deal van de lokale overheid met de Erven van Rijckevorsel is er eveneens sprake van toerekenbaarheid. De lokale overheid heeft er bewust voor gekozen om niet - eventueel met juridische middelen - de Erven van Rijckevorsel te dwingen zich te houden aan de reeds genomen besluiten, de gemaakte afspraken, de gewekte verwachtingen, de gedane toezeggingen en de uitgesproken intenties. Men wenste de verhoudingen niet op scherp te zetten bij de onderhandelingen die door een gemeentelijke dienst gevoerd werden over de gronden welke noodzakelijk waren om de zgn. tweede ontsluitingsweg te kunnen aanleggen. Men had de bestuurlijke instrumenten in handen, maar er werd bewust geen gebruik van gemaakt. Bij de Erven van Rijckevorsel was er geen sprake van voortschrijdend inzicht, maar werd er bewust misbruik gemaakt van omstandigheden. Bij bedrog wordt iemand tot een bepaalde (bestuursrechtelijke) rechtshandeling bewogen door een opzettelijk onjuiste mededeling (het vertellen van onwaarheden/leugens), opzettelijke verzwijging (iets belangrijks niet mededelen, wat men juist verplicht was mede te delen) of een andere kunstgreep (bijvoorbeeld het opgeven van een valse naam, een vals adres, het vervalsen van stukken en zich in een valse hoedanigheid presenteren). Misbruik van omstandigheden is de situatie waarin iemand van de omstandigheden waarin een ander verkeert gebruik maakt om die ander iets te laten doen of nalaten wat hij of zij in een normale situatie niet zou hebben gedaan. In veel gevallen is dit doen of nalaten nadelig voor de ander en voordelig voor de misbruiker. Kort gezegd maakt men misbruik van iemands tijdelijke kwetsbaarheid. De Erven van Rijckevorsel hebben misbruik gemaakt van het feit dat de (deel)gemeente had verzuimd tijdig het onteigeningsinstrument in te zetten en de zwakke positie van de pachtboeren vanwege de financiële uitputting door de wateroverlast. Deze financiële uitputting wordt tot op de dag van vandaag bevordert door het blokkeren van de gewenste ontwikkelingen. Dit spel van misleiding en bedrog 21 wordt acceptabel geacht door het meest burgernabije bestuur 22. Door ons als prooi uit te leveren aan deze vastgoedspeculanten maakt men zelfs een ongerechtvaardigde verrijking mogelijk. Het moge duidelijk zijn dat wij ons anders hadden opgesteld en andere keuzes hadden gemaakt als we beseft hadden dat de lokale overheid zich tot dit niveau zou verlagen. Met het (niet-)handelen van de deelgemeente als lokaal bestuursorgaan is het autonome scenario dat op 21 december 2005 werd verworpen alsnog werkelijkheid geworden. Het is onbegrijpelijk dat er in Hoek van Holland nog een school de naam draagt van deze familie. Overigens kenmerkt het accepteren van dit verwerpelijke gedrag ook een zekere bestuur- en organisatiecultuur 23. Aan de positie van ondergetekende als belanghebbende behoeft niet te worden getwijfeld. In art. 1:2, lid 1 Awb wordt een en ander als volgt geformuleerd: Onder belanghebbende wordt verstaan: degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken. Het totale dossier laat zien dat hiervan sprake is. Ik verwijs u hiervoor naar diverse documenten op mijn persoonlijke Facebook-account 24 en de chronologische beschrijving van de gebeurtenissen in het concept-evaluatierapport inzake het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen 25. Ik heb niets te verbergen en ben bereid volstrekte openheid van de gang van zaken te geven. Het volledige dossier laat ook zien dat gedegen vakmanschap, goed ondernemerschap, een degelijke opleiding en positieve maatschappelijke opstelling geen relevante maatschappelijke succesfactoren behoeven te zijn als de overheid faalt bij de uitvoering van genomen bestuurlijke besluiten. Het is duidelijk dat het lokale bestuur bestuurlijk in gebreke is gebleven. Een onderzoek naar de oorzaak hiervan wordt vooralsnog gedwarsboomd. Er zijn immers individuen binnen de (deel)gemeente werkzaam die hier een belang bij hebben

9 Als voormalig bestuurder van de deelgemeente Hoek van Holland 26 is het mij voldoende bekend hoe funest een negatieve en destructieve benadering van maatschappelijke vraagstukken kan zijn en welk een schade een cynische en calculerende overheid kan toebrengen aan het vertrouwen dat mensen in onze democratie behoren te hebben. Indertijd heb ik mij in die bestuurlijke positie nog ingezet om d.m.v. een organisatieonderzoek een verbetering te bewerkstelligen. Het doet mij zeer dat zoveel jaar na dato men weer lijkt teruggevallen in een aantal slechte gewoonten. Het doet mij eveneens zeer dat er nog steeds geen sprake is van een doortastend, slagvaardig en daadkrachtig lokaal bestuur dat daadwerkelijk van betekenis kan zijn voor de eigen gemeenschap. Reeds eerder bleek uit onderzoeken van de Rekenkamer Rotterdam bij het bestuurlijke geknoei rondom de bouwlocatie Unicum en de subsidieverstrekking aan Get Hoekt welke bestuurlijke cultuur er helaas momenteel heerst bij deze deelgemeente. Hoek van Holland is een woonplaats die vele inwoners kent met goede functies bij de overheid of bij en in het bedrijfsleven en dus ook vele inwoners kent met een goed opleidingsniveau. Helaas loopt men vaak met een grote boog rondom het lokale bestuur heen; men distantieert zich van iets dat door velen wordt betiteld als een wespennest of slangenkuil. Voor zover men bereid is om naast zijn of haar werk een maatschappelijke bijdrage te leveren doet men dit liever bij een kerk of in het verenigingsleven. Het lokale bestuur kent een negatieve selectie: als men niet beschikt over een flexibel geweten en een opportunistische attitude is men niet geschikt voor een functie in het lokale bestuur. Het lokale bestuur in de deelgemeente Hoek van Holland blijkt zich in de praktijk helaas te hebben ontwikkeld tot een overbodige bestuurslaag. Dit komt niet door het beschikbare bestuurlijke instrumentarium, maar het onvermogen om hier op een juiste wijze mee om te gaan. Naast Unicum en Get Hoekt vormt het dossier Bonnenpolders een voorbeeld van het manipuleren van bestuurlijke besluitvorming op een wijze waarop men geen dienst bewijst aan de eigen gemeenschap. Reeds eerder is het duidelijk geworden dat er sprake is van een wanprestatie 27 door de stadsregio Rotterdam bij de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Helaas blijkt er nu sprake te zijn van een soort bestuurlijk balletje-balletje waarbij men probeert te schuiven met bestuurlijke verantwoordelijkheden om het eigen bestuurlijke falen te verhullen. Dit druist in tegen de meest elementaire democratische beginselen. Nogmaals: de deelgemeente Hoek van Holland is bestuurlijk zowel formeel alsook moreel verantwoordelijk voor de ontstane situatie. Daarbij kan men zich niet verschuilen achter het handelen van andere bestuursorganen en/of private partijen. Het is niet relevant of er sprake is van onvermogen, onverschilligheid of onnozelheid. Het is duidelijk dat men als lokale overheid zelf verantwoordelijk is voor een forse schending van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Het is voorts duidelijk dat hiermee sprake is van een onrechtmatige overheidsdaad. Zoals bekend leidt bestuurlijke verantwoordelijkheid ook tot bestuurlijke aansprakelijkheid. Er is reeds een vooraankondiging van een schadeclaim 28 gedaan. Ook een rechtsopvolger zal hiermee worden geconfronteerd als er een einde komt aan het huidige deelgemeentebestel. Dit is dus de gemeente zelf. De casus Bonnenpolders is inmiddels een voorbeeld geworden welke de consequenties kunnen zijn als men vertrouwen stelt in de regierol van de overheid bij een integraal gebiedsontwikkelingsproces. Het laat zien wat de ultieme consequenties kunnen zijn als men zich als partner opstelt van de overheid en kiest voor een positieve, constructieve en coöperatieve opstelling. Het laat voorts zien dat opleiding, vakmanschap, ondernemerschap, maatschappelijke opstelling, etc. geen relevante succesfactoren zijn als men door bijv. extreme wateroverlast afhankelijk wordt van een overheid die beweert betrokken en betrouwbaar te zijn. Het zal op prijs gesteld worden als u de schade verder wilt beperken. Het is duidelijk dat de stadsregio Rotterdam inmiddels voldoende heeft gedemonstreerd welke deskundigheid men in huis heeft en het is eveneens duidelijk dat ambtenaren van de gemeente Rotterdam die betrokken waren bij de deal met de Erven van Rijckevorsel er geen belang bij hebben dat er alsnog een oplossing komt voor de Bonnenpolders. Het is dus belangrijk schoon schip te maken en te vragen of een hoger orgaan welke dit soort werkzaamheden elders in de provincie of landelijk ook verricht de uitvoering op zich wil nemen. Het is belangrijk dat men daarbij vasthoudt aan de uitgangspunten welke bij de start van het gebiedsontwikkelingsproces zijn geformuleerd

10 Het is voorts belangrijk te weten wat de oorzaken zijn van het falen van het groenbeleid in de Bonnenpolders in de afgelopen 20 jaar en te weten waarom kansen onbenut zijn gebleven en men mogelijkheden ongebruikt heeft gelaten bij de uitvoering hiervan. Het complete dossier laat zien dat op cruciale momenten het niet ontbrak aan voldoende financiële middelen en het evenmin ontbrak aan bestuurlijke instrumenten. Het heeft geen enkele zin om een nieuw beleid ( Oranjebonnen ) te willen formuleren als men niet bereid is te leren van het verleden. Het is voorts ongepast om halverwege een spel de spelregels te wijzigen en het aantal spelers te veranderen. Het gebiedsontwikkelingsproces in de Bonnenpolders kent een geschiedenis die niet ontkent mag worden. Daarbij zijn ooit afspraken gemaakt, toezeggingen gedaan, verwachtingen gewekt en intenties uitgesproken jegens de deelnemers. Het is belangrijk een bestuurlijk besluit over een gebied bij het gebiedsgericht werken niet slechts te baseren op een ambtelijk advies, maar in het kader van de burgerparticipatie en de wens een burgernabij bestuur te zijn ook kennis te nemen van wat er leeft bij de burgers en ondernemers in het gebied. Het is daarbij een flagrante schending van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur te noemen dat er in het kader van het project Oranjebonnen door de verantwoordelijke projectleider Maarten de Gaaij nog niet is gesproken met alle stakeholders en het valt zelfs als onfatsoenlijk te kwalificeren om niet het gesprek aan te gaan met de oorspronkelijke partijen bij het gebiedsontwikkelingsproces in de Bonnenpolders. Ondergetekende werd ongeveer 21 jaar geleden nog wel uitgenodigd in het kader van het begrenzingenplan Korte Bonnen en heeft zijn persoonlijke en zakelijke beslissingen afgestemd op het door de overheid geschetste ontwikkelingsscenario voor dit deel van Rotterdam. De voorgewende ambtelijke deskundigheid en bestuurlijke betrokkenheid heeft in de afgelopen 2 decennia nog geen enkel resultaat laten zien. Het is belangrijk om hier de oorzaak van te kennen. In het kader van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur behoort ook de regel dat een bestuurlijk besluit pas kan worden gewijzigd en/of ingetrokken door een nieuw bestuurlijk besluit door het daartoe bevoegde bestuursorgaan. Als men bestuurlijk van mening is dat het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen niet langer van toepassing is, zal er een expliciet bestuurlijk besluit genomen dienen te worden. Men dient dan de betrokken partijen ook te laten weten dat de bestuurlijke afspraken, bestuurlijke toezeggingen, bestuurlijk gewekte verwachtingen en bestuurlijk uitgesproken intenties niet langer geldig zijn. Er dient dan ook aan de grootgrondbezitters in onze polder gemeld te worden dat de toegezegde waardevermeerdering van hun vastgoed niet langer d.m.v. landgoedontwikkeling gerealiseerd kan worden en men dient aan de bedrijven voor wie in opdracht van de (deel)gemeente een bedrijfsplan is opgesteld te melden dat deze bedrijfsplannen niet kunnen worden uitgevoerd. Men behoort zich daarbij bewust te zijn van het feit dat vastgoedeigenaren een toename van hun in vastgoed geïnvesteerde vermogen over een reeks van jaren kunnen realiseren, maar dat pachters ieder jaar voldoende rendement uit hun bedrijfsvoering moeten kunnen behalen om de pacht te kunnen opbrengen. Op de website van de Stichting de Bonnen is bij de SWOT-analyse 29 van het hoofdstuk Gebiedsvisie te lezen hoe in december van het jaar 2000 de vrees werd verwoord van een uitputtingsslag; inmiddels kan in december 2012 worden geconstateerd dat deze vrees waarheid is geworden en dat dit is gebeurd met impliciete medewerking van de lokale overheid. Daarmee wordt medewerking verleend aan een vorm van vastgoedspeculatie welke als verwerpelijk wordt beschouwd door een ieder met enig normbesef en innerlijke beschaving. Dit getuigt niet van fair play en evenmin van een zorgvuldige voorbereiding en uitvoering van bestuurlijke besluiten! met vriendelijke groet, ing. L.W. Vreugdenhil c.c.: - raad deelgemeente Hoek van Holland, - dhr. ir. M. Houtzagers, directeur Zuid-Hollands Landschap, - dhr. ing. A.H.M. Weterings, voorzitter Stichting de Bonnen, - college van Dijkgraaf en Hoogheemraden van het Hoogheemraadschap van Delfland, - raad gemeente Rotterdam, - Provinciale Staten van Zuid-Holland