Jaarverslag en enkelvoudige jaarrekening. over het boekjaar 2011 van de. Protestantse Kerk in Nederland

Transcriptie

1 Jaarverslag en enkelvoudige jaarrekening over het boekjaar 2011 van de Protestantse Kerk in Nederland Uitgebracht door: Bestuur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Utrecht, 14 mei 2012 Rapport kleine synode d.d. 29 juni 2012 KDB 12-03

2 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 5 1. Financiële resultaten en kerncijfers 6 Balans Protestantse Kerk in Nederland 6 Operationele resultatenrekening 8 Vermogensresultatenrekening 8 Risicoreserve Financieel beleid en beheer 11 Quotisatieregeling 11 Duurzaamheid en beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland 13 Financiële risico s 15 Toedeling activa, passiva, baten en lasten 16 Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen Begroting Moderamen, bestuur en directie 19 Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode 19 Samenstelling bestuur en directie dienstenorganisatie (Enkelvoudige) jaarrekening Balans 20 Staat van baten en lasten operationele resultatenrekening 21 Staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening 21 Kasstroomoverzicht 22 Waarderingsgrondslagen 23 Toelichting op de balans 26 Toelichting op staat van baten en lasten operationele resultatenrekening 34 Toelichting op staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening Overige gegevens 42 Vaststelling 42 Gebeurtenissen na balansdatum 42 Controleverklaring 43 Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 2

3 Colofon Protestantse Kerk in Nederland Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht Telefoon: (030) Fax: (030) Internet: Protestantse Kerk in Nederland Op 1 mei 2004 is bij notariële akte in verband met de vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden (ELK), het rechtspersoonlijkheid bezittende kerkgenootschap de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen als voortzetting en rechtsopvolger onder algemene titel van deze drie kerkgenootschappen. Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut bestaande uit kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk inclusief overgangsbepalingen, alsmede generale regelingen behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de preses en de scriba van de generale synode tezamen. De generale synode van het kerkgenootschap de Protestantse Kerk in Nederland laat zich, overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde, voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 3

4 Organogram Protestantse Kerk in Nederland Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in kaart worden gebracht: Generale Synode Kleine Synode Bestuur Moderamen Advies ACV ACV mod HRM Directie Expertisecentrum Advies Generale Raad van Advies Classis Classis mod Facilitaire zaken Financiën & Control Communicatie & Fondsenwerving K e r k e n r a d e n Programma Institutionele Ondersteuning Programma Kerk in Ontwikkeling Programma Jeugdwerk Programma Missionair Werk & Kerkgroei Programma Kerk in Actie Steunpunten Noord Midden Zuidoost Zuidwest Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 4

5 VOORWOORD Hiermee presenteren wij het financieel jaarverslag en de enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland over het boekjaar Volgens artikel 4 lid 3 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie heeft het bestuur mede tot taak om, in opdracht van de generale synode, het vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland te beheren. Vermogensresultaat 2011 De vermogensresultatenrekening eindigt over het boekjaar 2011 met een vermogenstoename van bijna 3,4 mln. (2010: 2,9 mln.) aan de verschillende bestemmingreserves en fondsen van de Protestantse Kerk. Voor 2011 was een vermogensafname begroot van 2,8 mln. Dit resultaat is voornamelijk ontstaan door het operationele resultaat van de dienstenorganisatie, door vermogensoverdracht van een tweetal stichtingen (SSK en LCGJ) en door dotaties aan reserves en fondsen vanwege onderbestedingen van bestemmingsgelden. Tevens bleek de extra begrote bijdrage van 1 mln. uit de steunverleningsreserve ten behoeve van plaatselijke gemeenten op grond van de notitie Hand aan de Ploeg ook voor het jaar 2011 niet benodigd. Financiële bijdrage dienstenorganisatie 2011 De Protestantse Kerk in Nederland ontvangt baten uit collecten, verplichte heffingen en beleggingen die verantwoord worden in de operationele resultatenrekening. Deze inkomsten worden als bijdrage doorgegeven aan de dienstenorganisatie ter financiering van het ui te voeren werk. De inkomsten namen in 2011 af met 101k ten opzichte van 2010, naar een niveau van 23,2 mln. Ten opzichte van de begroting werd echter 557k meer gerealiseerd. Dit werd bereikt door enerzijds hogere inkomsten uit verplichte heffingen van gemeenten en hogere rentebaten dan verwacht en anderzijds door lagere opbrengsten uit collecteopbrengsten van de Kerk. Vaststelling jaarstukken Overeenkomstig artikel 13 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie legt het bestuur van de dienstenorganisatie de opgestelde jaarrekening ter vaststelling voor aan de kleine synode. Het bestuur heeft het genoegen, op grond van deze jaarstukken en ondersteund door een goedkeurend advies van de auditcommissies, het volgende pre-advies uit te brengen: De onder zijn verantwoordelijkheid opgestelde jaarstukken van de Protestantse Kerk in Nederland voldoen aan de RJ 640 voor organisaties zonder winststreven; Het bestuur adviseert de van een controleverklaring voorziene enkelvoudige jaarrekening 2011 van de Protestantse Kerk in Nederland vast te stellen. Namens het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie, Ir. G-J. Kramer, Voorzitter bestuur dienstenorganisatie H. Feenstra, Algemeen directeur Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 5

6 1. Financiële resultaten en kerncijfers In deze rubriek worden getallen en cijfers vermeld die snel inzicht geven in de (financiële) gang van zaken van de Protestantse Kerk in Nederland. In de berekening van de verschillende ratio's zijn met betrekking tot het vermogens- en beleggingsbeleid ook de financiële gegevens van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland betrokken. In het verslagjaar 2011 hebben zich binnen de Protestantse Kerk een tweetal belangrijke vermogensmutaties voorgedaan, namelijk: Rekeningcourant Landelijk Centrum voor Gereformeerd Jeugdwerk (LCGJ) Voor de beëindiging van de stichting LCGJ diende eerst de stichting De Drieburg te worden opgeheven. Laatstgenoemde stichting betrof een onroerend goed in Driebergen, waarin verschillende jeugdwerkorganisaties waren gehuisvest. Na verkoop en afwikkeling van de stichting De Drieburg kon de liquidatie van de Stichting LCGJ worden geëffectueerd. Het LCGJ, waarvan de activiteiten destijds al geheel werden geïncorporeerd in de dienstenorganisatie, was voor 1/3 deel participant/medeeigenaar van de stichting De Drieburg. De formele afwikkeling van de Stichting LCGJ heeft geruime tijd geduurd. Vooruitlopend op de opheffing van deze stichting werden alle (geld-)middelen enkele jaren geleden al overgedragen aan de Protestantse Kerk in Nederland waartegenover een rekeningcourantschuld ontstond van 1,2 mln. aan de (op te heffen) Stichting LCGJ. Nu alle zaken zijn geformaliseerd is in 2011 deze rekeningcourantschuld van de Protestantse Kerk omgezet in een bestemmingsreserve van de Kerk ter grootte van laatstgenoemd bedrag ten behoeve van jeugdwerkactiviteiten, zijnde de voormalige doelstellingen van beide stichtingen. Stichting Steun Kerkbouw (SSK) en Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Op 22 december 2011 zijn bovengenoemde stichtingen gefuseerd, waarbij de Stichting Steun Protestantse Kerk (de verkrijgende stichting) het gehele vermogen van de Stichting Steun Kerkbouw (de verdwijnende stichting) onder algemene titel verkrijgt en waardoor SSK ophoudt te bestaan. Per gelijke datum heeft de Steunstichting alle middelen overgedragen aan de Protestantse Kerk, die deze specifieke ontvangsten, per saldo bijna 2 mln., heeft toegevoegd aan de reserve steunverlening voor plaatselijke gemeenten. Balans Protestantse Kerk in Nederland Kerncijfers Balans (x 1.000) (Im-)Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen Balanstotaal ( gefinancieerd door ) Eigen vermogen - Algemene risicoreserve Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen Lang vreemd vermogen Vlottende passiva Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 6

7 Toelichting op de balans per 31 december 2011 Activa De materiële en immateriële vaste activa stegen per saldo met slechts 29k door enerzijds een toename van de investeringen voor de ledenregistratie van de Protestantse Kerk en anderzijds door een afname vanwege jaarlijkse afschrijvingen. De afname van de financiële vaste activa met per saldo 107k is ontstaan door aflossingen van leningen u/g ( -256k) tegenover een hogere waardering van deelnemingen ( 149k). De daling van de vlottende activa met ruim 1 mln. betreft een afname van de effecten ( -387k) en de overige vorderingen ( -1,3 mln. wegens stelstelwijziging nalatenschappen in 2010) en een toename van de rekeningen courant ( 505k) en quotumdebiteuren ( 124k). De liquide middelen stegen per 31 december 2011 met 597k (zie het kasstroomoverzicht in de jaarrekening). Passiva De mutaties in de reserves en fondsen zijn als volgt: Mutaties 2011 van reserves en fondsen Balans per Mutaties Balans per (x 1.000) Algemene (risico-)reserve Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen Eigen vermogen Het eigen vermogen nam in het boekjaar 2011 per saldo toe met bijna 3,3 mln. (2010: 2,9 mln.). en betreft het resultaat 2011 van de vermogensresultatenrekening van de Protestantse Kerk. De algemene risicoreserve, die mede geldt als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie, nam per saldo toe met 559k door enerzijds het voordelig operationeel resultaat van de dienstenorganisatie ( 752k) en door verkregen nalatenschappen ten behoeve van het algemene kerkenwerk ( 145k) en nam af door gerealiseerde koersverliezen ( 338k). De bestemmingsreserves stegen met bijna 3 mln., dat voornamelijk is ontstaan door de overdracht van de vermogens van een tweetal stichtingen ten behoeve van de steunverlening aan plaatselijke gemeenten en voor het jeugdwerk. De bestemmingsfondsen namen per saldo af met 218k, hetgeen betrekking heeft op bestedingen uit het fonds Brandenburg en uit de fondsen kerkopbouw. Het (lang) vreemd vermogen nam af met 198k door verminderingen van de voorzieningen en de verplichtingen in het kader van subsidietoezeggingen, alsmede aflossingen 2011 op leningen o/g. De schulden op korte termijn daalden met ruim 3,6 mln. wegens opheffing van de rekeningen courant met de stichtingen SSK en LCGJ. De overige kortlopende schulden namen met ca. 600k af. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 7

8 Operationele resultatenrekening De operationele resultatenrekening over de jaren 2007 tot en met 2011 ziet er als volgt uit: Kerncijfers operationele (begroot) resultatenrekening (x 1.000) Opbrengsten vrijwillige geldwerving Opbrengsten verplichte heffingen Financiële baten en lasten Totale bijdrage Protestantse Kerk aan de dienstenorganisatie Opbrengst vrijwillige geldwerving De verschillende collecteopbrengsten stegen in 2011 ten opzichte van het boekjaar 2010 met 120k door met name de collecte voor missionair werk. Opbrengst verplichte heffingen De opbrengsten uit verplichte heffingen namen ten opzichte van 2010 af met per saldo 156k vanwege enerzijds de verlaging van de heffingsfactoren voor het jaar 2011 en anderzijds door een stijging van de opbrengst wegens hogere basisgegevens dan verwacht. Financiële baten en lasten De financiële baten zijn iets lager uitgekomen dan in 2010 ( - 65k), maar toch meer dan aanvankelijk was begroot voor het boekjaar Vermogensresultatenrekening De vermogensresultatenrekening over de jaren 2006 tot en met 2012 ziet er als volgt uit: Kerncijfers vermogens- (begroot) resultatenrekening (x 1.000) Opbrengsten vrijwillige geldwerving Bijdragen en financiële (rente-)baten Bijzondere baten Totaal beschikbaar (en besteed aan) Programma's Kerk in actie Programma's overig kerkenwerk Financiële bijdragen (derden) Specifieke kosten/bijzondere lasten Vermogensmutatie in bestemmingsreserves en/of bestemmingsfondsen Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 8

9 Enkele posten worden in het kort nader toegelicht: Opbrengsten vrijwillige geldwerving De opbrengsten vrijwillige geldwerving 2011 bleven achter ten opzichte van 2010 vanwege met name de inkomsten uit nalatenschappen voor zending en werelddiaconaat. Bijdragen en financiële (rente-)baten Door gerealiseerde koersverliezen op de effecten kwam deze post voor 2011 negatief uit. Bijzondere baten De bijzondere baten kwamen ten opzichte van 2010 bijna 3 mln. hoger uit door hoofdzakelijk de vermogensoverdracht van een tweetal stichtingen. Bijdragen aan programma s Kerk in Actie De kerkelijke bijdragen aan deze programma s komen uit bestemmingsreserves, welke reserves worden gevoed door aan de Kerk vermaakte nalatenschappen voor Zending en Werelddiaconaat. Bijdragen aan programma s overig kerkenwerk Deze bijdragen hebben voornamelijk betrekking op het missionair werk en het jeugdwerk. Specifieke kosten / bijzondere lasten De specifieke kosten, de bureaukosten en de bijzondere lasten waren over 2011 beperkt van omvang en bleven binnen de ramingen. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 9

10 Risicoreserve De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland besloot in 2006 tot aanscherping van de normering van het eigen vermogen door alleen aan de algemene (risico-)reserve een normering te verbinden in een bandbreedte, waarmee de mate van weerbaarheid van de organisatie wordt aangegeven. De bandbreedte of de hoogte van deze risicoreserve is bepaald op minimaal 40% met een maximum tot 60% van de jaarloonsom van de dienstenorganisatie inclusief Kerk in Actie. Norm algemene risicoreserve (x ) Rekening % Rekening % Rekening % Algemene risicoreserve , , ,0 Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continuïteitsreserve, een buffer voor onverwachte tegenvallers, en anderzijds als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie. % risicoreserve 70% 65% 60% 55% 50% 45% Norm maximaal Norm minimaal Realisatie 40% 35% 30% Jaar Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 10

11 2. Financieel beleid en beheer Quotisatieregeling Quotisatieregelingen en de daarbij behorende uitvoeringsregeling Vanaf het jaar 2004 zijn de uniforme quotisatieregelingen van kracht met betrekking tot de verplichte heffingen voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum, alsmede voor de afdracht aan de solidariteitskas ter vervanging van de toenmalige kerkeigen quotisatieregelingen. Vaststelling heffingsfactoren Op 26 november 2010 stelde de kleine synode de volgende heffingspercentages en ledengelden vast voor het heffingsjaar 2011 (rapport KDB 10-23), namelijk: Heffingscomponenten voor de verplichte Kerkrent- Diaconaal Solidariteitsheffingen 2011 meesterlijk quotum kas quotum a. over de belastbare inkomsten van een gemeente of diaconie (2010 resp. 4,40% en 5,70%) b. per belijdend lid (peildatum 1 januari 2010) ( 2010 resp. 1,45 en 5,-) 4,35% 5,70% 1,35 5,- Over 2011 werd het heffingspercentage over de belaste inkomsten voor het kerkrentmeesterlijk quotum verlaagd met 0,05% en het ledengeld binnen de diaconale quotumheffing nam af met 0,10 per belijdend lid. Afdracht De inning van de verplichte heffingen voor het jaar 2011 werd door de kleine synode vastgesteld in twee termijnen, te weten voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum op de vervaldata van 1 april en 1 oktober en voor de solidariteitskas op de vervaldata 1 juni en 1 oktober. Opbrengsten verplichte heffingen 2011 De opbrengsten uit de verplichte heffingen over 2011 bedragen: Opbrengsten verplichte heffingen (x 1.000,-) Rekening 2011 Afwijking Begroting 2011 Rekening 2010 Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum Solidariteitskas Totaal opbrengsten verplichte heffingen De inkomsten uit verplichte heffingen in 2011 daalden in vergelijking met de rekening 2010 met een bedrag van 156k of wel met 0,8%. De meeropbrengst 2011 ten opzichte van de begroting bedraagt 576k en kan als volgt worden geanalyseerd: Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 11

12 Analyse verschillen Kerkrent- Totaal verplichte heffingen meesterlijk Diaconaal Solidariteits- verschil over 2011 quotum quotum kas t.o.v. (x 1.000,-) begroting Meeropbrengst vanwege: - herzieningen en/of opslagen vrijval voorziening quotumdebiteuren Herzieningen en/of opslagen De vaststelling van de heffingsfactoren voor het jaar 2011 was gebaseerd op een respons van de basisgegevens van plaatselijke gemeenten van 78,4% bij de berekening van het kerkrentmeesterlijk quotum en 70,6% bij de berekening van het diaconaal quotum. Bij het ontbreken van de basisgegevens worden de inkomsten van gemeenten naar schatting vastgesteld conform artikel 2.6 van de uitvoeringsregeling (de zgn. 10 en 25% opslagen). Aangezien bij de vaststelling van de heffingsfactoren geen rekening wordt gehouden met deze opslagregeling, hebben deze opslagen onder aftrek van de herzieningen vanwege nagekomen nieuwe basisgegevens van gemeenten, geleid tot een meeropbrengst van 533k ten opzichte van de begroting. Voorziening dubieuze quotumdebiteuren In het verleden is vanwege oninbaarheid van uitstaande quotumvorderingen een voorziening dubieuze quotumdebiteuren getroffen. Aanpassingen op deze voorziening ultimo van elk jaar muteren op de werkelijke opbrengsten uit verplichte heffingen in het betreffende boekjaar. Voor 2011 is een vrijval in deze voorziening berekend van 43k. Het verloop van de voorziening is als volgt: Voorziening dubieuze Kerkrentquotumdebiteuren / vrijval meesterlijk Diaconaal Solidariteits- Totaal (x 1.000,-) quotum quotum kas 2011 Stand per 31 december Afwaardering vorderingen van bezweaarde gemeenten (restant) Dubieuze quotumdebiteuren: - over 2003 en ouder tot en met Benodigde voorziening Vrijval voorziening Quotumdebiteuren Het nog te ontvangen quotumbedrag ultimo 2011 bedraagt 484k en is in de balans opgenomen onder de Vorderingen onder aftrek van de voorziening voor dubieuze quotumdebiteuren van 160k, zodat per saldo aan vorderingen een bedrag resteert van 324k. De verdeling naar heffing is: Quotumdebiteuren KRM- Diac. Solidari- Totaal Totaal (x 1.000,-) quotum % quotum % teitskas % ult. % ult. % Quotumdebiteuren Af: Voorziening dubieuze quotumdebiteuren Quotumvordering Per half maart 2012 is van deze quotumvordering van 484k reeds een bedrag ontvangen ter grootte van 237k of wel ca. 50%. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 12

13 Duurzaamheid en Beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland Beleggingsbeleid Het door de kleine synode in maart 2010 vastgestelde beleggingsbeleid was in 2011 leidend voor de inrichting van de beleggingen. De asset allocatie voor de Protestantse Kerk in Nederland is op grond van het rendementsdoel, dat gebaseerd is op de lange termijn beleggingshorizon en het Accra Appèl, bepaald op: 20% in Oikocredit / Stichting Protestants Diakonaal Krediet Nederland; 40% in obligaties; 40% in aandelen (inclusief aandelen vastgoed), elk met een bandbreedte van 10% en tevens om het aandelenstuk in de beleggingsportefeuille duurzaam in te richten. De portefeuille voldoet tevens inhoudelijk geheel aan het door de synode vastgestelde duurzaamheidbeleid. Omdat het Accra Appèl niet slechts op de beleggingen van de kerk in haar geheel ziet doch ook de inrichting van de beleggingen van de plaatselijke gemeenten en diaconieën, liet de dienstenorganisatie in samenwerking met het moderamen van de synode een boek verschijnen onder de titel Investeren in je/de missie! Duurzaam beleggen door kerken om zodoende een handreiking te doen op weg naar het verduurzamen van het beheer van de financiële middelen van de Kerk. Voorzichtig herstel in de kiem gesmoord Als vooruitblik voor het jaar 2011 gold: Al met al is er op beleggingsterrein een reële kans van herstel van het rendement, waarbij rendement op het cash management laag zal blijven. Dat scenario leek aanvankelijk ook bewaarheid te worden in de eerste maanden van het verslagjaar. Gaandeweg werd echter duidelijk dat een nieuwe crisis zich aandiende. Was de crisis in 2008/2009 er vooral een van schulden van Amerikaanse huizenbezitters en bedrijven in de financiële sector (hypotheekverstrekkers en banken), nu betrof het vooral de staatsschulden van landen in de Europese periferie. Met als direct gevolg dat het zich tot een crisis voor de gezamenlijke munt, de Euro ontwikkelde. Door de eerste crisis was al veel schuld verplaatst van bedrijven naar staten. Nu staten door een combinatie van deze schulden en het niet tijdig op orde brengen van het staatshuishoudboekje steeds meer in problemen kwamen, werd in het verslagjaar de bestendigheid van de gezamenlijke munt getest op het moment dat Eurolanden voor elkaar in de bres moesten springen. Hoe lang en tot hoe ver zouden staten en zou de gezamenlijkheid bereid zijn schulden van anderen over te nemen? Het voortdurende negatieve geluid van ratingbureaus werkte versterkend op de felle uitslagen op de wereldwijde effectenbeurzen en valutakoersen. De massale steun zorgde er tegelijk voor dat rentestanden historisch laag werden (nog nimmer zo laag sinds Karel de V). Resultaten Het resultaat was dat de AEX van 354,69 per eind 2010 na een woelig koersverloop uiteindelijk 12% lager sloot per eind 2011 op 312,47. Het rendement op 10-jaars Nederlands staatspapier daalde tussen eind 2010 en eind 2011 van 3,14% tot 2,21% (bijna 30%). De beleggingsportefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam minder negatief uit doordat aandelen onderwogen waren (d.w.z. dat het aandelenpakket in de totale beleggingsportefeuille lager was dan bijv. ult. 2010). Het totale beleggingsrendement over 2011 kwam uit op - 1% (2010: + 4,8%) vanwege de negatieve koersresultaten op de aandelenportefeuille. Ook op liquiditeiten liepen de opbrengsten terug. Langlopende deposito s die afliepen konden alleen tegen sterk lagere tarieven weer uitgezet worden. De aan de Euribor gekoppelde rentevergoeding op de gesaldeerde rekeningcourantverhouding bij de ING bood nog nauwelijks een reële vergoeding, zeker in relatie gezien tot de ca. 2,7% inflatie over het verslagjaar. Beleggingsportefeuille De beurswaarde van de beleggingsportefeuille ziet er als volgt uit: Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 13

14 Beleggingsportefeuille Beurswaarde Beurswaarde Beleggings- ( x 1.000) per per beleid % % % Oikocredit , , Obligaties , , Aandelen (inclusief vastgoed) , , Overige beleggingen 136 1, , Totaal beleggingsportefeuille , ,0 De beleggingsportefeuille verliep in het boekjaar 2011 als volgt: Verloop beleggingen Obligaties Vastgoed Aandelen Oikocredit Totaal ( x 1.000) (incl. ov. bel.) Beurswaarde per Aankopen Verkopen/lossingen Koersresultaten Beurswaarde per Koersresultaat ,6% -35,8% -7,5% 0,0% -3,1% Koersresultaat ,4% 3,9% 6,5% 0,8% 2,7% Koersresultaat ,7% 20,5% 30,8% -0,4% 10,3% Koersresultaat beleggingen 2011 Koers- Herwaar- Totaal ( x 1.000) winst/ derings- koersverlies reserve resultaat Gerealiseerd koersresultaat Ongerealiseerd koersresultaat Totaal koersresultaat beleggingen De netto-opbrengst van de beleggingen bedroeg in 2011: Netto opbrengst beleggingen Obligaties Vastgoed Aandelen Overige Totaal ( x 1.000) beleggingen Opbrengsten - (coupon)rente dividend stock 0 Bruto opbrengsten Kosten provisie en bewaarloon Netto opbrengst beleggingen Direct rendement ,1% 5,3% -0,2% 2,0% 2,1% Direct rendement ,3% 0,0% 1,2% 2,2% 2,1% Direct rendement ,1% 10,0% 3,1% 2,1% 3,9% Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 14

15 Het totale beleggingsrendement op de beleggingsportefeuille komt hiermede uit op: Beleggingsrendement (x 1.000) Direct rendement 2,1% 2,1% 3,9% 3,6% 3,2% Koersresultaten -3,1% 2,7% 10,3% -20,6% -1,8% Totaal beleggingsrendement -1,0% 4,8% 14,2% -17,0% 1,4% Totaal rendement per categorie - Obligaties 4,7% 2,9% 5,9% 5,3% 4,3% - Aandelen vastgoed -30,2% 3,9% 30,5% -41,0% -14,3% - Overige aandelen -7,7% 7,6% 33,9% -39,4% 4,8% - Overige beleggingen (incl. Oikocredit) 2,0% 3,0% 1,7% 2,9% 1,5% Het totale rendement over de gehele portefeuille bedroeg in % (2010: +4,8%), voornamelijk veroorzaakt door de negatieve koersresultaten op de aandelenportefeuille (inclusief vastgoed). Oikocredit: deelname plaatselijke gemeenten via de landelijke kerk Door colleges van kerkrentmeesters, door colleges van diakenen en door ZWO-commissies van plaatselijke gemeenten wordt via de landelijke kerk deelgenomen in Oikocredit. Dit gebeurt zowel via de Protestantse Kerk in Nederland als via de steunvereniging Oikocredit Nederland. In 2009 sloten Oikocredit Nederland en de Protestantse Kerk een overeenkomst van hernieuwde samenwerking. Onderdeel van deze overeenkomst is o.a. dat de administratie van de beleggingen door de plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk zoveel mogelijk door het Protestants Landelijk Dienstencentrum zal worden verzorgd. Individuele kerkleden worden gestimuleerd in Oikocredit te beleggen via het Oikocredit Nederland Fonds. Ultimo 2011 is een bedrag bijeen gebracht van 14,8 mln. (ultimo 2010: 14,3 mln.), waarvan op naam van de Protestantse Kerk in Nederland aandelen Oikocredit zijn gekocht. Het gaat om ca. 850 plaatselijke gemeenten en diaconieën. Deze aandelen, die worden verantwoord in de jaarrekeningen van plaatselijke gemeenten, zijn niet in de balans van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen. Einde 2011 waren daarnaast 329 gemeenten van de Protestantse Kerk in de boeken van Oikocredit Nederland geadministreerd (deels via het Oikocredit Nederland Fonds) met een gezamenlijk geadministreerde belegging van 5,6 mln. In totaal belegden protestantse gemeenten dus via beide kanalen voor ruim 20,4 mln. vanuit ca plaatselijke gemeenten. Oikocredit Nederland heeft in 2011 het initiatief genomen om de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) onderzoek te laten verrichten naar het duurzaamheidskarakter van kerken, diaconieën, orden, en parochies. Het rapport daarvan verscheen in november 2011 en toonde aan dat op dit terrein nog het nodige verbeterd kan worden. Financiële risico s In de jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland staan de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen vermeld (aan het einde van de toelichting op de balans). Over de ontwikkelingen van deze financiële risico s, die (mogelijk) een beslag kunnen leggen op de middelen van de Kerk, wordt daar nader gerapporteerd. Voor 2011 zijn de navolgende aangelegenheden gemeld: Financiering van de dienstenorganisatie; Dienstverlening aan bureau predikanten; Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN). De ontwikkelingen in het kader van de Ledenregistratie Protestantse Kerk in Nederland worden toegelicht in het jaarverslag van de dienstenorganisatie. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 15

16 Toedeling activa, passiva, baten en lasten In 2005 heeft de kleine synode de beleidsnotitie Toedeling activa, passiva, baten en lasten aanvaard, waarin een meer beleidsmatige afweging en onderbouwing is gegeven van toedelingen van zowel balanscomponenten als onderdelen van de staat van baten en lasten aan de verantwoording van de Protestantse Kerk in Nederland of aan die van haar dienstenorganisatie. Hierdoor werd beter inzicht verkregen in de generale financiën van de Protestantse Kerk in Nederland. De belangrijkste (hoofd-)uitgangspunten van deze beleidsnotitie zijn onderstaand in het kort vermeld: De Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid van de kerk een dienstenorganisatie. Zij laat het werk uitvoeren door de dienstenorganisatie. Beiden zijn zelfstandige rechtspersonen en kennen daarom een eigen begroting en jaarrekening. Ten behoeve van het (financiële) inzicht voor de kleine synode zullen ook geconsolideerde jaarcijfers van de Kerk worden opgesteld. Voor de toedeling van balanscomponenten geldt: De Kerk is eigenaar van de activa en passiva van de Protestantse Kerk in Nederland. Vorderingen en schulden als gevolg van de uitoefening van het werk voor de Kerk, alsmede ook alle balanscomponenten voortvloeiende uit het werk van Kerk in Actie, worden verantwoord bij de dienstenorganisatie. Voor de toedeling van baten en lasten geldt: 1 De baten worden verantwoord bij de Protestantse Kerk in Nederland. De dienstenorganisatie krijgt voor het uitvoeren van het werk voor de kerk een vergoeding gelijk aan de omvang van de voor dit werk gegenereerde baten. 2 Echter baten uit het werk voor derden verricht door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland zelf én de baten in het kader van Kerk in Actie worden verantwoord bij de dienstenorganisatie. 3 Lasten voortvloeiende uit het werk dat door de dienstenorganisatie voor de kerk wordt uitgevoerd, waaronder het werk van Kerk in Actie, alsmede lasten voor het werk voor derden, worden verantwoord bij de dienstenorganisatie. Besluit kleine synode van 26 november 2010 Door de aanvaarding van deze beleidsnota Toedeling. werden vanaf het boekjaar 2005 afzonderlijke jaarrekeningen opgemaakt voor de Protestantse Kerk, voor de Dienstenorganisatie en voor Kerk in Actie. Voor het totale financiële inzicht wordt tevens een geconsolideerde jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland opgesteld, waarin tevens de aan de kerk gelieerde instellingen zijn begrepen. Een veelheid aan cijfermateriaal dat in de loop der jaren nog eens is aangevuld met de inhoudelijke verslagleggingen middels de activiteitenverslagen van de programmalijnen. Tijdens de behandeling van de begrotingen voor het jaar 2011 in de kleine synode heeft de discussie over de omvang van de financiële rapportages, die aan de kleine synode worden aangeboden en de niet geringe overlappingen in de verslagen van deze afzonderlijke jaarstukken, geleid tot het navolgend besluit van de kleine synode: Het moderamen op te dragen het bestuur van de Dienstenorganisatie te verzoeken om in overleg met de commissie van Rapport KDB een werkgroep in te stellen die de mogelijkheden om de omvang van de begrotingen en jaarrekeningen terug te brengen en daarmee de leesbaarheid en de toegankelijkheid van de gepresenteerde cijfers te bevorderen en zo spoedig mogelijk met voorstellen aan de kleine synode te komen. Voor deze werkgroep werd in 2011 een plan van aanpak geschreven met bovengenoemde opdracht, waarin tevens is opgenomen de terugdringing van de omvang en vereenvoudiging van besluitvorming Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 16

17 van de jaarverslagen/jaarrekeningen en begrotingen in de kleine synode. De werkgroep heeft inmiddels zijn taken afgerond en het bestuur van de dienstenorganisatie heeft voorstellen gedaan, die in principe gereed lagen voor de kleine synode van maart Gezien het feit dat deze zitting niet is doorgegaan zal agendering hiervan in de junivergadering van 2012 plaatsvinden. Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen De Protestantse Kerk in Nederland verleent uit haar bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen bijdragen aan de dienstenorganisatie met het oogmerk om de gelden te besteden voor de doelen waarvoor deze gelden aan de Kerk zijn toevertrouwd. Deze bestemmingsbijdragen worden bij begrotingsbehandeling vastgesteld en vormen daardoor een dekkingsmiddel voor deze specifieke activiteiten, die eveneens binnen de dienstenorganisatie worden verricht. Wanneer tijdens het boekjaar blijkt dat deze bijdragen niet of slechts gedeeltelijk worden gebruikt, dan vallen deze onderschrijdingen terug in de bestemmingsreserves van waaruit deze bijdragen werden verleend en worden niet aangewend ter dekking van andersoortige kosten binnen de exploitatie van de dienstenorganisatie. Wanneer deze specifieke gelden uitgeput raken worden de door deze reserves gefinancierde activiteiten (waaronder hulpverleningsprojecten) beëindigd. Wanneer deze specifieke bestemmingsgelden onderdeel uitmaken van mede op andere wijze gefinancierd werk, dan worden deze activiteiten en/of hulpverleningsprojecten zonodig sterk verminderd vanwege uitputting van deze bestemmingsreserves en -fondsen. Verminderingen en/of uitputting van deze reserves en fondsen betreffen geen intering van het (eigen) vermogen van de Kerk. Door deze bestedingen wordt immers gehoor gegeven aan de erflater om de door de Kerk ontvangen middelen in te zetten voor het specifieke aangegeven doel. Het beheren van deze gelden en het inzetten van alleen de revenuen uit dit vermogen zou het specifieke doel van de erflater tekort doen, tenzij instandhouding van dit vermogen bij testament nadrukkelijk is bepaald. In de, door de kleine synode aanvaarde, notitie inzake de vermogensontwikkeling van de Kerk staat vermeld dat de algemene (risico-)reserve geldt als continuïteitsreserve, de buffer voor onverwachte tegenvallers voor de gehele organisatie, inclusief Kerk in Actie, en dat deze risicoreserve tevens optreedt als egalisatiereserve voor operationele resultaten van de dienstenorganisatie. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 17

18 3. Begroting 2012 In de vergadering van de kleine synode van 25 november 2011 is de begroting 2012 van de Protestantse Kerk in Nederland vastgesteld (KDB 11-16). In de operationele resultatenrekening zijn de jaarlijkse reguliere inkomsten van de Kerk opgenomen, zoals de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving (exclusief Kerk in Actie), uit verplichte heffingen en (rente-)baten uit vermogen. Deze totale baten van ruim 22,7 mln. worden door de kleine synode als een financiële bijdrage ter beschikking gesteld aan (het bestuur van) de dienstenorganisatie ter uitvoering van activiteiten/steunverleningsprojecten, zoals vermeld in een afzonderlijk uitgebrachte begroting voor de dienstenorganisatie. Operationele resultatenbegroting Begroting (x 1.000) 2012 Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Opbrengsten verplichte heffingen Financiële baten en lasten Lasten Financiële bijdragen aan de dienstenorganisatie Operationeel resultaat 0 In de vermogensresultatenrekening zijn de inkomsten en uitgaven begroot, die betrekking hebben op bestemmingsreserves en fondsen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het begrote vermogensresultaat betreft een besteding van al ontvangen (en gereserveerde) gelden, die in het komende begrotingsjaar zullen worden uitgegeven. Vermogensresultatenbegroting Begroting (x 1.000) 2012 Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Subsidies en bijdragen van derden 15 Financiële baten en lasten 125 Bijzondere baten Lasten Specifieke kosten 67 Bureaukosten 20 Bijdragen uit bestemmingsreserves aan de dienstenorganisatie voor: - Programma's Kerk in Actie Overige programmalijnen en afdelingen 882 Overige financiële bijdragen 416 Bijzondere lasten Vermogensaanwending uit bestemmingsreserves en - fondsen Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 18

19 4. Moderamen, Bestuur en Directie Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode Het moderamen van de generale synode is per 31 december 2011 als volgt samengesteld Ds. P. Verhoeff, preses Ds. A.J. Plaisier, scriba Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor) Mw. M.F. Lichtenbelt (ouderling) Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester) Dhr. E. Broekhuizen (diaken) Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, ds. A.J. Plaisier, die wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Samenstelling bestuur en directie dienstenorganisatie Overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde laat de generale synode zich voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert. Het bestuur en directie dienstenorganisatie is per 31 december 2011 als volgt samengesteld Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter G. Prins, secretaris Mr. P. Schreuder G.L. Westerveld Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode Directie H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 19

20 5. (Enkelvoudige) jaarrekening 2011 Balans (na resultaatbestemming) Activa Referentie Balans Balans (x 1.000) Immateriële vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering Materiële vaste activa Deelnemingen Leningen u/g Financiële vaste activa Effecten Rekeningen courant Verplichte heffingen Overige vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Passiva Referentie Balans Balans (x 1.000) Eigen vermogen 5 Reserves Algemene reserves Bestemmingsreserves Fondsen Bestemmingsfondsen Reserves en fondsen Voorzieningen Schulden op lange termijn Rekeningen courant Overige kortlopende schulden Schulden op korte termijn Totaal passiva Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 20

21 Staat van baten en lasten operationele resultatenrekening Operationele resultatenrekening Ref. Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving 9 Collecteopbrengsten Collectes KerkgroeiMissionair Werk & Kerk Opbrengsten verplichte heffingen 10 Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum Solidariteitskas Financiële baten en lasten 11 Rentebaten beleggingen Lasten Financiële bijdragen aan dienstenorganisatie Operationeel resultaat Staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening Vermogensresultatenrekening Ref. Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Subsidies / bijdragen van derden Financiële baten en lasten Bijzondere baten Lasten Specifieke kosten Bureaukosten Bijdragen uit bestemmingsreserves ten behoeve van de dienstenorganisatie voor 19 - Programma's Kerk in Actie Werkzaamheden lijn- en stafafdelingen Overige financiële bijdragen Bijzondere lasten Vermogensaanwending uit/-toewijzing aan bestemmingsreserves/-fondsen Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 21

22 Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht ultimo 2011 ziet er als volgt uit: Kasstroomoverzicht (indirecte methode) Ref. Balans Balans (x 1.000) Vermogensresultaat Kasstroom uit operationele activiteiten Afschrijvingen 1/ Voorzieningen Vorderingen Rekeningen-courant verhoudingen 4/ Kortlopende schulden Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in (im)materiele vaste activa 1/ Investeringen LRP 1/ Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa 1/ Effecten Deelnemingen Leningen u/g Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Totaal mutatie liquide middelen Het verloop van de geldmiddelen is als volgt: Verloop liquide middelen (x 1.000) Stand per 1 januari Mutatie boekjaar Stand per 31 december Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 22

23 Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld conform de Richtlijn Organisaties zonder winststreven (RJ 640), met uitzondering van RJ 217 consolidatie. Consolidatiekring Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in Nederland aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q. rechtspersonen. De consolidatiekring omvat thans de volgende instellingen: Landelijke instellingen Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening) Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie) Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA) Stichting Kerk en Wereld Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland Boekencentrum BV Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP) Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Regionale instellingen Stichting Promo; Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage); Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland; Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden; Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar en er zijn geen stelselwijzigingen toegepast. Grondslagen voor waardering van activa en passiva Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van jaarlijkse afschrijvingen. Het afschrijvingspercentage van de immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Materiële vaste activa De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van jaarlijkse afschrijvingen. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn: Activum % afschrijving Terreinen en gebouwen 0% - 2% Installaties 2% - 10% Inventaris 6% - 10% Automatisering: - Software *) 10% - 33% - Computerapparatuur 25% - Overige automatiseringsapparatuur 6% - 10% Overige vaste activa 33% *) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 23

24 Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden gewaardeerd op reële waarde, zo nodig gecorrigeerd voor oninbaarheid. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde. De deelneming wordt gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. Vlottende activa Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde. De liquide middelen worden eveneens tegen reële waarde opgenomen. Eigen vermogen Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen op de balans wordt onderscheiden in: reserves fondsen Reserves De reserves betreffen een algemene risicoreserve en bestemmingsreserves. Besteding van de bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven bestemming plaatsvindt. De bestemming kan door bestuur/synode worden gewijzigd. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming, die door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen: verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten; op balansdatum bestaande risico s ter zake bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten; kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven. Schulden op lange termijn Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden op korte termijn Schulden op korte termijn en overlopende passiva worden gewaardeerd tegen de reële waarde. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans wordt rekening gehouden met de aan een periode toe te rekenen bedragen, die in een andere Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 24

25 periode zijn of worden ontvangen, dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, voor zover die verantwoord kunnen worden in de reserve niet gerealiseerde waardeverschillen beleggingen. De staat van baten en lasten is gesplitst in een operationele resultatenrekening en een vermogensresultatenrekening. In de operationele resultatenrekening worden de jaarlijkse reguliere inkomsten van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen, zoals opbrengsten uit vrijwillige geldwerving (exclusief Kerk in Actie), verplichte heffingen van plaatselijke gemeenten en (rente)baten uit vermogen. Het totaal van deze inkomsten wordt door de kleine synode als een financiële bijdrage ter beschikking gesteld aan (het bestuur van) de dienstenorganisatie ter uitvoering van, bij begroting vastgestelde, activiteiten en steunverleningsprojecten. In de vermogensresultatenrekening worden de inkomsten en uitgaven verantwoord, die betrekking hebben op bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het gebruik van deze, veelal uit erfenis verkregen, bestemmingsgelden betekent aanwending van deze reeds ontvangen middelen voor het gegeven en beoogde doel. Opbrengsten vrijwillige geldwerving en bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven. Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom. Financiële baten/resultaat beleggingen Alle financiële baten worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Toezeggingen financiële steun/hulpverlening Verplichtingen financiële steun/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Jaarrekening 2011 Protestantse Kerk in Nederland 25