Versnelling bio-energieinstallaties. Plan van aanpak

Transcriptie

1 Versnelling bio-energieinstallaties Plan van aanpak juni 2009

2 Versnelling bio-energie-installaties Plan van aanpak EMT A. Pap-Schwieger Mei 2009 Vastgesteld op 12 juni 2009

3 Colofon Uitgave provincie Overijssel Datum juni 2009 Auteur mw. A. Pap-Schwieger Project/kenmerk 2009/ Inlichtingen bij mw. A. Pap-Schwieger EMT telefoon Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax provincie.overijssel.nl postbus@overijssel.nl

4 Inhoudsopgave 1 Aanleiding Plan van aanpak 4 2 Afbakening 5 3 Resultaat 6 4 Wat doen we nu al Bio-energieconsulent agrarische sector Subsidieregeling duurzame energie en energiebesparing (Tender) Koploperprojecten Convenant met BEON Netwerken en communicatie 8 5 Plan van aanpak Kansenkaart bio-energie Ruimtelijke inpassing vergistinginstallaties Extra financiële ondersteuning Toolkit voor vergunningverlening Lobby Serviceteam Stimuleringsloket 12 6 Planning 13 Bijlage: Gerealiseerde en geplande vergistingsinstallaties en bio-energieprojecten 15 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 3

5 1 Aanleiding Plan van aanpak Provinciale Staten hebben in de uitwerking van het Energiepact het ambitieniveau voor de reductie van CO2uitstoot in Overijssel vastgesteld: aansluitend bij de nationale doelstelling wil Overijssel in 2020 ten opzichte van 1990 een reductie van de jaarlijkse CO2uitstoot realiseren van 2200 kiloton CO2. Deze ambitie zal voor ca. 60% behaald worden door duurzame energieopwekking en dan vooral uit biomassa. Willen we deze doelstelling halen, dan zal het aantal vergistingsinstallaties tot 2020 moeten groeien tot installaties. Op dit moment hebben we slechts acht kleine vergistinginstallaties operationeel met een totale capaciteit van ca. 4 MWe en twee grote vergistingsinstallaties met bijna 4 MWe in bouw 1. Dat betekent dat we de komst van de installaties met een factor tien moeten verhogen. Er zijn verschillende redenen waarom de vergistingsinstallaties ondanks de aanwezige biomassa maar mondjesmaat gebouwd worden. De belangrijkste knelpunten zijn: 1. de installaties zijn moeilijk rendabel te maken; 2. de ruimtelijke inpassing; 3. gebrek aan kennis bij de initiatiefnemers over de te doorlopen wettelijke procedures bij de oprichting van een bio-energie-installatie. Naast deze knelpunten zijn nog enkele andere redenen waarom zo weinig installaties gebouwd worden, zoals: de afzet van digestaat is problematisch (meststof na vergisting); de beschikbaarheid van biomassatoevoegingen (zogenaamde co-substraten); warmteafzet nodig of rechtstreeks gebruik van biogas in plaats van omzetting in elektrische energie. Deze punten zijn mede bepalend of een installatie rendabel en gebouwd kan worden. Met de ondersteuning van de provincie Overijssel zijn reeds praktijkpilots c.q. projecten gestart dan wel aangemeld om deze knelpunten te verhelpen. Om de provinciale doelstelling op het gebied van bio-energie te bereiken, is het noodzakelijk om de komst van nieuwe bio-energie-installaties nadrukkelijk te stimuleren. Om versneld bio-energieinstallaties in Overijssel te laten bouwen, is dit Plan van aanpak opgesteld. Dit plan past uitstekend in de investeringsagenda Oost Nederland, waarin als gezamenlijk speerpunt in de samenwerking met Gelderland onder andere de opwekking van duurzame energie uit biomassa is benoemd. Ook kan dit plan gezien worden als uitwerking van het Klimaat- en energieakkoord tussen Rijk en IPO van januari 2009 wat betreft duurzame energie uit biomassa. 1 Volgens informatie van SenterNovem, inclusief de rwzi-vergisters die niet leveren aan het net. 4 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

6 2 Afbakening Door het groene karakter van de provincie is in Overijssel relatief veel biomassa beschikbaar. Overijssel behoort tot de provincies met een groot aantal agrarische en aanverwante bedrijven. Gezien de potentie van Overijssel aan biomassa zullen vooral de vergisters gestimuleerd worden omdat: vergisting van biomassa een bewezen techniek is die op grote schaal in Overijssel toegepast kan worden (vooral veel relatief kleine agrarische bedrijven in Overijssel); met vergisters kunnen we in Overijssel meters maken in relatief korte tijd; vergistingsinstallaties behoeven nadrukkelijk ondersteuning omdat deze moeilijk rendabel te krijgen zijn (productie van biogas uit vergisting is relatief duur); andere bio-energietechnieken (vergassen, pyrolyse) en innovaties zijn óf nog in de pilotfase en verlangen maatwerk, óf kunnen ondersteund worden door landelijke dan wel provinciale subsidieregelingen (pmjp, Tender); gelijktijdig een forse bijdrage geleverd wordt aan de reductie van overige broeikasgassen, zoals methaan (de doelstelling van het Energiepact richt zich vooral op de reductie van het broeikasgas CO2; in Overijssel bestaan de geëmitteerde broeikasgassen naar grove schatting uit ca. 25% overige broeikasgassen zoals methaan en lachgas). In vergelijking met een houtgestookte energie-installatie, die eveneens belangrijk zijn om onze doelstelling te halen, kan worden gesteld dat de meeste houtgestookte CV- ketels rendabel zijn (terugverdientijd minder dan 5 jaar) en geen extra financiële ondersteuning behoeven. Ook speelt het ruimtelijke vraagstuk van inpassing en acceptatie hier meestal niet. Grote houtgestookte energie-installaties behoeven daarentegen maatwerk en passen niet in een standaardaanpak. Daarom zal dit plan zich vooral richten op het aanjagen van vergistingsinstallaties, d.w.z. mestvergisters en vergisters voor overige biomassa zoals puur plantaardige biomassa, GFT, reststromen uit de voeding- en genotmiddelenindustrie en andere biomassa. De duurzaamheidcriteria zoals geformuleerd in het Programma Energiepact Overijssel, blijven hierbij onverlet (voorkeur voor 2e generatie biomassa, geen voedselverdringing en geen aantasting van de natuur). De focus op vergistingsinstallaties betekent overigens niet dat we het oog verliezen wat betreft andere technieken en andere vraagstukken. Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 5

7 3 Resultaat In Overijssel zullen naast biomassagestookte verwarmingsinstallaties en vergassingsinstallaties vooral vergistingsinstallaties gestimuleerd worden. De belangrijkste doelen voor de provincie zijn: het aantal nieuwe initiatieven in Overijssel versneld te laten groeien door een bijdrage te leveren aan het faciliteren van bio-energie-installaties; voorwaarden te scheppen voor de ruimtelijke inpassing van bio-energie-installaties conform het beleid van de Omgevingsvisie Overijssel; de kennis helpen te vergroten bij de initiatiefnemers wat betreft de milieuwetgeving en de wettelijke procedures. Het resultaat vóór moet zijn dat er 20 tot 25 vergistingsinstallaties in Overijssel gebouwd worden dan wel gepland zijn met een totaal vermogen van ca. 35 MWe. In dit plan zijn instrumenten en beleidslijnen opgenomen, die vervolgens nader uitgewerkt, onderzocht en uitgevoerd zijn of zullen worden. Dit moet uiteindelijk leiden tot een enorme versnelling van de komst van de vergistingsinstallaties. Bij de uitvoering van het plan zal nauw worden samengewerkt met onze bio-energieconsulent en het Bio Energiecluster Oost Nederland (BEON). Daarnaast zal ook intern met de eenheden EMT, LNL en RWB alsmede met de provincie Gelderland worden samengewerkt. Het plan is met de portefeuillehouder Theo Rietkerk (portefeuilles energie, milieu en ruimte) besproken en op 12 juni 2009 vastgesteld, en aan de portefeuillehouder Piet Jansen (landbouw) ter instemming voorgelegd. De uitvoering van het plan duurt tot 1 januari Hierna volgt een vervolgvoorstel. 6 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

8 4 Wat doen we nu al In de afgelopen jaren hebben we het belang van duurzame energie uit biomassa al onderkend. Voor de uitvoering van het bio-energiebeleid van 2005 tot en met 2007 is in maart 2005 het Actieprogramma bio-energie vastgesteld. De doelstelling van dit plan was om tot 2010 in totaal 120 MW duurzame energie uit biomassa te realiseren met centrale (86 MW, met name door verbranding en bijstoken van biomassa) en decentrale opwekkingsinstallaties (34 MW met name vergisting bij de agrariërs, stortgas, kleinschalige verbranding). Deze doelstelling komt overeen met een CO2-reductie van 660 kiloton in Succesvolle instrumenten van dit plan zijn met name de aparte subsidieregeling bio-energie en het inzetten van bio-energieconsulenten geweest. De doelstelling van het Actieplan lijkt mede hierdoor voor decentrale installaties haalbaar te zijn Bio-energieconsulent agrarische sector Om decentrale energieopwekking te stimuleren zijn vanaf 2006 bio-energieconsulenten in opdracht van de provincie actief geweest: de Stichting Stimuland Overijssel voor de agrarische doelgroep met het project Bio-energie op boerderijschaal, en G3 Advies BV voor overige bio-energie-installaties en inzamelstructuren voor biomassa. Door diverse activiteiten hebben de consulenten bijgedragen aan meer draagvlak voor bio-energieinstallaties, de realisatie van projecten tot stand te brengen dan wel de haalbaarheid daarvan te laten onderzoeken. Inherent aan de looptijd van het Actieprogramma en naar aanleiding van het Energiepact (o.a. de nieuwe provinciale subsidieregeling duurzame energie en energiebesparing) is de opdracht van G3 als bio-energieconsulent beëindigd. De opdracht aan Stimuland is verlengd tot eind 2009, omdat agrarische bedrijven voor de provincie moeilijker te bereiken zijn dan bijvoorbeeld gemeenten, overige bedrijven en instellingen. Conform de opdracht betreffen de werkzaamheden van Stimuland onder andere het bevorderen dat: ten minste drie aanvragen voor de provinciale subsidieregeling worden ingediend, minimaal vier themabijeenkomsten voor de agrarische doelgroep worden gehouden, ten minste vier nieuwe initiatieven op het gebied van bio-energie tot stand komen, en één voorlichtings- of studiebijeenkomst ten behoeve van de sector georganiseerd wordt. 4.2 Subsidieregeling duurzame energie en energiebesparing (Tender) De aparte subsidieregeling voor bio-energie, die van 2006 tot 2008 in het kader van het Actieprogramma bio-energie was opengesteld, is volledig opgegaan in de subsidieregeling duurzame energie en energiebesparing (Tender) van het Energiepact. 2 Door het vervallen van bijstook in de Electrabelcentrale in Harculo (40 MW) wordt het totaal aantal van 86 MW voor centrale opwekking niet gehaald. Voor decentrale opwekking waarschijnlijk wel (34 MW). Er zijn nog vele projecten in de planning. Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 7

9 Binnen de Tender is Bio-energie als één van de vijf categorieën expliciet benoemd, waarvoor subsidie kan worden verkregen: bio-energie betreffende: de inzameling van biomassa; de productie van biobrandstoffen; de productie van energie uit biomassa; de distributie van biogas; en de toepassing van bio-energie. Subsidies kunnen aangevraagd worden voor haalbaarheidsstudies, investeringen of voorlichtings- en educatieprojecten. 4.3 Koploperprojecten In Overijssel ondersteunen we tevens zogenaamde koploperprojecten, die voor de provincie en ook nationaal van belang zijn. Voorbeelden hiervan zijn: het project Rijden op GFT van ROVA NV in Zwolle (penvoerder), waar de provincie als nietcommerciële deelnemer participeert in een Unieke Kansen Regeling-project; dit project omvat de bouw van een droge vergister voor GFT-afval dat in de omliggende gemeenten door ROVA wordt ingezameld; het project opwaarderen en injecteren van het biogas uit de GFT-vergister in het hogedrukleidingnet van de Gasunie; dit is nog niet eerder in Nederland uitgevoerd; de productie van bio-ethanol uit de tweede generatie biomassa in Hardenberg, met een nieuwe innovatieve technologie; het Warmtenet Hengelo, waarbij de provincie participeert in warmtelevering aan huishoudens en bedrijfsgebouwen; de Praktijkpilot groene kunstmest uit digestaat; Greenpower Salland in Heeten voert met ondersteuning van o.a. het ministerie van LNV een praktijkproef uit om bewerkt digestaat als kunstmestvervanger in te mogen zetten. 4.4 Convenant met BEON De uitvoeringsstrategie van het Energiepact behelst onder andere clustervorming bij kansrijke thema s zoals bio-energie. Binnen een cluster vindt vooral kennisuitwisseling plaats, met de intentie dat door samenwerking consortia ontstaan die vooral projecten gaan uitvoeren. De stichting Bio Energie Oost Nederland (BEON) is een dergelijke cluster waarmee de provincie in september 2008 een samenwerkingsverband is aangegaan. De samenwerking richt zich op het versneld ontwikkelen van bio-energieprojecten, zoals een pyrolysoliefabriek en een pilotplant voor bio-energietechnieken op demoschaal. Het aantal leden van BEON is inmiddels gegroeid tot 17 partijen en bestaat onder andere uit Overijsselse kenniscentra, afvalverwerkers, maak- en ontwikkelbedrijven, en adviesbureaus. Het BEON helpt ons onze doelstelling op het gebied van bio-energie te bereiken. 4.5 Netwerken en communicatie Dat duurzame energie uit biomassa een belangrijk thema is, blijkt eveneens op netwerkbijeenkomsten waaraan de provincie deelneemt of die wij organiseren. Voorbeelden hiervan zijn de Netwerkconferentie Energie in Overijssel medio 2008, waar onder andere presentaties en een workshop over dit thema werden gehouden. In maart 2009 is de landelijke Bioenergieconferentie van SenterNovem naar Zwolle gehaald. De provincie Overijssel participeert in diverse landelijke werkgroepen, zoals de projectgroep Biomassa en WKK en de werkgroep Groen Gas van het Energie transitieplatform. Via onze website worden geïnteresseerde op de hoogte gehouden over het Energiepact en over onze activiteiten op het gebied van bio-energie. 8 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

10 5 Plan van aanpak Dit plan is een uitwerking van het deelprogramma bio-energie (duurzame energie uit biomassa) binnen het Programmaplan van het Energiepact. De context van het plan van aanpak wordt in onderstaand figuur aangegeven: Programmaplan Energiepact Deelprogramma Bio-energie: - Plan van aanpak ; -.; Deelprogramma Bebouwde omgeving Bij dit plan is voor een praktische insteek gekozen. Gezien de knelpunten die de bouw van met name vergistingsinstallaties in de weg staan, zullen in ieder geval de volgende hulpmiddelen en sturingsinstrumenten opgesteld of onderzocht worden: 1. Kansenkaart bio-energie Overijssel 2. Ruimtelijke inpassing vergistinginstallaties 3. Extra financiële ondersteuning 4. Toolkit voor vergunningverlening 5. Lobby 6. Serviceteam 7. Stimuleringsloket Hierna volgt de nadere uitwerking van de sturingsinstrumenten, de planning en wat voor de realisatie daarvan nog nodig is. Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 9

11 5.1 Kansenkaart bio-energie Een van de gehonoreerde projecten binnen onze subsidieregeling duurzame energie en energiebesparing in 2008 (Tender) is het opstellen van een Warmtekaart voor Overijssel, d.w.z. dat voor heel Overijssel in kaart wordt gebracht op welke locaties (gebouwen, bedrijven) behoefte aan verscheidene vormen van warmte is. Op die manier kunnen o.a. bio-energie-installaties gekoppeld worden aan de meest gunstige locatie vanwege het gebruik van de restwarmte die bij de omzetting van biogas naar elektriciteit vrijkomt. De benutting van restwarmte is in de meeste gevallen belangrijk om een installatie rendabel en energie-efficiënt te maken. Maar om de kring te sluiten, is eveneens een inventarisatie nodig van de locaties waar biomassa beschikbaar is, namelijk bij veehouderijen (mest), in de landbouw (reststromen gewassen), reststromen uit de voedsel- en genotmiddelindustrie (zoals vetten en oliën), en slib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Door de locaties van warmtebehoefte met de locaties waar biomassa beschikbaar komt, te verbinden, kunnen de meest gunstige locaties voor bio-energie-installaties gevonden worden. Ook zullen op deze digitale kansenkaart mogelijke invoedpunten op het aardgasnet opgenomen worden. Die koppeling van deze informatie zal leiden tot nieuwe interessante en vooral rendabel te maken projecten. Resteert de vraag of een installatie vanwege het bestemmingsplan zich ook mag vestigen. Op deze kaart zullen ook de locaties aangegeven worden waar vergistinginstallaties zich volgens de huidige bestemmingsplannen mogen vestigen (zie paragraaf 5.2 Ruimtelijke inpassing vergistinginstallaties). De opdracht voor de Kansenkaart is op 21 januari 2009 aan het Bio Energiecluster Oost-Nederland (BEON) verstrekt. In begin augustus 2009 is de digitale Kansenkaart operationeel en kunnen geïnteresseerde deze kaart inzien op de site van de provincie en ook op de site van BEON. De Kansenkaart zal mede als input dienen voor de landelijke Warmtekaart die SenterNovem nu aan het opstellen is voor heel Nederland. 5.2 Ruimtelijke inpassing vergistinginstallaties Van enkele initiatieven is bekend dat zij sneuvelden omdat het bestemmingsplan de vestiging van een bio-energie-installatie in het buitengebied niet toelaat. Recente jurisprudentie op dat punt maakt duidelijk dat een mestvergistinginstallatie bij een agrarisch bedrijf niet vanzelfsprekend valt onder een agrarische activiteit. Veel gemeenten hebben geen bedrijventerreinen waar een grotere bio-energie-installatie zich op dit moment kan vestigen. Voorts is de ruimtelijke inpassing van een bio-energie-installatie mede afhankelijk van het karakter van het landschap, de gebiedskenmerken, de aanwezige infrastructuur (extra transport), en de grootte van de installatie. In de ontwerp-omgevingsvisie is onze visie op dat punt opgenomen, namelijk dat we het van provinciale belang vinden dat er voldoende vestigingslocaties beschikbaar komen voor drie verschillende type locaties: kleine vergisters - als nevenactiviteit - bij de agrarische bedrijven in het buitengebied, grootschalige vergisting op agrarische bouwlocaties, als het om mest van eigen bedrijf of lokale samenwerkingsverbanden gaat, omwille van schaalvergroting in de landbouw en daar waar het kan 3, en grote industriële vergisters die vooral voor energieproductie bestemd zijn, vestigen zich primair op bedrijventerreinen, op bijvoorbeeld (toekomstige) agroproductieparken, of dicht bij een afvalverwerker of zuiveringsinstallatie. Samen met de eenheid RWB en LNL zal een toelichting op onze visie opgesteld worden om onze ambitie wat betreft de ruimtelijke inpassing van bio-vergistingsinstallaties te concretiseren. Gemeenten zullen vervolgens actief benaderd en overtuigd moeten worden om mee te werken aan de vestiging van nieuwe bio-energie-installaties. We benutten daarbij structurele overleggen met gemeenten over de ruimtelijke agenda, en zetten in op prestatieafspraken met gemeenten en afspraken in het kader van gemeentelijke Structuurvisies. Resultaat moet zijn dat per gemeente afspraken gemaakt worden om in ruimtelijk beleid voorwaarden te scheppen voor initiatieven op kansrijke locaties. 3 Voor deze categorie is de Kwaliteitsimpuls groene omgeving inclusief kwaliteitsvoorwaarden op basis van Gebiedskenmerken van toepassing. 10 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

12 Om de daarbij gebleken belemmeringen in beeld te brengen en mogelijke oplossingen aan te reiken, willen we in het verlengde van de Kansenkaart een aparte opdracht hiertoe verstrekken. De ruimtelijke kwaliteit van inpassing van een vergistingsinstallatie is als thema voor het Atelier Overijssel voorgesteld. 5.3 Extra financiële ondersteuning Naast de landelijke Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE), waarin de basisbedragen voor zijn verhoogd voor betreffende categorieën biomassa, kan de provincie besluiten om een extra financiële impuls te geven voor bio-vergistingsinstallaties. Immers gaat de SDE van gemiddelde omstandigheden uit en kan een overheid besluiten op of naast deze exploitatiesubsidie aanvullende stimuleringsmaatregelen vast te stellen. Mogelijke opties zijn eenmalige investeringssubsidies per project, een revolving fund (renteloze lening die gedeeltelijk terugbetaald wordt uit de opbrengsten), of een renteloze lening. Bij een extra financiële ondersteuning moet rekening gehouden worden met de Europese staatssteunregeling. Ook is het denkbaar dat de provincie participeert in de infrastructuur voor warmtenetten en biogasnetten, in samenwerking met bijvoorbeeld netwerkbeheerder Enexis. Voorwaarde is uiteraard dat er kansrijke projectvoorstellen aan ten grondslag liggen. EMT zal samen met deskundigen van onder andere de eenheid LNL, de RABO-bank, het bedrijf HoSt en Stimuland, een onderzoek naar extra financiële ondersteuning doen en tot een voorstel aan GS voor besluitvorming komen. Het voorstel, al dan niet onderdeel van de Tender, zal waarschijnlijk getoetst moeten worden in Brussel op Staatssteun en mededingingsaspecten. 5.4 Toolkit voor vergunningverlening Om energiebesparing bij bedrijven te bevorderen, heeft EMT aan de hand van een steekproef gekeken, hoe we op dit moment in de milieuvergunningen van de provincie het energieaspect meenemen. Tevens is er een vergelijking gemaakt onder andere provincies. Samengevat volgt uit de steekproef en de vergelijking dat in de vergunningen van de provincie Overijssel in voldoende mate energievoorschriften worden opgenomen, echter wordt in de meeste beschikkingen erg summier ingegaan op energierelevante afwegingen die gemaakt zijn. EMT heeft daarom voorgesteld het recent vastgestelde IPO-energiekader te gebruiken. Het IPOenergiekader omvat een leidraad voor de energievraagstelling in het Wm-aanvraagformulier, een stroomschema voor het afwegingskader energie in de considerans (met tekstvoorstellen), en een uitgebreide voorzet voor standaardvoorschriften. Om te borgen dat het energievraagstuk bij vergunningverlening een volwaardige plaats krijgt, is het energievraagstuk in de tegenlees-checklist van EMTV opgenomen. Beide maatregelen zijn reeds voor 1 maart 2009 uitgevoerd. De steekproef is het vertrekpunt voor het deelprogramma Energiebesparing bij vergunningbedrijven binnen het Programmaplan van het Energiepact Overijssel. EMT heeft al eerder het voorstel gedaan om een wegwijzer, een digitale Toolkit, op te stellen om initiatiefnemers van bio-energie-installaties wegwijs te maken in het land van de benodigde vergunningen. Uit ervaringen blijkt dat de initiatiefnemer de vertaalslag van wet- en regelgeving naar de praktijk moeilijk kan maken. Vergunningprocedures hebben daarom vaak een lange doorlooptijd of worden zelfs stopgezet. Met deze Toolkit willen we initiatiefnemers inzicht verschaffen in het proces van vergunningverlening, de aspecten die daarbij komen kijken en de aandachtspunten waaraan de initiatiefnemer dient te denken, zoals welke vergunningen nodig zijn, wie het bevoegd gezag is, welke gegevens bij een aanvraag horen, en beknopte informatie over termijnen en procedurestappen bij vergunningverlening. Van de reeds aanwezige informatie bij andere provincies of landelijke werkgroepen, zal uiteraard gebruik worden gemaakt. Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 11

13 5.5 Lobby De SDE-regeling voor de categorie co-vergistingsinstallaties was in 2008 te laag om boeren te laten besluiten een vergister te gaan bouwen. In Overijssel hebben alle 11 initiatiefnemers hun ingediende SDE-aanvragen daarom weer ingetrokken. De nieuwe SDE-regeling voor is inmiddels gepubliceerd en is op 6 april 2009 opengesteld. Deze wordt door diverse partijen als toereikend beoordeeld om vele projecten ook in Overijssel van de grond te laten komen. Omdat dit actiepunt niet kon wachten, is EMT reeds in december gestart om samen met haar partners te lobbyen voor toereikende SDE-tarieven. Het signaal dat vorig jaar aan het ministerie van EZ is afgegeven, namelijk dat veel initiatieven hun subsidieaanvragen weer hebben ingetrokken vanwege de lage SDE-bijdragen, en de lobby voor een betere SDE-regeling, heeft zijn doel niet gemist. Maar de SDE blijft een aandachtspunt voor de lobby in Den Haag, want er staan nog diverse suggesties op de wensenlijst van onze partners, een is bijvoorbeeld een aparte categorie voor de opwekking en benutting van uitsluitend warmte uit biomassa, zonder de nu nog nodige transitie naar elektriciteit c.q. het invoeden van groen gas in het net. De provincie zal haar invloed benutten om te lobbyen voor toereikende subsidiemogelijkheden en uitbreiding naar meer toepassingsmogelijkheden van biomassa. Andere onderwerpen die met bio-energie te maken hebben is de opname van geschikte substraten voor de mestvergisting op de positieve lijst en het bevorderen dat de Europese Nitraatrichtlijn wordt aangepast zodat inde toekomst het bewerkte, vloeibare digestaat als groene kunstmest kan worden toegepast. Hiervoor moeten we in Brussel lobbyen. 5.6 Serviceteam Met de hulpmiddelen en instrumenten die we na uitvoering van het plan van aanpak hebben, zijn niet meteen alle drempels en knelpunten voor bio-energie-installaties weggenomen. Die zijn er nu in concrete gevallen, en ook in de nabije toekomst. Dat is niet verbazingwekkend, want de transitie van traditionele energiewinning tot duurzame opwekking van energie vindt in relatief korte tijd en soms met een ongekende impact plaats. Ook zijn onze huidige infrastructuur (aardgasnet) en de meeste bestemmingsplannen hierop onvoldoende toegesneden. Daarom is samenwerking van verschillende disciplines noodzakelijk. Knelpunten bij bio-energieprojecten willen we oplossen door een serviceteam te vormen, dat zich bezig zal houden met het wegwerken van obstakels voor een concreet kansrijk project. Het interne kernteam zullen medewerkers van RWB, LNL en EMT vormen, extern kunnen indien nodig de betreffende gemeente, het waterschap en de bio-energieconsulent gevraagd zijn, afhankelijk van het concrete vraagstuk. 5.7 Stimuleringsloket Op het gebied van het realiseren van biogasinstallaties heeft de provincie Overijssel duidelijk een achterstand gezien de ca. 50 installaties in Nederland. Daarentegen zijn de agrarische sector en aanverwante bedrijven sterk in de provincie vertegenwoordigd. Nu zoeken de initiatiefnemers nog allen individueel hun weg om een biogasinstallatie van de grond te krijgen. Dat kan efficiënter door de initiatieven met elkaar te verbinden en als aanjager te fungeren. Een stimuleringsloket voor de agrarische sector in Overijssel met als belangrijkste taak een aanjaagfunctie voor nieuwe biogasinitiatieven en bestaande installaties te ondersteunen, kan een belangrijke schakel zijn. Bij de Land- en tuinbouworganisatie Noord (LTO) komen veel vragen van ondernemers en aanverwante bedrijven op het gebied van vergisting binnen. Door LTO zal in samenwerking met onder andere onze bio-energieconsulent, een voorstel voor een stimuleringsloket worden uitgewerkt. Belangrijkste activiteiten van een dergelijk loket zijn de verspreiding van kennis en het promoten van biogasinitiatieven, een eerste technische toets op haalbaarheid van een initiatief, een digitale kennisnetwerk van vergistinginitiatieven, en de samenwerking tussen ketenpartijen te stimuleren. 12 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

14 6 Planning In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de activiteiten, deelresultaten en de planning daarvan. De opgenomen activiteiten zijn een vertrekpunt voor het uitvoeren van het plan. Actiepunt Activiteiten Resultaat/doel Periode 4 Betrokkenen Kansenkaart - opdracht verstrekt in januari 2009; - voortgang bewaken - tussenrapportage beoordelen, eventueel bijsturen; - resultaten terugkoppelen en bekendmaken en kaart op site zetten - digitale Kansenkaart op website van Overijssel Van januari tot augustus 2009 Trekker: BEON (met o.a. BTG en Stimuland) Ruimtelijke inpassing - Provinciaal belang borgen in definitieve Omgevingsvisie, - nadere toelichting in beleidslijn, - resultaat Kansenkaart analyseren en vervolgacties bepalen - gemeenten benaderen over uitvoering visie (als opdracht) - verkenning agroproductieparken Toelichting (o.i.d.) op onze visie, Beeld van kansen en knelpunten bij gemeenten; Begin tot eind 2009 Trekker: A.Pap met RWB LNL, EMT Gemeenten, externe partij Extra stimuleringsmaatregel -in gesprek gaan met partijen over extra stimuleringsmaatregel; - - kosten en effect van mogelijke maatregelen vergelijken; - voorstel ontwikkelen en juridisch laten toetsen Voorstel voor besluitvorming (opnemen in subsidieregeling?) Begin tot eind 2009, maatregel in werking vanaf 2010 Trekker A.Pap, met jurist EMT Toolkit - informatie vergaren bij andere provincies en landelijk; - actualiseren en toesnijden op doelgroepen - als digitaal instrument (laten) ombouwen Digitale Toolkit op site provincie Mei tot augustus 2009 Trekker: Energiepactmedewerker (vacature) 4 Sommige werkzaamheden zijn al eind 2008 gestart vanwege urgentie en doelstelling Programma duurzame energie en energiebesparing. Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 13

15 Lobby - knelpunten van bioenergie onder de aandacht brengen en bevorderen dat deze weggenomen worden - op agenda zetten van werkgroepen (IPO, BEON, partners); - gesprekken voeren met deskundigen - informatiewinning bij o.a. VROM, EZ, LNV, SN, Brussel; - verbetering van SDE, positieve lijst substraten, en mestwetgeving; - helderheid over omvang en urgentie probleem; -committent voor lobby Continu Trekker A.Pap samen met partijen als IPO, BEON, werkgroepen, Gelderland e.a. Serviceteam - intern team formeren uit EMT, LNL, RWB; extern met BEON en Stimuland; - gerelateerd aan concreet geval gemeente, waterschap of ander externe betrekken; Slagvaardig aanjaagteam Vanaf juni 2009 tot eind 2010 Trekker A.Pap, met EMT, RWB, LNL, e.a. betrokken externe partijen Stimuleringsloket - Uitwerken voorstel om stimuleringsloket op te zetten - opdracht verstrekken; - voortgang bewaken, terugkoppelen en bekendmaken Kennis en stimuleringsloket Overijssel Na zomer 2009 operationeel Trekker LTO, met Stimuland en CCS Monitoren en vervolgactie - monitoren gerealiseerde en geplande installaties; - afhankelijk van de uitvoering van de deelactiviteiten bekijken welke wijzigingen en vervolgacties nodig zijn Actueel overzicht vergistinginstalla ties Vervolgvoorstel Tot eind 2010 Trekker A.Pap, met BA 14 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties

16 Bijlage: Gerealiseerde en geplande vergistingsinstallaties en bio-energieprojecten 5 Naam gemeente Status CBS sector optie Vermeden CO2 emissie [ton CO2] totaal (29 projecten) Oude Lenferink (Fleringen) Tubbergen Operationeel Land en tuinbouw Mestvergisting 4690 Stortgaswinning 't Rikkerink (Hof van Twente ) Almelo Operationeel Energiebedrijven Stortgasvergisting Stortgaswinning Zenderen (Borne) Almelo Operationeel Energiebedrijven Stortgasvergisting Stortgaswinning Collendoorn (Hardenberg) Almelo Operationeel Energiebedrijven Stortgasvergisting 8750 Stortgas Almelo Almelo Operationeel Energiebedrijven Stortgasvergisting Stortgas Almelo-1 Almelo Operationeel Energiebedrijven Stortgasvergisting Scharlebelt Hellendoorn Operationeel Energiebedrijven Mestvergisting Mestvergisting (Tubbergen) Tubbergen Operationeel Energiebedrijven Mestvergisting Mussche (Hardenberg) Hardenberg Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Grefte (Hof van Twente) Hof van Twente Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Regeling (Steenwijkerland) Steenwijkerland Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Cordes (Steenwijkerland) Steenwijkerland Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Jansen (Olst Wijhe) Steenwijkerland Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Heide (Ommen) Ommen Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Lange (Ommen) Ommen Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Hulter (Hardenberg) Hardenberg Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Huisman (Dalfsen) Dalfsen Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Knol (Zwartwaterland) Zwartewaterland Gepland Energiebedrijven Mestvergisting Natuurgas Overijssel BV Zwolle Gepland Handel Diensten en Overheid GFT-vergisting Co-vergisting WKK Zuiderzeehaven Kampen Kampen Potentieel Handel Diensten en Overheid Mestvergisting Co-vergisting RWZI Hengelo Hengelo Operationeel Handel Diensten en Overheid Rioolwaterzuivering vergisting Greenpower Salland (Raalte) Raalte Operationeel Land en tuinbouw Mestvergisting Biogas int. Bergentheim Hardenberg In voorb. Land en tuinbouw Mestvergisting Biogas int. Dalfsen Dalfsen In voorb. Land en tuinbouw Mestvergisting Bieleveld Bio-energie b.v Anerveen Hardenberg Operationeel Land en tuinbouw Mestvergisting Biovergisting Zwolle BV Zwolle Gepland Industrie GFT-vergisting 0 Demo vergister Kleizen Tubbergen Potentieel Land en tuinbouw Mestvergisting 9960 Demo vergister Mts. Butink- Raamsteeboers Hellendoorn Potentieel Land en tuinbouw Mestvergisting proef vergisten gras Raedthuys Hellendoorn Potentieel Land en tuinbouw GFT-vergisting 0 5 Uit ons monitoringsprogramma Carmon d.d. 9 april 2009 Plan van aanpak Versnelling bio-energie-installaties 15