Werkplan RIVM Centrum Gezond Leven

Transcriptie

1 Werkplan 2017 RIVM Centrum Gezond Leven

2 Inhoudsopgave Over het RIVM Centrum Gezond Leven 4 Activiteiten Kwaliteit 6 Online communicatie 8 Monitoring 11 Gezonde Gemeente 12 Preventie in de (eerstelijns) zorg 14 Gezonde School 18 Gezonde Kinderopvang 20 Internationaal 23 Partneroverleggen 24 Adviesorganen 25 Medewerkers team Centrum Gezond Leven 26 De nieuwe omgevingswet biedt aanknopingspunten voor werken aan een gezonde leefomgeving. De Handreiking Gezonde Gemeente zet deze dit jaar op een rij en helpt professionals de kansen te vertalen naar lokaal gezondheidsbeleid en de wijkgerichte uitvoering daarvan. Vanuit het programma Preventie in het Zorgstelsel ( ) bracht het ministerie van VWS vorig jaar het Digitaal Loket onder op Loketgezondleven.nl. Dit loket dat gericht is op gemeenten en zorgverzekeraars biedt informatie, tips en een vraagbaakfunctie rond de samenwerking en financiering van preventie onder risicogroepen. In 2017 breiden we het Digitaal Loket verder uit met onder andere inspirerende regionale preventieactiviteiten. Verder faciliteren CGL en het Nederlands Huisartsen Genootschap vanuit Preventie in de Buurt twintig lokale (samen)werksessies. Daarin gaan professionals uit de huisartsenpraktijk en publieke gezondheid met hun collega s uit andere domeinen aan de slag om de samenwerking rond gezondheid en leefstijl in de wijk een impuls te geven en duurzaam te maken. Een van de kerntaken van CGL is inzicht bieden in de kwaliteit van leefstijlinterventies. Dat doen we met partners van het Samenwerkingsverband Effectieve Interventies. De erkenningscriteria van het erkenningstraject gelden tot Daarom evalueren we dit jaar met alle partners of we onze doelen bereiken. Intro RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) zet zich in voor samenhangende en effectieve lokale gezondheidsbevordering. Via Loketgezondleven.nl, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl kunnen professionals beschikken over actuele landelijke kennis en producten van CGL en partners. Ook in 2017 maakt CGL zich sterk voor de gezondheid van Nederland. Ons streven is een stap dichter bij de kernambitie van het RIVM te komen: twee gezonde levensjaren extra in In dit CGL-werkplan kunt u lezen welke activiteiten we dit jaar ondernemen. Graag geef ik u alvast een klein inkijkje. Dit jaar gaat het meerjarenplan Gezonde Kinderopvang ( ) van start. Een belangrijke focus ligt op de maandelijkse train-de-trainercursus die (staf)medewerkers opleidt tot coach Gezonde Kinderopvang. Zij maken vervolgens hun organisatie en collega s vertrouwd met planmatig en structureel werken aan een gezonde leefstijl van jonge kinderen. Dit jaar breiden we Gezondekinderopvang.nl ook uit met themapagina s voor de buitenschoolse opvang. De Interventiedatabase Gezond en Actief Leven is in 2017 drie jaar online. CGL en mede-eigenaar Kenniscentrum Sport kijken samen met het ministerie van VWS naar de toekomstbestendigheid van en ontwikkelingen rond deze gezamenlijke database. Hieruit volgt een toekomstvisie De visie en strategie van het centrum, die we vorig jaar actualiseerden, dragen we vanaf dit jaar uit. Onder andere in een visualisatie die helpt om de focus van de faciliterende rol van Centrum Gezond Leven in het veld te verduidelijken en te versterken. Benieuwd geworden? Leest u vooral verder en neem kennis van de activiteiten van CGL, waaraan we ook dit jaar samenwerken met veel landelijke en lokale partners. Voor een gezonder Nederland! Marian Sturkenboom Hoofd RIVM Centrum Gezond Leven Werkplan

3 Over het RIVM Centrum Gezond Leven Het RIVM Centrum Gezond Leven zet zich samen met partners in voor de publieke gezondheid. Doelmatige, samenhangende en effectieve lokale gezondheidsbevordering stellen we centraal. De vraag van professionals is daarbij ons vertrekpunt. Het centrum stimuleert het gebruik van de best passende leefstijlinterventies. Dat doen we door interventies overzichtelijk te presenteren en kennis te delen over de kwaliteit en samenhang. Verder bieden we professionals ondersteuning, gericht op versterking van lokale gezondheidsbevordering. Het uiteindelijke doel is gezondheidswinst bij burgers. Loketgezondleven.nl, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl zijn de online etalages van het Centrum Gezond Leven en partners. Het Centrum Gezond Leven werkt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en maakt deel uit van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Partners Het Centrum Gezond Leven werkt samen met onder andere GGD en, Regionale Onder - steu ningsstructuren (ROS), thuiszorgorganisaties, gezondheidsfondsen, onderwijsraden, sportserviceorganisaties, academische werkplaatsen, Jongeren Op Gezond Gewicht, Alles is Gezondheid, Beter Oud, kennisorganisaties jeugd, GGD GHOR Nederland, Nederlands Huisartsen Genootschap, Landelijke Huisartsen Vereniging, ZonMw, TNO, Vereniging Nederlandse Gemeenten en verschillende ministeries. Activiteiten 2017 Het Centrum Gezond Leven werkt in drie overkoepelende programma s: Kwaliteit: beoordeelt interventies op kwaliteit en samenhang. Online communicatie: maakt landelijke kennis en producten online beschikbaar voor lokale professionals die werken aan gezondheidsbevordering en preventie. Monitoring: brengt in kaart hoe professionals CGL-producten waarderen en gebruiken. Dwars hierop werkt het Centrum Gezond Leven met settingspecifieke programma s: Gezonde Gemeente: geeft handvatten voor gemeentelijk gezondheidsbeleid en helpt bij omgevingsgerichte gezondheidsbevordering. Preventie in de zorg: versterkt preventie in de (eerstelijns)zorg. Gezonde School: ondersteunt gezonde leefstijlactiviteiten in het onderwijs. Gezonde Kinderopvang: versterkt structurele aanpak gezondheidsbevordering bij jonge kinderen. Naast de werkzaamheden binnen de programma s adviseert het Centrum Gezond Leven het ministerie van VWS en in het verlengde daarvan ZonMw, waarbij het CGL ook internationale contacten onderhoudt. Hierna volgen de belangrijkste activiteiten en resultaten en de planning per programma. Uitgebreidere informatie over de programma s vindt u op Loketgezondleven.nl/Over-ons. Landelijke thema-instituten Met de landelijke thema-instituten Kenniscentrum Sport, Pharos, Rutgers, Soa Aids Nederland, Trimbos-instituut, VeiligheidNL en Voedingscentrum werken we nauw samen bij het realiseren van de doelen van het centrum. Thema-instituten doen dit onder meer vanuit hun reguliere instellingssubsidie die zij ontvangen van het ministerie van VWS. Beleidscontext Het ministerie van VWS wil in Nederland het samenhangend gebruik van effectieve leefstijl interventies bevorderen. Daartoe maakt het Centrum Gezond Leven deel uit van de ondersteuningsstructuur publieke gezondheidszorg. 4 Werkplan 2017 Werkplan

4 Kwaliteit Het erkenningstraject van het RIVM Centrum Gezond Leven en partners biedt professionals (beleid, onderzoek en praktijk) inzicht in de kwaliteit, effectiviteit en uitvoerbaarheid van leefstijlinterventies. Ook promoten we het gebruik van erkende interventies. Zo kan het veld goed geïnformeerd kiezen welke effectieve interventie het beste past in de eigen lokale praktijk. De erkenningscriteria gelden tot Daarom evalueert CGL met alle partners van het Samenwerkingsverband Effectieve Interventies 1 (SEI) dit jaar het erkenningstraject. Belangrijkste vraag daarbij is of we onze doelen bereiken: geven we inzicht in de kwaliteit, zorgen we voor een kwaliteitsimpuls en geven we inzicht in de werkzame elementen van interventies? Voor deze evaluatie gebruiken we vooral kwalitatieve onderzoeksmethoden. Denk aan focusgroepen, interviews met (aanstaande) gebruikers van de database, de commissieleden en stakeholders van het erkenningstraject. De duiding van de resultaten doen we in expertbijeenkomsten. CGL en convenantpartners maken in 2017 opnieuw een E-zine en dit jaar is het thema integrale aanpak in de wijk. Gezamenlijk bieden de verschillende databanken bouwstenen om integraal te werken aan een gezonde leefstijl van bewoners. Het magazine richt zich op gemeenten, met name wethouders en hoofden van de verschillende beleidsterreinen. Daarnaast organiseren CGL en de SEI-partners, samen met Binnenlands Bestuur voor dezelfde doelgroep een bijeenkomst rond de integrale aanpak. Dan presenteren we ook het nieuwe online magazine. Dit jaar breiden we samen met de thema-instituten de informatie over werkzame elementen op Loketgezondleven.nl verder uit. Dat doen we met nieuwe thema s zoals arbeidsveiligheid (VeiligheidNL), sportdeelname door jongeren (Kenniscentrum Sport) en hoe pas je interventies aan zodat je de doelgroepen laaggeletterden en lage SES goed bereikt (Pharos). Ook polsen we het veld of de informatie over werkzame elementen op onze site aansluit bij hun behoefte, bruikbaar is in de praktijk en wat hun wensen zijn. Bij de beoordeling van leefstijlinterventies ligt de focus op hererkenning en de beoordeling van oudereninterventies. Een erkenning geldt voor vijf jaar (drie jaar voor Goed beschreven). CGL communiceert met zorg met eigenaren van erkende interventies die zeven jaar (vier jaar) in de interventiedatabase staan. Wanneer zij geen plannen hebben om de interventie in te dienen bij het erkenningstraject, vervalt vanaf dit jaar de erkenning. Vanuit een extra opdracht verzamelt CGL oudereninterventies gericht op preventie van alcoholgebruik, roken en ondervoeding, en op de lage ses doelgroep. Kansrijke interventies ondersteunen we bij het indienen voor het erkenningstraject. Nieuw is dat ambassadeurs het gebruik van erkende interventies in de regio gaan stimuleren. Samen met deze ambassadeurs, die het erkenningstraject kennen en erkende interventies een warm hart toedragen, werkt CGL eerst uit hoe we het ambassadeurschap concreet vormgeven. Daarbij gaan we ook na hoe we deze strategie CGL-breed kunnen inzetten. Met ZonMw ontwikkelen we activiteiten die zorgen dat de praktijk meer erkende interventies gaat gebruiken. Interventie-eigenaren stimuleren, adviseren en ondersteunen bij interventies indienen voor (her)erkenning (doorlopend); beoordeling van interventies organiseren, inclusief workshop. Ondersteunen deelcommissie Jeugd (gezondheidsbevordering en JGZ) en Volwassenen van Erkenningscommissie Interventies (doorlopend). Beoordeling van interventies door praktijkprofessionals organiseren voor niveau Goed beschreven (doorlopend). Bijeenkomsten Samenwerkingsverband Effectieve Interventies rond evaluatie erkenningstraject (februari-december), ontwikkelen en verspreiden E-zine (juni) en stimuleren gebruik erkende interventies (najaar). (Partner)overleggen met thema-instituten over werkzame elementen (april, juni, augustus, oktober en november). Factsheets werkzame elementen nieuwe thema s online beschikbaar (najaar). Toetsen of informatie over werkzame elementen voldoet aan kennisbehoefte professionals (oktober). Pilot ambassadeursstrategie ontwikkelen (zomer) en uitvoering afgerond (december). Meer kwaliteit met minder werk voor professionals Coördinator: Djoeke van Dale 1 Kenniscentrum Sport, Movisie, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Nederlands Jeugdinstituut, RIVM, Trimbos-instituut en Vilans. 6 Werkplan 2017 Werkplan

5 Online communicatie RIVM Centrum Gezond Leven brengt samenhang in kennis over het bevorderen van een gezonde leefstijl en maakt deze digitaal beschikbaar. Dat doen we via de eigen websites Loketgezondleven.nl, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl, nieuwsbrieven en sociale media. De informatie komt van een groot aantal partners en is bestemd voor gezondheidsbevorderaars, beleidsmedewerkers en andere professionals die werk maken van gezonde leefstijl van burgers (zie ook Gezonde School en Gezonde Kinderopvang). Om relevant te blijven en aan te sluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en trends ontwikkelt CGL in 2017 een nieuwe CGL-brede communicatiestrategie. Deze strategie sluit aan bij de in 2016 herijkte visie en strategie van het centrum. In de communicatiestrategie beschrijven we zowel online als offline activiteiten en hoe deze elkaar versterken. Loketgezondleven.nl is voor lokale professionals de vindplek van actuele informatie over gezondheidsbevordering, zoals effectieve leefstijlinterventies. Om het zoeken en vinden van interventies makkelijker te maken, ontwikkelen we een nieuwe zoekpagina die aansluit bij gebruikerswensen. De Interventiedatabase Gezond en Actief Leven is in 2017 drie jaar online. Daarom kijken CGL en mede-eigenaar Kenniscentrum Sport samen met de opdrachtgever het ministerie van VWS naar de toekomstbestendigheid van en ontwikkelingen rond deze gezamenlijke database. Hieruit volgt een toekomstvisie Daarnaast voegen we meer praktische instrumenten toe aan de database die gebruikers ondersteunen bij oordeels- en besluitvorming. In 2017 werkt de werkgroep Online communicatiestrategie van CGL en thema-instituten verder aan het gezamenlijk online beschikbaar stellen van producten en materialen. Dit doet zij concreet voor een aantal kansrijke doelgroepen op voor hen logische vindplaatsen. Daarmee zorgen we voor samenhangende (online) communicatie over gezondheidsbevordering en preventie naar (lokale) professionals. Partneroverleg Samenwerkingsverband Effectieve Interventies over Interventiedatabase (voorjaar). Toekomstvisie Interventiedatabase Gezond en Actief Leven (najaar). Oplevering CGL-brede communicatiestrategie (juli). Actualiseren en uitbreiden van informatie op Loketgezondleven.nl, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl (doorlopend). Bijeenkomsten werkgroep Online communicatiestrategie (januari, maart, mei, september, november). Interventie-eigenaren ondersteunen bij actualisatie van interventies in Interventiedatabase (doorlopend). Vernieuwde pagina leefstijlinterventies zoeken en vinden (voorlopige planning najaar). Online nieuwsbrief voor professionals met actuele informatie van CGL en partners (maandelijks). Beschikbare kennis en materialen van Loketgezondleven.nl, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl delen via sociale media (doorlopend). Zorgen dat professionals relevante informatie, goede voorbeelden en handige tools steeds makkelijker kunnen vinden Coördinator: Bianca Wijers Ook kijken we hoe we structureler en makkelijker de kennis en ervaringen van de gebruikers en doelgroepen van Loketgezondleven.nl kunnen gebruiken. Dit om te zorgen dat de site en functionaliteiten blijven aansluiten bij de praktijk van gezondheidsbevorderaars. Daarnaast voeren we onze jaarlijkse activiteiten uit. Denk aan het actueel houden van de sites en van de interventies in de Interventiedatabase Gezond en Actief Leven. Ook dit jaar breiden we de site uit met informatie over twee actuele vraagstukken. 8 Werkplan 2017 Werkplan

6 Monitoring Het RIVM Centrum Gezond Leven monitort en evalueert hoe professionals CGL-producten gebruiken en waarderen. De resultaten benutten we voor kwaliteitsverbetering en om te zorgen dat onze inzet blijft aansluiten bij de behoeften van de lokale praktijk. Dit jaar gaan we voor het eerst aan de slag met het meerjarenplan Evaluaties dat we in 2016 opstelden. Allereerst dragen we bij aan de evaluatie van het Erkenningstraject. Dat doen we met input over opzet, uitvoering en analyse van dit evaluatieonderzoek (zie verder programma Kwaliteit). Verder adviseren we over de vraagstelling en uitvoering van de geplande tussenevaluatie van het Digitaal Loket van het programma Preventie in het Zorgstelsel. Tot slot voeren we enkele focusgroepgesprekken met gebruikers van onze websites, om bezoekcijfers te duiden en gebruikers te polsen over hoe zij de CGL-websites waarderen. De monitor van het Erkenningstraject, Loketgezondleven.nl, Handreiking Gezonde Gemeente en Gezondeschool.nl die we jaarlijks uitvoeren, geeft inzicht in het bezoek en gebruik van deze online CGL-producten. Nieuw dit jaar is de monitor voor Gezondekinderopvang.nl. Eventuele wijzigingen in bezoekcijfers van de sites en in het traject van indienen en erkennen van interventies, kunnen aanleiding zijn voor verbeteracties. Om trends te signaleren, registreert het CGL activiteiten van professionals rond gezondheidsbevordering op Twitter en LinkedIn. Twee à drie focusgroepen met gebruikers CGL-sites (najaar). Factsheets met monitorresultaten Erkenningstraject, Loketgezondleven.nl, Handreiking Gezonde Gemeente, Gezondeschool.nl en Gezondekinderopvang.nl (december). Tellen om preventie nog meer te laten tellen! Coördinator: Loes Lanting 10 Werkplan 2017 Werkplan

7 Gezonde Gemeente Met de Handreiking Gezonde Gemeente bieden RIVM Centrum Gezond Leven en partners aan gemeenten en professionals handvatten om gemeentelijk gezondheidsbeleid op te stellen en (wijkgerichte) gezondheidsbevordering uit te voeren. In 2017 is een van de speerpunten een vervolg te geven aan het overzichtelijker en gebruiksvriendelijker presenteren van de Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl. Dat doen we door actuele en verdiepende informatie duidelijker te onderscheiden. En door meer gebruik te maken van visualisaties zoals infographics. Daarnaast ligt de focus op het vergroten van de bekendheid en het gebruik van de handreiking onder gemeentelijke beleidsmedewerkers van verschillende beleidsterreinen. Hoe we dat doen bepalen we mede op grond van de resultaten uit het gebruikersonderzoek dat het CGL in 2016 hield bij gemeenteambtenaren. Dit jaar besteden we veel aandacht aan welke aanknopingspunten de nieuwe omgevingswet biedt voor werken aan een gezonde leefomgeving. En hoe professionals die kunnen vertalen naar lokaal gezondheidsbeleid en de wijkgerichte uitvoering daarvan. Samen met de thema-instituten houdt het CGL de handreiking up-to-date, waarbij de themainstituten de inhoudelijke actualisatie verzorgen van de themadelen (overgewicht, sport en bewegen, alcohol, drugs, roken, depressie, seksuele gezondheid en valpreventie). Voor de generieke onderdelen legt het CGL dit jaar de nadruk op actuele thema s zoals samenwerken in de wijk, integrale aanpak en vluchtelingen. Update generieke onderwerpen online beschikbaar: leefomgeving en verbinden preventie, zorg en welzijn (voorjaar), integraal beleid (najaar). Overzichtelijke en gebruikersvriendelijke presentatie van de handreiking (najaar). Plan voor vergroten bekendheid handreiking bij gemeenten opstellen, afstemmen en uitvoeren (planning volgt). Bijeenkomsten gebruikerspanel, waarvan één samen met thema-instituten (voorjaar). Actuele Handreiking Gezonde Gemeente (inclusief themadelen) online op Loketgezondleven.nl (december). Handreiking Gezonde Gemeente: ook voor gemeentelijke beleidsmedewerkers the-place-to-be Coördinatoren: Daniëlle de Jongh en Monique Leijen Om aan te sluiten bij de actualiteit en behoeften uit het veld onderhouden we nauw contact met professionals in de praktijk. Bijvoorbeeld via werkbezoeken en het gebruikerspanel van de handreiking. Daarnaast werken we nauw samen met partners zoals Jongeren Op Gezond Gewicht, Gezond in, GGD GHOR Nederland, Movisie en Actiz. 12 Werkplan 2017 Werkplan

8 Preventie in de (eerstelijns) zorg Preventie in het Zorgstelsel Het Digitaal Loket op Loketgezondleven.nl biedt gemeenten en zorgverzekeraars informatie, tips en een vraagbaakfunctie rond de samenwerking en financiering van preventie onder risicogroepen. Het loket dat sinds november 2016 online is, maakt onderdeel uit van het programma Preventie in het Zorgstelsel ( ) van het ministerie van VWS. RIVM Centrum Gezond Leven werkt rondom het Digitaal Loket nauw samen met het ministerie. Het Digitaal Loket biedt informatie over het wettelijk kader, de subsidieregeling Preventiecoalities van VWS, handvatten voor samenwerking en informatie over het programma Preventie in het Zorgstelsel. Dit jaar breiden we de informatie op het loket verder uit. Onder andere met inspirerende voorbeelden uit de regio. RIVM monitort de regionale preventieactiviteiten gedurende het programma. De resultaten en ervaringen, onder andere met de subsidieregeling Preventiecoalities, delen we via het Digitaal Loket. Daarnaast gaan we veelgestelde vragen en antwoorden online delen. Bijvoorbeeld over subsidieregelingen, samenwerken en financiering. Nieuw is ook een overzichtspagina met informatie over financieringsbronnen en subsidiemogelijkheden voor de uitvoering en het proces van preventieactiviteiten. Er bestaan vooroordelen die samenwerken aan preventie door gemeenten en zorgverzekeraars kunnen belemmeren. Via tips aan elkaar, laten we online zien hoe beide partijen het gemeenschappelijk belang voorop kunnen zetten. Uitbreiden online informatie met voorbeelden, vragen en antwoorden (voorjaar). Actualisatie van bestaande informatie, zoals nieuwe resultaten uit de monitor Preventie in het Zorgstelsel (doorlopend). Infographic Preventie in het Zorgstelsel (voorjaar). Twee bijeenkomsten (voor- en najaar) en digitale consultatie gebruikerspool over bruikbaarheid Digitaal Loket (doorlopend). Digitaal Loket biedt gemeenten en zorgverzekeraars informatie en concrete handvatten voor gezamenlijke preventie-activiteiten Coördinator: Heleen Hamberg De informatie op het Digitaal Loket gaan we toegankelijker maken voor gebruikers. Dat doen we door meer beeld te gebruiken, onder andere met een infographic over wat Preventie in het Zorgstelsel gemeenten en zorgverzekeraars te bieden heeft. Ook zorgen we dat het Digitaal Loket goed vindbaar is, onder andere via nieuwsbrieven en directe links vanaf websites die de doelgroep gebruiken. 14 Werkplan 2017 Werkplan

9 Preventie in de (eerstelijns) zorg Preventie in de Buurt In Preventie in de Buurt ( ) versterken RIVM Centrum Gezond Leven en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en partners samenwerken aan preventie in de wijk met en vanuit de huisartsenpraktijk. De focus ligt op het ondersteunen van professionals uit de publieke gezondheid en de huisartsenpraktijk bij hun rol in de samenwerking met collega s uit andere domeinen. Allereerst zorgen we dat professionals uit de huisartsenpraktijk en publieke gezondheid beschikken over kennis, voorbeelden en materialen om bij te dragen aan wijkgerichte preventie. We delen samenwerkingsvoorbeelden en praktische tools die de praktijk kan gebruiken bij samenwerken. Om opgedane kennis en overdraagbare materialen uit het project te borgen, ontwikkelen we een praktijkhandleiding voor de huisartsenpraktijk en krijgen kennis en materialen een plek in de Handreiking Gezonde Gemeente. Verder faciliteert Preventie in de Buurt twintig lokale (samen)werksessies waarin professionals uit verschillende domeinen aan de slag gaan met gezondheid en leefstijl in de wijk en hun activiteiten borgen in bestaande plannen en overlegstructuren. Voor de werksessie is een geaccrediteerd format beschikbaar. Dat maken we samen met de GGD, ROS, gemeente en/of zorggroep lokaal op maat. Zij weten wat er lokaal speelt en kunnen een belangrijke rol spelen bij het vervolg. Inspirerende praktijkvoorbeelden online delen via Nhg.org en Loketgezondleven.nl (maart). Publicatie materialenpagina voor (samen)werken aan wijkgerichte preventie (maart). Artikel over preventie in de huisartsenpraktijk in Huisarts en Wetenschap (maart). Ondersteunen en voorbereiden lokale werksessies (doorlopend). Communicatie over actualiteiten en opbrengsten uit het project via gangbare online en offline kanalen (doorlopend). Drie bijeenkomsten gebruikersgroep (januari, voorjaar, najaar) en digitaal raadplegen over concrete producten (doorlopend). Drie bijeenkomsten klankbordgroep (januari, voorjaar, najaar). Samenwerken aan preventie eenvoudiger en vanzelfsprekender maken Coördinator: Monique Leijen Ook borgen we de opgedane kennis en vaardigheden voor populatiegerichte preventie en samenwerken in de wijk in de opleidingen van huisartsen en praktijkondersteuners. Zo bereiden we een geaccrediteerde e-learning (PIN: Persoonlijke Individuele Nascholing) voor. En via Pim Assendelft, hoogleraar huisartsengeneeskunde Radboudumc, verkennen we hoe de opbrengsten uit Preventie in de Buurt een plek kunnen krijgen in het curriculum van de huisartsenopleiding. Preventie in de Buurt werkt met een klankbordgroep met landelijke organisaties om lopende programma s met elkaar te verbinden. En met een gebruikersgroep van professionals die werken bij onder andere een GGD, ROS, gemeente, huisartsenpraktijk of sociaal wijkteam. 16 Werkplan 2017 Werkplan

10 Gezonde School Samen met partners versterkt RIVM Centrum Gezond Leven gezondheidsbevordering in het primair en voorgezet onderwijs (po en vo) en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Dat doen we met kennis, materialen en ondersteuning voor onderwijsprofessionals (via Gezondeschool.nl) en voor professionals gezondheidsbevordering (via Loketgezondleven.nl). De Gezonde School-aanpak biedt deze professionals houvast bij de planmatige en integrale inbedding van gezondheidsbevordering in het onderwijs is het eerste jaar van het meerjarenplan Gezonde School ( ) 2. Dit plan bestaat uit meerdere deelprojecten. De coördinatie is in handen van de onderwijsraden, GGD GHOR Nederland en het CGL. Het deelproject Digitale ondersteuning, waarvoor de coördinatie is belegd bij CGL, zorgt ervoor dat scholen zelfstandig met de Gezonde School-aanpak kunnen werken aan gezondheidsbevordering. Hiervoor wordt Gezondeschool.nl doorontwikkeld, zodat scholen toegang hebben tot een samenhangend informatieaanbod met instrumenten en voorbeelddocumenten. Hierbij worden aanbevelingen uit het gebruikersonderzoek uit 2016 meegenomen. Scholen in wijken met een lagere sociaaleconomische status en het speciaal onderwijs krijgen bijzondere aandacht. CGL werkt ook mee aan activiteiten in het deelproject Communicatie, die ervoor zorgen dat alle scholen en externe stakeholders bekend zijn met de Gezonde School-aanpak, het ondersteuningsaanbod en het vignet Gezonde School. Scholen kunnen een vignet Gezonde School aanvragen. Een school met een vignet laat zien dat zij voldoet aan de kwaliteitscriteria. CGL draagt in het deelproject Vignet Gezonde School bij aan de onderbouwing van de themavragenlijsten en het uniformeren van de vignet-vragenlijsten. Uit een verkenning van CGL in 2016 blijkt dat scholen gebaat zijn bij een schoolgezondheidsprofiel dat bijdraagt aan meer gerichtere gezondheidsactiviteiten. Dit jaar ontwikkelen we een handleiding die scholen helpt om een profiel op te stellen. Op basis daarvan kan de school vervolgens kiezen met welke gezondheidsthema s ze aan de slag willen gaan. De Gezonde School-aanpak houden we actueel op basis van recente wetenschappelijke inzichten over wat werkt, en projecten en nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs- en gezondheidsdomein. Denk hierbij aan het meerjarenplan depressiepreventie voor jongeren. Daartoe stemmen we af met de thema-instituten en initiatieven op landelijk en lokaal niveau, zoals Jongeren Op Gezond Gewicht, Alles is Gezondheid, Jong Leren Eten en Sport en Bewegen in de buurt. Samen met de partners van Gezonde Kinderopvang werken we aan versteviging van de doorgaande lijn rondom gezonde leefstijl voor 0-12 jarigen. In het deelproject Deskundigheidsbevordering draagt CGL bij aan ondersteuning van Gezonde School-coördinatoren in het onderwijs en Gezonde School-adviseurs van GGD-en. Dat doen we met scholing, regionale bijeenkomsten en informatie en tools op Gezondeschool.nl, die we samen met thema-instituten gaan ontwikkelen en uitvoeren. We ondersteunen scholen bij het maken van een goed onderbouwde keus voor erkende Gezonde School-interventies. Dit jaar benaderen we interventie-eigenaren om hun interventie, op basis van de werkwijze uit de pilot van 2016, zodanig te beschrijven dat zij scholen inzicht geven in hoeverre de interventie samenhangt met het Leerplankader Sport, Bewegen en Gezonde Leefstijl. Dat helpt scholen toe te werken naar een doorlopende leerlijn op deze thema s. Daarnaast verkennen we de wensen en mogelijkheden voor aansluiting van de website van het Leerplankader en Gezondeschool.nl. Het RIVM monitort en evalueert het programma Gezonde School. Dit biedt inzicht in de voortgang en de kwaliteit van het programma. Nieuwe informatie, instrumenten en voorbeelddocumenten voor scholen ontsluiten op Gezondeschool.nl (doorlopend). Wetenschappelijke inzichten verwerken in de Gezonde School-aanpak (december). Actualiseren en aanvullen van Gezondeschool.nl en Loketgezondleven.nl op basis van gebruikersonderzoek onder scholen en gezondheidsprofessionals (juni). Deskundigheidsbevordering realiseren, samen met partners, voor Gezonde Schooladviseurs (mei/juni) en schoolcoördinatoren (vanaf september). Erkende Gezonde School-interventies koppelen aan leerplankader (september). Ontwikkelen en opleveren van digitaal kompas voor realisatie van meer schoolgezondheidsprofielen en handleiding om schoolgezondheidsprofielen in te zetten voor Gezonde School-aanpak (september). Monitoren en evalueren van programma Gezonde School (doorlopend). Duurzaam werken aan gezonde leefstijl van leerlingen en studenten nog makkelijker maken voor scholen 2 Gezonde School is een programma van de PO-Raad, VO-raad en MBO Raad, RIVM Centrum Gezond Leven en GGD GHOR Nederland. Het programma Gezonde School wordt ondersteund door de ministeries van VWS, OCW, EZ en SZW en werkt nauw samen met landelijke thema-instituten en gezondheids- en onderwijsorganisaties. Coördinator: Judith de Meij 18 Werkplan 2017 Werkplan

11 Gezonde Kinderopvang RIVM Centrum Gezond Leven en partners zorgen samen dat de kinderopvang beschikt over kennis, materialen en vaardigheden om structureel te werken aan gezonde leefstijl van jonge kinderen. Het samenwerkingsverband Gezonde Kinderopvang ontwikkelde met het veld een aanpak die in lijn is met de Gezonde School-aanpak. De scholing Een Gezonde Start maakt medewerkers vertrouwd met werken aan Gezonde Kinderopvang. De aanpak en scholing zijn te vinden via Gezondekinderopvang.nl. In dit eerste jaar van het meerjarenplan Gezonde Kinderopvang ( ) ligt een belangrijke focus op de maandelijkse train-de-trainercursus Een Gezonde Start. Deze leidt een (staf)medewerker op tot coach Gezonde Kinderopvang, die vervolgens fungeert als aanspreekpunt rond gezonde leefstijl. Deze coach geeft de scholing vervolgens aan de eigen collega s. Na het pilotjaar 2016 ontwikkelen we de cursus dit jaar verder door, zodat structureel en planmatig werken aan gezonde leefstijl nog meer verweven is in de modules van de training. Om de inhoud van de aanpak en scholing verder op elkaar te laten aansluiten ontwikkelden we samen met partners eind 2016 themapagina s voor de buitenschoolse opvang die we dit jaar publiceren op Gezondekinderopvang.nl. Om de bekendheid van de aanpak en de scholing te vergroten bij organisaties en hen te enthousiasmeren voor structureel werken aan Gezonde Kinderopvang zetten we dit jaar nadrukkelijk in op communicatie. Daarbij benutten we mooie ervaringsverhalen uit de praktijk en delen we de online informatie, tips en tools voor werken aan gezonde leefstijl op Gezondekinderopvang.nl. Een belangrijk communicatiemoment is als de site uitgebreid is met informatie voor de buitenschoolse opvang. In de communicatie maken we gebruik van voor de branche geëigende vakbladen, congressen en overige online en offline kanalen. Train-de-trainercursussen Een Gezonde Start (maandelijks). Aandacht voor structureel werken aan gezonde leefstijl in vakbladen, op congressen etc. (doorlopend). Themapagina s buitenschoolse opvang online op Gezondekinderopvang.nl (voorjaar). Samenwerkingsverband Gezonde Kinderopvang formaliseren (planning volgt). Voorbereiding integratie scholing Een Gezonde Start in curriculum ROC-opleiding pedagogisch medewerkers (planning volgt). Doorgaande lijn gezonde leefstijl primair onderwijs verstevigen (0-12 jaar) (planning volgt). Actuele website Gezondekinderopvang.nl met drie nieuwe ervaringsverhalen (december). Logisch aansluiten bij de dagelijkse praktijk in de opvang maakt werken aan leefstijl kansrijk Coördinator: Margien van Rooij Een belangrijke lijn is dat de kennis en vaardigheden om in de kinderopvang te werken aan gezonde leefstijl geborgd is in de opleiding van pedagogisch medewerkers. Dit jaar verkennen we samen met ROC s de mogelijkheden om Een Gezonde Start te borgen in de opleiding van toekomstige pedagogisch medewerkers van de kinderopvang. Dit jaar ligt ook een accent op het verstevigen van de doorgaande lijn van werken aan gezonde leefstijl voor 0-12 jarigen. Dat doen we samen met Gezonde School-partners en laten we zien in online en offline uitingen. Gezonde Kinderopvang is een samenwerkingsverband van landelijke kennisinstituten en brancheorganisaties, waarbij de coördinatie is belegd bij RIVM Centrum Gezond Leven en het Voedingscentrum. Dit jaar gaan we met betrokken partners het samenwerkingsverband verder formaliseren. Daarbij is onze ambitie dat we onder de noemer Gezonde Kinderopvang samen de opvang ondersteunen bij het structureel en planmatig werken aan gezonde leefstijl binnen de kinderopvang. 20 Werkplan 2017 Werkplan

12 Internationaal RIVM Centrum Gezond Leven deelt inspirerende kennis uit het buitenland met partners en professionals in eigen land. Daarvoor benutten we de internationale netwerken waarin we participeren en waar nodig leggen we nieuwe relaties. CGL deelt de kennis die we opdoen via (inter)nationale netwerken en contacten met partners en professionals. Dit doen we via partneroverleggen en online via Loketgezondleven.nl en sociale media. Verder benut CGL internationale bijeenkomsten en netwerken om ervaringen uit eigen land voor het voetlicht te brengen, zoals in de Joint Action on Chronic Diseases and Healthy Ageing (JA CHRODIS). Het RIVM continueert via CGL zijn lidmaatschap van EuroHealthNet en participeert in dit netwerk in activiteiten zoals studyvisits. Verder zet CGL de samenwerking voort rond Gezonde School in het Schools for Health in Europe-netwerk (SHE). Ook adviseren we VWS bij hun deelname aan de Europese Steering Committee on Promotion and Prevention. Het RIVM continueert de deelname aan de Joint Action CHRODIS Plus. CGL zal namens Nederland een bijdrage leveren aan het onderdeel over Health Promotion. We richten ons vooral op goede voorbeelden verzamelen rond samenwerking/integratie van preventie en zorg voor chronisch zieken. CGL verzorgt de coördinatie van deze deeltaak. Netwerkvergaderingen EuroHealthNet (juni) en Schools for Health in Europe (oktober). Opstart JA CHRODIS Plus (april-juni). Advies aan VWS bij deelname aan Steering Committee on Promotion and Prevention (op aanvraag). Partneroverleg Internationaal (september). Bijeenkomst JA CHRODIS Plus (oktober). Geactualiseerde internationale voorbeelden (september). Publiceren internationale voorbeelden op Loketgezondleven.nl (november). Verslag bijdrage internationale netwerken en Joint Action (december). Onze uitdaging: de beste en meest inspirerende buitenlandse programma s, instrumenten en methodes delen Coördinator: Djoeke van Dale 22 Werkplan 2017 Werkplan

13 Partneroverleggen RIVM Centrum Gezond Leven organiseert regelmatig partneroverleggen. Daarin delen samenwerkingspartners hun kennis en ervaring, brengen we verbinding aan en stemmen we de ondersteuning af met professionals die werken aan de gezonde leefstijl van burgers. Het voor en door professionals van het Centrum Gezond Leven krijgt vorm in deze overleggen met een breed samengestelde groep van lokale, regionale en landelijke professionals. Telkens staat een specifiek product of onderwerp centraal. De ontmoetingen die bij het schrijven van dit werkplan bekend zijn, staan in de activiteitenbeschrijving van de programma s. Actuele overleggen en ontmoetingen staan op de Bijeenkomstenkalender Gezond Leven op Loketgezondleven.nl. Adviesorganen Met de CGL-adviesstructuur borgt het RIVM Centrum Gezond Leven de inbreng van en aansluiting met relevante ontwikkelingen in het veld en werkt het centrum aan processen en producten die relevant zijn voor de publieke gezondheid. In de adviesgroepen zijn alle samenwerkingspartners vertegenwoordigd. De CGL-adviesstructuur kent twee adviesgroepen met ieder een eigen doel. De CGL-adviesraad adviseert over strategische beleidszaken, veelal vanuit een bestuurlijk perspectief. De CGL-klankbordgroep geeft algemeen advies over inhoudelijke onderwerpen, veelal vanuit een managementperspectief. Advies over inhoud, proces en resultaten van het erkenningstraject van CGL en partners ontvangen we via expert- en gebruikersbijeenkomsten. De deelnemers komen uit verschillende sectoren van de samenwerkingspartners. Adviseren VWS Het RIVM Centrum Gezond Leven adviseert het ministerie van VWS over versterking, samenhang en efficiënte inzet van door het ministerie gefinancierde instituten en samenwerkingsverbanden die zich richten op lokale gezondheidsbevordering en preventie. Zo adviseren we het ministerie over de jaarplannen van de thema-instituten, rond gewenste sturing gericht op meer samenhang. Dat doen we door zowel mondelinge als schriftelijke adviezen te geven onder andere tijdens gesprekken met de CGL-accounthouder en de accounthouders van de thema-instituten en samenwerkingsverbanden. Het centrum participeert in commissies en allianties zoals het Landelijk Overleg Thema-instituten (LOT), Jongeren Op Gezond Gewicht, Stuurgroep Gezonde School en de Gezonde Basisschool van de toekomst. Verder verbreden we het netwerk naar partners in het sociaal- en welzijnsdomein (zoals Gezond in, Movisie, Verweij-Jonker), de zorg (Nederlands Huisartsen Genootschap, Landelijke Huisartsen Vereniging) en gemeenten (Stimuleringsprogramma Betrouwbare Publieke Gezondheid, beleidsambtenaren). Structureel afstemmen met thema-instituten over voortgang samenwerking en jaarplan in LOT-overleg en tijdens het VWS-accounthoudersoverleg met het LOT. Trekker van de LOT-werkgroep Werkzame elementen. Samen met Soa Aids Nederland trekken we de LOT-werkgroep Online communicatiestrategie en met Pharos de LOT-werkgroep Sociaaleconomische gezondheidsverschillen. We participeren in de werkgroep Jeugd van het LOT. Waarnemen bij ZonMw-commissies vanuit het programmakader Preventie (doorlopend). 24 Werkplan 2017 Werkplan

14 Medewerkers team Centrum Gezond Leven Hoofd Marian Sturkenboom Medewerkers Lise Albers Jeannine Brand Djoeke van Dale Cécile van Dijk Laura Dorst Harriët Driegen Annerike Gorter Heleen Hamberg Odile van Iersel Carolien de Jager Daniëlle de Jongh Vivian Kruitwagen Ratna van der Kuilen Loes Lanting Karlijn Leenaars Monique Leijen Judith de Meij Susan Meijer Hanneke Monden Margien van Rooij Miranda Scholsz Sonja Sligchers Nicoline Tamsma Lucie Viet Anouk Voogt Nicolette Warmenhoven Bianca Wijers Katia Witte Medewerkers team Centrum Gezond Leven Communicatie Ragna Opten Eline Verhaaren Colofon Tekst: Print: RIVM Centrum Gezond Leven Xerox/OBT, Den Haag Secretariaat Ellen Siebelink Contact RIVM Centrum Gezond Leven Werkplan 2017

15 Dit is een uitgave van: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Postbus BA Bilthoven maart 2017 De zorg voor morgen begint vandaag