Vergadering van De Statencommissie Verkeer en Milieu. 24 mei 2017 SC VM. Status verslag Concept

Transcriptie

1 Verslag Vergadering van De Statencommissie Verkeer en Milieu Vergaderdatum Kenmerk 24 mei 2017 SC VM Status verslag Concept Verslaglegging door Telefoonnummer Mevrouw N. Kwekkeboom Verslag van de hoorzitting van de Statencommissie Verkeer en Milieu, gehouden op 24 mei 2017 in Worldhotel Wings in Rotterdam AANWEZIG: Voorzitter: Griffier: de heer Bakx de heer Duizer VVD PvdA CDA SP D66 GroenLinks SGP&CU Partij voor de Dieren de heer Paymans, de heer Weide mevrouw Matil de heer Çetin mevrouw Van Aelst de heer Breitbarth de heer Potjer de heer Scheurwater de heer Canton 1. Opening De VOORZITTER opent de hoorzitting om 9.30 uur en heet iedereen welkom. Hij deelt mee dat de teksten van de insprekers worden gebundeld en aan de Statenleden worden toegezonden. 2. Insprekers De heer VAN DER KLEIJ spreekt in namens Rotterdam The Hague Airport (RTHA). RTHA is als exploitant van de luchthaven verantwoordelijk voor het gebruik van de geluidsruimte door luchtvaartmaatschappijen (commercieel verkeer) en maatschappelijk spoedeisend luchtverkeer (trauma- en politiehelikopters). RTHA heeft nauwelijks invloed op de omvang van het maatschappelijke spoedeisende luchtverkeer. Tussen 2006 en 2016 is de geluidsbijdrage van trauma- en politiehelikopters ongeveer verdrievoudigd en is het aantal nachtvluchten door deze helikopters toegenomen van 0 tot bijna 400. Deze groei is ten koste gegaan van het commerciële verkeer. RTHA voelt zich overvallen door het conceptadvies van de BRR (Bestuurlijke Regiegroep Rotterdam The Hague Airport) dat nu voorligt. RTHA ging ervan uit dat het advies van de verkenner (de heer Schrijnen) integraal zou worden overgenomen. Pagina 1/32

2 In het voorliggende conceptadvies stelt de BRR voor om het commerciële vliegverkeer nog verder te laten terugdringen door de groei van het maatschappelijke verkeer. RTHA kan en wil niet langer verantwoordelijk zijn voor het geluid van maatschappelijk helikopterverkeer waarop hij niet kan sturen. Wat RTHA betreft zijn er twee mogelijkheden: 1. Er komt een aparte geluidsruimte voor het maatschappelijke spoedeisende verkeer. In dit geval kunnen politie- en traumahelikopters op RTHA gestationeerd blijven en blijven vliegen. Het Rijk is dan verantwoordelijk voor deze categorie verkeer op RTHA. 2. Er komt geen aparte geluidsruimte voor het maatschappelijke spoedeisende verkeer. RTHA zal dan tussen nu en drie jaar niet meer in staat zijn de trauma- en politiehelikopters te accommoderen. De heer WEIDE wijst erop dat een van de adviezen van de heer Schrijnen was dat RTHA zou meebetalen aan de uitplaatsing van de heli s naar een andere locatie. In het nu voorliggende conceptadvies wordt afgeweken van de adviezen van de verkenner. Hij vraagt of RTHA het meebetalen aan de uitplaatsing nu gaat heroverwegen. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA wil overwegen om mee te betalen als de volledige ruimte terugkomt, maar dat het voor RTHA niet veel zin heeft om mee te betalen, als het nu voorliggende advies wordt opgevolgd. De heer BREITBARTH heeft twee vragen. 1. Hij heeft gehoord dat de heer Van der Kleij verbaasd is over het advies van de BRR en ook een beetje verbaasd is over het advies van de verkenner. Hij vraagt hem waarom hij verbaasd is. 2. Hij heeft hem horen zeggen dat uitplaatsing van het maatschappelijk verkeer niet de voorkeur van RTHA heeft. Hij vraagt waarom dat zo is. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt op de eerste vraag dat RTHA het advies van de verkenner in belangrijke mate steunt. RTHA ging ervan uit dat dit advies integraal zou worden overgenomen door de BRR. Het verbaast RTHA dat dit niet het geval is. Op de tweede vraag antwoordt hij dat het opereren op twee locaties voor iedereen duurder zal worden en dat dit een toename van hinder zal opleveren. Hij stelt dat op een nieuwe locatie nooit dezelfde faciliteiten geboden kunnen worden aan de heli s als op de huidige locatie. De heer BREITBARTH begrijpt niet waarom RTHA dan heeft aangeboden om mee te betalen aan de uitplaatsing. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat, als de geluidsruimte volledig zou terugkomen, RTHA eventueel zou willen meebetalen. Als de geluidsruimte niet mag worden ingevuld, wil RTHA dat niet. Mevrouw VAN AELST heeft enkele vragen. 1. Ze heeft de inspreker horen zeggen dat RTHA niet langer verantwoordelijkheid wil nemen voor de overlast van maatschappelijke vluchten. Omwonenden zeggen dat de overlast voornamelijk komt door commerciële vluchten en niet door het maatschappelijke verkeer. Als RTHA de geluidsruimte verder wil vullen met commerciële vluchten, is ze Pagina 2/32

3 benieuwd hoe de heer Van der Kleij dat ziet in relatie tot het nemen van verantwoordelijkheid voor overlast voor omwonenden. 2. Tien jaar geleden is er ook gesproken over de uitbreiding van RTHA. RTHA gaf toen aan een meer zakelijk profiel te willen. Ze vraagt wat er in de afgelopen tien jaar is gebeurd op dit gebied. 3. Ze heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA er niet op had gerekend dat er meer maatschappelijke vluchten zouden komen. Ze wijst erop dat de omwonenden er mogelijk niet op hebben gerekend dat het aantal vluchten zou toenemen. Ze is benieuwd naar de reactie van de heer Van der Kleij op deze opmerking. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA verantwoordelijk is voor de geluidsbelasting. Daarvan is de geluidsoverlast afgeleid. RTHA moet de geluidsbelasting handhaven, niet de geluidsoverlast. Het klopt dat RTHA tien jaar geleden heeft aangegeven een meer zakelijk profiel te willen. De intentie is er nog steeds. RTHA probeert te sturen waar dat mogelijk is, maar de mogelijkheden zijn beperkt. RTHA stelt een groei van het commerciële verkeer voor, binnen de huidige geluidsruimte. Mevrouw VAN AELST constateert dat ze geen antwoord heeft gekregen op haar derde vraag. Ze heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA de toename van het aantal zakelijke vluchten tien jaar geleden niet kon waarmaken en nu nog steeds niet. Ze vraagt waarom dit dan nu wordt gebruikt als argument voor uitbreiding. De heer VAN DER KLEIJ wijst erop dat hij niet heeft gezegd dat RTHA dat niet kan waarmaken, maar dat RTHA het moeilijk kan waarmaken. De verkenner heeft dat ook in zijn rapport geschreven. De verkenner heeft enkele mogelijkheden om hierop meer te sturen, aangegeven. De heer SCHEURWATER heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA niet verwacht had wat in het rapport staat van de BRR. Hij vraagt wat hij wel had verwacht en welke mogelijkheden hij ziet voor de luchthaven, los van het rapport. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA had verwacht dat het advies van de verkenner integraal zou worden overgenomen. RTHA meent dat groei goed is voor de regio. Of deze er komt, hangt af van de staatssecretaris en de Tweede Kamer. De heer SCHEURWATER vraagt wat het advies commercieel betekent voor RTHA. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat een trauma- en politiehelikopter commercieel gezien geen grote bijdrage leveren. Deze kosten meer geld dan ze opleveren. Ze zijn wel belangrijk voor de regio. Op het moment dat deze heli s veel ruimte van het commerciële verkeer wegnemen, heeft de regio daarvan, economisch gezien, weinig positief effect. De heer POTJER heeft drie vragen. Hij heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat uit de MKBA (maatschappelijke kosten- en batenanalyse) blijkt dat een toename van het aantal commerciële vluchten goed zou zijn voor de regio. Hij wijst erop dat een toename van het aantal commerciële vluchten vooral voordelen Pagina 3/32

4 oplevert voor de reizigers. Deze zouden een kortere processing time hebben op RTHA dan op Schiphol. Hij wijst erop dat de processing time op Schiphol niet onderzocht is. Hij stelt de volgende vragen: 1. Heeft de provincie nagevraagd in hoeverre RTHA kan onderbouwen dat de processing time op RTHA korter is dan op Schiphol? 2. Kunt u uitleggen hoe de processing time precies tot stand is gekomen? De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat in de meivakantie de processing tijd voor sommige passagiers op Schiphol drie uur was en op RTHA een half uur. De processing tijd is de totale tijd vanaf het moment dat iemand de luchthaven oprijdt tot aan de vliegtuigdeur. Hij heeft gezien dat de heer Potjer er in zijn berekening van uitgaat dat iedereen excellent parking op Schiphol kan betalen en in vijf minuten bij de incheckbalie kan staan. Volgens hem is dat niet het geval voor de gemiddelde passagier. De heer POTJER concludeert dat hij geen duidelijk antwoord krijgt. Hij wijst erop dat passagiers zich op RTHA 45 minuten van tevoren moeten melden bij de balie. Daarom kan de processing tijd niet een half uur zijn. Hij wil graag weten op basis waarvan de processing time is berekend. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA is uitgegaan van de cijfers van de Schipholgroep. De maximale overstaptijd om van een plaats op een pier naar een andere plaats te lopen op Schiphol, is 45 minuten. De VOORZITTER stelt voor om het niet te technisch te maken, zodat de mensen op de publieke tribune het ook kunnen begrijpen. De heer POTJER stelt dat de primaire vraag eigenlijk is: hoeveel tijd heeft iemand nodig vóór het inchecken? De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat deze tijden in de MKBA staan. De heer POTJER constateert dat RTHA er dan dus van uitgaat dat deze tijd op RTHA meer dan 1,5 uur is. De heer VAN DER KLEIJ wijst erop dat dit de totale processing tijd is. De heer POTJER concludeert dat RTHA ervan uitgaat dat de tijd tot aan de incheckbalie 45 minuten is. Als dat niet zo is, zou hij de gegevens graag op papier ontvangen en zou hij graag zien dat deze worden onderbouwd. De VOORZITTER wijst erop dat er op 7 juni een commissievergadering is, waarin hierover uitgebreid kan worden gesproken. De heer POTJER heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA niet de verantwoordelijkheid wil dragen voor het maatschappelijke luchtverkeer. Hij vraagt of de heer Van der Kleij liever een vliegtuig van Transavia heeft op RTHA dan een traumahelikopter, omdat hij dan meer geld verdient. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA niet kan sturen op maatschappelijk verkeer. Dat is een probleem. Het ministerie ziet dat probleem. Het ministerie heeft in 2013 de Wet luchtvaart speciaal aangepast voor RTHA om het mogelijk te maken twee aparte geluidsruimtes vast te stellen. Pagina 4/32

5 Hij stelt dat, als de situatie blijft zoals deze nu is en de geluidsruimte wordt overschreden door RTHA, de inspectie niet kan handhaven. Hij vindt de situatie onwenselijk en onhoudbaar. De VOORZITTER hoopt dat andere technische vragen buiten de hoorzitting behandeld kunnen worden. Hij vindt het niet verstandig om te diep op de materie in te gaan. De heer POTJER heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA er alles aan doet om het s nachts vliegen te beperken. Hij heeft zelf geconstateerd dat er drie vliegtuigen tegelijk aankomen om uur. Er is één landingsbaan. Hij vraagt of dit betekent dat er twee vliegtuigen na uur moeten landen. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat ze niet tegelijk kunnen landen, maar wel om de anderhalve minuut. De heer ÇETIN heeft drie vragen. 1. Hij heeft gehoord dat de heer Van der Kleij verbaasd is dat het conceptadvies van de verkenner niet integraal is overgenomen. Hij vraagt waarin precies het verschil zit tussen de twee adviezen. 2. Hij begrijpt uit de woorden van de heer Van der Kleij dat RTHA er niet voor is om het maatschappelijk verkeer uit te plaatsen. Aan de andere kant heeft hij hem horen zeggen dat het maatschappelijke verkeer meer kost voor RTHA dan dat het oplevert. Hij vraagt hoe hij deze uitspraken met elkaar rijmt. 3. Hij heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat uitplaatsen van het maatschappelijke verkeer moeilijk is en waarschijnlijk niet realiseerbaar. Hij vraagt wat het betekent voor RTHA in de toekomst, als de heli s niet worden uitgeplaatst en de huidige situatie wordt gehandhaafd. Verder vraagt hij of uitplaatsing RTHA voldoende aanleiding geeft om verder te gaan met een zestal aanbevelingen van de verkenner om de huidige situatie te verbeteren. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt op vraag 1 dat het verschil vooral gelegen is in het feit dat het binnen het advies van de BRR onzeker is of de ruimte die door de traumahelikopter wordt gebruikt, beschikbaar komt voor RTHA, als de traumahelikopter wordt uitgeplaatst. In het advies van de verkenner zou die ruimte beschikbaar komen voor RTHA. Op vraag 3 antwoordt hij dat RTHA van plan is om de vijf aanbevelingen van de verkenner om de huidige situatie te verbeteren, op te volgen. Hij voegt eraan toe dat RTHA dan wel de mogelijkheden moet hebben om de aanbevelingen op te kunnen volgen. Op vraag 2 antwoordt hij dat RTHA een commercieel en een maatschappelijk belang heeft. Vanuit het maatschappelijke belang wil RTHA de traumahelikopter zo goed mogelijk blijven accommoderen. Het traumacentrum vindt RTHA de beste locatie voor de traumahelikopter. Er zijn meer dingen die RTHA doet, die niet altijd geld opleveren, maar die RTHA doet vanuit het principe van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als het maatschappelijk luchtverkeer een zeer grote aanslag gaat plegen op de rest van het luchtverkeer, ontstaat er een problematische situatie. De heer WEIDE vraagt wat RTHA gaat doen, als de staatsecretaris het advies van de BRR opvolgt. Pagina 5/32

6 De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat hij betwijfelt of de staatssecretaris het advies van de BRR zal overnemen, zeker op het punt van de ongedeelde geluidsruimte. Als dit wel het geval is, zal de traumahelikopter op termijn naar een andere locatie moeten verhuizen. De heer CANTON vraagt welke middelen RTHA heeft om ervoor te zorgen dat luchtvaartmaatschappijen met de nieuwste schone vliegtuigen kunnen vliegen, landen en wegvliegen vanaf RTHA. De heer VAN DER KLEIJ antwoordt dat RTHA met verschillende luchtvaartmaatschappijen gesprekken voert over het bestellen van nieuwe vliegtuigen. Als er nieuwe vliegtuigen zijn, kan RTHA incentives in het kader van havengelden instellen. De VOORZITTER bedankt de heer Van der Kleij voor zijn bijdrage en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw KUIJPERS spreekt in namens de Natuur en Milieufederatie Zuid- Holland. Ze herinnert eraan dat ze enkele weken geleden ook heeft ingesproken. Het ging toen over het advies van de heer Schrijnen. Ze heeft daarbij aangegeven dat de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland daarover op hoofdlijnen positief was. Dat advies geeft aan dat er geen draagvlak is voor uitbreiding van de geluidsruimte. De Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland vindt het nu voorliggende advies een goede vertaling van het advies van de heer Schrijnen. Ze heeft een paar aandachtspunten bij het voorliggende advies. 1. Het valt de federatie op dat er handhavingspunten in worden voorgesteld in alle richtingen, behalve in noordelijke richting. Daar ligt een stiltegebied. Ze denkt dat het goed zou zijn om te bekijken of daar misschien ook een handhavingspunt kan worden toegevoegd. 2. In het advies wordt aangegeven dat het goed zou zijn om de dialoog tussen belanghebbenden, die is ontstaan bij de totstandkoming van het advies van de heer Schrijnen, voort te zetten. De federatie vindt dat een goed idee en wil daar graag een bijdrage aan leveren. 3. Het valt de federatie op dat er nog niet veel aandacht is voor de acties die de heer Schrijnen voorstelt met betrekking tot het versterken van de kwaliteit van de leefomgeving. De federatie raadt aan om iets nadrukkelijker aan te geven in het advies aan de staatssecretaris dat de bestuurlijke partijen daaraan willen werken en daarbij medewerking verwachten van het Rijk. De heer CANTON heeft begrepen dat de provincie geen metingen doet in stiltegebieden en dat lawaai van vliegverkeer niet telt in stiltegebieden. Hij vraagt of mevrouw Kuijpers een beeld heeft van de effecten van een eventuele toename van het vliegtuiggeluid op de natuur en het milieu in dat specifieke stiltegebied. Mevrouw KUIJPERS antwoordt dat de provincie niet voor niets bepaalde gebieden heeft aangewezen als stiltegebieden. Ze vindt dat, als de provincie dit serieus neemt, ze moet kijken naar alle bronnen die geluid veroorzaken. De heer POTJER neemt aan dat hetzelfde geldt voor de overlast voor bewoners. Hij vraagt of het klopt dat de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland voor compenserende maatregelen is door bijvoorbeeld de A13 te downdrainen. Pagina 6/32

7 Mevrouw KUIJPERS antwoordt dat voor de woongebieden een aantal voorstellen voor nieuwe handhavingspunten zijn geformuleerd. Ze wijst erop dat uit het rapport van de verkenner is gebleken dat er geen draagvlak is voor sluiting van het vliegveld. In dit rapport staat de ambitie verwoord om de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. Daarbij moet niet alleen gekeken worden naar de luchtvaart, maar naar alle factoren die daarop invloed hebben. De VOORZITTER bedankt mevrouw Kuijpers en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw SLEEGERS spreekt in namens Den Haag Fossielvrij. Ze herinnert eraan dat ze heeft ingesproken in de vergadering van de Statencommissie Verkeer en Milieu van 5 april 2017 en dat de strekking van haar betoog was dat de CO 2 -uitstoot niet is meegewogen in de besluitvorming, omdat er geen regels bestaan voor de CO 2 -uitstoot van luchthavens. Verschillende fracties gaven aan dat ze willen dat dit wel wordt meegewogen. Ze constateert dat de woorden CO 2 - uitstoot en klimaat niet zijn opgenomen in het advies aan de staatssecretaris. Ze wijst erop dat 10% van de CO 2 -uitstoot in Nederland door de luchtvaart komt. Ze stelt dat er geen scenario denkbaar is, waarbij groei van RTHA minder emissies met zich meebrengt. Ze stelt dat beslissingen die vroeger goed leken voor de economie en de werkgelegenheid, dat nu niet meer zijn en dat niemand klimaatverandering wil. Ze wijst erop dat in Oostenrijk een rechter een streep gezet heeft door de derde landingsbaan in Wenen. Hij oordeelde dat het publieke belang zwaarder woog dan het commerciële belang. Ze vindt dat de volksvertegenwoordigers van Zuid- Holland zouden moeten kiezen voor het publieke belang. De heer BREITBARTH vraagt welke mogelijkheden mevrouw Sleegers ziet om de CO 2 -uitstoot te beperken of te compenseren, behalve het beperken van het aantal vluchten. Mevrouw SLEEGERS antwoordt dat ze geen mogelijkheden ziet, behalve het beperken van het aantal vluchten. De heer POTJER heeft pas geleden een rapport gelezen waarin stond dat de luchtvaart veel CO 2 uitstoot en weinig toegevoegde waarde heeft voor de economie. Hij weet niet meer of dit rapport is gepubliceerd door PBL of CVB. Hij vraagt of ze bekend is met dit rapport en er iets meer over kan zeggen. Mevrouw SLEEGERS antwoordt dat dit rapport vorige week is uitgekomen. Er staat in dat de toegevoegde waarde van de luchtvaart voor de economie minimaal is. De VOORZITTER bedankt mevrouw Sleegers voor haar inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. De heer ABBENHUIS spreekt in namens de BTV Rotterdam Airport (Bewoners tegen vliegtuigoverlast Rotterdam Airport). BTV Rotterdam Airport heeft een ledental van achthonderd huishoudens en dit aantal neemt dagelijks toe. Hij wijst erop dat omwonenden geen uitbreiding van RTHA willen en dat verplaatsen van maatschappelijk vliegverkeer niet aan de omwonenden is voorgelegd. Pagina 7/32

8 Hij stelt dat er draagvlak is voor een klein zakenvliegveld en dat de belofte om een klein zakenvliegveld te blijven, niet is nagekomen. Het uitplaatsen van maatschappelijk verkeer zou extra ruimte creëren voor commercieel verkeer. Bij DCMR worden veel klachten gemeld, maar DCMR heeft geen handelingsbevoegdheid. In het rapport van de BRR wordt gesproken over een bemiddelaar. Hij vraagt welke bevoegdheden deze bemiddelaar zal krijgen. Verder stelt hij de volgende vragen aan PS. 1. Welke status krijgt de bemiddelaar? 2. Wordt bij elk nieuw luchthavenbesluit de vergunde geluidsruimte automatisch vergroot? 3. Gaat u het belang van omwonenden vooropstellen en hun leefomgeving verbeteren en beschermen, nu en in de toekomst? Als u dat doet, hoe gaat u dat dan verwoorden in het conceptadvies aan de minister? BTV Rotterdam Airport is tegen elke groei van RTHA, gemeten in vergunde geluidsruimte of in aantal vluchten. De heer PAYMANS heeft de heer Abbenhuis horen zeggen dat het uitplaatsen van maatschappelijk verkeer extra ruimte zou creëren voor commercieel verkeer. Hij heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat er een bepaalde geluidsruimte is gegeven aan RTHA bij het vorige luchthavenbesluit, maar dat deze ruimte voor een deel wordt gebruikt voor maatschappelijk verkeer. Hij vraagt hoe de heer Abbenhuis dat met elkaar rijmt. De heer ABBENHUIS neemt aan dat, als het maatschappelijk verkeer wordt uitgeplaatst, er meer commerciële vluchten komen. Hij ziet dat als een uitbreiding van het aantal commerciële vluchten op RTHA. Hij stelt dat het maatschappelijk verkeer belangrijk is en dat het op een goede plek zit. Hij wijst erop dat het kleine zakenvliegveld er niet meer is. Er is nu een groot toeristenvliegveld. De heer BREITBARTH heeft gehoord dat de heer Abbenhuis het rapport van Syconomy aanhaalt, waarin zonder onderbouwing wordt gesteld dat het aantal zakenreizigers bij groei zal afnemen. Hij vraagt of de heer Abbenhuis daarvoor inmiddels een onderbouwing heeft. De heer ABBENHUIS antwoordt dat hij de heer Van der Kleij ook stellingen zonder onderbouwing heeft horen noemen. Hij wijst erop dat in het verleden banen zijn beloofd bij uitbreiding van het vliegveld. Uiteindelijk werden het er slechts Misschien staan er dingen in het onderzoeksrapport van Syconomy die onvoldoende onderbouwd zijn, maar hij heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat uitbreiding van het vliegveld waarschijnlijk economische voordelen oplevert, maar dat dit niet zeker is. Daarom vindt hij het belangrijk om te relativeren. De heer BREITBARTH meent dat de heer Abbenhuis er stellig van uitgaat dat eerder genoemde niet onderbouwde stelling klopt. Hij ziet tegelijkertijd dat de luchthaven allerlei beloften doet met betrekking tot meer zakelijke bestemmingen. Wat hem betreft, worden die nagekomen. Hij vraagt hoe de heer Abbenhuis dat met elkaar rijmt. De heer ABBENHUIS antwoordt dat hij heeft gezegd dat omwonenden voornamelijk last hebben van het commerciële verkeer en dat ze al jaren zien dat Pagina 8/32

9 de zakelijke vluchten niet toenemen. Hij denkt dat de provincie en het vliegveld zich moeten richten op het versterken van het zakelijke karakter van het vliegveld. De heer BREITBARTH wijst erop dat zakelijke bestemmingen iets anders is dan zakelijke toestellen. Mevrouw VAN AELST wijst erop dat de leden van PS niet alle vragen van de heer Abbenhuis kunnen beantwoorden. Er is er een waarop ze antwoord kunnen geven. Het is de vraag wat de fracties vooropstellen. Het antwoord van haar fractie daarop is dat de SP de bewoners en het milieu vooropstelt. Ze heeft enkele vragen aan de heer Abbenhuis. 1. De toename van het aantal vluchten is behoorlijk groot geweest in de afgelopen tien jaar. Ziet de heer Abbenhuis dat er meer mensen verhuizen? 2. De heer Abbenhuis zegt dat het vertrouwen weg is bij de omwonenden. PS hebben ook van de heer Schrijnen gehoord dat mensen minder klagen omdat ze zich afvragen of er wel iets met de klachten wordt gedaan. Ziet hij die ontwikkeling en weet hij of het voor omwonenden duidelijk is dat de keuze van de provincie deels gebaseerd is op het aantal klachten dat gemeld wordt? Ze stelt dat, als er niet wordt geklaagd, de provincie denkt dat er geen overlast is. 3. Tien jaar geleden is er stellig beloofd dat er zou worden gehandhaafd. Ze heeft de heer Abbenhuis zojuist horen zeggen dat dit nu niet het geval is. Daarover hoort ze graag iets meer. De heer ABBENHUIS antwoordt op vraag 1 dat hij regelmatig van mensen hoort dat ze er klaar mee zijn. Zelf woont hij in Schiebroek. Hij denkt er ook over om te gaan verhuizen. Hij werkt in onregelmatige diensten en wordt iedere ochtend om 7.00 uur wakker van de vliegtuigen. Hij ervaart nu meer overlast dan drie jaar geleden. Op vraag 2 antwoordt hij dat veel mensen zijn gestopt met klagen omdat er niets gebeurt met de klachten. Op vraag 3 antwoordt hij dat er niet wordt gehandhaafd. DCMR kan de klachten doorsturen naar het IOT. Dat doet DCMR incidenteel. De heer POTJER wijst erop dat in de vergadering van de Statencommissie Verkeer en Milieu er wat discussie was over de vraag of alle bewoners ervoor zijn om de geluidsruimte niet te krimpen. Hij vraagt of de heer Abbenhuis weet in hoeverre de vraag is gesteld of mensen krimp of uitbreiding willen en in hoeverre de bewoners tegen krimp zijn. De heer ABBENHUIS antwoordt dat er niet is gevraagd of mensen voor of tegen krimp zijn. Toen het rapport van de heer Schrijnen verscheen, bleek daarin de mogelijkheid tot uitplaatsing van heli s te staan. Dat was daarvoor niet bekend bij de bewoners. Daarover is niet gesproken op informatieavonden en inspraakavonden. Er is alleen aan de bewoners gevraagd of ze voor uitbreiding van het vliegveld zijn. Er is niet gevraagd of de bewoners willen dat de geluidsruimte afneemt. De heer POTJER vraagt of de heer Abbenhuis denkt, als daar wel naar gevraagd zou zijn, de bewoners negatief zouden reageren op die vraag. Pagina 9/32

10 De heer ABBENHUIS denkt dat de bewoners voor krimp zijn. Hij stelt dat dit blijkt uit de grote hoeveelheid klachten. Hij benadrukt dat de groep gehinderden groot is. Hij concludeert dat RTHA de gezondheidsrisico s voor lief neemt. Hij stelt dat er bij RTHA geen onderzoek wordt gedaan naar bijvoorbeeld ultrafijnstof, terwijl dat wel wordt gedaan bij Schiphol. De VOORZITTER bedankt de heer Abbenhuis voor zijn inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw VAN LOON spreekt in namens de Vereniging Tegen Milieubederf. Ze vindt dat in het advies van de BRR de balans tussen economie en milieu zorgvuldig aan de orde komt. In het advies wordt gezondheidsschade door luchtvervuiling genoemd, maar er wordt niets mee gedaan. In de onlangs aan de Staten aangeboden zevende rapportage NSL staat dat DCMR is gestart met een onderzoek naar fijnstof in de regio Rijnmond. De eerste meting vindt plaats in Daarom lijkt het haar verstandig om even te wachten met het nemen van het luchthavenbesluit. Ze wijst erop dat ultrafijnstof veel schade toebrengt aan de gezondheid. Milieudefensie meldt dat vliegtuigen bij het opstijgen per seconde evenveel ultrafijnstof uitstoten als 1 miljoen vrachtwagens. De opstijgtijd van vliegtuigen is 30 seconden. In oktober 2015 besloot de Commissie Regionaal Overleg (CRO) om de provincie Zuid-Holland te vragen een foto te maken van de huidige fijnstofsituatie van RTHA, naar aanleiding van het onderzoek van TNO op Schiphol. Er is onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat de relatieve fijnstofconcentraties hoger zijn dan bij Schiphol. Ze begrijpt dat RTHA wil groeien. Ze vindt dat dit alleen kan als RTHA wordt verplaatst. Ze wijst erop dat luchtverkeer niet in het klimaatakkoord van Parijs zit. Ze vindt dat als er wordt gekeken naar groei, er niet alleen moet worden gekeken binnen de huidige geluidsnormen, omdat zowel de luchthaven als de omwonenden in moeilijkheden komen. De VOORZITTER bedankt mevrouw Van Loon voor haar inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. De heer DEN HARTOG spreekt in namens het Erasmus Medisch Centrum. Hij is hoofd van het Traumacentrum Zuidwest Nederland. Hij is traumachirurg. Er zijn in Nederland elf traumacentra. Daarvan hebber er vier een helikoptervoorziening. Rotterdam is er een van. De andere bevinden zich in Nijmegen, Groningen en Amsterdam. Deze plaatsen zijn zo gekozen om Nederland in gelijke delen op te delen. Het inzetten van het Mobiel Medisch Team (MMT) gebeurt primair aan de hand van een melding bij de meldkamer of secundair door een ambulanceverpleegkundige. Het team in Rotterdam wordt ongeveer drieduizend maal per jaar opgeroepen. 75% gaat met de helikopter. 25% gaat met een ander voertuig. Dat de thuisbasis op RTHA is, is geen toeval. Volgens Europese wetgeving moet de thuisbasis van een helikopterstation op de meest veilige plek zijn. De meest veilige plek is een luchthaven. Voor de directe omgeving van RTHA wordt het team s nachts met de auto ingezet, omdat het team op deze manier sneller ter plaatse is in de nachtelijke uren. Pagina 10/32

11 Hij vindt het vreemd dat de heer Schrijnen onderzoek heeft gedaan naar draagvlak voor uitbreiding, waarbij zeer veel belanghebbenden zijn geïnterviewd, maar dat er niet gevraagd is naar de mening van het traumateam. Hetzelfde geldt voor de politie. RTHA is zowel voor het Mobiel Medisch Team als voor de politie de beste plek. Als er een verzoek komt om de heli s uit te plaatsen, vindt hij dat er een gedegen onderzoek moet komen. Het is voor de bereikbaarheid van patiënten belangrijk dat de aanvliegtijd zo kort mogelijk blijft. In een dergelijk onderzoek zal moeten worden bekeken of aan alle veiligheidseisen kan worden voldaan. Mevrouw VAN AELST heeft de heer Den Hartog horen zeggen dat er niet is gesproken met het MMT en dat uitplaatsing niet mag vanwege Europese regels. Ze vraagt of ze goed begrijpt dat het advies van de heer Schrijnen niet kan worden opgevolgd vanwege Europese regels. De heer DEN HARTOG antwoordt dat niemand van het Erasmus Medisch Centrum is gevraagd om zijn mening te geven. Volgens de Europese regels moet de thuisbasis op de meest veilige plek zijn. Hij vindt RTHA de meest veilige thuisbasis. De heer WEIDE heeft de heer Den Hartog horen zeggen dat er ook niet is gesproken met de politie. Hij wijst erop dat RTHA een commerciële luchthaven is. Er moet geld worden verdiend. Hij vraagt of de heer Den Hartog zich kan indenken dat RTHA tegen een probleem aanloopt omdat het maatschappelijke verkeer toeneemt en dat er een oplossing gezocht moet worden zodat RTHA kan blijven ondernemen. De heer DEN HARTOG antwoordt dat hij heeft begrepen dat er een probleem is. Hij vindt dat hij geen uitspraak hoeft te doen over commerciële vluchten. Hij gaat voor de maatschappelijke vluchten. Deze kan hij niet uitdrukken in een economische waarde, tenzij mensenlevens in economische waarde kunnen worden vertaald. Het MMT doet levensreddend werk. De heer WEIDE constateert dat er geen antwoord is gegeven op zijn vraag. De heer BREITBARTH is ervan geschrokken dat het Erasmus Medisch Centrum niet is betrokken bij het opstellen van het rapport van de verkenner. Hij vraagt of het EMC, het traumacentrum of de politie zich gemeld hebben bij de verkenner. Hij wijst erop dat er een brede oproep is gedaan om deel te nemen aan de discussie. Verder vraagt hij, als de politiek de helihaven wil uitplaatsen, of het traumacentrum bereid is daaraan mee te werken. De heer DEN HARTOG antwoordt op de eerste vraag dat het EMC en het traumacentrum zelf geen contact hebben gezocht met de verkenner. Hijzelf was er niet van op de hoogte dat er gedacht werd aan uitplaatsing van de helihaven. Een aantal weken geleden nam het traumacentrum kennis van het rapport. Het is toen direct contact gaan zoeken met RTHA en met de politie en heeft gebruikgemaakt van vier inspraakmogelijkheden. Op de tweede vraag antwoordt hij dat het traumacentrum niet tegen een andere locatie is, maar dat een andere locatie aan zeer veel eisen moet voldoen. Als er goed onderzocht wordt welke mogelijkheden er zijn, zal het traumacentrum daaraan meewerken. Het onderzoek dat enige jaren geleden is gedaan wees uit Pagina 11/32

12 dat er in de directe omgeving van Rotterdam geen betere locatie is. Hij voegt eraan toe dat dit een beperkt onderzoek was. De heer SCHEURWATER neemt aan dat het gebied dat het traumacentrum bestrijkt reikt tot de grens met België. Hij vraagt in hoeverre de aanvliegtijden worden gehaald. Verder vraagt hij in hoeverre er personeel van het traumateam is gestationeerd op de helihaven. De heer DEN HARTOG antwoordt dat de helikopters in twintig minuten à vijfentwintig minuten bij de Belgische grens kunnen zijn. Er zijn geen vaste normen voor de aanvliegtijd. Op de tweede vraag antwoordt hij dat er permanent een team aanwezig is op het helistation. De heer POTJER heeft de heer Van der Kleij horen zeggen dat RTHA geen invloed heeft op het maatschappelijk verkeer. Hij heeft de indruk dat RTHA het maatschappelijk verkeer liever kwijt is dan rijk. Hij vraagt hoe de heer Den Hartog dat ervaart. De heer DEN HARTOG antwoordt dat hij niet de indruk heeft dat RTHA het maatschappelijk verkeer liever kwijt is dan rijk. Hij denkt dat RTHA de helihaven juist liever op het vliegveld wil behouden met het oog op veiligheid. Hij beseft dat er een probleem is. RTHA wordt beperkt in zijn mogelijkheden. Daarover hebben RTHA en het MMT overleg met elkaar. Er is voorgesteld om de geluidsruimte die RTHA gebruikt en de geluidsruimte die het MMT gebruikt, apart te gaan meten en apart te gaan wegen en normen te gaan stellen voor de maatschappelijke vluchten. In principe kan hij zich daarin vinden. Het MMT voelt zich niet onder druk staan om naar een andere locatie te zoeken. De VOORZITTER bedankt de heer Den Hartog voor zijn inbreng. Na een korte pauze geeft hij het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw VAN ETTEN wijst erop dat de luchthaven wil groeien naar circa vliegbewegingen in Verder wijst ze erop dat onderzoek heeft aangetoond dat de hoeveelheid ultrafijnstof rondom luchthavens zeer hoog is en dat de verkenner concludeert dat er geen draagvlak is bij omwonenden voor een forse groei van het vliegveld en dat er begrip is in de regio voor het feit dat de luchthaven er is op de huidige plek. Al in 2005 heeft de luchthaven aangegeven te willen groeien naar passagiers. Er is al eerder gekeken naar de mogelijkheid om de helihaven te verplaatsen. Ze citeert uit het document Notitie en Reikwijdte Detailniveau MERprocedure Luchthavenbesluit Rotterdam the Hague Airport : Het uitplaatsen van de (trauma- en politie) helikopters is uitputtend onderzocht en vooralsnog niet haalbaar gebleken. Ze vraagt zich daarom af of het advies van de heer Schrijnen realistisch is. Ze leidt uit uitspraken van de directeur van de luchthaven af dat RTHA van plan is om de beoogde groei te realiseren in drie fases van elk drie jaar. Ze vindt dat het niet-uitplaatsen van het maatschappelijke helikopterverkeer het speerpunt moet zijn van het advies van de provincie. Ze vindt dat er niet goed is onderzocht wat de gevolgen zijn van het uitplaatsen van de helikopters, zowel voor de luchthaven als voor de nieuwe helihaven. Pagina 12/32

13 Ze wijst erop dat de verkenner draagvlak ziet voor het versterken van het zakelijke profiel. Ze vindt dat de provincie zich moet richten op het beperken van hinder, het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en het vergroten van het aantal zakelijke bestemmingen. Ze wijst erop dat de directeur van de luchthaven heeft gezegd dat RTHA meer wil zijn dan een vliegveld, maar dat hij ook heeft gezegd: Geen uitbreiding van de geluidsruimte betekent dat de helikopters niet kunnen blijven. Ze vindt dat deze twee uitspraken niet met elkaar te verenigen zijn. De heer CANTON constateert dat mevrouw Van Etten tegen uitplaatsing van de traumahelikopters is. Hij vraagt of dat komt omdat uit onderzoek is gebleken dat dit moeilijk is of dat ze er ook principiële bezwaren tegen heeft. Hij constateert dat mevrouw Van Etten graag zou zien dat het versterken van het zakelijke profiel meer nadruk zou krijgen. Hij heeft begrepen dat dit zeer moeilijk is, omdat RTHA te weinig middelen heeft om dat te doen. Hij vraagt hoe mevrouw Van Etten dat ziet. Mevrouw VAN ETTEN antwoordt op de eerste vraag dat ze het vanuit maatschappelijk oogpunt belangrijk vindt dat de trauma- en de politiehelikopter gestationeerd zijn op RTHA. Ze wijst erop dat er in de afgelopen jaren veel onderzoek is gedaan naar uitplaatsing van de helikopters en dat daaruit is gebleken dat uitplaatsing niet haalbaar is. Het verbaast haar dat dit nu toch als een reële mogelijkheid wordt beschouwd. Op de tweede vraag antwoordt ze dat er Europese regels zijn die meer handvatten kunnen bieden, als Schiphol, RTHA en Lelystad als één structuur worden gezien. Binnen die structuur kan er dan voor RTHA gestuurd worden op het zakelijke profiel. De VOORZITTER bedankt mevrouw Van Etten voor haar inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. De heer KAMPS spreekt in namens de gebiedscommissie Hillegersberg- Schiebroek. Hij deelt mee dat in het gebied Hillegersberg-Schiebroek, dat op 1 km afstand van RTHA ligt, geen draagvlak is voor welke uitbreiding van het aantal vluchten dan ook. Hij wijst erop dat de heer Schrijnen wel draagvlak bespeurde voor het optimaliseren van het commerciële verkeer binnen de huidige vergunde geluidsruimte. Hij citeert de heer Schrijnen: Ik constateer dat er een grote bestuurlijke consensus is om een zakelijk profiel te realiseren. En, ei van Columbus, dat zou kunnen door het maatschappelijk verkeer, dat een kwart van de toegestane geluidsruimte opsoupeert, te verhuizen naar een andere locatie. De vrijkomende ruimte zou dan ingezet kunnen worden om dat zo gewenste zakelijke profiel te realiseren. In de commissie EHMD van de Rotterdamse gemeenteraad hoorden de raadsleden onlangs tot hun verbazing dat er met het traumacentrum geen gesprek heeft plaatsgevonden over een eventuele verplaatsing. Hij wijst erop dat de bewoners ervan uitgaan dat het in dat citaat gaat om vakantievluchten. Hij stelt dat de verkenner de plank volledig mis slaat, door te zeggen dat er draagvlak is voor het optimaliseren van het commerciële verkeer. Hij is blij dat de BRR niet meegaat in het advies van de verkenner. De BRR gaat er niet van uit dat de eventueel vrijkomende geluidsruimte ten goede komt aan het commerciële vliegverkeer. Hij vindt het ook positief dat de BRR adviseert om Pagina 13/32

14 nu al aan de slag te gaan met verbeteringen. Hij vindt dit een kans voor PS om een inhaalslag te maken. Zijn advies aan PS is om daar serieus werk van te maken en daarbij het belang van de vele bewoners, die ernstige last ondervinden van het vliegveld, voorop te stellen en niet de economische meerwaarde. De heer POTJER vraagt in welke commissie men verbaasd was over het feit dat er met het traumacentrum geen gesprek heeft plaatsgevonden over een eventuele verplaatsing. De heer KAMPS antwoordt dat dit de commissie EHMD van de Rotterdamse gemeenteraad betreft. De heer Den Hartog heeft ook in die vergadering ingesproken namens het traumacentrum. Tijdens deze vergadering werd nadrukkelijk gevraagd waar het idee van uitplaatsing was ontstaan. Dat is duidelijk geworden. Er werd ook gevraagd waarom er niet over is gesproken met de politie en het traumacentrum. De verkenner gaf aan dat dit niet tot zijn taken behoorde. De meeste aanwezigen vonden dat het zinvol zou zijn geweest als hij in het kader van zijn verkenning ook een gesprek zou hebben gehad met het traumateam. De heer BREITBARTH constateert dat de heer Kamps spreekt namens de gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek. Hij vraagt of deze commissie eensgezind is of dat er binnen deze commissie ook mensen zijn die wel voor uitbreiding van RTHA zijn en of hij weet of er omwonenden zijn die voor uitbreiding zijn. De heer KAMPS antwoordt dat er binnen de commissie zeker één commissielid voor uitbreiding is, vermoedelijk omdat hij vaak vliegt. Hij neemt aan dat er ook bij de bewoners mensen zijn die voor uitbreiding zijn. De meerderheid van de commissie is tegen uitbreiding van het aantal commerciële vluchten. De VOORZITTER bedankt de heer Kamps voor zijn inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw VAN SEVENTER spreekt in namens de bewonersorganisatie Leven in Schiebroek. Ze wijst erop dat Schiebroek de wijk is waarvan de meeste woonhuizen binnen de geluidscontour van het vliegveld liggen. De bewonersorganisatie heeft, zodra ze van de voorstelde plannen en varianten hoorde, een wijkavond gehouden om de meningen van de Schipbroekenaren te peilen. Ze deed dat samen met de gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek. De bewonersorganisatie en de gebiedscommissie hebben de meningen van de inwoners gebruikt voor het advies aan de gemeente Rotterdam. De gemeente heeft vervolgens de verkenner op pad gestuurd om het draagvlak bij de bevolking te peilen. Uit het onderzoek van de verkenner blijkt dat er geen draagvlak is voor uitbreiding. Ze vindt het uitplaatsen van het maatschappelijke verkeer en de vrijkomende ruimte vullen met commercieel verkeer een oplossing die als een konijn uit een hoge hoed is getoverd. Ze stelt dat deze oplossing niet is wat de bewoners willen. De bewoners hoeven namelijk niet zo nodig verlost te worden van het maatschappelijke verkeer. Ze hebben er begrip voor. Ze hebben niet zo veel begrip voor commerciële vluchten. Ze wijst erop dat de verkenner de uitplaatsingsvariant niet aan de bewoners heeft voorgelegd. Ze merkt op dat Schiphol, de eigenaar van RTHA, het verkeer op Schiphol niet meer aankan en het nu boven Nederland laat cirkelen, wat tot gevolg heeft dat het verkeer van RTHA moet afwijken van zijn routes en laag moet vliegen. Dit Pagina 14/32

15 bezorgt de bewoners niet alleen overlast, maar ook kippenvel. Als dan het verkeer van RTHA ook mag toenemen, vinden de bewoners dat zeer gevaarlijk. Ze vraagt zich af of de overloop van Schiphol gaat landen op RTHA. Als dat de achterliggende reden is voor de uitbreiding en er dus niet een groeiende behoefte is vanuit de regio, begrijpt ze niet waarom niet-uitbreiden fataal zou zijn voor RTHA. Ze wijst erop dat de NAM tegenwoordig met de bevolking van Groningen praat. Ze neemt aan dat de NAM zeer goed kan uitleggen waarom de gaswinning noodzakelijk is voor de economie. Ze merkt op dat de Groningers er niet beter van zijn geworden. De heer BREITBARTH heeft gehoord dat mevrouw Van Seventer verwees naar een onderzoek dat in de buurt is gehouden. Hij vraagt of het mogelijk is dat de Statencommissie Verkeer en Milieu daarvan een afschrift krijgt. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt bevestigend. De heer SCHEURWATER vraagt hoe mevrouw Van Seventer aankijkt tegen de heli s. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt dat daarover is gesproken op de wijkavond. Er wordt ook naar gevraagd in de enquête die is gehouden. De bewoners ervaren overlast door de heli s, maar ze hebben er begrip voor. Uitplaatsing was niet aan de orde. Daarom hebben de bewoners daarover niet verder nagedacht. De heer POTJER vraagt of hij goed heeft begrepen dat de bewoners zeggen dat ze liever overlast hebben van maatschappelijk verkeer dan van vakantievluchten. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt dat de bewoners meer begrip hebben voor overlast door maatschappelijk verkeer. Mevrouw VAN AELST vraagt of mevrouw Van Seventer het idee heeft dat mensen niet meer klagen en bijvoorbeeld verhuizen. Mevrouw VAN SEVENTER hoort soms van mensen dat ze denken dat het geen zin heeft om te klagen. Ze weet niet hoeveel mensen willen verhuizen. De heer ÇETIN vraagt of mevrouw Van Seventer heeft kennisgenomen van de conceptbrief aan de staatssecretaris, die binnenkort zal worden behandeld in de Provinciale Staten. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt bevestigend. De heer ÇETIN wijst erop dat daarin onderscheid wordt gemaakt tussen de huidige situatie en de toekomstige situatie. Er worden aanbevelingen gedaan, zoals het beperken van het nachtregime, het aanstellen van een bemiddelaar, etc. hij vraagt of ze vindt dat de suggesties en aanbevelingen de mogelijkheid bieden aan PS om de huidige situatie op RTHA te verbeteren. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt dat de suggesties en aanbevelingen zeker mogelijkheden tot verbetering bieden. Ze vindt toezicht op het nachtregime een Pagina 15/32

16 goede suggestie. Wat een bemiddelaar betreft, weet ze niet wat er te bemiddelen valt, als er gewoon gevlogen wordt. De heer ÇETIN vraagt of mevrouw Van Seventer vindt dat het conceptadvies voldoende aangrijpingspunten biedt aan PS om de huidige situatie te verbeteren. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt dat de bewonerscommissie het advies zeer goed zou hebben gevonden, als het uitplaatsen van maatschappelijke vluchten er niet in zou hebben gestaan. De heer ÇETIN wijst erop dat in de brief wordt voorgesteld om te onderzoeken of uitplaatsing mogelijk is en welke gevolgen dat heeft. Hij vraagt of ze positief tegenover een dergelijk onderzoek staat. Mevrouw VAN SEVENTER antwoordt dat ze een dergelijk onderzoek overbodig vindt. De heer WEIDE vraagt of mevrouw Van Seventer zou willen dat al het commerciële vliegverkeer op RTHA stopt. Mevrouw VAN SEVENTER wijst erop dat haar persoonlijke mening niet belangrijk is. Ze denkt niet dat de bewoners van Schipbroek willen dat er geen commerciële vluchten meer zijn. Op de wijkavond bleek dat de bewoners zich kunnen verenigen met de situatie zoals deze nu is. De VOORZITTER bedankt mevrouw Van Seventer voor haar inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw BOSMAN herinnert eraan dat ze op 5 april ook heeft ingesproken in de Statencommissie Verkeer en Milieu. Toen ze tien jaar geleden in Schiebroek kwam wonen, vlogen de vliegtuigen over het industrieterrein. Volgens haar horen ze daar te vliegen. Sinds drie à vier jaar vliegen ze dichterbij. Ze laat een filmpje zien waarin een vliegtuig met zeer veel lawaai boven de huizen vliegt. Het gaat haar erom dat ze het lawaai wil laten horen dat het vliegtuig maakt. Ze deelt mee dat het geluid dat op het filmpje te horen is, niet is versterkt. Ze wijst erop dat er buiten de tolerantiegebieden wordt gevlogen en dat het Rotterdamse vliegverkeer moet wijken voor Schipholverkeer. De luchtverkeersleiding heeft bevestigd dat ze van Schiphol opdracht krijgt om eerder van de route af te wijken. Ze zou graag willen weten hoeveel afwijkingen er in de laatste vier jaar hebben plaatsgevonden en wat de reden is van de afwijkingen. Ze wijst erop dat de afwijkingen het woongenot en de gezondheid van omwonenden aantasten. Ze is benieuwd of PS bereid zijn om To70 B.V. opdracht te geven om een vervolgonderzoek te doen. Ze vraagt of LVNL (Luchtverkeersleiding Nederland) hetzelfde veiligheidsniveau in de lucht kan garanderen als op de grond, ook bij een eventuele toename van het vliegverkeer. Ze constateert dat de BRR zegt dat er draagvlak is voor het optimaliseren van het commerciële verkeer binnen de huidige geluidsruimte en dat dit gerealiseerd kan worden door het verplaatsen van de helikopters. Ze constateert ook dat de BRR het verder beperken van de hinder voor omwonenden en het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving noemt. Pagina 16/32

17 Ze vraagt of PS haar kunnen uitleggen hoe deze constateringen met elkaar te verenigen zijn. Ze vraagt aan PS om aan de BRR te vragen in haar advies te laten opnemen dat bij het vergunnen van de geluidsruimte er behoefte is aan beperking van de geluidsruimte. Ze hoort graag de antwoorden op haar vragen. De heer POTJER deelt mee dat de PS-leden nu geen antwoord kunnen geven op de vragen van mevrouw Bosman, omdat dit een hoorzitting is. Hij vraagt of hij goed heeft begrepen dat mevrouw Bosman zegt dat de omwonenden niet voor het optimaliseren van commercieel verkeer binnen de geluidsruimte zijn, omdat dit meer vluchten betekent. Mevrouw BOSMAN antwoordt bevestigend. Mevrouw VAN AELST vraagt of de weergave van het geluid in het filmpje representatief was. Mevrouw BOSMAN antwoordt bevestigend. De heer SCHEURWATER meent mevrouw Bosman te hebben horen zeggen dat er ook effecten zijn door het onderhoud aan de Kaagbaan. Hij vraagt wat ze daarmee bedoelt. Hij heeft haar horen zeggen dat de omwonenden niet of nauwelijks zijn gehoord. Hij vraagt wat zij er aan gedaan heeft om in gesprek te komen. Mevrouw BOSMAN antwoordt op de eerste vraag dat ze op verschillende plekken heeft ingesproken over de routeafwijkingen. De heer Van der Kleij heeft gezegd dat er iets meer routeafwijkingen zijn wegens onderhoudswerkzaamheden aan de Kaagbaan op Schiphol. Ze wijst erop dat de routeafwijkingen al drie jaar plaatsvinden. RTHA doet alsof de routeafwijkingen alleen maar door het onderhoud aan de Kaagbaan komen. Op de tweede vraag antwoordt ze dat er avonden gehouden zijn waarop men met elkaar heeft kunnen spreken, maar dat er toen nog geen sprake was van uitplaatsing van de helikopters. De bewoners hebben daar hun mening niet over kunnen geven, omdat dit idee pas naar voren kwam in het rapport van de heer Schrijnen. Toen waren alle avonden al achter de rug. De VOORZITTER bedankt mevrouw Bosman voor haar inbreng en geeft het woord aan de volgende inspreker. Mevrouw HOVENKAMP spreekt in namens Bewonersorganisatie InHillegersberg. Ze vertegenwoordigt zevenduizend huishoudens in het Molenlaankwartier en Oud Hillegersberg. Ook spreekt ze namens 110-Morgen, een wijk in het Rotterdamse stadsdeel Hillegersberg-Schiebroek. Op 10 januari is er een avond georganiseerd samen met de Gebiedscommissie HIS en andere bewonersorganisaties waarin de bewoners zijn geïnformeerd over de plannen. De conclusie van deze avond was dat de leefkwaliteit van de wijken afneemt door de cumulatieve effecten van de aanleg van A13/A16, het toegenomen verkeer op de Molenlaan en het toegenomen commerciële verkeer. Zelf twijfelt ze, net als veel bewoners, aan de economische onderbouwing van de plannen. Ze vindt dat het participatieproces geen schoonheidsprijs verdient. Pagina 17/32

18 Recentelijk is de overlast van het vliegverkeer toegenomen door het onderhoud aan de Kaagbaan. Ze is geschrokken van het gemak waarmee de luchtverkeersleiding van Schiphol de vluchten over de wijk stuurt. Ze benadrukt dat er geen draagvlak is bij bewoners voor uitbreiding van het commerciële vliegverkeer, ook niet nadat het helikopterverkeer is uitgeplaatst. Ze vraagt zich af waarom er duurzaamheidsregels gelden voor de haven, de stad en haar bewoners, terwijl niet duidelijk is welke regels er gelden voor de luchthaven. Ze stelt dat, wanneer er uitbreiding van RTHA plaatsvindt, de stad waarschijnlijk actieve en betrokken burgers gaat verliezen, bewoners die de stad vooruit willen helpen. De bewoners maken zich zorgen over de luchtkwaliteit. Ze hebben een bewonersinitiatief ingediend omdat ze zelf de luchtkwaliteit in de wijk willen meten. Het initiatief is goedgekeurd door de Gebiedscommissie HIS. Dit betekent dat de bewoners in de wijken 110-Morgen, Schiebroek, Molenlaankwartier en Oud Hillegersberg zelf de luchtkwaliteit gaan meten. De heer WEIDE vraagt of mevrouw Hovenkamp eigenlijk wil zeggen dat RTHA moet stoppen met commerciële vluchten. Mevrouw HOVENKAMP antwoordt dat ze voor het behoud van leefkwaliteit is. Ze ziet het vliegveld als een onderdeel daarvan. Ze vindt wel dat er wel grenzen moeten zijn aan de hoeveelheid vliegverkeer. De heer POTJER vraagt of mevrouw Hovenkamp voor het beperken en eventueel terugdringen van het commerciële verkeer is. Hij heeft een aantal mensen horen zeggen dat de overlast sinds drie jaar is toegenomen. Hij vraagt of bij haar bekend is of er drie jaar geleden iets is gebeurd waardoor de overlast is toegenomen. Mevrouw HOVENKAMP antwoordt op de tweede vraag dat ze niet weet welke vluchten er sinds drie jaar zijn bijgekomen, maar dat de bewoners vooral overlast ervaren van grote toestellen. Op de eerste vraag antwoordt ze dat het lastig vindt om deze vraag te beantwoorden. Ze weet dat er mensen zijn die voor zeer veel vliegen zijn en dat er mensen zijn die daartegen zijn. Voor haar zou de norm de hoeveelheid vluchten van nu of van drie jaar geleden zijn. Mevrouw VAN AELST heeft mevrouw Hovenkamp horen zeggen dat de bewoners die ze vertegenwoordigt, proberen de stad beter te maken en dat ze willen investeren in de stad. Ze wijst erop dat er in verband met de luchthaven telkens wordt gesproken over de economie. Ze stelt de volgende vragen. 1. In hoeverre wordt er onderzoek gedaan naar de waarde van de woningen? 2. Wordt er gesproken over geluidsisolatie? 3. Wordt er gesproken over maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren? 4. In hoeverre heeft de luchthaven bereidheid getoond om het woongenot van de bewoners te verbeteren in plaats van te verslechteren? Mevrouw HOVENKAMP antwoordt dat de luchthaven hierover geen contact met de bewoners heeft opgenomen, maar dat het de vraag is of de bewoners dat zouden willen. In Hillegersberg ligt de gemiddelde woningwaarde tussen euro en 2 miljoen euro. Het is de vraag of mensen hun huizen willen Pagina 18/32